Η συμπλήρωση ενός χρόνου στη διακυβέρνηση των ΗΠΑ βρήκε τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ σε μια πολυήμερη περιοδεία σε Ασία και Ειρηνικό, αναδεικνύοντας ένα μεγάλο μέρος σοβαρών ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων που βαθαίνουν στην περιφέρεια (και κατ' επέκταση διεθνώς). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση Τραμπ αναζητά συμβιβασμούς και προσπαθεί να αναπροσαρμόσει τις οικονομικές και γεωπολιτικές της συνεργασίες στην περιοχή, υπό το βάρος της μεγάλης ανησυχίας όχι απλά για τους αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας, αλλά και για το προβάδισμα που αποκτούν αντίπαλα μονοπωλιακά συμφέροντα.

Σε αυτές τις συνθήκες είναι άλλωστε που η πολιτική της αμερικανικής κυβέρνησης «προσαρμόζεται», με την εξωτερική πολιτική να αναπτύσσεται «επαναξιολογώντας» διαρκώς συμμαχίες και προτεραιότητες.

Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, η περιοδεία Τραμπ δεν είχε ολοκληρωθεί, ωστόσο «ηχηρά» μηνύματα είχαν ήδη αρχίσει να αποστέλλονται προς κάθε κατεύθυνση, προς εχθρούς αλλά και φίλους. Για παράδειγμα, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ τόνιζε από το Τόκιο ότι «κανένας δεν θα πρέπει να υποτιμά την αμερικανική αποφασιστικότητα», δεν απευθυνόταν πρώτα απ' όλα στη Βόρεια Κορέα, όπως άφησε να φανεί ή όπως τα περισσότερα ΜΜΕ έσπευσαν να τονίσουν.

Βασικοί αποδέκτες ήταν η Κίνα και φυσικά η Ρωσία, των οποίων τα ευρύτερα γεωπολιτικά συμφέροντα επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις ισορροπίες σε Ασία - Ειρηνικό. Δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλα επενδυτικά και γεωστρατηγικά σχέδια που εκπονούνται σε Πεκίνο, Ουάσιγκτον και Μόσχα αφορούν ή ξεκινούν από τη συγκεκριμένη περιφέρεια, η οποία αποτελεί γεωγραφικά «αυλή» και των τριών αυτών δυνάμεων και εξαιτίας της θέσης της και του φυσικού της πλούτου συγκεντρώνει το αυξημένο ενδιαφέρον πανίσχυρων επιχειρηματικών κολοσσών.

Η περιοδεία Τραμπ επιβεβαίωσε ότι είναι πολλά τα νέα δεδομένα που βαραίνουν σε παλιές και νέες συμμαχίες, αυξάνοντας τη ρευστότητα και περιπλέκοντας το αλισβερίσι που «ενώνει» αντίπαλες αλλά και σύμμαχες δυνάμεις.

Η ανησυχία για το αυξημένο έλλειμμα που παραμένει στις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ με πάρα πολλές από τις χώρες (και αυτής) της περιοχής αναδείχτηκε σχεδόν σε όλους τους σταθμούς της περιοδείας του.

Αλλωστε, ένας από τους βασικούς στόχους των πολυήμερων επαφών του ήταν αναμφισβήτητα η επαναδιαπραγμάτευση οικονομικών συνεργασιών στην περιοχή (και όχι μόνο), μετά από την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Διαειρηνική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΡΡ), με ζητούμενο άλλους όρους στις διμερείς και πολυμερείς τους επενδυτικές συνεργασίες.

Βεβαίως, αυτό συναντά δυσκολίες και αντιστάσεις, ενώ παράλληλα ασκεί πίεση και σε συμμαχίες που μέχρι σήμερα θεωρούνταν εκ των ων ουκ άνευ για τις ΗΠΑ.

Στην Ιαπωνία, ανάμεσα στα πολλά κοσμητικά επίθετα για την ποιότητα των διμερών σχέσεων, ο Αμερικανός Πρόεδρος επέλεξε να δηλώσει ότι η χώρα του «στα χέρια της Ιαπωνίας έχει υποφέρει από τα τεράστια εμπορικά ελλείμματα, για πολλά πολλά χρόνια». Να σημειωθεί ότι η αποχώρηση της Ουάσιγκτον από την ΤΡΡ προκάλεσε «εκνευρισμό» σε πολλές από τις υπόλοιπες 11 δυνάμεις (Ιαπωνία, Μαλαισία, Βιετνάμ, Σιγκαπούρη, Μπρουνέι, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Καναδά, Μεξικό, Χιλή, Περού) που συμμετείχαν στη συμφωνία, ανάμεσα στις οποίες και η Ιαπωνία, η οποία μάλιστα πρωτοστατεί σε διαπραγματεύσεις για να μην τιναχτεί στον αέρα η ΤΡΡ, μετά την απόσυρση της Ουάσιγκτον. Μάλιστα, ο Ιάπωνας υπουργός Οικονομικών, Τάρο Ασο, δήλωσε την Τρίτη ότι η Ιαπωνία δεν θα συνάψει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ για να «διευθετηθεί» το εμπορικό τους έλλειμμα. Προσπαθώντας ίσως να διασκεδάσει εντυπώσεις, υποστήριξε πως η κατάσταση διαφέρει αισθητά από τις έντονες διμερείς τριβές που είχαν δημιουργηθεί τη δεκαετία του 1980 εξαιτίας διαφωνιών για τις εμπορικές σχέσεις και έκρινε σκόπιμο να σημειώσει πως τότε το 53% των εμπορικών ελλειμμάτων των ΗΠΑ αφορούσαν την Ιαπωνία, σήμερα το ίδιο ποσοστό είναι 9%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την Κίνα είναι 47%.

Αλλά και στη Νότια Κορέα, ο Τραμπ είπε ανοιχτά ότι η εμπορική συνεργασία των δύο χωρών καθοριζόταν από συμφωνία που «ειλικρινά, ήταν αρκετά ανεπιτυχής για τις Ηνωμένες Πολιτείες».

Παρέθεσε, πάντως, την ετοιμότητα των αμερικανικών πολεμικών βιομηχανιών να πουλήσουν νέα υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα τόσο στην Ιαπωνία όσο και στη Νότια Κορέα, μιλώντας για «ανάγκη» που υπάρχει εξαιτίας των «απειλών της Βόρειας Κορέας».

Οι ΗΠΑ ιεραρχούν τη συγκεκριμένη περιφέρεια (βλ. «στροφή προς την Ασία» όπως χαρακτηρίστηκε η γραμμή στην εξωτερική πολιτική της χώρας από την εποχή Ομπάμα), προσδοκώντας ότι μπορούν να αντλήσουν αρκετά πλεονεκτήματα για την αναμέτρησή τους με αντίπαλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Πρόκειται, εξάλλου, για μια περιοχή στην οποία παράγεται το 57% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οπως τόνιζε μεσοβδόμαδα και ρεπορτάζ του κινεζικού πρακτορείου «Σινχουά», οι εμπορικές συναλλαγές που αναπτύσσονται στη συγκεκριμένη περιφέρεια αντιπροσωπεύουν το 50% των διεθνών, ενώ ο πληθυσμός της αντιπροσωπεύει το 40% του παγκόσμιου.

Οι ισορροπίες σε αυτήν επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό και από την ορμητική διείσδυση των ανερχόμενων κινεζικών μονοπωλίων. Σχέδια όπως οι νέοι «Δρόμοι του Μεταξιού» - ενεργειακές και εμπορικές διαδρομές που ενώνουν Δύση και Ανατολή - μεγαλώνουν τις κόντρες και με τα αμερικανικά μονοπώλια, όπως και άλλες ακόμα που αφορούν ειδικότερα τις χώρες του Ειρηνικού.

Ενα τέτοιο χαρακτηριστικό «σχήμα» μέσα από το οποίο η Κίνα επιδιώκει να διασφαλίσει το ρόλο της στην περιοχή είναι η Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP). Πρόκειται για τη συμφωνία που η Κίνα ξεκίνησε να προωθεί προσπαθώντας να αντισταθμίσει την TPP και το ορμητικό «μπάσιμο» των ΗΠΑ στη γειτονιά. Η RCEP περιλαμβάνει τις 10 χώρες - μέλη της Ενωσης Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), δηλαδή τις Ινδονησία, Καμπότζη, Λάος, Μπρουνέι, Μαλαισία, Βιρμανία, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη και Βιετνάμ, και τις 6 χώρες με τις οποίες η ASEAN έχει σήμερα συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, δηλαδή τις Αυστραλία, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Νέα Ζηλανδία. Σύμφωνα με το «Σινχουά», οι εξαγωγές αυτών των 16 χωρών αντιπροσωπεύουν πάνω από το 25% των παγκόσμιων εξαγωγών, ενώ το συνολικό τους ΑΕΠ αντιστοιχεί στο 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Ο πρώτος χρόνος από την εκλογή του Αμερικανού δισεκατομμυριούχου Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ βρίσκει τα μονοπώλια και τις χρηματαγορές σε φάση αυξημένων προσδοκιών, αναμονής και βραχυπρόθεσμων κερδών, εάν κρίνει κανείς από την κατά 16% αύξηση του δείκτη Dow Jones μέσα στο τελευταίο 10μηνο στο χρηματιστήριο της Ν. Υόρκης. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Τραμπ διαλαλεί, με την παραμικρή αφορμή, ότι οι «τολμηρές» τακτικές του και οι πιέσεις σε αντιπάλους, συμμάχους και πολυεθνικές έχουν αρχίσει να «καρποφορούν», τάχα για «το καλό σκληρά εργαζόμενων Αμερικανών». Θεωρεί επιτυχία της δικής του κυβέρνησης το χαμηλότερο (εδώ και 17 χρόνια) ποσοστό ανεργίας που κυμαίνεται κάτω από το 5%, αποσιωπώντας ότι αυτό οφείλεται στις ελαστικές μορφές εργασίας, στην ημιαπασχόληση και στην καταστροφή εκατομμυρίων μόνιμων θέσεων εργασίας, που μετέτρεψαν πολλούς εργάτες σε «αυτοαπασχολούμενους» ή μισθωτούς πενιχρών αποδοχών, κάτι που ξεκίνησε και από την προηγούμενη κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα. Ο ίδιος, βέβαια, παραδέχεται ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί εργαζόμενοι «έχουν να δουν αύξηση στους μισθούς τους τα τελευταία 20 χρόνια», όμως τάζει σταδιακές «αυξήσεις», την ώρα που τα μονοπώλια και οι πάμπλουτοι θησαυρίζουν συσσωρεύοντας ακόμη περισσότερο πλούτο σε βάρος των λαϊκών αναγκών...

Επιπροσθέτως, ο πρώτος χρόνος από την εκλογή Τραμπ βρίσκει το αμερικανικό αστικό πολιτικό σύστημα σε φάση αναβρασμού, ρευστότητας και αλλαγών. Βεβαίως, η λαϊκή δυσαρέσκεια από τις δυσκολίες αποτυπώνεται, αν και αντιφατικά σε διάφορες μετρήσεις, αλλά είναι εγκλωβισμένη ασφυκτικά στις «εναλλακτικές» που προσφέρει το ίδιο το σύστημα. Σε δημοσκόπηση που δημοσιοποιήθηκε στις αρχές της βδομάδας, το 37% των Αμερικανών απάντησε πως έχει θετική γνώμη για τους Δημοκρατικούς και μόλις το 30% απάντησε ότι βλέπει θετικά τους Ρεπουμπλικάνους...

Η εκλογή του τάχα «αντισυστημικού» μεγαλοκαπιταλιστή Τραμπ στο ύπατο αξίωμα των ΗΠΑ επιτεύχθηκε με τον εγκλωβισμό κρίσιμης μάζας ψηφοφόρων στην πλέον «κλασική» παγίδα του «αδιάφθορου» δισεκατομμυριούχου που ήρθε για να βάλει τάξη, κάτι αντίστοιχο είχε πρωτοεγκαινιάσει ο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία. Η προσπάθεια μέρους ορισμένων διεθνών αστικών Μέσων Ενημέρωσης να προβάλουν στοιχεία του απρόβλεπτου χαρακτήρα του Προέδρου Τραμπ, παρουσιάζοντάς τον ενίοτε σαν γραφικό, απλοϊκό ή και επικίνδυνο, εξυπηρετεί εκείνο το κομμάτι του μηχανισμού του καπιταλιστικού συστήματος που επιδιώκει την ενίσχυσή του με όποιον τρόπο.

Παράλληλα, οι ενδοαστικές δυσκολίες αποκαλύπτονται και από την κλιμακούμενη όξυνση της κόντρας μεταξύ διαφορετικών τμημάτων της αστικής τάξης, όπως φαίνεται και από τον «πόλεμο» που εντείνεται ανάμεσα στο λεγόμενο «βαθύ κράτος» των ΗΠΑ, τις μυστικές υπηρεσίες και τον Πρόεδρο Τραμπ.

Η έρευνα του ανεξάρτητου ανακριτή με εξουσίες εισαγγελέα, Ρόμπερτ Μιούλερ, με πρόσχημα την πιθανή ανάμειξη της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές του 2016, κρέμεται σαν «δαμόκλειος σπάθη» πάνω από το κεφάλι του Προέδρου Τραμπ και ασκεί έντονα πίεση, όπως κάνουν και οι ανάλογες «έρευνες» αρμόδιων επιτροπών του Κογκρέσου. Μένει, βέβαια, να φανεί εάν στο μέλλον αυτές οι πιέσεις θα φτάσουν μέχρι το σημείο να πάρουν τη μορφή κίνησης μομφής και καθαίρεσης του νέου Προέδρου (impechment), καθώς κατά καιρούς διάφοροι αστοί πολιτικοί σχολιαστές συζητούν το ενδεχόμενο να μην μπορέσει ο Πρόεδρος να ολοκληρώσει έως το 2020 την προεδρική του θητεία ως μία αρκετά σοβαρή πιθανότητα. Τα παζάρια συνεπώς αναμένονται ακόμη σκληρότερα.

Σε κάθε περίπτωση, οι έντονες ενδοαστικές κόντρες εντείνονται ποικιλόμορφα, πριν αλλά και σχεδόν αμέσως μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Μεταξύ άλλων, αντικατοπτρίζονται στις πολύμηνες και πρωτόγνωρες (για τα δεδομένα των ΗΠΑ) δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Πρόεδρος για να πετύχει κοινοβουλευτικά την έγκριση του υπουργικού του συμβουλίου. Διακρίνονται επίσης και στις δύο αποτυχημένες προσπάθειες να πετύχει στο Κογκρέσο την αντικατάσταση του συστήματος υγείας και ασφάλισης του προκατόχου του Μπαράκ Ομπάμα, που έχει μείνει γνωστό ως Obamacare, γιατί υπάρχουν αντιτιθέμενα συμφέροντα στο χώρο των εταιρειών που πλουτίζουν από την Υγεία. «Εμπόδια» συναντούν οι προσπάθειες του Προέδρου Τραμπ για χρηματοδότηση του τείχους που σχεδιάζει να κτίσει στα σύνορα με το Μεξικό, ενώ προβλήματα συναντά ακόμη και η περιλάλητη φορολογική μεταρρύθμιση που ζυμώνεται αυτές τις μέρες στο Κογκρέσο, με την οποία επιχειρούνται γενναίες φορο-μειώσεις σε πάμπλουτους και μονοπώλια ώστε να επιστρέψει η έδρα αμερικανικών πολυεθνικών στις ΗΠΑ και μαζί τους ένα μέρος του πολύ μεγάλου κεφαλαίου... Σε δυσμενή θέση παραμένουν τα λαϊκά και μεσαία στρώματα, των οποίων η φορολογία (παρά τις υποσχέσεις του Προέδρου) προβλέπεται σύμφωνα με αναλογιστικές μελέτες του Κογκρέσου να αυξηθεί από 10% έως 27% από το 2019 έως το 2025.

Σε φάση αναμονής δείχνουν να είναι επίσης αρκετά από τα μεγαλύτερα μονοπώλια κατασκευών, οδοποιίας, Ενέργειας, μεταφορών, συγκοινωνιών κ.λπ., που αναμένουν εδώ και καιρό το ξεκάθαρο σχέδιο της κυβέρνησης για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της χώρας ύψους ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Με εξαίρεση ίσως τα μονοπώλια πολεμικών βιομηχανιών, που δεν είναι καθόλου σε φάση αναμονής. Χάρη και στον Πρόεδρο Τραμπ (όπως έγινε προηγούμενα και με τους προηγούμενους Προέδρους Κλίντον, Μπους, Ομπάμα), τα πολεμικά μονοπώλια κάνουν χρυσοφόρες μπίζνες γεμίζοντας τα ντόπια και ξένα οπλοστάσια με φονικά όπλα και πυρομαχικά. Μέσα μόνο στη βδομάδα, για παράδειγμα, Γερουσία και Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκριναν προϋπολογισμό ύψους 700 δισεκατομμυρίων για «αμυντικές» δαπάνες του Πενταγώνου για το οικονομικό έτος 2018!

Την ψήφιση τεράστιων κονδυλίων για τα πολεμικά μονοπώλια δεν την πετυχαίνει μόνη της η κυβέρνηση Τραμπ, αλλά με την αγαστή συνεργασία του Κογκρέσου, το οποίο, όπως έκανε και στις προηγούμενες κυβερνήσεις, εγκρίνει χωρίς πολλά - πολλά τεράστια κονδύλια «για την άμυνα και την εθνική ασφάλεια», προς υποστήριξη των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στον πλανήτη (Ιράκ, Αφγανιστάν, Συρία, Αφρική) και στήριξη των λεγόμενων «αντιτρομοκρατικών συνασπισμών». Χαρακτηριστικές ήταν οι μπίζνες εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων που έκλεισε ο Πρόεδρος Τραμπ για το στρατιωτικο-βιομηχανικό τραστ, στο πρώτο ταξίδι που έκανε στο εξωτερικό την περασμένη άνοιξη στη Σαουδική Αραβία.

Σε κάθε περίπτωση, ο Πρόεδρος Τραμπ δείχνει αποφασισμένος να «ξαναμοιράσει την τράπουλα» σε διάφορα επίπεδα και να προωθήσει τα συμφέροντα των μονοπωλίων που τον στηρίζουν με κάθε τρόπο. Με απειλές, με εκβιασμούς, με προστατευτικές εμπορικές πολιτικές, με πιέσεις, με πολεμικές επιχειρήσεις, με υποσχέσεις ή ακόμη και με αντιφατικά μηνύματα, που μπερδεύουν ενίοτε ταυτόχρονα αντιπάλους και συμμάχους.

Ετσι, ενώ αποχωρεί από τη «Διειρηνική Συμφωνία για τη Συνεργασία και το Εμπόριο» (ΤΡΡ), στη συνέχεια επιχειρεί να προωθήσει τα συμφέροντα των αμερικανικών μονοπωλίων με νέες, ενισχυμένες διμερείς συμφωνίες. Ανακοινώνει ότι αποχωρεί από τη διεθνή Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, αλλά αφήνει ταυτόχρονα και ένα περιθώριο για μελλοντικούς ελιγμούς και παζάρια. Αναγκάζει τον Καναδά και το Μεξικό να επαναδιαπραγματευτούν τη «Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής» (NAFTA), αξιοποιώντας τη διάθεση μονοπωλίων και από τις άλλες πλευρές για «επικαιροποίηση» της συμφωνίας, σε βάρος βεβαίως των λαϊκών στρωμάτων και στις τρεις χώρες.