Είναι άλλο πράγμα, εσύ ο νεότερος που δεν κουβαλάς στις πλάτες σου τα βιώματα μιας χούντας, ν' ακούς και να γράφεις - μέσα από την όποια ασφάλεια σου παρέχει ένα κατακτημένο επίπεδο δημοκρατικών δικαιωμάτων - για την «κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία», κι είναι τελείως διαφορετικό να είσαι εκεί και να συναντάς αυτήν την παραβίαση σε κάθε βήμα σου. Οχι, η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψεις την ασφυξία αυτού του καθεστώτος, που μόνο και βασικό του «επιχείρημα» είναι η δύναμη των όπλων και της βίας. Πολύ περισσότερο, οι λέξεις αποδεικνύονται φτωχές όταν καλείσαι, απ' την άλλη, να μιλήσεις για τον συγκλονιστικό αγώνα που δίνουν απ' τις 20 Οκτώβρη οι άνθρωποι της «απέναντι όχθης». Κι ενώ ώρα με την ώρα - δυστυχώς θεωρείται αναπόφευκτο πλέον - κάποιος ή κάποιοι απ' τους θεωρούμενους «τρομοκράτες» θα αφήσουν την πνοή τους μέσα στα μπουντρούμια του φασισμού, η «δημοκρατική» Ευρωπαϊκή Ενωση συνεχίζει να εθελοτυφλεί και να κωφεύει, αλλά και ν' αφήνει διάπλατα ανοιχτή την πόρτα της και την αγκάλη της σε μια τέτοιου είδους «δημοκρατία»...

Σ' ένα μουντό κτίριο στο Αφγάν Ισίκ Σοκάκι, στην περιοχή Πέρα της Κωνσταντινούπολης, παίζεται μια από τις ηρωικότερες πράξεις του αγώνα που δίνουν χιλιάδες, για την εξουσία, «τρομοκράτες» της γειτονικής χώρας. Εκεί μητέρες και συγγενείς των απεργών πείνας μέχρι θανάτου επέλεξαν να στηρίξουν τον αγώνα των παιδιών τους προσφέροντας κι αυτοί ό,τι πιο πολύτιμο έχουν: Την ίδια τους τη ζωή...

Η ελληνική αντιπροσωπεία, που βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη την προηγούμενη βδομάδα για να εκφράσει τη συμπαράσταση και την αλληλεγγύη της στους απεργούς πείνας, ξεκίνησε τις επαφές της απ' αυτό ακριβώς το σημείο. Και ό,τι είδε, ό,τι άκουσε αναμφίβολα αποτέλεσε παράδειγμα πίστης και αγώνα.

Στον τέταρτο όροφο αυτού του κτιρίου, την προηγούμενη Τετάρτη, οι Ελληνες βρέθηκαν μπροστά σε 11 ανθρώπους με κόκκινες κορδέλες στο κεφάλι τους. Ενδειξη, αυτή αυτή η κορδέλα, της απόφασής τους πως «ή καταργούνται τα "λευκά κελιά" ή πεθαίνουμε μαζί με τα παιδιά και τ' αδέλφια μας». Η 48χρονη Σουκράν Αϊλντας - έγινε απ' την πρώτη στιγμή αντιληπτό - είναι αυτή που χαίρει βαθιάς εκτίμησης. Ολοι οι σύντροφοί της την αποκαλούν «μάμα», κι όταν τη χαιρετούν σκύβουν και της φιλούν το χέρι. Ηταν αναπόφευκτο, λοιπόν, η Σουκράν να είναι αυτή που ανέλαβε να εξηγήσει στην ελληνική αντιπροσωπεία γιατί σ' αυτόν τον αγώνα το... ελάχιστο που μπορείς να προσφέρεις είναι η ζωή σου.

Η ίδια δεν έχει παιδί στη φυλακή. Το δικό της παιδί το έχασε στις 13 Μάη του 1996. Ηταν μόλις 18 χρόνων ο γιος της, όταν αστυνομικοί τον σκότωσαν εν ψυχρώ γιατί μοίραζε στους δρόμους προπαγανδιστικά φυλλάδια. Κι όμως, λέει η Σουκράν, «ο γιος μου ζει». Βρίσκεται κρεμασμένος, σε φωτογραφία, στο λαιμό της. Κι η Σουκράν τώρα, στη μνήμη του, προσφέρει τη δική της ζωή. Κάνει απεργία πείνας μέχρι θανάτου «για να μη σκοτωθούν άλλα παιδιά στους δρόμους, για να μπορεί ο καθένας να έχει τις απόψεις και τα πιστεύω του». Το πιο συγκλονιστικό, όμως, είναι πως η μάνα αυτή δείχνει να βαδίζει με χαρά προς το θάνατο. Τα δάχτυλα και οι παλάμες του χεριού της είναι βαμμένες με χένα. Η παράδοση της Τουρκίας θέλει τους ανθρώπους να βάφουν τα χέρια τους όταν γιορτάζουν μια μεγάλη χαρά: Συνήθως το γάμο ή τον ερχομό ενός παιδιού. Η Σουκράν γιορτάζει την απόφασή της. Γιορτάζει τον αγώνα των παιδιών άλλων μανάδων. Γι' αυτό για όλους είναι η «μάμα» η μοναδική...

Ιδιαίτερη περίπτωση, όμως, αποτελεί και ο 25χρονος Χουσεΐν Κόρκουτ, που επίσης, και χωρίς να έχει συγγενή του στη φυλακή, επέλεξε να κάνει απεργία πείνας μέχρι θανάτου. Θεωρεί αυτή του την απόφαση «χρέος και καθήκον». Αλλωστε κι ο ίδιος έχει γνωρίσει τη «γεύση» της φυλακής, όταν ήταν ακόμα μαθητής στο λύκειο. Η αστυνομία, βάσει «πληροφοριών», συνέλαβε έξω απ' το σχολείο του δεκάδες παιδιά που «ήταν κατά του συστήματος». Χωρίς καταδικαστική απόφαση έμεινε στη φυλακή για περίπου πέντε μήνες. Βασανισμοί, ξύλο, εξευτελισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ο Χουσεΐν, ωστόσο, ήταν τυχερός. Γιατί οι υπόλοιποι συμμαθητές του έμειναν τρία χρόνια(!) στη φυλακή, αφήνοντας πίσω τους τη χαμένη τους αθωότητα. «Στην Τουρκία τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ανύπαρκτα. Το χειρότερο είναι ότι δεν ελπίζουμε σε τίποτα καλύτερο. Ισως ο αγώνας μας κάτι μπορεί να κάνει», είπε στους Ελληνες ο 25χρονος με την κόκκινη κορδέλα στο κεφάλι του.

Μαζί του η 27χρονη Ουσλέμ Καχραμάν, συντρόφισσα της ζωής του και επίσης απεργός πείνας μέχρι θανάτου. Στη φυλακή βρίσκεται ετοιμοθάνατος, πλέον, ο αδελφός της. «Στον αγώνα μας βρίσκεται η ελπίδα, πουθενά αλλού», θα πει η 27χρονη. Και το βλέμμα της, γεμάτο δίψα για ζωή και ελευθερία, επιβεβαιώνει τα λόγια της.

Η ελληνική αντιπροσωπεία ξαναβρέθηκε στο Αφγάν Ισίκ Σοκάκι την Παρασκευή, 15 Δεκέμβρη. Ηταν την ημέρα που σαν βόμβα έσκασε η είδηση πως οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του υπουργού Δικαιοσύνης και των εκπροσώπων των απεργών πείνας κατέληξαν στο κενό. Τα πρόσωπα όλων εκείνη την ημέρα ήταν μουντά, αλλά περιέργως όχι απελπισμένα. Η «μάμα» ανέλαβε πάλι να εξηγήσει: «Αυτός ο δρόμος δεν έχει επιστροφή. Γιατί αν δεν πεθάνουν τώρα τα παιδιά μας, είναι βέβαιο πως με την εφαρμογή των "λευκών κελιών" δε θα μείνει ψυχή πολιτικού κρατούμενου αλώβητη. Θα φτάσουμε έως το τέρμα, με όποιες συνέπειες κι αν έχει αυτή μας η απόφαση»...

Ιδιαίτερα καυστικός, αλλά εντελώς ξεκάθαρος, ήταν ο πρόεδρος του ΔΣΚ κ. Σεϊμάν, ο οποίος, αμέσως μόλις ανοίχτηκε το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, είπε επί λέξει: «Η Τουρκία είναι μια δημοκρατικότατη χώρα, αφού επιτρέπει επί δύο μέρες στους αστυνομικούς να διαδηλώνουν, να πυροβολούν στον αέρα και με τη δύναμη των όπλων τους να ζητούν την παραίτηση του υπουργού Δικαιοσύνης». Το ειρωνικότατο αυτό σχόλιο ήρθε ακριβώς την ημέρα - την προηγούμενη Τετάρτη - που όλα τα ΜΜΕ στην Τουρκία, αποσιωπώντας το σοβαρότατο θέμα της απεργίας πείνας, έδειχναν συνεχώς τους πάνοπλους αστυνομικούς να ζητούν την άμεση απελευθέρωση 30 βασανιστών συναδέλφων τους, που έχουν καταδικαστεί για την απάνθρωπη συμπεριφορά τους σε βάρος των φυλακισμένων.

Ωστόσο, ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου επέμεινε κυρίως στον αντιτρομοκρατικό νόμο του 1991, και ιδιαίτερα στο άρθρο 16, που χαρακτηρίζει τρομοκράτη οποιονδήποτε έχει αντίθετη άποψη απ' ό,τι η εξουσία. «Τα "λευκά κελιά" έρχονται ακριβώς να ισχυροποιήσουν αυτό το άρθρο. Γιατί είναι εξακριβωμένο και ειπωμένο από τους πλέον αρμόδιους πως τα κελιά αυτά θα αφορούν μόνο τους πολιτικούς κρατούμενους», είπε χαρακτηριστικά. Το πιο απίθανο βέβαια είναι πως σ' αυτόν τον τρομονόμο υπάρχει «παραθυράκι» για όσους κρατούμενους γίνουν αρεστοί - νομίζουμε πως ο καθένας καταλαβαίνει πώς - στη διοίκηση της φυλακής. Μόνο αυτοί οι κρατούμενοι, λοιπόν, θα έχουν δικαίωμα να αθλούνται, να έχουν πρόσβαση στις βιβλιοθήκες των φυλακών και να δουλεύουν, ώστε να μειώνεται η ποινή τους! Για τους άλλους, αυτά τα δικαιώματα θα είναι ανύπαρκτα και το μόνο «δώρο» τους θα είναι η απομόνωση και η τρέλα! «Είμαστε αποφασισμένοι να προβούμε σε οποιαδήποτε ενέργεια, προκειμένου να αρθεί το επίμαχο αυτό άρθρο», ήταν η υπόσχεση των δικηγόρων προς τους Ελληνες.

Λίγα μέτρα πιο κάτω απ' το Δικηγορικό Σύλλογο, βρίσκεται το γραφείο των «Σύγχρονων Δικηγόρων». Πρόκειται για μια Ενωση Νομικών, που ανοιχτά βάλλει κατά της εξουσίας. Μάλιστα, 13 μέλη της, υπερασπιστές των πολιτικών κρατουμένων, σε ένδειξη διαμαρτυρίας έχουν προχωρήσει κι αυτοί σε απεργία πείνας. Η κ. Γκιουλάι, πρόεδρος των «Σύγχρονων Δικηγόρων», εξέφρασε στην ελληνική αντιπροσωπεία την ανησυχία της για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη γειτονική χώρα. «Η άκρα Δεξιά φτάνει σήμερα στο 20%. Οι αστυνομικοί ξεπερνούν τις 150.000. Οι πολιτικοί κρατούμενοι αγγίζουν τις 11.500. Υπάρχει τρομερή πόλωση. Τέτοια, που η κατάσταση θυμίζει τις άγριες μέρες πριν τη χούντα του 1980», είπε χαρακτηριστικά. Μάλιστα, επισήμανε πως, εδώ κι ένα χρόνο, στις φυλακές γίνεται σωματικός έλεγχος των δικηγόρων και αρπάζονται μέχρι και ...φάκελοι με τις υποθέσεις των πελατών τους!

Απ' την άλλη πλευρά, ο Ιατρικός Σύλλογος Κωνσταντινούπολης κινείται στο δρόμο του ...ναι μεν, αλλά. Δηλαδή, ενώ, απ' τη μια, συμμετείχε στις σκληρές διαπραγματεύσεις με τον υπουργό Δικαιοσύνης, ουδέποτε πήρε θέση για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το μόνο που μοιάζει να τους απασχολεί είναι η επιστημονική προσέγγιση του πράγματος και η κατάσταση της υγείας των απεργών πείνας. Μάλιστα, στην ερώτηση του γιατρού της ελληνικής αποστολής Στ. Τσούκαλου, αν « ο σύλλογός σας ασκεί πίεση στην κυβέρνηση για τη σημερινή κατάσταση» η απάντηση του γιατρού Τάνερ Γκόινερ, μέλους του ΔΣ του ΙΣΚ, ήταν: «Οχι, γιατί εκτιμούμε ότι εάν δείξουμε έντονα την αντίδρασή μας δε θα μας επιτρέπει η κυβέρνηση να τους επισκεπτόμαστε». Μια απάντηση, ωστόσο, που δείχνει - έστω και έμμεσα - το έλλειμμα δημοκρατίας της Τουρκίας.

Ο Χασάν Κίβιρτσικ, πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κωνσταντινούπολης, υπογράμμισε πως τα «λευκά κελιά» θα δημιουργήσουν πλήρη ασυδοσία μέσα στις φυλακές, αφού δε θα υπάρχουν πλέον μάρτυρες για ό,τι γίνεται. Τα βασανιστήρια, επισήμανε, θα αυξηθούν, ενώ για να μπορεί ένας κρατούμενος να απολαμβάνει κάποια δικαιώματα θα πρέπει να γίνει ο ευνοούμενος της διοίκησης, να απαρνηθεί, δηλαδή, πλήρως τις ιδέες του. Τέλος, τόνισε πως τα κελιά αυτά των 10 τ.μ. από μόνα τους προκαλούν ταραχές στον κρατούμενο, η πλήρης απομόνωση μπορεί να διαταράξει το νευρικό του σύστημα, ενώ ακόμα και το νερό ή η θέρμανση θα είναι στη διακριτική ευχέρεια της διοίκησης, εάν θα δίνεται σε κάθε κρατούμενο...

Κάθε ώρα που περνά, είναι πλέον κρίσιμη. Σήμερα, 34 άνθρωποι συμπληρώνουν δύο μήνες απεργίας πείνας. Αλλοι 249 κάνουν, επίσης, απεργία πείνας μέχρι θανάτου - απλά ξεκίνησαν πιο αργά απ' τους προηγούμενους - ενώ άλλοι 1.100 πολιτικοί κρατούμενοι κάνουν απεργία πείνας, όχι, όμως, μέχρι θανάτου. Οι τελευταίες πληροφορίες θέλουν όλες τις φυλακές της χώρας να έχουν ασθενοφόρα απ' έξω και την κυβέρνηση να πιέζει τους αγωνιστές να σταματήσουν. Οι απεργοί, μόλις χθες, δήλωσαν πως εάν η κυβέρνηση προσπαθήσει να τους δώσει με το ζόρι τροφή, αυτοί θα αυτοπυρποληθούν! Ο Ιατρικός Σύλλογος, που παρακολουθεί την κατάσταση της υγείας τους, τονίζει πως τουλάχιστον οι 34 βρίσκονται ένα βήμα πριν το τέλος. Και η κυβέρνηση, με θράσος, λέει «πως οτιδήποτε συμβεί στη ζωή των απεργών, υπεύθυνοι θα είναι αυτοί και οι ...μανάδες τους»!

Παρασκευή 15 Δεκέμβρη, στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης. Εκεί όπου καθημερινά συγγενείς, φίλοι και σύντροφοι των απεργών πείνας διαδηλώνουν, ζητώντας κι αυτοί την κατάργηση των «λευκών κελιών». Τις δύο πρώτες μέρες που βρέθηκε στην Πόλη η ελληνική αντιπροσωπεία (13 και 14 του μήνα), οι καθιερωμένες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω ισχυρής αστυνομικής δύναμης. Την Παρασκευή, όμως, έγινε. Σημασία εδώ, ωστόσο, δεν έχει αυτό, αλλά ο τρόπος με τον οποίο έγινε...

Στην κορυφή του κεντρικότερου δρόμου της Ισταμπούλ, στην οδό Ανεξαρτησίας, που καταλήγει στην πλατεία Ταξίμ κι ακριβώς απέναντι απ' το ακριβότερο ξενοδοχείο της, το «Μαρμαρά», δεκάδες νεαροί ήταν μαζεμένοι σε μια στάση λεωφορείου. Τριγύρω σκόρπιες παρέες προχωρούσαν αμέριμνα και στέκονταν κοιτάζοντας τις βιτρίνες. Μόνο η παρουσία των αστυνομικών και των δημοσιογράφων έδιναν την εντύπωση στον ξένο ότι κάτι συμβαίνει. Τίποτα άλλο...

Κι εκεί που αναρωτιόμασταν «μα πού είναι οι διαδηλωτές» από κάπου δόθηκε το σύνθημα. Νεύμα ήταν αυτό, κίνηση, φωνή, κανείς δεν κατάλαβε. Αμέσως το τσούρμο, που περίμενε και καλά, το λεωφορείο άρχισε να χτυπά παλαμάκια, να φωνάζει συνθήματα και να προχωρά προς την οδό Ανεξαρτησίας. Οι σκόρπιες παρέες έφυγαν απ' τις βιτρίνες και μπήκαν μέσα στη διαδήλωση. Εκατοντάδες αστυνομικοί, σχεδόν αμέσως, περικύκλωσαν τη διαδήλωση και δεν επέτρεψαν στους περίπου 200 νέους να προχωρήσουν ούτε βήμα. Δέκα λεπτά, κι ούτε, κράτησε αυτή η ιστορία. Οι αστυνομικοί «άνοιξαν» και οι νεαροί αποχώρησαν κατά παρέες, μπαίνοντας στα στενά που ήταν επίσης γεμάτα αστυνομικούς. Το εάν έγιναν κι εκείνο το βράδυ συλλήψεις, κανείς δεν το έμαθε...