Η επόμενη μέρα μετά την ομολογουμένως εσπευσμένη ψήφιση, από την κυβερνητική πλειοψηφία, του νόμου - απάτη, που παρουσιάστηκε ως ανωτατοποίηση των ΤΕΙ, δημιουργεί μια ακόμα πιο δύσκολη κατάσταση για τα λαϊκά στρώματα και τα παιδιά της, καθώς μετά την αντιδραστική μεταρρύθμιση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που ενέτεινε τους ταξικούς φραγμούς στη μόρφωση, στο στόχαστρο του κεφαλαίου μπαίνει πιο στοχοπροσηλωμένα αυτή τη φορά η ανώτατη εκπαίδευση.

Η κυβέρνηση έσπευσε να παρουσιάσει έργο προκειμένου να αξιολογηθεί κατά τη Σύνοδο των υπουργών Παιδείας, στην Πράγα, την Παρασκευή και το Σάββατο, όπου συζητήθηκε η πορεία εφαρμογής της Διακήρυξης της Μπολόνια.

Η «κατωτατοποίηση» των ΑΕΙ και ΤΕΙ, που επιτυγχάνεται με την ένταξη των ΤΕΙ, χωρίς καμία αναβάθμιση, στην Ανώτατη Εκπαίδευση, ανοίγει και τυπικά τον κύκλο της εφαρμογής των αποφάσεων της Μπολόνια για την υποβάθμιση των προπτυχιακών σπουδών των ΑΕΙ, αφού τα πτυχία των ΤΕΙ, όσον αφορά στον πρώτο τίτλο, εξισώνονται σε μια προοπτική με αυτά των ΑΕΙ. Η λογική των προπτυχιακών σπουδών είναι στην κατεύθυνση μιας ακόμη πιο ληξιπρόθεσμης, πρακτικίστικης και «ευέλικτης» γνώσης, κατόπιν εισαγωγής και των πιστωτικών μονάδων (που προβλέπονται επίσης από την Μπολόνια). Δηλαδή χαμηλής ποιότητας και κόστους σπουδές και ένα κυνήγι καταρτίσεων και δεξιοτήτων. Ετσι σηματοδοτείται μια προς τα κάτω ισοπέδωση όλων, και ΑΕΙ και ΤΕΙ, ενώ ταυτόχρονα διατηρείται ο αναχρονιστικός διαχωρισμός επιστήμης και τεχνολογίας.

Ηδη, πριν την κατάθεση του νομοσχεδίου από την κυβέρνηση, υπήρξαν σημαντικές αντιδράσεις από την πανεπιστημιακή κοινότητα, τόσο για τον εμπαιγμό του ψευτοδιαλόγου, όσο και για την ουσία των σχεδιασμών της κυβέρνησης. Το κίνημα που αναπτύχθηκε, με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές στα πανεπιστήμια και τις σχολές, αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη για το αντιπάλεμα των συνεπειών αυτής της εξέλιξης, που άμεσα θα φανούν, για κοινή πάλη ενάντια στην υποβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης.

Με την ψήφιση του νομοσχεδίου για τα ΤΕΙ από την κυβερνητική πλειοψηφία, αρχίζει και τυπικά ο κύκλος της αντιδραστικής αναδιάρθρωσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Μιας αναδιάρθρωσης που αποτελεί συνέχεια των αντιεκπαιδευτικών νόμων Αρσένη για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και έχει τα ίδια με αυτούς χαρακτηριστικά:

• Την υποβάθμιση του όποιου μορφωτικού ρόλου της εκπαίδευσης.
• Τη βίαιη εξώθηση της πλειοψηφίας των νέων ανθρώπων σε μια ρηχή και τυποποιημένη κατάρτιση, για μια μερική και ληξιπρόθεσμη απασχόληση και
• τη λειτουργία της δημόσιας εκπαίδευσης με επιχειρηματικά -ανταγωνιστικά κριτήρια.

Ο υπουργός Παιδείας ψεύδεται ασύστολα όταν δηλώνει ότι πρόκειται για εθνική πολιτική. Πρόκειται για την κατά γράμμα προσαρμογή στις απαιτήσεις των κυρίαρχων δυνάμεων της ΕΕ και των μονοπωλίων, όπως εκφράστηκαν στη «Διακήρυξη της Μπολόνια». Ο νόμος για τα ΤΕΙ προωθήθηκε εσπευσμένα και σε αντίθεση με την πλειοψηφία των ενδιαφερομένων σε ΑΕΙ - ΤΕΙ, ενόψει της Συνόδου των Υπουργών Παιδείας της ΕΕ, που πραγματοποιήθηκε δυο μέρες μετά την ψήφισή του στην Πράγα, με σκοπό τον έλεγχο της υλοποίησης των αποφάσεων της Μπολόνια. Η ψευδεπίγραφη «ανωτατοποίηση» των ΤΕΙ αποτελεί το Δούρειο Ιππο για:

• Τη συρρίκνωση της διάρκειας των προπτυχιακών σπουδών σε ΑΕΙ και ΤΕΙ στα τρία χρόνια και τη μετατροπή τους σε μια ταχύρυθμη κατάρτιση για τις «ανάγκες της αγοράς».
• Την πλήρη αποσύνδεση των πτυχίων από το κοινωνικό δικαίωμα στην εργασία.
• Την επιβολή ενός αυταρχικού συστήματος μονοπωλιακού ελέγχου των ανώτατων ιδρυμάτων και της έρευνας, με πρόσχημα την «αξιολόγηση».
• Την ενίσχυση των ταξικών φραγμών στη μόρφωση. Η ανώτατη εκπαίδευση γίνεται στην ουσία τεταρτοβάθμια. Μετατοπίζεται, για πολύ λιγότερους, στα μεταπτυχιακά, αντί υψηλών διδάκτρων και κατόπιν αυστηρών επιλεκτικών διαδικασιών.

Στόχος αυτής της πολιτικής είναι η προσαρμογή της ανώτατης εκπαίδευσης στις γενικότερες αναδιαρθρώσεις της καπιταλιστικής οικονομίας και των εργασιακών σχέσεων. Είναι η προώθηση της «απασχολησιμότητας» μέσα από τη δημιουργία ενός πολυάριθμου στρώματος φτηνών και εναλλασσόμενων στην ανεργία εφαρμοστών της τεχνολογίας, που θα αδυνατούν να την κατανοήσουν, η δημιουργία πειθήνιων «Ευρωπαίων πολιτών», χωρίς δικαιώματα και με την ψευδαίσθηση του πανεπιστημιακού τίτλου.

Από τις εξελίξεις αυτές βλάπτονται όχι μόνο τα ΑΕΙ, αλλά και τα ίδια τα ΤΕΙ. Γιατί διατηρείται η διάκρισή τους από τα πανεπιστήμια, με τα οποία καλούνται να «ανταγωνιστούν» κάτω από άνισους όρους, εφόσον δεν τους παρέχονται οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις. Υποβαθμίζεται το σύνολο των ανώτατων ιδρυμάτων μας έναντι των ισχυρών πανεπιστημίων της ΕΕ, γιατί στα πλαίσια του γενικότερου καταμερισμού της καταδικάζονται σε ρόλο συμπληρωματικό και υποδεέστερο. Ζημιώνεται η πλειοψηφία των αποφοίτων των ΑΕΙ και ΤΕΙ, γιατί θα χειροτερεύσουν οι όροι της εκπαίδευσης και της εργασίας τους, θα ενισχυθεί η εκμετάλλευσή τους. Προπαντός όμως από τις εξελίξεις αυτές υπονομεύεται βαθιά η εξέλιξη και η κοινωνική αποστολή της επιστήμης και του επιστημονικού δυναμικού της χώρας μας, υποσκάπτεται η προοπτική μιας κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης σε όφελος του λαού.

Το επόμενο διάστημα και όσο θα βαθαίνει η αντιδραστική επίθεση στην ανώτατη εκπαίδευση, η κρίση της θα αναπαράγεται και θα οξύνεται. Οι αγώνες αντικειμενικά θα συνεχιστούν. Προϋπόθεση για την επιτυχία και την αποτελεσματικότητά τους είναι η συνειδητοποίηση από την κοινότητα των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, από το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, τους φοιτητές και τους σπουδαστές, ότι είναι πολύ περισσότερα αυτά που τους ενώνουν, από εκείνα που, τεχνητά, τους διαχωρίζουν. Πως ο πραγματικός τους αντίπαλος είναι η φιλομονοπωλιακή πολιτική της κυβέρνησης και της ΕΕ, που μόνο μέσα από τον κοινό τους αγώνα και τη σύνδεσή του με το γενικότερο αγώνα του λαού μας για τα εργασιακά, δημοκρατικά και άλλα κοινωνικά δικαιώματα, μπορεί να ανατραπεί. Αλλωστε η ίδια η τραγελαφική περιπέτεια του νομοσχεδίου - απάτη, με τις διαρκείς τροποποιήσεις και προσθαφαιρέσεις παραγράφων, απέδειξε ότι σ' αυτή την πολιτική δε χωρούν μερεμετίσματα. Η διέξοδος βρίσκεται στην καθιέρωση δημόσιας και δωρεάν Ενιαίας Ανώτατης Εκπαίδευσης, χωρίς τις αναχρονιστικές διακρίσεις που αναπαράγουν τις αλληλοκαλύψεις και την ανισοτιμία των ΑΕΙ-ΤΕΙ, χωρίς κατηγοριοποιήσεις ανάμεσα σε ιδρύματα, τμήματα, φοιτητές και διδακτικό προσωπικό, χωρίς την αντιεπιστημονική, ταξική, διάσπαση των σπουδών σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό κύκλο ειδίκευσης. Βρίσκεται στην πάλη όλου του λαού μας για μια ανώτατη εκπαίδευση στην υπηρεσία των σύγχρονων απαιτήσεών του και της εξέλιξης της επιστήμης, σαν συνέχεια των αναγκαίων ριζικών τομών στις προηγούμενες βαθμίδες που πρόβαλαν οι μεγαλειώδεις μαθητικές κινητοποιήσεις.

Βρίσκεται γενικότερα στην πάλη για μια κοινωνία που θα ενδιαφέρεται να αναπτύξει στο έπακρο τις παραγωγικές και πνευματικές δυνατότητες της χώρας μας, ώστε να εξασφαλίσει την πρόοδο και την ευημερία του συνόλου του λαού και όχι μιας μικρής μειοψηφίας του.

Οι τοποθετήσεις της Νέας Δημοκρατίας για τα θέματα της Παιδείας και ειδικότερα της ανώτατης εκπαίδευσης, δεν έρχονται βέβαια σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις που υλοποιεί η κυβέρνηση, αλλά προβάλλουν την «ανάγκη» αυτές οι αναδιαρθρώσεις που συντελούνται να προωθηθούν πιο γρήγορα. Κι αυτό γιατί η ΝΔ ενστερνίζεται την ανάγκη του κεφαλαίου για φθηνό, μισομορφωμένο, υποταγμένο κι ευέλικτο εργατικό δυναμικό και προσπαθεί να πείσει ότι αυτή θα καταφέρει να εφαρμόσει πιο γρήγορα τις αλλαγές που θα φέρουν αυτό το αποτέλεσμα στην εκπαίδευση.

Πρόσφατα, ο πρόεδρος της ΝΔ στο προσυνέδριο του κόμματος στη Θεσσαλονίκη για την Παιδεία, είπε χαρακτηριστικά: «είναι πρώτα απ' όλα η συμμετοχή της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση που δημιουργεί την ανάγκη εναρμονισμού με τις τάσεις που αναπτύσσονται στον κοινοτικό χώρο». Θεωρεί ότι αυτή η τάση «δεν μπορεί να αγνοηθεί», και προσθέτει ότι «από την Ευρωπαϊκή Ενωση έρχεται σταδιακά - αυτή είναι η αναπότρεπτη εξέλιξη - και η άρση του φραγμού σ' ό,τι αφορά το κρατικό μονοπώλιο στην Ανώτατη Εκπαίδευση».

Μπορεί η επίσημη τοποθέτηση της ΝΔ στο νομοσχέδιο για τα ΤΕΙ να ήταν αρνητική, αυτό όμως δε σημαίνει καμιά απολύτως διαφωνία απέναντι στους στρατηγικούς στόχους που αυτό το νομοσχέδιο υπηρετεί. Η βασική πρόταση της ΝΔ σχετικά με τα ΤΕΙ ήταν η αξιολόγηση. Είναι εύκολο να δημιουργηθεί σύγχυση πάνω σ' αυτό μιας και ουσιαστική αξιολόγηση και αναβάθμιση ζητούν και οι φορείς της ακαδημαϊκής κοινότητας. Ομως, οι πρυτάνεις, οι πανεπιστημιακοί και οι υπόλοιποι επιστημονικοί φορείς διευκρίνιζαν ότι μιλούν για αξιολόγηση με ακαδημαϊκά κριτήρια. Ποια θα πρέπει να είναι όμως τα κριτήρια αξιολόγησης κατά τη ΝΔ; Τα πεπραγμένα της ως κυβέρνησης και οι διατυπωμένες θέσεις της μέχρι τώρα, αποδεικνύουν ότι την ενδιαφέρει να αξιολογηθούν τα ιδρύματα σύμφωνα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων, δηλαδή με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Αυτό, βέβαια, θα έρθει να κάνει σε λίγο και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η οποία ήδη έχει ξεκινήσει να διαμορφώνει το πλαίσιο λειτουργίας των πανεπιστημίων ως επιχειρήσεων και ανάλογη αξιολόγησή τους από το πόσο εμπορεύσιμα είναι τα «προϊόντα» που «παράγουν».

Σε πλήρη ταύτιση με τις κυβερνητικές επιλογές στα ζητήματα της ανώτατης εκπαίδευσης είναι ο Συνασπισμός. Συντεταγμένος με την ευρωπαϊκή λογική που εγκαταλείπει τον όρο ανώτατης εκπαίδευση, χρησιμοποιώντας πλατιά αυτόν της «τριτοβάθμιας», ο ΣΥΝ οραματίζεται μια τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπου μέσα θα χωράνε ιδρύματα πολλών ταχυτήτων, θα χωράνε τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ και η πρόσβαση σ' αυτή θα είναι «ελεύθερη». Αυτά συνάγονται από την πιο πρόσφατη ανακοίνωσή του (22 Μαρτίου 2001) για το θέμα των ΤΕΙ, όπου αναφέρονται επιγραμματικά οι προτάσεις του κόμματος. Μπορεί λοιπόν να πανηγυρίζει ο ΣΥΝ καθώς η κυβέρνηση εφαρμόζει ήδη αυτές του τις προτάσεις.

Ο ΣΥΝ ζητάει θεσμική ένταξη των ΤΕΙ στην ανώτατη εκπαίδευση, πράγμα που «τακτοποιήθηκε» με το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε την περασμένη Τρίτη. Σχετικά με τις αλληλοκαλύψεις Τμημάτων, λέει ότι δεν μπορεί να υπάρχουν τμήματα δυο επιπέδων και για να αποφευχθεί αυτό προτείνει να έχουν «πλατύτερο» ή «στενότερο» αντικείμενο, πράγμα που οδηγεί, αναπόφευκτα όμως, σε διαφορετικά επίπεδα σπουδών, σε ιδρύματα διαφορετικών ταχυτήτων. Για τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων ο ΣΥΝ ζητάει να παραμείνουν τα ίδια «με ρύθμιση των εκκρεμοτήτων», ό,τι ακριβώς δηλαδή έχει εξαγγείλει ο υπουργός Παιδείας. Οι προτάσεις του ΣΥΝ αναφέρονται επίσης στο διακριτό ρόλο μεταξύ ΑΕΙ και ΤΕΙ, στη διάρκεια σπουδών, τη διοργάνωση μεταπτυχιακών από τα ΤΕΙ, το διδακτικό προσωπικό τους, όλες σε πλήρη ταύτιση με τις διατάξεις του νομοσχεδίου. Το κερασάκι στην τούρτα, είναι η πρόταση για αξιολόγηση στα πλαίσια του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, το επόμενο νομοσχέδιο δηλαδή, που ετοιμάζεται να προωθήσει το υπουργείο Παιδείας.

Και φυσικά αυτή η πλήρης ταύτιση του Συνασπισμού με την κυβερνητική πολιτική δε θα μπορούσε να μην αποτυπώνεται και στη συμφωνία με τις κατευθυντήριες γραμμές που εκπορεύονται από την ΕΕ. Ετσι, ο ευρωβουλευτής του κόμματος, Αλ. Αλαβάνος σε τοποθέτησή του την περασμένη Δευτέρα στο Ευρωκοινοβούλιο, καλεί την Επιτροπή Πολιτισμού Νεότητας, Παιδείας, ΜΜΕ και Αθλητισμού να υποστηρίξει τις συμφωνίες της Μπολόνια, μέσω της ενίσχυσης των συνεργασιών μεταξύ των πανεπιστημίων, ενώ παράλληλα μιλάει με τα καλύτερα λόγια για το σύστημα «διά βίου κατάρτισης».

ΚΕΙΜΕΝΑ:

Δ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

Μ. ΚΑΛΛΙΓΕΡΗ

Γ. ΣΤΡΕΒΙΝΑ