Για να είναι σαφές τι ακριβώς συμβαίνει στο Αιγαίο, πρέπει να αναφέρουμε ποιο είναι το νόμιμο, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, καθεστώς του Αιγαίου και πάνω σε ποιο αντικείμενο εκφράζονται οι τουρκικές απαιτήσεις και γίνονται οι αμερικανοΝΑΤΟικές «διευθετήσεις».

Με δεδομένη τη διαμόρφωση του γεωγραφικού χάρτη της περιοχής, περισσότερο από τα 4/5 του συνολικού θαλάσσιου και εναέριου χώρου του Αιγαίου είναι περιοχή είτε ελληνικής εθνικής κυριαρχίας (χωρικά ύδατα και εναέριος χώρος) είτε περιοχή που ανήκει στην αρμοδιότητα των οργάνων του ελληνικού κράτους όσον αφορά στον έλεγχο των πτήσεων (FIR). Ο έλεγχος του FIR αφορά και στον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου, πέρα από τον εθνικό των 10 μιλίων.

Λόγω λοιπόν της διασποράς των ελληνικών νησιών στο σύνολο του αιγαιακού χώρου, ο διεθνής θαλάσσιος και εναέριος χώρος του Αιγαίου, που είναι περίπου το 50% του συνόλου του, ως αρμοδιότητα ελέγχου FIR, έχει δοθεί από τους διεθνείς οργανισμούς στην Ελλάδα. Το υπόλοιπο 50% του Αιγαίου, αυτό που δεν είναι διεθνής χώρος, κατά τα 4/5 ανήκει στην Ελλάδα ως χωρικά ύδατα και εναέριος χώρος και ένα μικρό ποσοστό ανήκει στην Τουρκία, η οποία από την άλλη δεν έχει αρμοδιότητα για τον έλεγχο του FIR στο διεθνή εναέριο χώρο.

Εδώ ακριβώς είναι και το κρίσιμο σημείο. Το ζήτημα του FIR συνδέεται με τον επιχειρησιακό έλεγχο της περιοχής και τα όριά του αποτελούν και όρια της εθνικής ασφάλειας. Πολύ περισσότερο όταν όλοι οι δρόμοι επικοινωνίας των ελληνικών νησιών, θαλάσσιοι και αεροπορικοί, κυρίως αυτών του Ανατολικού Αιγαίου, διέρχονται από τον διεθνή χώρο του Αιγαίου, που η αρμοδιότητα ελέγχου του FIR ανήκει, με βάση τα ισχύοντα διεθνώς, στην Ελλάδα. Πάνω λοιπόν σε αυτό το θέμα εκδηλώνεται η τουρκική αμφισβήτηση, που χρησιμοποιεί το θέμα του ελέγχου του FIR και γενικότερα της ανάθεσης από τα ΝΑΤΟικά όργανα της επιχειρησιακής ευθύνης στο Αιγαίο, ως όχημα της γενικότερης επεκτατικής πολιτικής της Αγκυρας.

Με βάση το νέο καθεστώς λειτουργίας του ΝΑΤΟ, την περιβόητη νέα δομή του, το Αιγαίο είναι χωρίς ταυτότητα εθνικής κυριαρχίας. Η ασάφεια αυτή εδραιώνεται και μάλιστα νομιμοποιείται και από ελληνικής πλευράς, με τη λειτουργία των ΝΑΤΟικών στρατηγείων και ειδικότερα αυτών της Λάρισας και της Σμύρνης, στα οποία υπάγονται αντίστοιχα τα δύο ΝΑΤΟικά Κέντρα Αεροπορικών Επιχειρήσεων, το 7ο CAOC στη Λάρισα και το 6ο CAOC στο Εσκί Σεχίρ της Τουρκίας. Καθώς η νέα δομή προβλέπει την κατάργηση των εθνικών ορίων επιχειρησιακής ευθύνης στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, τα στρατηγεία δεν έχουν σταθερά όρια ευθύνης. Δηλαδή το Αιγαίο επιχειρησιακά μοιράζεται κατά περίπτωση από το κεντρικό ΝΑΤΟικό στρατηγείο της Νότιας Πτέρυγας στη Νάπολη σε Λάρισα και Σμύρνη.

Οι παρενέργειες αυτής της ρύθμισης έχουν ήδη αρχίσει να εκδηλώνονται παρότι η λειτουργία της νέας δομής δεν έχει ακόμα συμπληρώσει δύο χρόνια.