Την έντονη αντίδραση της Κίνας προκάλεσαν οι νέες «οδηγίες» που εξέδωσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ως προς τις σχέσεις ΗΠΑ - Ταϊβάν, αναβαθμίζοντας ουσιαστικά τις επαφές των αξιωματούχων των δύο πλευρών, αν και τυπικά η Ουάσιγκτον εξακολουθεί να αναγνωρίζει επίσημα μόνο την κινεζική κυβέρνηση.

Ο εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ Ζάο Λιτζιάν δήλωσε ότι η χώρα του προχώρησε σε «αυστηρή διαμαρτυρία» προς τις ΗΠΑ και τις κάλεσε «να μην παίζουν με τη φωτιά στο θέμα της Ταϊβάν, να σταματήσουν αμέσως κάθε μορφή επίσημων επαφών μεταξύ ΗΠΑ και Ταϊβάν, να διαχειριστούν το θέμα με προσεκτικό και προσήκοντα τρόπο και να μη στέλνουν λάθος μηνύματα στις δυνάμεις που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας της Ταϊβάν, ούτως ώστε να μην υπονομεύσουν και πλήξουν τις σχέσεις Κίνας - ΗΠΑ και την ειρήνη και τη σταθερότητα στα Στενά της Ταϊβάν».

Είχαν προηγηθεί, από την περασμένη βδομάδα, ανακοινώσεις «νέων κατευθύνσεων», με τις οποίες οι ΗΠΑ «ενθαρρύνουν τη δέσμευση της αμερικανικής κυβέρνησης στο θέμα της Ταϊβάν, η οποία αντανακλά την εμβάθυνση της σχέσης, αν και ανεπίσημα», όπως είχε δηλώσει ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Ν. Πράις. Ο ίδιος είχε προσθέσει ότι «η Ταϊβάν αποτελεί μια ζωντανή δημοκρατία και έναν σημαντικό εταίρο σε οικονομία και ασφάλεια, ενώ είναι επίσης χρήσιμη δύναμη για τη διεθνή κοινότητα». Σημείωσε δε ότι οι «νέες κατευθύνσεις» διευκολύνουν την «αποτελεσματική εφαρμογή» της πολιτικής των ΗΠΑ για το ζήτημα, με βάση αποφάσεις όπως «ο νόμος για τις σχέσεις με την Ταϊβάν» (Taiwan Relations Act), οι λεγόμενες «Εξι Διαβεβαιώσεις» (Six Assurances) κ.ά.

Ουσιαστικά η Ουάσιγκτον ενισχύει κατευθύνσεις με βάση τις οποίες όλα τα τελευταία χρόνια αναβαθμίζει δεσμούς με την Ταϊπέι, επιδιώκοντας να αποκτήσει καλύτερα ερείσματα στην προσπάθεια γεωπολιτικής διείσδυσης σε αυτήν την κρίσιμη περιοχή. Π.χ. οι «Six Assurances» αξιοποιούνται σταθερά για τις πωλήσεις υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων στην Ταϊβάν.

Αλλος Αμερικανός αξιωματούχος εξήγησε ανώνυμα ότι «στο εξής θα ενθαρρύνουμε συναντήσεις εργασίας (σ.σ. με Ταϊβανέζους αξιωματούχους) σε κυβερνητικά κτίρια. Τέτοιες συναντήσεις μπορούν επίσης να γίνονται στο Tecro (σ.σ. την ντε φακτο πρεσβεία της Ταϊβάν στη Νέα Υόρκη) (...) με τις προηγούμενες κατευθύνσεις τέτοιες συναντήσεις δεν επιτρέπονταν».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, σήμερα αναμένεται στη Σαγκάη ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα, Τζον Κέρι, που εδώ και μέρες περιοδεύει στην Ασία ενόψει της σχετικής Διεθνούς Συνόδου που οργανώνει η Ουάσιγκτον. Οι επαφές του στην Κίνα «θα εστιάσουν στο κλίμα και στο πώς μπορούμε να συνεργαστούμε με ηγέτες της περιοχής ώστε να ελέγξουμε την κλιματική αλλαγή», δήλωσε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι.

Στο μεταξύ, την κλιμάκωση των ανταγωνισμών στον Ειρηνικό αναδεικνύει και η στρατιωτική άσκηση που έκανε η Γαλλία (5 με 7 Απρίλη) στον Κόλπο της Βεγγάλης (ανατολικά της Ινδίας), με τη συμμετοχή ΗΠΑ, Ιαπωνίας, Αυστραλίας και για πρώτη φορά της Ινδίας.

Σύμφωνα με τη γαλλική πρεσβεία στο Νέο Δελχί, η άσκηση αποτέλεσε «μια ευκαιρία για αυτές τις ομοϊδεάτισσες και υψηλού επιπέδου ναυτικές δυνάμεις να αναπτύξουν στενότερους δεσμούς, να ενισχύσουν τις δεξιότητές τους και να αναπτύξουν τη θαλάσσια συνεργασία τους σε όλο τον ελεύθερο και ανοιχτό Ινδο-Ειρηνικό Ωκεανό».

Ινδοί αναλυτές σχολίαζαν σε ασιατικά ΜΜΕ ότι η σημασία αυτής της «συνάθροισης» των χωρών από το σχήμα «Quad» και της Γαλλίας «δεν περνά απαρατήρητη για όσους παρακολουθούν προσεκτικά αυτήν την περιοχή (...) Προφανώς η Κίνα θα είναι ένας από αυτούς που βλέπουν τι γίνεται ακριβώς δίπλα της, καθώς τα τελευταία χρόνια επενδύει όλο και περισσότερο σε όλη την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού με την επιθετική της στρατιωτική δραστηριότητα».

Παράλληλα, συνεργάτες του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων παρατηρούσαν πως η άσκηση διαμηνύει ότι «η Γαλλία αποτελεί μέτοχο σε τέτοιους συνασπισμούς ομοϊδεατών, μεταβλητής γεωμετρίας» που «είναι ευέλικτοι και δεν είναι θεσμοθετημένοι, αλλά μοιάζουν προνομιακά εργαλεία για δράση στον τεράστιο αυτό γεωγραφικό χώρο».

Τις έντονες αντιδράσεις του Ιράν και της Ρωσίας προκάλεσαν οι νέες κυρώσεις που επέβαλε την Τρίτη η ΕΕ σε 8 Ιρανούς αξιωματούχους, μεταξύ των οποίων ο επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης, Χοσεΐν Σαλαμί, με πρόσχημα την καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων του 2019. Οι εν λόγω κυρώσεις επιβλήθηκαν ενώ έχουν ξεκινήσει στη Βιέννη «έμμεσες» συνομιλίες ΗΠΑ - Ιράν για τη συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και αμέσως μετά το σαμποτάζ των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, την Κυριακή, στο ιρανικό πυρηνικό συγκρότημα της πόλης Νατάνζ.

Ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, Σαΐντ Χατιμπζαντέχ, ανέφερε ότι μετά τις κυρώσεις η χώρα του σταματά τις συνομιλίες με την ΕΕ σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, «ειδικά σε ό,τι αφορά τομείς όπως η τρομοκρατία, τα ναρκωτικά, οι πρόσφυγες». Ο δε Ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγκτσί, ανήγγειλε στη Βιέννη πως παρά το σαμποτάζ στον πυρηνικό σταθμό της Νατάνζ, οι ιρανικές αρχές θα προχωρήσουν στον εμπλουτισμό ουρανίου κατά 60%.

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σ. Λαβρόφ, στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψης στην Τεχεράνη, αποδοκίμασε έντονα τη στάση της ΕΕ, προτρέποντάς την, αντί να επιβάλει κυρώσεις, να πάρει μέτρα για να αποτρέψει πιθανή κατάρρευση των συνομιλιών στη Βιέννη. «Το να μην ξέρει το δεξί χέρι τι κάνει το αριστερό είναι απλά καταστροφή. Αν πρόκειται όμως για εσκεμμένη ενέργεια στη μέση διαπραγματεύσεων, τότε δεν είναι πρόβλημα αλλά λάθος που είναι χειρότερο και από έγκλημα!», είπε χαρακτηριστικά.

Ο δε Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Μ. Τζ. Ζαρίφ, κατηγορώντας τις ΗΠΑ, παρά τη διάψευση του Λευκού Οίκου για οποιαδήποτε συμμετοχή στην επίθεση που έγινε στον πυρηνικό σταθμό, τις κάλεσε να προσέχουν, επισημαίνοντας ότι «θα έπρεπε να γνωρίζουν πως ούτε οι κυρώσεις ούτε το σαμποτάζ θα τους παράσχουν εργαλείο για τις συνομιλίες». Πρόσθεσε δε πως τέτοιες ενέργειες δυσκολεύουν την όποια διαπραγμάτευση.

Ακολούθησε συνάντηση του Ρώσου ΥΠΕΞ με τον Ιρανό Πρόεδρο, Χ. Ροχανί, με τον τελευταίο να εκθειάζει το ρόλο της Μόσχας στις διαπραγματεύσεις στη Βιέννη.

Αργότερα χτες ανακοινώθηκε πως αναβάλλονται για αύριο Πέμπτη οι προγραμματισμένες για σήμερα έμμεσες συνομιλίες Αμερικανών και Ιρανών στη Βιέννη, με τον Λευκό Οίκο να ανακοινώνει «αποφασισμένος» να τις συνεχίσει.

Ισραηλινά ΜΜΕ μετέδωσαν χτες πως το ισραηλινό σκάφος «Hyperion» της εταιρείας PCC δέχθηκε «επίθεση Ιρανών», ενώ έπλεε ανοιχτά των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Πληροφορίες ανέφεραν πως το σκάφος χτυπήθηκε από «ιρανικό πύραυλο ή τηλεκατευθυνόμενο αεροσκάφος», δίχως να προκληθούν θύματα.

Σε κάθε περίπτωση, το συμβάν καταγράφεται περίπου μία βδομάδα μετά από ανάλογη επίθεση που δέχθηκε ιρανικό σκάφος των Φρουρών της Επανάστασης, ενώ έπλεε στην Ερυθρά Θάλασσα ανοιχτά της Υεμένης.

Την απόφασή της να μεταθέσει την «αποχώρηση» των στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν μέχρι τον επόμενο Σεπτέμβρη, όταν θα συμπληρώνονται 20 χρόνια από τις επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους που χρησιμοποιήθηκαν ως πρόσχημα για τη ΝΑΤΟική επέμβαση, γνωστοποίησε χτες η κυβέρνηση Μπάιντεν. Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση Τραμπ είχε συμφωνήσει πέρυσι για την πλήρη «απόσυρση» των Αμερικανών στρατιωτών μέχρι το Μάη.

Οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν αναμένεται να απασχολήσουν και τη σημερινή έκτακτη τηλεδιάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας του ΝΑΤΟ (βλ. και το θέμα στη σελ. 4), ενώ την όξυνση των διεργασιών αναδεικνύουν και οι δηλώσεις του Αφγανού Προέδρου, Ασράφ Γάνι, για «ειρηνευτικό σχέδιο» που επεξεργάζεται η κυβέρνηση, με φόντο παζάρια που εδώ και καιρό εντείνονται για τους όρους μιας πιθανής συμμετοχής των Ταλιμπάν σε ένα μεταβατικό σχήμα, μέχρι να προκηρυχθούν εκλογές με βάση τα νέα δεδομένα.

Στο μεταξύ, το τουρκικό ΥΠΕΞ ανακοίνωσε χτες ότι η διάσκεψη για το Αφγανιστάν, που θα φιλοξενηθεί στην Κωνσταντινούπολη, θα ξεκινήσει στις 24/4 και θα διαρκέσει έως τις 4 Μάη. Στη σχετική ανακοίνωση αναφέρονται ως συνδιοργανωτές η Τουρκία, το Κατάρ και ο ΟΗΕ.

Υπενθυμίζεται ότι η διάσκεψη γίνεται μετά από πρόταση και των ΗΠΑ, αναδεικνύοντας πόσο πολύπλευρο είναι και το παζάρι που κλιμακώνει η Ουάσιγκτον με την Αγκυρα. Χτες, οι ΥΠΕΞ των δύο χωρών, Αντ. Μπλίνκεν και Μ. Τσαβούσογλου, είχαν τηλεφωνική συνομιλία, ενώ τη συζήτηση εκτός από το Αφγανιστάν απασχόλησαν οι εξελίξεις στη Συρία και τη Μέση Ανατολή.