Στις 12 Δεκέμβρη η Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Αιτωλοακαρνανίας προχωρά στο εκλογοαπολογιστικό της Συνέδριο και στην εκλογή του νέου Διοικητικού Συμβουλίου της. Η διαδικασία αυτή αποκτά μεγάλη σημασία λόγω των οξυμένων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι βιοπαλαιστές αγροτοκτηνοτρόφοι και της ανάγκης να απαντήσουν οργανωμένα, για να μπορούν να συνεχίσουν να παράγουν και να επιβιώνουν στον τόπο τους.

Ο νομός έχει παράδοση στο αγροτικό κίνημα και συνδέεται ακόμη και με δεσμούς αίματος, από την εποχή του δολοφονηθέντος καπνοπαραγωγού Μήτσου Βλάχου, το 1962. Ο «Ριζοσπάστης» πραγματοποίησε ένα οδοιπορικό στον νομό και συνομίλησε με αγρότες και κτηνοτρόφους, καταγράφοντας τις αγωνίες και την καθημερινότητά τους στην ύπαιθρο.

Λίγο έξω από τη Βόνιτσα, τα αδέλφια Δημήτρης και Θοδωρής Σκλεμπούνης έριξαν ό,τι οικονομίες είχαν πριν από 10 χρόνια για να επενδύσουν σε κτηνοτροφική μονάδα, με πρόβατα. Οπως τόνισε ο Θοδωρής, μέχρι πριν από μερικά χρόνια στον κάμπο της περιοχής καλλιεργούνταν περίπου 15.000 στρέμματα και σήμερα μετά βίας φτάνουν τα 1.200!

Εξήγησε πως γι' αυτήν τη μεταβολή ευθύνεται «η αύξηση του κόστους παραγωγής διαχρονικά», σημειώνοντας ειδικά για την κτηνοτροφία: «Για να έχεις απόδοση σε γάλα από ένα πρόβατο, πρέπει, όσο γίνεται, να καθετοποιείται η παραγωγή από τη ζωοτροφή. Να παράγουμε δικές μας ζωοτροφές, τουλάχιστον κατά 70%, κάτι που αν δεν έχεις εκτάσεις είναι αδύνατο. Επίσης, κάθε ζώο αποδίδει σε μερικά χρόνια. Πρέπει να παίρνεις από αυτό πάνω από 300 λίτρα γάλα τον χρόνο, χωρίς άλλα προβλήματα, κάτι πολύ δύσκολο».

Ο Δημήτρης συμπληρώνει: «Πώς να τα φέρεις βόλτα όταν το τριφύλλι από 0,20 ευρώ το κιλό έφτασε 0,35 ευρώ, το καλαμπόκι από 0,20 ευρώ πέρυσι, έφτασε τα 0,30 ευρώ αντίστοιχα, το πετρέλαιο ξεπερνά το 1,50 ευρώ το λίτρο και αναμένουμε και τις αυξημένες τιμές του ρεύματος;».

Οι ίδιοι εργάζονται 365 μέρες το χρόνο, αφού «τα ζώα δεν ζούνε μόνα τους». Καταγγέλλουν ότι ο ΕΛΓΑ, όπου πληρώνουν ασφάλιστρα περίπου 2.000 ευρώ τον χρόνο, όχι μόνο δεν αποζημιώνει για σειρά ασθενειών στα ζώα - ούτε τις ζημιές από λύκους - αντίθετα χαρατσώνει αγρότες και κτηνοτρόφους.

«Για 40 στρέμματα ζημιά σε καλλιέργεια τριφυλλιού, πλήρωσα 50 ευρώ στον ΕΛΓΑ για την αναγγελία και με αποζημίωσε με 107 ευρώ», είπε ο Δημήτρης Σκλεμπούνης, απαντώντας αφοπλιστικά στο αν θα πρότεινε στα δύο παιδιά του, 15 και 16 χρόνων, να συνεχίσουν την ίδια δουλειά: «Οχι, ήδη τους λέω να βρουν κάτι άλλο».

Ο επίσης κτηνοτρόφος Θωμάς Σάλιαρης, 39 ετών, σημείωσε για την αύξηση του κόστους παραγωγής: «Μετά από χρόνια που η τιμή ανά λίτρο πρόβειου γάλακτος ήταν καθηλωμένη μέχρι τα 0,85, φέτος έφτασε τα 1,15, αλλά η αύξηση αυτή εξανεμίστηκε για τον παραγωγό. Ανέβηκαν τα λιπάσματα για καλλιέργεια ζωοτροφών, οι ζωοτροφές εκτινάχθηκαν, όπως το πετρέλαιο και το ρεύμα». Για να τα φέρει βόλτα, καθοριστική, όπως είπε, είναι η συμβολή της συζύγου του, που «ευτυχώς έχει τη δική της δουλειά, συμβάλλει και δεν περιμένει απ' την κτηνοτροφία!».

Ο ίδιος έφερε κι ένα προσωπικό παράδειγμα για τις μεγάλες δυσκολίες που έχει η ζωή στην ύπαιθρο, συνέπεια των αδιεξόδων που οξύνει για τα λαϊκά στρώματα η αντιλαϊκή πολιτική όλων των κυβερνήσεων. Πρόσφατα, για να γεννήσει η γυναίκα του το πρώτο τους παιδί, αναγκάστηκε να μετακινηθεί στην Αρτα! «Αν σου προκύψει ένα σοβαρό ζήτημα υγείας, μπορεί να χρειαστεί να φτάσεις μέχρι την Αθήνα», είπε, αφού οι ελλείψεις στην Υγεία όχι μόνο στη Βόνιτσα αλλά και γενικότερα στον νομό είναι πάρα πολύ μεγάλες.

Στο Θύριο, ο αγροτοκτηνοτρόφος Γιώργος Ζώζος στάθηκε στην έλλειψη αρδευτικών έργων, σημειώνοντας πως «αν λειτουργούσαν σωστά, θα μπορούσε να μειωθεί κάπως το κόστος παραγωγής. Δεν γίνεται να μην έχουμε νερό».

«Ο,τι κερδίσαμε, το κερδίσαμε με τον αγώνα μας. Δεν πρόκειται να σταματήσουμε», σημείωσε από την πλευρά του ο αγροτοκτηνοτρόφος Δημήτρης Στριφτάρης, μέλος του ΔΣ του Αγροτικού Συλλόγου Ακτίου - Βόνιτσας, ενόψει της Συνέλευσης του Συλλόγου, φέρνοντας το παράδειγμα των εξισωτικών αποζημιώσεων, όπου πλέον όλοι οι παραγωγοί παίρνουν τα ίδια χρήματα, «ενώ πριν πολλοί από μας λάμβαναν τις μισές, αφού οι περιοχές τους θεωρούνταν ημιορεινές».

Και προσθέτει: «Αγωνιστήκαμε για κάθε πρόβλημα των αγροτοκτηνοτρόφων, για τη στελέχωση του Κέντρου Υγείας Βόνιτσας που έχει μόνο έναν παθολόγο. Η συμμετοχή των συναδέλφων στον Σύλλογο είναι αυτή που δίνει δύναμη. Ετσι πρέπει να συνεχίσουμε».

Στο «τέλος» της καπνοκαλλιέργειας αναφέρθηκε ο αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας, Πάνος Καλογιάννης, εξηγώντας ότι διαχρονικά η ΕΕ και όλες οι κυβερνήσεις «παίζουν άσχημα παιχνίδια στους αγρότες». Αναφερόμενος στις επιδοτήσεις που δόθηκαν για τη σταδιακή μείωση της παραγωγής καπνών, καυτηρίασε τη στάση εμπόρων και καπνοβιομηχάνων, αφού «εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση, πίεσαν τις τιμές προς τα κάτω και σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους παραγωγής, σταδιακά αυτή σταμάτησε».

Σημείωσε ότι από το 2004 ουσιαστικά δεν υπάρχει καπνοκαλλιέργεια, με την οποία απασχολούνταν το μεγαλύτερο ποσοστό αγροτών στον νομό.

«Για εμάς "θεσσαλικός κάμπος" είναι οι μεγάλες εκτάσεις σε Νεοχώρι, Κατοχή. Από τα 120.000 καλλιεργούμενα στρέμματα, ζήτημα είναι αν έμειναν 80.000», εκτίμησε, λέγοντας πως γι' αυτό ευθύνεται το αυξημένο κόστος παραγωγής, με υπαίτιους όλες διαχρονικά τις κυβερνήσεις. «Σήμερα, ακόμη και 500 στρέμματα μίας καλλιέργειας να έχει κάποιος, είναι ζήτημα αν μπορεί να θρέψει την οικογένειά του».

Για τον ίδιο, πρόβλημα θα υπάρξει άμεσα και στην παραγωγή γάλακτος, αφού «το αυξημένο κόστος από τις ζωοτροφές έως την παραγωγή οδηγεί κτηνοτρόφους να σταματούν την εργασία τους, αναζητώντας αλλού εισοδήματα».

Τη μαζική καπνοκαλλιέργεια αντικατέστησε η δενδρώδης καλλιέργεια ελιάς Καλαμών, που συγκεντρώνεται από την Αμφιλοχία, γύρω από το Αγρίνιο, μέχρι τα νότια του νομού. Τα δύο προηγούμενα χρόνια, το μεγαλύτερο πρόβλημα των χιλιάδων απασχολούμενων βιοπαλαιστών αγροτών ήταν το αίσχος της «ανοιχτής τιμής».

Φέτος, η ακαρπία στα ελαιόδεντρα από τις καιρικές συνθήκες την άνοιξη και τις αρχές καλοκαιριού, κατά μέσο όρο αγγίζει το 70% σε όλο τον νομό και σε ορισμένες περιοχές ακόμα και το 90%.

Η Διαμάντω Δήμου, αγρότισσα, ταμίας του ΔΣ του ΑΣ Αμφιλοχίας, εκτιμά πως «για να επιβίωνε, ακόμη και πριν από τη ζημιά κάποιος παραγωγός ελιάς Καλαμών, θα 'πρεπε να καλλιεργεί περίπου 200 στρέμματα, παράγοντας τόνους, με τιμή άνω των 1,20 ευρώ το κιλό, χωρίς ζημιές και την αύξηση του κόστους παραγωγής που έχουμε σήμερα». Σημείωσε πως μόνο στο Λουτράκι, παραγωγή θα έχουν το πολύ 4 - 5 οικογένειες, καταγγέλλοντας πως μέχρι και σήμερα δεν έχουν δοθεί αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ.

Στο Καινούργιο, όπου από τους περίπου 2.800 κατοίκους (απογραφή 2011), οι περίπου 1.000 ασχολούνται με την ελιά Καλαμών, ο πρόεδρος του ΑΣ, Νίκος Νικολόπουλος, αναφέρει ότι «ουσιαστικά είναι η τρίτη χαμένη χρονιά για την ελιά», επισημαίνοντας πως «και 3 και 4 ευρώ το κιλό να τη δίναμε, από τη στιγμή που δεν υπάρχει λόγω ακαρπίας, δεν έχει νόημα να συζητάμε».

Υπολόγισε ότι πέρυσι παράχθηκαν μόνο στο χωριό του περίπου 1 εκατ. τόνοι και φέτος «μετά βίας θα συγκεντρωθούν κάποια κιλά», πρόβλημα για το οποίο ο ΕΛΓΑ «πληρώνεται με 10 ευρώ το στρέμμα για να ασφαλίσει, έχεις δεν έχεις παραγωγή, χωρίς να αποζημιώνει!».

Αυτά, χωρίς να υπολογίζεται το αυξημένο κόστος παραγωγής, που πέρυσι έφτασε στα 0,70 ευρώ το κιλό και φέτος έχει εκτοξευτεί σε όλα. «Δεν μένει τίποτε άλλο πέρα από την οργάνωσή μας», σημειώνει ο Νίκος Νικολόπουλος, καλώντας σε μαζική συμμετοχή, ενόψει και των αρχαιρεσιών του Αγροτικού τους Συλλόγου.

Γύρω από το Αγρίνιο συγκεντρώνονται, εκτός της κτηνοτροφίας, και ορισμένες νέες καλλιέργειες, όπως το ακτινίδιο, που ευνοείται και από τις κλιματολογικές συνθήκες. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΑΣ Αγρινίου, Θοδωρή Αργύρη, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις στο συγκεκριμένο φρούτο ξεπερνούν τα 1.000 στρέμματα στην περιοχή του.

Ασχολούνται και αρκετοί μικροπαραγωγοί αναζητώντας «διέξοδο» μετά την καπνοκαλλιέργεια. «Το πρόβλημα είναι ότι πέφτουμε ξανά στα παιχνίδια των εμπόρων, που διαμορφώνουν τις τιμές σαν... χρηματιστήριο, παίζοντας ουσιαστικά με τον κόπο μας», εξηγεί και προσθέτει:

«Φέτος ξεκίνησαν να λένε ότι δεν υπάρχει τιμή πώλησης. Την ίδια ώρα, για εμάς, λόγω και της αυξημένης φροντίδας που χρειάζεται το φρούτο, με επίβλεψη όλες τις μέρες του χρόνου, αλλά και με την αύξηση του κόστους παραγωγής, η κατάσταση δεν μας ευνοεί». Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα έφερε την αύξηση της νιτρικής αμμωνίας, που από 18 ευρώ το 40κιλο τσουβάλι, έφτασε τα 35!

Στην ίδια περιοχή δραστηριοποιούνται αρκετοί κτηνοτρόφοι, με τον Χρήστο Τσατσαρώνη, αντιπρόεδρο του ΑΣ Αγρινίου, να τονίζει ότι «οι τράπεζες ήδη κυνηγάνε κόσμο για χρέη» και ότι χρειάζεται «να οργανωθούν περισσότεροι στους αγροτοκτηνοτροφικούς συλλόγους, να φτιαχτούν και άλλοι σε κάθε χωριό, για να αντιμετωπίσουμε ό,τι μας ετοιμάζουν».

Στις Παπαδάτες, ο 63χρονος Βαγγέλης Χαραλάμπους, πρόεδρος του ΑΣ Μακρυνείας, έζησε τα 4 παιδιά του από την καλλιέργεια καπνού. Σήμερα, είναι κτηνοτρόφος και παράλληλα διατηρεί οικογενειακό καφενείο στο χωριό. Αναφερόμενος στην εγκατάλειψη της περιοχής από τους νεότερους, μετά το τέλος της καπνοκαλλιέργειας, μας είπε πως από τους 2.000 κατοίκους πριν από περίπου 20 χρόνια, έχουν απομείνει λιγότεροι από 1.000 αφού «το 1987, σχεδόν 270 οικογένειες έβαζαν καπνά, το 2005 έμειναν 97 και μετά σχεδόν καμία».

Δήλωσε πως από 40 - 50 πολύτεκνες οικογένειες που γράφονταν πριν από μερικές δεκαετίες στα μητρώα του αντίστοιχου συλλόγου της περιοχής κάθε χρόνο, τα τελευταία δέκα χρόνια είναι συνολικά το ίδιο νούμερο, ενώ κατήγγειλε την έλλειψη υπηρεσιών, όπως τελευταία, το κλείσιμο τραπεζικού υποκαταστήματος.

«Εχουμε νερό και δεν μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε. Τα αρδευτικά κανάλια είναι σχεδόν άχρηστα, δεν συντηρούνται, δεν καθαρίζονται. Ακόμη και κάτι που μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση του κόστους παραγωγής δεν γίνεται, γιατί δεν ενδιαφέρονται οι αρμόδιοι», κατήγγειλε ο Βασίλης Θεοδωρόπουλος, ένας από τους τελευταίους καπνοκαλλιεργητές, αντιπρόεδρος του ΑΣ Μακρυνείας, σημειώνοντας πως μόνο από την Τριχωνίδα θα μπορούσαν να αρδεύονται άνω των 40.000 στρεμμάτων, πολλά από τα οποία σήμερα παραμένουν χέρσα.

Ειδικά για τον καπνό τόνισε: «Στα 7 χωριά της περιοχής παράγουν το πολύ 100 άτομα. Οι έμποροι κάνουν ό,τι θέλουν, δεν δεσμεύονται για τίποτα και παραμένουμε σε αυτήν την παραγωγή, γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο». Μάλιστα, από το 2015 παραγωγοί βρίσκονται στα δικαστήρια με συγκεκριμένο έμπορο που ποτέ δεν τους πλήρωσε για τον καπνό που πήρε.

Στον κάμπο Νεοχωρίου και Κατοχής, μέχρι και πριν από 25 - 30 χρόνια κυριαρχούσαν οι καλλιέργειες βαμβακιού, ρυζιού. Η εφαρμογή απ' όλες τις κυβερνήσεις της ΚΑΠ της ΕΕ έφερε αλλαγές λόγω της αποσύνδεσης των επιδοτήσεων από την παραγωγή. Σήμερα, εκτιμάται ότι καλλιεργούνται άνω των 20.000 στρεμμάτων «ξινά» (πορτοκάλια, μανταρίνια) και ελιές Καλαμών.

Σε μια περιοχή πλούσια σε υδάτινους πόρους - στις εκβολές του Αχελώου - ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι αγρότες, πέραν του εκτιναγμένου κόστους παραγωγής, είναι η έλλειψη βασικών έργων υποδομής, η εγκατάλειψη των υπαρχόντων. Χιλιάδες εκτάσεις καλλιεργειών στο τέλος του καλοκαιριού έμειναν απότιστες για σχεδόν τέσσερις βδομάδες, όταν διακόπηκε η ηλεκτροδότηση στο ΤΟΕΒ Κατοχής για χρέη στη ΔΕΗ, ιστορία που επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Αντίθετα, με τις πρώτες βροχές, αγρότες είδαν τα περιβόλια τους να πλημμυρίζουν ακόμη και στο 1,5 μέτρο, λόγω του απαρχαιωμένου αρδευτικού δικτύου και των ανύπαρκτων αντιπλημμυρικών έργων. Την ίδια ώρα, στο Λεσίνι, το οποίο επίσης πλημμύρισε πρόσφατα, οι παραγωγοί πληρώνουν στον ΤΟΕΒ 40 ευρώ πάγιο για νερό για κάθε στρέμμα που ποτίζουν, ανεβάζοντας το κόστος, με αγρότη να σημειώνει χαρακτηριστικά: «Εχουμε τη βρύση στο σπίτι μας και δεν μπορούμε να έχουμε νερό!».

Οπως εκτιμούν αρκετοί παραγωγοί, για να επιβιώσει ένας αγρότης από τα «ξινά», πρέπει να μην έχει καμιά ζημιά από πάγο ή άλλο φαινόμενο, να μειωθεί το κόστος παραγωγής, η τιμή να το καλύπτει, αλλά και να βελτιωθούν τα έργα υποδομής...