Η συμπλήρωση ενός χρόνου στη διακυβέρνηση των ΗΠΑ βρήκε τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ σε μια πολυήμερη περιοδεία σε Ασία και Ειρηνικό, αναδεικνύοντας ένα μεγάλο μέρος σοβαρών ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων που βαθαίνουν στην περιφέρεια (και κατ' επέκταση διεθνώς). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση Τραμπ αναζητά συμβιβασμούς και προσπαθεί να αναπροσαρμόσει τις οικονομικές και γεωπολιτικές της συνεργασίες στην περιοχή, υπό το βάρος της μεγάλης ανησυχίας όχι απλά για τους αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας, αλλά και για το προβάδισμα που αποκτούν αντίπαλα μονοπωλιακά συμφέροντα.

Σε αυτές τις συνθήκες είναι άλλωστε που η πολιτική της αμερικανικής κυβέρνησης «προσαρμόζεται», με την εξωτερική πολιτική να αναπτύσσεται «επαναξιολογώντας» διαρκώς συμμαχίες και προτεραιότητες.

Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, η περιοδεία Τραμπ δεν είχε ολοκληρωθεί, ωστόσο «ηχηρά» μηνύματα είχαν ήδη αρχίσει να αποστέλλονται προς κάθε κατεύθυνση, προς εχθρούς αλλά και φίλους. Για παράδειγμα, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ τόνιζε από το Τόκιο ότι «κανένας δεν θα πρέπει να υποτιμά την αμερικανική αποφασιστικότητα», δεν απευθυνόταν πρώτα απ' όλα στη Βόρεια Κορέα, όπως άφησε να φανεί ή όπως τα περισσότερα ΜΜΕ έσπευσαν να τονίσουν.

Βασικοί αποδέκτες ήταν η Κίνα και φυσικά η Ρωσία, των οποίων τα ευρύτερα γεωπολιτικά συμφέροντα επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις ισορροπίες σε Ασία - Ειρηνικό. Δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλα επενδυτικά και γεωστρατηγικά σχέδια που εκπονούνται σε Πεκίνο, Ουάσιγκτον και Μόσχα αφορούν ή ξεκινούν από τη συγκεκριμένη περιφέρεια, η οποία αποτελεί γεωγραφικά «αυλή» και των τριών αυτών δυνάμεων και εξαιτίας της θέσης της και του φυσικού της πλούτου συγκεντρώνει το αυξημένο ενδιαφέρον πανίσχυρων επιχειρηματικών κολοσσών.

Η περιοδεία Τραμπ επιβεβαίωσε ότι είναι πολλά τα νέα δεδομένα που βαραίνουν σε παλιές και νέες συμμαχίες, αυξάνοντας τη ρευστότητα και περιπλέκοντας το αλισβερίσι που «ενώνει» αντίπαλες αλλά και σύμμαχες δυνάμεις.

Η ανησυχία για το αυξημένο έλλειμμα που παραμένει στις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ με πάρα πολλές από τις χώρες (και αυτής) της περιοχής αναδείχτηκε σχεδόν σε όλους τους σταθμούς της περιοδείας του.

Αλλωστε, ένας από τους βασικούς στόχους των πολυήμερων επαφών του ήταν αναμφισβήτητα η επαναδιαπραγμάτευση οικονομικών συνεργασιών στην περιοχή (και όχι μόνο), μετά από την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Διαειρηνική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΡΡ), με ζητούμενο άλλους όρους στις διμερείς και πολυμερείς τους επενδυτικές συνεργασίες.

Βεβαίως, αυτό συναντά δυσκολίες και αντιστάσεις, ενώ παράλληλα ασκεί πίεση και σε συμμαχίες που μέχρι σήμερα θεωρούνταν εκ των ων ουκ άνευ για τις ΗΠΑ.

Στην Ιαπωνία, ανάμεσα στα πολλά κοσμητικά επίθετα για την ποιότητα των διμερών σχέσεων, ο Αμερικανός Πρόεδρος επέλεξε να δηλώσει ότι η χώρα του «στα χέρια της Ιαπωνίας έχει υποφέρει από τα τεράστια εμπορικά ελλείμματα, για πολλά πολλά χρόνια». Να σημειωθεί ότι η αποχώρηση της Ουάσιγκτον από την ΤΡΡ προκάλεσε «εκνευρισμό» σε πολλές από τις υπόλοιπες 11 δυνάμεις (Ιαπωνία, Μαλαισία, Βιετνάμ, Σιγκαπούρη, Μπρουνέι, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Καναδά, Μεξικό, Χιλή, Περού) που συμμετείχαν στη συμφωνία, ανάμεσα στις οποίες και η Ιαπωνία, η οποία μάλιστα πρωτοστατεί σε διαπραγματεύσεις για να μην τιναχτεί στον αέρα η ΤΡΡ, μετά την απόσυρση της Ουάσιγκτον. Μάλιστα, ο Ιάπωνας υπουργός Οικονομικών, Τάρο Ασο, δήλωσε την Τρίτη ότι η Ιαπωνία δεν θα συνάψει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ για να «διευθετηθεί» το εμπορικό τους έλλειμμα. Προσπαθώντας ίσως να διασκεδάσει εντυπώσεις, υποστήριξε πως η κατάσταση διαφέρει αισθητά από τις έντονες διμερείς τριβές που είχαν δημιουργηθεί τη δεκαετία του 1980 εξαιτίας διαφωνιών για τις εμπορικές σχέσεις και έκρινε σκόπιμο να σημειώσει πως τότε το 53% των εμπορικών ελλειμμάτων των ΗΠΑ αφορούσαν την Ιαπωνία, σήμερα το ίδιο ποσοστό είναι 9%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την Κίνα είναι 47%.

Αλλά και στη Νότια Κορέα, ο Τραμπ είπε ανοιχτά ότι η εμπορική συνεργασία των δύο χωρών καθοριζόταν από συμφωνία που «ειλικρινά, ήταν αρκετά ανεπιτυχής για τις Ηνωμένες Πολιτείες».

Παρέθεσε, πάντως, την ετοιμότητα των αμερικανικών πολεμικών βιομηχανιών να πουλήσουν νέα υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα τόσο στην Ιαπωνία όσο και στη Νότια Κορέα, μιλώντας για «ανάγκη» που υπάρχει εξαιτίας των «απειλών της Βόρειας Κορέας».

Οι ΗΠΑ ιεραρχούν τη συγκεκριμένη περιφέρεια (βλ. «στροφή προς την Ασία» όπως χαρακτηρίστηκε η γραμμή στην εξωτερική πολιτική της χώρας από την εποχή Ομπάμα), προσδοκώντας ότι μπορούν να αντλήσουν αρκετά πλεονεκτήματα για την αναμέτρησή τους με αντίπαλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Πρόκειται, εξάλλου, για μια περιοχή στην οποία παράγεται το 57% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οπως τόνιζε μεσοβδόμαδα και ρεπορτάζ του κινεζικού πρακτορείου «Σινχουά», οι εμπορικές συναλλαγές που αναπτύσσονται στη συγκεκριμένη περιφέρεια αντιπροσωπεύουν το 50% των διεθνών, ενώ ο πληθυσμός της αντιπροσωπεύει το 40% του παγκόσμιου.

Οι ισορροπίες σε αυτήν επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό και από την ορμητική διείσδυση των ανερχόμενων κινεζικών μονοπωλίων. Σχέδια όπως οι νέοι «Δρόμοι του Μεταξιού» - ενεργειακές και εμπορικές διαδρομές που ενώνουν Δύση και Ανατολή - μεγαλώνουν τις κόντρες και με τα αμερικανικά μονοπώλια, όπως και άλλες ακόμα που αφορούν ειδικότερα τις χώρες του Ειρηνικού.

Ενα τέτοιο χαρακτηριστικό «σχήμα» μέσα από το οποίο η Κίνα επιδιώκει να διασφαλίσει το ρόλο της στην περιοχή είναι η Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP). Πρόκειται για τη συμφωνία που η Κίνα ξεκίνησε να προωθεί προσπαθώντας να αντισταθμίσει την TPP και το ορμητικό «μπάσιμο» των ΗΠΑ στη γειτονιά. Η RCEP περιλαμβάνει τις 10 χώρες - μέλη της Ενωσης Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), δηλαδή τις Ινδονησία, Καμπότζη, Λάος, Μπρουνέι, Μαλαισία, Βιρμανία, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη και Βιετνάμ, και τις 6 χώρες με τις οποίες η ASEAN έχει σήμερα συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, δηλαδή τις Αυστραλία, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Νέα Ζηλανδία. Σύμφωνα με το «Σινχουά», οι εξαγωγές αυτών των 16 χωρών αντιπροσωπεύουν πάνω από το 25% των παγκόσμιων εξαγωγών, ενώ το συνολικό τους ΑΕΠ αντιστοιχεί στο 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ.