Associated Press

«Παράπλευρη απώλεια» κατά τους ΝΑΤΟικούς το χτύπημα γέφυρας με επιβατηγό τρένο στις 12 Απρίλη 1999

Το βράδυ της 24ης Μάρτη του 1999, τα αμερικανοΝΑΤΟικά αεροπλάνα και οι πύραυλοι άρχισαν να «ξερνούν φωτιά» στη Γιουγκοσλαβία, προσθέτοντας μια ακόμη αιματοβαμμένη σελίδα στην ιστορία της πολεμικής μηχανής του ΝΑΤΟ.

Εκείνη τη μέρα ξεκίνησε ένα μακελειό που κράτησε 78 μέρες, οδηγώντας στον θάνατο πάνω από 3.500 ανθρώπους, εκ των οποίων τα 3/4 ήταν άμαχοι και μεταξύ αυτών ήταν 400 παιδιά.

Στις 11 βδομάδες των ΝΑΤΟικών βομβαρδισμών, πραγματοποιήθηκαν 2.300 αεροπορικές επιδρομές, από 1.130 πολεμικά αεροσκάφη. Εκτοξεύτηκαν από αέρος 420.000 βλήματα, πύραυλοι και βόμβες, χιλιάδες βόμβες ραδιενεργού απεμπλουτισμένου ουρανίου, ενώ χρησιμοποιήθηκαν 37.000 βόμβες διασποράς, προκαλώντας τεράστιες απώλειες αμάχων. Με αυτά τα μέσα βομβαρδίστηκαν πολυκατοικίες, γέφυρες, σχολεία, νοσοκομεία και μαιευτήρια, κομβόι προσφύγων, έως νεκροταφεία...

Με την ολοκλήρωση της επέμβασης και τη δημιουργία του προτεκτοράτου του Κοσόβου προστέθηκε μια ακόμα πληγή στα Βαλκάνια, ένα αναμμένο φιτίλι που «καπνίζει» και στις μέρες μας, σηματοδοτώντας νέους κινδύνους για όλους τους λαούς της περιοχής.

Associated Press

Από το χτύπημα κομβόι προσφύγων από ΝΑΤΟικό πύραυλο στην Τζακοβίτσα στις 14 Απρίλη 1999

Ομως, οι λαοί δεν είναι λωτοφάγοι. Η ΝΑΤΟική ιμπεριαλιστική επέμβαση το 1999 στη Γιουγκοσλαβία και τα όσα ακολούθησαν, ο βρώμικος ρόλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, η στάση των πολιτικών δυνάμεων τότε και τώρα, προσφέρουν πολύτιμα συμπεράσματα για τους εργαζόμενους και τον λαό.

Η Γιουγκοσλαβία δεν επιλέχθηκε τυχαία ως πεδίο θερμής εφαρμογής του νέου ΝΑΤΟικού δόγματος. Γεωγραφικά, βρισκόταν στο κέντρο των Βαλκανίων, στην καρδιά μιας περιοχής - σταυροδρόμι δύο Παγκόσμιων Πολέμων. Μια περιοχή η οποία, σύμφωνα με τον αμερικανοΝΑΤΟικό σχεδιασμό, για να μπει κάτω από τον έλεγχό του, στη σκακιέρα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών με δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα, προϋπόθεση ήταν ο κατακερματισμός της και η σταδιακή ΝΑΤΟποίησή της.

Η αντίστροφη μέτρηση για τη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας ξεκίνησε όταν ανατράπηκε ο σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ και τις άλλες χώρες, όταν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής κυριάρχησαν και στη Γιουγκοσλαβία.

Μετά τις ανατροπές, η επέμβαση των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στα Βαλκάνια πήρε γενικευμένο χαρακτήρα. Με αφετηρία το 1991 και την άμεση αναγνώριση από το ευρωατλαντικό μπλοκ της κήρυξης ανεξαρτησίας της Κροατίας, της Σλοβενίας και της ΠΓΔΜ (η σημερινή Βόρεια Μακεδονία), οδήγησε σταδιακά στον κατακερματισμό της Γιουγκοσλαβίας. Μετά το 1991 ακολούθησε ένας τετραετής καταστροφικός πόλεμος (σε Κροατία και Βοσνία - Ερζεγοβίνη), ο τερματισμός του οποίου, με τη Συμφωνία του Ντέιτον, το 1995, μετέτρεψε τη Βοσνία σε μια χώρα - προτεκτοράτο, με το φιτίλι των ανταγωνισμών και των αντιθέσεων να παραμένει αναμμένο.

Κορύφωση των παραπάνω αποτέλεσε η ΝΑΤΟική επέμβαση το 1999, που είχε ως αποτέλεσμα την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου.

Στόχος τους ήταν και συνεχίζει να παραμένει ο έλεγχος σφαιρών επιρροής, των νέων αγορών, των πρώτων υλών, δρόμων μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων. Κι όπως σε κάθε ιμπεριαλιστική επέμβαση, βρίσκονται και τα ανάλογα προσχήματα.

Σήμερα, η καπιταλιστική Ρωσία επικαλείται το «δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών» για την «ανεξαρτητοποίηση» του Ντονμπάς, την προστασία των ρωσόφωνων της Ουκρανίας κ.ο.κ., ενώ ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ κόπτονται για την «εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας» και το «απαραβίαστο των συνόρων».

Τότε, στη ΝΑΤΟική επέμβαση στη Γιουγκοσλαβία, οι ρόλοι ήταν «ανάποδοι»: ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ επικαλούνταν την «εθνοκάθαρση του Μιλόσεβιτς στο Κόσοβο» και το «δικαίωμα της αυτοδιάθεσης» τον Κοσοβάρων Αλβανών για να επέμβουν στρατιωτικά και να αλλάξουν βίαια τα σύνορα της χώρας.

ΗΠΑ - ΕΕ - ΝΑΤΟ ήδη από το 1997, μέσω των μυστικών υπηρεσιών τους, εξόπλισαν, εκπαίδευσαν και χρηματοδότησαν τους εγκληματίες του αλβανικού UCK (ΟΥΤΣΕΚΑ), που υποδαύλισαν την αντιπαράθεση και διεκδίκησαν την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου από τη Σερβία, αξιοποιώντας το χάος το οποίο προέκυψε μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, που είχαν πετύχει λίγα χρόνια πριν. Οι επιθέσεις του ΟΥΤΣΕΚΑ κατά δυνάμεων του σερβικού στρατού και της αστυνομίας στο Κοσσυφοπέδιο και οι μεταξύ τους συγκρούσεις τη διετία 1997 - '98 οξύνθηκαν επικίνδυνα, δίνοντας προσχήματα και αφορμές στους ΑμερικανοΝΑΤΟικούς να φορέσουν τον μανδύα του «μεσολαβητή».

Για χάρη... της «ειρήνης» και της «σταθερότητας», ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ εξαπέλυσαν στις 24/3/1999 τη δολοφονική ιμπεριαλιστική επέμβαση. Ο πόλεμος έληξε με την έκδοση της απόφασης 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, μέσω της οποίας ουσιαστικά επιχειρήθηκε «νομιμοποίηση» της ΝΑΤΟικής επέμβασης, ενώ το Κοσσυφοπέδιο μετατράπηκε έκτοτε σε προτεκτοράτο.

Στο έγκλημα της επέμβασης του ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας το 1999 συμμετείχαν όλες οι αστικές κυβερνήσεις της εποχής, ανεξαρτήτως αποχρώσεων, ενώ «πρώτα βιολιά» αποτέλεσαν μια σειρά από σοσιαλδημοκρατικές και κεντροαριστερές κυβερνήσεις, όπως της Γερμανίας του Γκ. Σρέντερ και του «οικολόγου» Γ. Φίσερ, της Ιταλίας του Μ. Ντ' Αλέμα, της Γαλλίας του Λ. Ζοσπέν, της Ελλάδας του ΠΑΣΟΚ και του Κ. Σημίτη, και ο επίσης σοσιαλδημοκράτης γγ του ΝΑΤΟ, Χαβιέ Σολάνα κ.ά., υπό την ηγεσία του Αμερικανού Δημοκρατικού Προέδρου Μπιλ Κλίντον.

Με πυξίδα τη διεκδίκηση μεριδίου από τις νέες αγορές για το εγχώριο κεφάλαιο, αυτό που σήμερα ονομάζεται «γεωστρατηγική αναβάθμιση», οι αστικές πολιτικές δυνάμεις της χώρας «συντονίστηκαν» στη ΝΑΤΟική επέμβαση.

Η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ τότε έδωσε «γην και ύδωρ», βάσεις, υποδομές και λιμάνια για να περάσουν τα ΝΑΤΟικά στρατεύματα και ο εξοπλισμός τους. Η Θεσσαλονίκη επιχειρήθηκε να μετατραπεί σε ορμητήριο του θανάτου. Αντίστοιχα, η ΝΔ σιγόνταρε την ενεργή συμμετοχή και εμπλοκή της χώρας στο ΝΑΤΟικό μακελειό, προσδοκώντας ανταλλάγματα για την ελληνική πλουτοκρατία στη βαλκανική ενδοχώρα.

Ο δε Συνασπισμός, που μετεξελίχτηκε σε ΣΥΡΙΖΑ, ουσιαστικά ταύτιζε τον θύτη με το θύμα. Εκανε εκκλήσεις προς την ΕΕ «να απεμπλακεί από τα σχέδια των Αμερικανών, ώστε να ανακτήσει την αξιοπιστία και το κύρος της» (!) και να παραμείνει «ενωμένη, ισχυρή πολιτική δύναμη στις παγκόσμιες εξελίξεις, παράγοντας ειρήνης και ελευθερίας στον κόσμο»! Επικαλούνταν το Διεθνές Δίκαιο και τον ΟΗΕ, με τον συγκεκριμένο συσχετισμό δυνάμεων, για να επέμβει δήθεν «ειρηνικά»...

Στην αντίπερα όχθη, το ΚΚΕ μπήκε για άλλη μια φορά μπροστά στον αγώνα. Οι κομμουνιστές βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της μάχης, ώστε να εκφραστεί έμπρακτα η αντίσταση του ελληνικού λαού στον σφαγιασμό του γειτονικού λαού. Με χίλιους δυο τρόπους, αψηφώντας τον κίνδυνο, λαϊκές κινητοποιήσεις δυσκόλεψαν το πέρασμα των στρατευμάτων στη γείτονα χώρα. Η αλληλεγγύη εκφράστηκε και με την αποστολή αντιπροσωπειών του Κόμματος, όπως και συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ, επιτόπου, στα εμπόλεμα εδάφη, στο Νις και το Βελιγράδι.

Το ΚΚΕ, από την πρώτη στιγμή, ανέδειξε τις αιτίες και τις επιπτώσεις που θα έχει ο παραπέρα διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας, ανέδειξε τον πραγματικό χαρακτήρα του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, ως ιμπεριαλιστικών διακρατικών ενώσεων που συγκροτήθηκαν για να υπηρετούν τα συμφέροντα των μονοπωλίων, σε βάρος των συμφερόντων των λαών.

Αντίστοιχα, και στα χρόνια που μεσολάβησαν, αποκάλυψε τους ασταμάτητους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και ανταγωνισμούς στη γειτονιά μας, ξεσκέπασε τον αληθινό χαρακτήρα κινήσεων όπως η περιβόητη Συμφωνία των Πρεσπών για τη διευκόλυνση της ευρωατλαντικής «ολοκλήρωσης» των Βαλκανίων, ανέδειξε ότι η ιμπεριαλιστική «ειρήνη» προετοιμάζει τους επόμενους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.

Σήμερα, που η ευρύτερη περιοχή βρίσκεται ξανά στο στόχαστρο, οι κομμουνιστές αναδεικνύουν ότι το συμφέρον των λαών της Βαλκανικής είναι να δυναμώσουν τον αγώνα για την απόκρουση των επικίνδυνων ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών, να χαράξουν τη δική τους, αυτοτελή γραμμή πάλης, για την κατάργηση του καθεστώτος της εκμετάλλευσης.

Καθώς πλησιάζει η 23η ματωμένη επέτειος από την ιμπεριαλιστική επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία κλιμακώνει επικίνδυνα και στα Βαλκάνια την αντιπαράθεση του ευρωατλαντικού μπλοκ με τη Ρωσία αλλά και την Κίνα.

Στο επίκεντρο βρίσκονται ξανά όλα τα «αναμμένα φιτίλια» των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στην περιοχή: Η προώθηση της «ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης» των Δυτικών Βαλκανίων σε αντιδιαστολή με την «αυξανόμενη ρωσική και κινεζική επιρροή», οι επικίνδυνοι σχεδιασμοί για νέες αλλαγές συνόρων προς διευκόλυνση αυτής της «ολοκλήρωσης» (βλ. σχέδια για «Μεγάλη Αλβανία», «Σερβικό Κόσμο» κ.ο.κ.), το μέλλον των κρατών - προτεκτοράτων της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης και του Κοσόβου, η πορεία της Σερβίας που προωθεί περαιτέρω τη σύνδεσή της με την ΕΕ, ενώ διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία κ.ο.κ.

Χαρακτηριστικές είναι οι εξελίξεις και οι «προειδοποιήσεις» για τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη.

Την Πέμπτη, ο πρέσβης της Ρωσίας στο Σαράγεβο, Ι. Καλαμπούκοφ, δήλωσε ότι «το αν η Βοσνία - Ερζεγοβίνη αποφασίσει να ενταχθεί σε κάποια συμμαχία είναι εσωτερικό της θέμα. Η δική μας απάντηση όμως είναι άλλο ζήτημα. Το παράδειγμα της Ουκρανίας δείχνει τι περιμένουμε. Αν υπάρξει οποιαδήποτε απειλή, θα απαντήσουμε».

Η αμερικανική πρεσβεία έκανε λόγο για «επικίνδυνες» δηλώσεις, προσθέτοντας ότι «καμιά τρίτη πλευρά δεν έχει το δικαίωμα να ψηφίζει για τις συμφωνίες ασφαλείας μεταξύ ΝΑΤΟ και κυρίαρχων κρατών (...) Εμείς θα συνεχίσουμε να στεκόμαστε στο πλευρό της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, καθώς παίρνει τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει τη θέση της στην ευρωατλαντική κοινότητα των εθνών».

Τα δύο από τα τρία μέλη του τριμελούς προεδρείου της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης (ο Κροατοβόσνιος Ζ. Κόμσιτς και ο μουσουλμάνος Βόσνιος Σ. Ντζαφέροβιτς) επέκριναν τις δηλώσεις ως «απαράδεκτες» και ως «απειλή και επίθεση στην κυριαρχία της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης».

Οι προειδοποιήσεις του Ρώσου πρέσβη διατυπώθηκαν την ίδια μέρα που ο νέος πρέσβης των ΗΠΑ στο Σαράγεβο Μάικλ Μέρφι μίλησε για «μια νέα γεωπολιτική στιγμή», που «αναδύεται» και στα Δυτικά Βαλκάνια, «διαμορφώνοντας μια νέα ευκαιρία για τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, που συνεπάγεται ευθύνη για τους εγχώριους πολιτικούς ηγέτες να την αξιοποιήσουν». Τόνισε δε ότι ΕΕ - ΝΑΤΟ και ΟΑΣΕ «είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε τους εγχώριους ηγέτες να επιτύχουν συμβιβασμό και συναίνεση», ζητώντας να προχωρήσει άμεσα η αναγκαία μεταρρύθμιση για τις εκλογές του φθινοπώρου. Υπενθυμίζεται ότι οι Κροατοβόσνιοι - που σήμερα δεν εκπροσωπούνται με χωριστή οντότητα στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη όπως οι Σερβοβόσνιοι - παζαρεύουν μέσω αυτής της μεταρρύθμισης μεγαλύτερα περιθώρια «αυτονόμησης».

Στις αρχές της βδομάδας, ο επικεφαλής της ευρωενωσιακής διπλωματίας Ζ. Μπορέλ ξεκίνησε περιοδεία σε Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία και Βοσνία - Ερζεγοβίνη, τονίζοντας ότι «όλη η περιοχή αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για μας» και μοιράζοντας υποσχέσεις για στήριξη όλων των χωρών της περιοχής ώστε «να αντιμετωπίσετε τις ευρύτερες επιπτώσεις του πολέμου» στην Ουκρανία. Μεταξύ άλλων, υπερασπίστηκε την ενίσχυση της «ειρηνευτικής» δύναμης της ΕΕ στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, της EUFOR, «ως προληπτικό μέτρο (...) για ένα ασφαλές και σίγουρο περιβάλλον».

Στα Βαλκάνια περιόδευσε και η ΥΠΕΞ της Γερμανίας Αναλένα Μπέρμποκ, που ανήγγειλε «περισσότερη παρουσία» της χώρας της «σε όλα τα Δυτικά Βαλκάνια» και ανακοίνωσε τη δημιουργία θέσης ειδικού απεσταλμένου του Βερολίνου για την περιοχή.

Μεταξύ άλλων, συνάντησε και τον Πρόεδρο της Σερβίας, Αλ. Βούτσιτς, στον οποίο σημείωσε ότι η στάση του Βελιγραδίου στην πρόσφατη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ «έχει καταγραφεί καλά». Το Βελιγράδι ενέκρινε το ψήφισμα καταδίκης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, παρά τις σχέσεις που διατηρεί με τη Μόσχα, ενώ την ίδια ώρα δηλώνει δημόσια ότι αντιστέκεται σε δυτικές πιέσεις να συμμετάσχει στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Να σημειωθεί ότι στις 3 Απρίλη θα διεξαχθούν και προεδρικές εκλογές στη Σερβία, ενώ νέα στοιχεία για τις στρατιωτικές δαπάνες στα Βαλκάνια κατέταξαν το Βελιγράδι στην 1η θέση, καθώς το 2021 διέθεσε το 2,42% του ΑΕΠ του.

Την ίδια ώρα, στη Βόρεια Μακεδονία, ο Μπορέλ άκουσε τον πρωθυπουργό Ντ. Κοβατσέφσκι να του λέει ότι «είναι απαραίτητο η χώρα να έχει ισχυρή και σαφή ευρωπαϊκή προοπτική» και ότι «ο εν εξελίξει πόλεμος αποτελεί κίνδυνο για αυξημένη επιρροή τρίτων πλευρών στην περιοχή, και ως εκ τούτου θα πρέπει όλοι να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και προετοιμασμένοι. Το να αφήνεται γεωστρατηγικό κενό στο δικό μας τμήμα της Ευρώπης δεν αποτελεί επιλογή».

Σε αυτό το πλαίσιο, «φουντώνουν» και τα παζάρια για «συμφιλίωση» Σκοπίων - Σόφιας, ώστε να καμφθεί το βέτο της δεύτερης και να προχωρήσει η ενταξιακή πορεία και της Αλβανίας στην ΕΕ (η οποία είναι άμεσα δεμένη με της Βόρειας Μακεδονίας).

Υπενθυμίζεται επίσης ότι η κυβέρνηση συνασπισμού στη Βουλγαρία, μετά και την πρόσφατη αλλαγή του υπουργού Αμυνας, διαμήνυσε πως «η χώρα μας έχει γίνει ένας πολύ προβλέψιμος και ισχυρός υποστηρικτής» στις αποφάσεις ΝΑΤΟ και ΕΕ και «η Βουλγαρία δεν είναι πια μια "ήπια χώρα" που επιλέγει ενέργειες μόνο εξισορροπητικές».

Μέσα στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η νέα παρέμβαση της ηγεσίας του Κοσόβου, για να επιταχυνθεί η διαδικασία ένταξής του στο ΝΑΤΟ, όπως αποτυπώθηκε σε επιστολή της Προέδρου του, Βιόσα Οσμάνι, προς τον Αμερικανό Πρόεδρο. Η Οσμάνι ζήτησε «οι ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν την ηγεσία και την επιρροή τους για να υποστηρίξουν ενεργά και να προωθήσουν την περίπλοκη διαδικασία ένταξης στο ΝΑΤΟ για το Κόσοβο», αναφέροντας ότι η επικράτεια του Κοσόβου είναι «εκτεθειμένη στις επίμονες προσπάθειες της Ρωσίας να βλάψει και να αποσταθεροποιήσει ολόκληρα τα Δυτικά Βαλκάνια».

Τέλος, στις 17 Μάρτη έγινε στην Ουάσιγκτον συνάντηση «Στρατηγικού Διαλόγου» ΗΠΑ - Κροατίας. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε ότι «οι δυο χώρες στοχεύουν να εργαστούν στενά για τη μελλοντική Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ, με όραμα την ενίσχυση της Συμμαχίας», ενώ επίσης «υπογράμμισαν τη σημασία της συνεργασίας ΕΕ - ΝΑΤΟ, διασφαλίζοντας τη συμπληρωματικότητα και ενισχύοντας τη διαλειτουργικότητα και αναγνώρισαν το ΝΑΤΟ ως τη βάση της ευρωατλαντικής ασφάλειας».