Είναι τα παιδιά που το βράδυ θα πλαγιάσουν το κουρασμένο κορμί τους - στην καλύτερη περίπτωση - στο στρώμα ενός υπογείου διαμερίσματος, είναι τα παιδιά που όταν τους ρωτάς «τι θα κάνεις όταν μεγαλώσεις» σου απαντούν: «Θέλω να έχω φαγητό να τρώω»! Είναι τα παιδιά που φέτος στην Ελλάδα τους αφιερώνεται η 11η Δεκέμβρη - Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού - είναι τα παιδιά που μέχρι τότε όλοι θα μιλούν γι' αυτά κι από την επομένη, δυστυχώς, θα τα ξαναξεχάσουν και θα τ' αφήσουν να συνεχίσουν το... δρόμο τους!

Τα στοιχεία της ντροπής που ακολουθούν είναι από την πρώτη έρευνα - μελέτη που πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας για τα «παιδιά των φαναριών». Πρόκειται για έρευνα που έγινε από την εταιρία «Αλκο» για λογαριασμό της «Γιούνισεφ» - από τις 17 έως και τις 29 Νοέμβρη του 2000 - με δείγμα 955 παιδιών (61,5% αγόρια και 38,5% κορίτσια) ηλικίας 2 - 15 ετών στο Λεκανοπέδιο της Αττικής.

Σύμφωνα, λοιπόν, μ' αυτή την έρευνα τα παιδιά στην Ελλάδα που ζουν κι εργάζονται το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στους δρόμους, υπολογίζονται σε 5.800. Τα παιδιά αυτά, Ελληνόπουλα και μετανάστες, αποφέρουν κατά τις συντηρητικότερες εκτιμήσεις περίπου 1 δισ. δραχμές τον μήνα στους εργοδότες τους (περίπου 172.000 δραχμές το κεφάλι). Θα πρέπει πάντως εδώ να υπάρξει σαφής διάκριση ανάμεσα στα «παιδιά των φαναριών» και στο σύνολο των παιδιών κάτω των 16 χρόνων που εργάζονται στην Ελλάδα. Κι αυτό γιατί ο αριθμός των παιδιών που εργάζονται στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη ΓΣΕΕ, είναι πολύ μεγαλύτερος και αγγίζει τις 150.000! Μάλιστα σ' αυτό το νούμερο δεν υπολογίζονται τα «συμβοηθούντα μέλη» οικογενειών, κυρίως σε αγροτικές εργασίες ή σε άλλες ήπιες μορφές εργασίας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις που έδωσαν τα συγκεκριμένα παιδιά σε πολύ συγκεκριμένα ερωτήματα. Στην ερώτηση «ποιος είναι ο εργοδότης σας;» το 12% αρνήθηκε να απαντήσει, το 79,3% όσων απάντησε δήλωσε «οι γονείς μου» και το 8,7% δήλωσε «άλλος». Η απάντηση «άλλος» φαίνεται να ανεβαίνει σε ποσοστά, όταν η ερώτηση απευθύνεται σε παιδιά οικονομικών μεταναστών ή προσφύγων. Είναι ενδεικτικό ίσως πως τα παιδιά κουρδικής καταγωγής σε ποσοστό 27,3% δήλωσαν πως τα εκμεταλλεύονται «άλλοι», ενώ το 14,6% των Αλβανών, το 12,2 των Σέρβων και το 25% των Ιρακινών αρνήθηκαν να απαντήσουν.

Στην ερώτηση «ποιες είναι οι ημερήσιες εισπράξεις σας;» το 19,6% αρνήθηκε και πάλι να απαντήσει. Πάντως, σύμφωνα με τις απαντήσεις που έδωσε το υπόλοιπο ποσοστό, η μέση ημερήσια είσπραξη κάθε παιδιού ανέρχεται σε 7.000 - 8.000 δρχ. Υπάρχει ωστόσο κι ένα ποσοστό της τάξης του 1,7% που δήλωσε πως οι καθημερινές του εισπράξεις ξεπερνούν τις 20.000 δραχμές.

«Ποιο είναι το ωράριο εργασίας σας;», είναι ένα ακόμα ερώτημα που απευθύνθηκε στα 955 παιδιά. Δυστυχώς το μεγαλύτερο ποσοστό (26%) δήλωσε πως εργάζεται και το πρωί και το απόγευμα, ενώ το 23% απάντησε «όλη την ημέρα». Τα ποσοστά στην απάντηση «όλη την ημέρα» αυξάνονται ανά εθνικότητα: 18,3% για τα παιδιά αλβανικής καταγωγής, 31,6% τα Σερβόπουλα, 36,4% για τα παιδιά κουρδικής καταγωγής και 30% τα παιδιά ιρανικής καταγωγής.

Στην ερώτηση «πού μένουν» το 4,5% απαντά σε πρόχειρο καταυλισμό, το 16,4% σε υπόγειο πολυκατοικίας, το 11,4% σε ισόγειο, το 6,7% σε εγκαταλειμμένα σπίτια, το 24,5% σε παλιά μονοκατοικία και το 6,7% σε σκηνή - παράγκα ή τροχόσπιτο. Υπάρχει πάντως ένα 16,8% που δεν απάντησε ούτε σ' αυτή την ερώτηση, ενώ ένα 0,4% δήλωσε πως κοιμάται σε βαγόνια τρένων και ένα 1,8% δήλωσε «άστεγος». Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι το 8,7% των ερωτηθέντων παιδιών απάντησε πως ζει χωρίς τους γονείς του, ένα ποσοστό που στα παιδιά κουρδικής καταγωγής φτάνει στο 39,4%!

Πολλά δε απ' αυτά τα παιδιά (17,4%) απάντησαν πως γνωρίζουν ελάχιστα την ελληνική γλώσσα, μόλις ένα 2,9% πηγαίνει σχολείο, ενώ 19,7% απάντησε πως δεν πηγαίνει σχολείο αλλά θα ήθελε. Τα περισσότερα απ' αυτά τα παιδιά (26,8%) πουλά χαρτομάντιλα, το 15,9% πουλά λουλούδια, το 13,5% καθαρίζει τα τζάμια των αυτοκινήτων μας, ενώ μεγάλο εμφανίζεται των ποσοστό των παιδιών που επαιτεί (20%). Το ποσοστό αυτό είναι ιδιαίτερα αυξημένο στα Σερβόπουλα, αφού το 43,9% αυτών δήλωσε πως καθημερινά ζητιανεύει...

Ανατριχιαστικές, πάντως, είναι οι απαντήσεις των παιδιών στο αν τιμωρούνται όταν δεν πάνε στη δουλιά ή όταν η είσπραξή τους είναι χαμηλή. Το 38,6% αρνήθηκε να απαντήσει, αλλά πολλά παιδιά δήλωσαν σαν τιμωρία εκτός από το ξύλο, το γεγονός ότι όταν συμβαίνει αυτό δεν τους δίνουν φαγητό να φάνε ή ότι τα απειλούν να τα διώξουν από το μέρος όπου διαμένουν!

Τέλος, στην ερώτηση «τι θέλετε να κάνετε όταν μεγαλώσετε;» τα όνειρα αυτών των παιδιών φαίνεται ότι ξεκινάνε και καταλήγουν σ' ένα πιάτο φαϊ και σ' ένα ζεστό κρεβάτι. Πάντως το μεγαλύτερο ποσοστό (36,2%) απαντά «δεν ξέρω», ενώ ένα 4,3% θέλει να κάνει οικογένεια και παιδιά. Ο,τι δηλαδή τους λείπει...

Τα «παιδιά του δρόμου» σε όλο τον κόσμο ξεπερνούν τα 100 εκατομμύρια, σύμφωνα με τα συνολικά στοιχεία της «Γιούνισεφ». Συγκεκριμένα, όπως τονίστηκε χτες, στη Λατινική Αμερική ζουν και εργάζονται τουλάχιστον 40 εκατομμύρια στους δρόμους, στην Αφρική πάνω από 10 εκατομμύρια και στην Ασία περισσότερα από 25 εκατομμύρια παιδιά.

Μάλιστα ιδιαίτερη αναφορά έγινε χτες - κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της ελληνικής έρευνας - στη Λατινική Αμερική, αφού η «Γιούνισεφ» παρουσίασε μια δεύτερη έρευνα που αφορά τα παιδιά που ζουν εκεί και που καλύπτει 102 εκατομμύρια νεαρούς από 20 χώρες.

Η συγκεκριμένη έρευνα έγινε τον Οκτώβρη - Νοέμβρη του 1999, με δείγμα 11.852 ατόμων από αγροτικές και αστικές περιοχές 20 χωρών της Λ. Αμερικής και Καραϊβικής, που χωρίστηκαν σε έξι γεωγραφικές ζώνες.

Από τα αποτελέσματα της έρευνας σταχυολογούμε τα σημαντικότερα: Ενα στα πέντε παιδιά δήλωσαν πως ζουν μόνο με τη μητέρα τους, το 3% απάντησε πως ζει μόνο με τον πατέρα τους, ενώ το 27% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι υπάρχει υψηλό ποσοστό επιθετικής συμπεριφοράς στο σπίτι. Αυτό αντιστοιχεί σε 28.000.000 παιδιά και νέους που ζουν στην περιοχή. Επιπλέον 16% των παιδιών λένε ότι τα κακομεταχειρίζονται στο σπίτι όταν κάνουν κάτι λάθος!

Παράλληλα το 43% απάντησε πως δεν αισθάνονται ασφαλή στη γειτονιά τους, μόνο το 18% των ερωτηθέντων λένε ότι πάνε στο σχολείο επειδή τους αρέσει, ενώ το 35% - περίπου 36 εκατομμύρια - ανέφερε ότι δε γνωρίζουν τα δικαιώματά τους. Ακόμη, το 1/3 των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι δεν έχουν την κατάλληλη ενημέρωση για το Εϊτζ, τα ναρκωτικά και τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Αυτό που σοκάρει ωστόσο είναι ότι ένα στα τρία παιδιά δήλωσαν πως δεν είναι ευτυχισμένα...

Να σημειωθεί, επίσης, πως η πλειοψηφία αυτών που ερωτήθηκαν εξέφρασαν χαμηλό επίπεδο εμπιστοσύνης στις κυβερνήσεις τους, τις οποίες δε θεωρούν σημαντικές. Σε αριθμούς αυτό σημαίνει ότι 63.000.000 παιδιά και νέοι δεν εκτιμούν τις κυβερνήσεις τους. Τέλος, μόνο το 2% αυτών που απάντησαν ανέφεραν τους πολιτικούς τους ηγέτες ως ανθρώπους άξιους θαυμασμού. Το 27% αυτών των παιδιών δήλωσε πως δεν έχει είδωλα...

Πέντε κουβέντες είπε χτες ο γνωστός συγγραφέας Αντώνης Σαμαράκης - Πρεσβευτής Καλής Θέλησης της «Γιούνισεφ» - και με αυτές μπόρεσε να ρίξει τα πυρά ακριβώς εκεί που αυτά οφείλουν να πέσουν.

Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έκθεσης για τα παιδιά του δρόμου στην Ελλάδα, είπε: «Απ' τον πακτωλό των δισεκατομμυρίων που ξοδεύονται και θα ξοδευτούν για την περίφημη Ολυμπιάδα του 2004, αλλά και για πολιτικές συγκεντρώσεις, γάμους ή βαφτίσια θα μπορούσαν κάποια χρήματα να δοθούν για τη στήριξη αυτών των παιδιών».

«Ωστόσο, όσα χρήματα», συνέχισε ο συγγραφέας, «κι αν δοθούν, αν δεν υπάρξει πολιτική κατεύθυνση και βούληση, η μοίρα αυτών των παιδιών σε τίποτα δε θα μπορεί να αλλάξει»!

Τέλος, για τον τηλεμαραθώνιο αγάπης της «Γιούνισεφ» - θα γίνει την ερχόμενη Δευτέρα, 11 Δεκέμβρη 2000, στη ΝΕΤ - ο Αντ. Σαμαράκης σχολίασε: «Ωραία θα γίνει ο τηλεμαραθώνιος, θα συγκεντρωθούν κάποια χρήματα - λίγα ή πολλά - αλλά μετά τι; Θα πέσουμε ξανά σε χειμερία νάρκη; Θα ξαναθυμηθούμε το θέμα μετά από έναν χρόνο; Δεν αλλάζουν έτσι τα πράγματα»...

Ωστόσο, η «στιγμή» της χτεσινής συνέντευξης Τύπου ήταν ο ζωντανός διάλογος που είχε ο Αντ. Σαμαράκης με ένα απ' τα οχτώ παιδιά - πρώην παιδιά του δρόμου - που ήρθαν στη χώρα μας απ' τη Λατινική Αμερική για να πάρουν μέρος στον τηλεμαραθώνιο αγάπης της ΝΕΤ. Σημειώνοντας πως τα παιδιά αυτά σήμερα βρίσκονται σε προγράμματα προστασίας και επανένταξης της «Γιούνισεφ», παραθέτουμε πιστά τον διάλογο:

Α.Σ: Γιατί αναγκάστηκες να βγεις στο δρόμο;

Απάντηση: Αναγκάστηκα να βγω στο δρόμο γιατί η οικογένειά μου δεν μπορούσε να με συντηρήσει, αλλά νομίζω πως δε με αγαπούσε κιόλας...

Α.Σ: Ζούσες και με τους δύο γονείς σου;

Απάντηση: Τον πατέρα μου τον γνώρισα όταν έγινα 14 χρόνων!

Α.Σ: Τα λεφτά που έβγαζες, πού τα έδινες;

Απάντηση: Δεν τα έδινα, τα χαλούσα. Επαιρνα ναρκωτικά...

Α.Σ: Η κυβέρνηση της χώρα σου σας βοηθούσε;

Απάντηση: Μας έστελνε την αστυνομία, για να μας συλλάβει και να μας ρίξει σε μπουντρούμια...

Α.Σ: Τώρα παίρνεις ναρκωτικά;

Απάντηση: Οχι, τα έχω κόψει τελείως...