Πράγματι, ο «Δούρειος Ιππος» άνοιξε και βγήκε από μέσα του το νέο καθεστώς του Αιγαίου, του εθνικού του αποχρωματισμού, που σε τελική ανάλυση οδηγεί σταθερά στη διχοτόμησή του μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας υπό την επικυριαρχία των Αμερικανών. Είναι ο «Δούρειος Ιππος» από τον οποίο βγαίνουν τα «δώρα» της «νέας τάξης πραγμάτων».

Ο αποχρωματισμός του Αιγαίου και η συνεχής έκπτωση, στο βωμό του ΝΑΤΟ, των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων είναι μια πραγματικότητα. Είναι πλέον κοινός τόπος η διαπίστωση ότι, μέσω της συμμετοχής της Ελλάδας στη νέα δομή του ΝΑΤΟ και στην όποια λειτουργία των ΝΑΤΟικών στρατηγείων στη χώρα μας, έχει δρομολογηθεί η διχοτόμηση του Αιγαίου και ο περιορισμός των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Η λειτουργία της νέας δομής του ΝΑΤΟ αποτελεί την πύλη μέσα από την οποία περνάνε και γίνονται, ακόμα και από την Ελλάδα, αποδεκτές οι τουρκικές διεκδικήσεις. Πάγια επιδίωξη της Τουρκίας, τις δύο τελευταίες δεκαετίες, είναι να αλλάξει το καθεστώς στο Αιγαίο με τελικό σκοπό τη διχοτόμησή του.

Βρήκαν τρόπο έκφρασης αλλά και εφαρμογής οι σημαντικότερες τουρκικές απαιτήσεις, ενάντια στο δικαίωμα επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια από τα 6 που είναι σήμερα, για περιορισμό του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου στα 6 από τα 10 μίλια που είναι σήμερα, η μη αναγνώριση από την Τουρκία της αρμοδιότητας ελέγχου των πτήσεων πάνω από το μισό Αιγαίο (FIR Αθηνών), εκ μέρους της Ελλάδας, η απαίτηση για αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Λήμνου. Ολα αυτά δρομολογήθηκαν με την εφαρμογή της νέας δομής του ΝΑΤΟ.

Αρκεί να αναφέρουμε μόνο τις ΝΑΤΟικές ασκήσεις που έγιναν από το 1999 και μετά εκατέρωθεν του Αιγαίου και οι οποίες πήραν χαρακτήρα γενικής εφαρμογής του νέου καθεστώτος στο Αιγαίο. Στα πλαίσια της «Dynamic Mix», που διεξήχθη στην Ελλάδα υπό τη διοίκηση του ΝΑΤΟικού στρατηγείου της Λάρισας, εξαιρέθηκε το Αιγαίο, ενώ στη διάρκεια της άσκησης «Destined Glory», που έγινε στην Τουρκία υπό τη διοίκηση του στρατηγείου της Σμύρνης, οι Τούρκοι απαγόρευσαν στα ελληνικά μαχητικά, που κατευθύνονταν στο χώρο της άσκησης επί τουρκικού εδάφους, να πετάξουν πάνω από τα ελληνικά νησιά, γιατί δήθεν είναι αποστρατιωτικοποιημένα και μάλιστα έφτασαν στο σημείο να επιχειρήσουν την αναχαίτισή τους.

Το Αιγαίο, πλέον, βρίσκεται στα χέρια του ΝΑΤΟ, το στρατηγείο της Νάπολης και ο Αμερικανός διοικητής του αποφασίζουν κατά περίπτωση πού θα ανατεθεί η επιχειρησιακή ευθύνη, σε Ελληνα ή Τούρκο διοικητή. Ομως, ο νεοταξικός μεγαλοϊδεατισμός της κυβέρνησης, δηλαδή η διεκδίκηση αυξημένου ρόλου στα πλαίσια της «νέας τάξης πραγμάτων», βάζει «ταφόπλακα» σε κάθε έννοια κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά και εθνικής άμυνας, και τη θέση της παίρνει το ιμπεριαλιστικό δόγμα περί ασφάλειας και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Το δόγμα αυτό έρχεται να αναπαραγάγει και η λεγόμενη Αμυντική Στρατηγική Αναθεώρηση, όπως και η δημιουργία στα πλαίσια των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων μισθοφορικού σώματος 25.000 επαγγελματιών οπλιτών.

H κατάργηση των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης στο Αιγαίο σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη ανατροπή στο «στάτους κβο», που έφεραν η Συνθήκη της Λωζάνης και άλλες συμφωνίες οι οποίες διαμόρφωσαν το υπάρχον καθεστώς των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η κυβέρνηση Σημίτη έκανε πράξη ό,τι δεν είχε τολμήσει καμία άλλη, τουλάχιστον από το 1974 και μετά. Εγκαταλείπει το δικαίωμα άμυνας του Αιγαίου και το υποκαθιστά με ένα εξευτελιστικό «βέτο» που, υποτίθεται, όπως υποστηρίζει, ότι θα ασκήσει στα όργανα του ΝΑΤΟ αν και όποτε κρίνει ότι θίγονται κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, αυτά δηλαδή που προηγουμένως θα έχουν εγκαταλειφθεί. Η λειτουργία του στρατηγείου της Λάρισας χωρίς προκαθορισμένα όρια επιχειρησιακής ευθύνης σημαίνει ότι το Αιγαίο, θαλάσσιος και εναέριος χώρος, μετατρέπεται σε μια «γκρίζα περιοχή» και τίθεται εκτός ελληνικής αρμοδιότητας.

Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι το ΝΑΤΟ δε θα άλλαζε χαρακτήρα, αν η Ελλάδα διατηρούσε την επιχειρησιακή ευθύνη του Αιγαίου. Θα παρέμενε το ίδιο επιθετικός και επικίνδυνος μηχανισμός, σε ρόλο διεθνούς χωροφύλακα και η χώρα μας δε θα έπαυε να ήταν πολεμικό ορμητήριο σε βάρος των λαών της περιοχής. Η πλήρης μετατροπή της Ελλάδας σε ΝΑΤΟικό προτεκτοράτο δίνει μεν έδαφος στην τουρκική επιθετικότητα αλλά δε γίνεται γι' αυτήν, έχει πολύ ευρύτερους στόχους. Οι επιπτώσεις στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα είναι οι... αναγκαίες συνέπειες για την επίτευξη των γενικότερων ιμπεριαλιστικών σχεδίων, απώλειες που τις έχει αποδεχτεί η ελληνική κυβέρνηση ως το αναγκαίο τίμημα, προκειμένου να εντάξει τη χώρα ενεργά στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Μνημείο ΝΑΤΟικής νομιμοφροσύνης είναι και το σχετικό απόσπασμα από τις δηλώσεις του Κ. Σημίτη στη Βουλή, όταν συζητήθηκε το 1999 το θέμα της νέας δομής του ΝΑΤΟ: «Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να δρα με ταχύτητα. Και να δρα, προκειμένου να εξασφαλίζει την ειρήνη, όταν χρειάζεται, καθώς και να παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια. Είμαστε της άποψης ότι κάθε χώρα-μέλος, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα, όταν κάποια στρατιωτική άσκηση ή δράση αποφασίζεται και η διοίκηση της συγκεκριμένης άσκησης ή δράσης συζητείται, τα κράτη-μέλη να εκθέτουν τις απόψεις τους στη Στρατιωτική Επιτροπή του ΝΑΤΟ, η οποία και θα αποφασίζει επί των διαφορών τους, σύμφωνα με τις αρχές που εφαρμόζονται στις αποφάσεις της Στρατιωτικής Επιτροπής». Δηλαδή κυριαρχικά δικαιώματα... τέλος.

Για να είναι σαφές τι ακριβώς συμβαίνει στο Αιγαίο, πρέπει να αναφέρουμε ποιο είναι το νόμιμο, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, καθεστώς του Αιγαίου και πάνω σε ποιο αντικείμενο εκφράζονται οι τουρκικές απαιτήσεις και γίνονται οι αμερικανοΝΑΤΟικές «διευθετήσεις».

Με δεδομένη τη διαμόρφωση του γεωγραφικού χάρτη της περιοχής, περισσότερο από τα 4/5 του συνολικού θαλάσσιου και εναέριου χώρου του Αιγαίου είναι περιοχή είτε ελληνικής εθνικής κυριαρχίας (χωρικά ύδατα και εναέριος χώρος) είτε περιοχή που ανήκει στην αρμοδιότητα των οργάνων του ελληνικού κράτους όσον αφορά στον έλεγχο των πτήσεων (FIR). Ο έλεγχος του FIR αφορά και στον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου, πέρα από τον εθνικό των 10 μιλίων.

Λόγω λοιπόν της διασποράς των ελληνικών νησιών στο σύνολο του αιγαιακού χώρου, ο διεθνής θαλάσσιος και εναέριος χώρος του Αιγαίου, που είναι περίπου το 50% του συνόλου του, ως αρμοδιότητα ελέγχου FIR, έχει δοθεί από τους διεθνείς οργανισμούς στην Ελλάδα. Το υπόλοιπο 50% του Αιγαίου, αυτό που δεν είναι διεθνής χώρος, κατά τα 4/5 ανήκει στην Ελλάδα ως χωρικά ύδατα και εναέριος χώρος και ένα μικρό ποσοστό ανήκει στην Τουρκία, η οποία από την άλλη δεν έχει αρμοδιότητα για τον έλεγχο του FIR στο διεθνή εναέριο χώρο.

Εδώ ακριβώς είναι και το κρίσιμο σημείο. Το ζήτημα του FIR συνδέεται με τον επιχειρησιακό έλεγχο της περιοχής και τα όριά του αποτελούν και όρια της εθνικής ασφάλειας. Πολύ περισσότερο όταν όλοι οι δρόμοι επικοινωνίας των ελληνικών νησιών, θαλάσσιοι και αεροπορικοί, κυρίως αυτών του Ανατολικού Αιγαίου, διέρχονται από τον διεθνή χώρο του Αιγαίου, που η αρμοδιότητα ελέγχου του FIR ανήκει, με βάση τα ισχύοντα διεθνώς, στην Ελλάδα. Πάνω λοιπόν σε αυτό το θέμα εκδηλώνεται η τουρκική αμφισβήτηση, που χρησιμοποιεί το θέμα του ελέγχου του FIR και γενικότερα της ανάθεσης από τα ΝΑΤΟικά όργανα της επιχειρησιακής ευθύνης στο Αιγαίο, ως όχημα της γενικότερης επεκτατικής πολιτικής της Αγκυρας.

Με βάση το νέο καθεστώς λειτουργίας του ΝΑΤΟ, την περιβόητη νέα δομή του, το Αιγαίο είναι χωρίς ταυτότητα εθνικής κυριαρχίας. Η ασάφεια αυτή εδραιώνεται και μάλιστα νομιμοποιείται και από ελληνικής πλευράς, με τη λειτουργία των ΝΑΤΟικών στρατηγείων και ειδικότερα αυτών της Λάρισας και της Σμύρνης, στα οποία υπάγονται αντίστοιχα τα δύο ΝΑΤΟικά Κέντρα Αεροπορικών Επιχειρήσεων, το 7ο CAOC στη Λάρισα και το 6ο CAOC στο Εσκί Σεχίρ της Τουρκίας. Καθώς η νέα δομή προβλέπει την κατάργηση των εθνικών ορίων επιχειρησιακής ευθύνης στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, τα στρατηγεία δεν έχουν σταθερά όρια ευθύνης. Δηλαδή το Αιγαίο επιχειρησιακά μοιράζεται κατά περίπτωση από το κεντρικό ΝΑΤΟικό στρατηγείο της Νότιας Πτέρυγας στη Νάπολη σε Λάρισα και Σμύρνη.

Οι παρενέργειες αυτής της ρύθμισης έχουν ήδη αρχίσει να εκδηλώνονται παρότι η λειτουργία της νέας δομής δεν έχει ακόμα συμπληρώσει δύο χρόνια.

Ολα αυτά τα χρόνια και μέχρι την 1η Σεπτέμβρη 1999, ημέρα επίσημης ενεργοποίησης της νέας δομής του ΝΑΤΟ και συνεπώς λειτουργίας του στρατηγείου της Λάρισας, το εν λόγω στρατηγείο παράμεινε ανενεργό, επειδή δεν καθορίστηκαν τα όρια ευθύνης του στο Αιγαίο, εξαιτίας των τουρκικών διεκδικήσεων, με βάση τις οποίες το Αιγαίο έπρεπε να μοιραστεί στη μέση. Πάγια ελληνική θέση, στα πλαίσια βέβαια του εγκλωβισμού της στη ΝΑΤΟική λογική, ήταν η κάλυψη όλου του ελληνικού εθνικού χώρου από το ΝΑΤΟικό στρατηγείο της Λάρισας.

Τα δεδομένα στο μεταξύ αλλάζουν. Η επιτροπή αμυντικού σχεδιασμού του ΝΑΤΟ, το Δεκέμβρη του 1992, αποφάσισε την κατάργηση της παλιάς δομής. Με βάση τη νέα δομή συγκροτούνται πολυεθνικές, ευέλικτες δυνάμεις ταχείας επέμβασης και καταργούνται οι επιμέρους εθνικές περιοχές επιχειρησιακής ευθύνης, με τη δημιουργία ενός «εύκαμπτου» οργανωτικού σχήματος. Την κύρια ευθύνη την έχει ο ανώτατος ΝΑΤΟικός διοικητής της περιοχής - στην περίπτωση της Νότιας Πτέρυγας ο Αμερικανός διοικητής αεροπορικών δυνάμεων της Νάπολης της Ιταλίας - ενώ στους διοικητές των περιφερειακών στρατηγείων, όπως αυτό της Λάρισας, μένουν περιορισμένες αρμοδιότητες, στα πλαίσια πάντα της ενιαίας περιοχής του διοικητή της Νάπολης της Ιταλίας. Ο διοικητής αυτός μπορεί να μεταβιβάζει τον επιχειρησιακό έλεγχο σε αέρα και θάλασσα και σε περιοχές ακόμα γύρω από τα ελληνικά νησιά, κατά περίπτωση σε Ελληνα και Τούρκο αξιωματικό ή να τον κρατάει ο ίδιος. Αυτό σημαίνει ενιαίο αμυντικό χώρο Ελλάδας - Τουρκίας!

Φτάσαμε λοιπόν στις μέρες μας όπου τώρα ορισμένοι «ανησυχούν» γιατί υποβαθμίζεται το στρατηγείο της Λάρισας καθώς το ΝΑΤΟ κάνει «οικονομίες» και προσανατολίζεται στον περιορισμό των περιφερειακών στρατηγείων. Η ανησυχία τους ωστόσο δεν έχει σχέση με αυτό που ούτως ή άλλως είναι γεγονός, ότι ο έλεγχος του Αιγαίου περνάει σε ΝΑΤΟικά χέρια είτε μέσω Λάρισας είτε μέσω Νάπολης, αλλά γιατί μέσω της υποβάθμισης της Λάρισας υποβαθμίζεται... και ο ρόλος της Ελλάδος στο ΝΑΤΟ.

Ο ΚΑΜΠΟΣ έχει το δικό του ρολόι, που ο ξωμάχος της γης μας τό 'χει μάθει όπως του σχολειού τ' αλφαβητάρι. Είναι ρολόι που δε σηκώνει απουσίες, ούτε βιασύνες, ούτε και ξεγελάσματα. Εχει το δικό του ρυθμό. Και πάνω σ' αυτόν νύχτα - μέρα γυρεύει νά 'χει τον αγρότη δίπλα του να δουλεύει αλλά και να κουβεντιάζει με τη γη του με το μήνυμα της σοδειάς, που το κρυφοκαμαρώνει καθώς την ίδια στιγμή τον τρώει ο φόβος πως όλα αυτά που είναι κοντά του, που τον πλησιάζουν μπορεί να χαθούνε από του καιρού τις αναποδιές, από τα ξαφνικά καλοκαιριάτικα μπουρίνια που μέσα σε λίγη ώρα «θερίζουν» και «τρυγάνε» της γης τα καλά και φέρνουν την απελπισία.

ΚΙ ΕΙΝΑΙ αυτή ακριβώς η λαχτάρα, κρυφή κι αμίλητη, που κάνει τον ξωμάχο να γίνεται προληπτικός, να μη θέλει ούτε κουβέντα για τη σοδειά, τα μπερεκέτια, που περιμένει. Μια ζωή ολάκερη έχει περάσει μεγάλες λαχτάρες. Κι έχει δει το μαύρο σύγνεφο να τα παίρνει μαζί του στα ποτάμια. Ζήσαμε κι εφέτος του καιρού κάποια τέτοια γυρίσματα και σαρώθηκαν με καταστροφές μεγάλες σοδειές λίγο πριν από τη συγκομιδή.

ΕΙΝΑΙ πασίγνωστη κι αντέχει στου χρόνου το τρέξιμο η παροιμιακή φράση, που λέει: «Αύγουστε καλέ μου μήνα, νά 'σουν δυο φορές το χρόνο». Υπάρχουν κι άλλα επίσης παρόμοια θησαυρίσματα πού 'χει πλάσει για το μήνα αυτό ο λαός μέσα στη μακρόχρονη παρατήρηση κι εμπειρία. Ο Αύγουστος καθώς προσδιορίζει μια άλλη παροιμία, είναι ο μήνας, που τρέφει τους «έντεκα» άλλους μήνες και μια επίσης εκφράζει την ευχή: «Μακάρι σαν τον Αύγουστο νά 'ταν οι μήνες ούλοι».

ΗΤΑΝ σχολειό μοναδικό κι όμορφο ο κάμπος που μας καρτερούσε στα μέσα του Αλωνάρη για να ετοιμαστούμε κοντά του για τις δουλιές, πολλές και που συχνά έπεφταν και μαζεμένες. Ηταν σχολειό - και είναι πάντα - που δεν είχε θρανία, ούτε βαρούσε καμπάνα, σχολειό της ζωής που τα ξετύλιγε όλα μπροστά στα μάτια κι έβλεπες τον ξωμάχο, τους αλογάρηδες να κολυμπάνε στον ιδρώτα, με κατάσαρκα εκείνες τις μάλλινες φανέλες να αλωνίζουν. Κι ύστερα να τρυγάνε τη «μαύρη ρώγα», αυτήν που ολοχρονίς τη δουλεύαμε και τώρα απλωμένη στ' αλώνια ψηνόταν στον ήλιο.

ΤΗΣ ΦΑΜΕΛΙΑΣ η καλοκαιρινή «έξοδος», η μετακίνηση από του χωριού τη μόνιμη «βάση» στον κάμπο, ήταν μια αναγκαστική δίμηνη σχεδόν απουσία, ώσπου να τελέψουν όλες της σοδειάς οι δουλιές. Δεν πιστεύω πως κανείς θα μπερδέψει του καλοκαιριού την «έξοδο» με τις διακοπές, τις άδειες, την καλοκαιριάτικη ξεκούραση. Κάθε φαμελιά στην ώρα της και με τις δικές της πάντα έγνοιες, έβαζε «πλώρη» για του κάμπου το σπιτικό στα πράσινα βασίλεια του αμπελιού και της σταφίδας, δίπλα στα μποστανικά. Το πέτρινο ξόσπιτο, αυτό που είχαν στήσει κάποτε οι παππούδες, όσο κι αν τό 'χαν σκορπίσει οι σεισμοί (για να το εξαφανίσουν στο τέλος), βόλευε κι εξυπηρετούσε. Τυχεροί εκείνοι που μπορούσαν νά 'χουν δίπλα τους το νερό, μια στέρνα ή ένα πηγάδι γιατί αλλιώτικα ήταν παραδαρμός καθημερινός κι έπεφτε στην πλάτη της γυναίκας. Πολύωρη αναμονή σε απίθανα βρυσάκια που μόλις «δάκρυζαν» κι έπειτα να ζαλικωθεί τα δοχεία για να τα φέρει στο σπιτικό της.

ΠΟΛΛΕΣ φορές, που δεν υπήρχε το ξόσπιτο. Τότε η τραγάτα εξυπηρετούσε βασικά και περιορισμένα τη φαμελιά στην καλοκαιρινή της «έξοδο» στον κάμπο για τη σοδειά. Η τραγάτα, το περιστασιακό παρατηρητήριο, μια δροσερή ανέξοδη «σουίτα» που φτιαχνόταν (και ίσως κάπου και σήμερα) φτιάχνεται από φτέρη κι άλλα παρόμοια και εξασφάλιζε το θερινό καταφύγιο υπερυψωμένο μ' όλα τα χρειαζούμενα, φυσικά ανάλογα με την αξιοσύνη και την προκοπή, πού 'χει ο νοικοκύρης που τη σχεδίαζε και που μερικές φορές με τα ψέματα και με το τίποτε η τραγάτα έμοιαζε κι εξυπηρετούσε σαν να ήταν ολόκληρο σπίτι.

ΑΛΩΝΙΖΑΜΕ απ' άκρη σ' άκρη τον κάμπο. Είχαμε ολούθε τις «σημαδούρες» μας και βρίσκαμε καταφύγιο μέσα στο λιοπύρι. Ξέραμε νεράκι τα βατερά και τα μυστικά μονοπάτια, εκεί που θα βρίσκαμε τα ζουμερά κορόμηλα, τα σύκα, και τις μπουρνέλες, τη συκαμιά, αλλά και τα βατόμουρα. Θα πάρουμε σήμερα την πλαγιά αυτήν που βιγκλίζει στ' ακροθαλάσσι και ξαγναντεύει τους Βαρδιάνους, το νησάκι, που το φανάρι του μας συντρόφευε τις νύχτες στον άγριο βόγκο της θάλασσας. Ομορφοδουλεμένα πάντα τ' αμπέλια πάνω στο λιγοστό χώμα, που σαν ζωνάρια το έζωναν οι λιθιές. Σ' αυτή την πλαγιά μάς περιμένει όπως τότε ο μαυροθαλασσίτης καπετάνιος, που μέσα στο αμπελάκι έστηνε κάθε τέτοια εποχή, την καλύβα του, την τραγάτα του. Σταματούσαμε πάντα εκεί στο «καταφύγιό» του που τό 'χε αρματωμένο με του ναυτικού την πρόβλεψη, αλλά και την αξιοσύνη και τάξη. Ξεδιψούσαμε, μας φίλευε από του περιβολιού τα «καλά» και καμιά φορά μάς άνοιγε και της ζωής του, της θάλασσας τις ατέλειωτες ιστορίες του.

ΠΡΩΤΟ μεγάλο αυτό το σχολειό μέσα στους κάμπους κοντά στους ξωμάχους, την ώρα, που φτάνει της σοδειάς η ώρα. Να ζήσεις τη λαχτάρα του καθώς την περιμένει κι όταν όλα μπορούν να χαθούνε με το μαύρο σύγνεφο και το ξαφνικό μπουρίνι. Ολα καταγραφές στης ζωής τα πρώτα βήματα, στου κάμπου το θρανίο, στα ξόσπιτα, στα λασποκάλυβα και τις τραγάτες. Μοσχοβολούσαν τα σπιτάκια ψωμιά στο φούρνο μας και μαζί τους έσμιγε τ' αλωνιού, της σταφίδας η μεθυστική παρουσία αντάμα με τα ψίλιθρα.