Το δεύτερο αφορούσε, ορισμένα ανησυχητικά - κατά τον ερωτώντα - στοιχεία που, κοντά στην αντιλαϊκή πολιτική, τελευταία εκδηλώνονται στο πολιτικό μας σύστημα. Ειδικότερα η ερώτηση αφορούσε στο θέμα του διορισμού γραμματέων των βουλευτών με doctora, την ίδια ώρα που γίνεται και η τακτοποίηση των «ημετέρων». Ζητήθηκε και εδώ το σχόλιο της ομιλήτριας για το τι σημαίνει αυτό για το Κομμουνιστικό Κόμμα.

«Οσον αφορά το πρώτο», σημείωσε στην απάντησή της η Αλέκα Παπαρήγα, «πολύ σωστά το υπενθύμισες, γιατί κι εμείς, καμιά φορά, τα θεωρούμε όλα γνωστά και εξαντλημένα σαν συζήτηση. Κατ' αρχήν, πέραν του ότι είναι φανερό πως μπαίνουμε σε μία ακόμα πιο επικίνδυνη περίοδο όσον αφορά τη στρατιωτικοποίηση, τους εξοπλισμούς και την προσπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών να κατοχυρωθούν ως πρώτη δύναμη από το διάστημα και από παντού και από τη γη και από τον αέρα, απ' όπου θέλεις, να χτυπάνε την ανθρωπότητα. Και πάνε και για κούρσα εξοπλισμών, γιατί θα υπάρχει και η ανταπάντηση, νέα κούρσα εξοπλισμών. Πέραν απ' αυτό, αυτό που θα ήθελα να σημειώσω είναι, ότι εδώ δεν υπήρχαν ουσιαστικές αντιστάσεις. Παραδείγματος χάρη η Ευρωπαϊκή Ενωση τι αντίσταση πρόβαλε; Οι όποιες φραστικές αντιστάσεις είχε ή και οι όποιες πραγματικές αντιστάσεις προβλήθηκαν, ήταν περισσότερο σε σχέση με τη δική της την πλευρά, μήπως δηλαδή δεν μπορέσει να ακολουθήσει αυτή την κούρσα, μήπως δεν μπορέσει να απαντήσει στην κούρσα. Δεν ήταν αντίσταση υπέρ της ειρήνης.

Επομένως, τα πράγματα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα. Και δεν είναι μόνο το αντιπυραυλικό σύστημα, είναι ο βιολογικός πόλεμος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν υπογράφουν καμία συνθήκη, που βάζει περιορισμούς σ' αυτά τα ζητήματα. Και δεν είναι τυχαίο, ότι αυτό δεν το έκαναν και πριν τις 11 του Σεπτέμβρη.

Υπάρχουν δηλαδή πάρα πολλά ζητήματα, που δεν είναι εύκολο να εκτεθούν σε μία συνέντευξη. Υπάρχουν ζητήματα, που δείχνουν ότι η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση στρέφεται κατά των λαών, όλων των λαών και του αμερικάνικου λαού, ότι οπωσδήποτε θα δεχτούν πιο σημαντικά πλήγματα οι χώρες που είναι σε υποδεέστερη θέση ή εξαρτημένες από τις ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες. Και να το πω και πιο καθαρά: Τα επόμενα χρόνια μπορούμε να μιλάμε για κίνδυνο ενός γενικευμένου πολέμου, όχι για τοπικές εστίες. Ολη αυτή η προετοιμασία που γίνεται και οι ανταγωνισμοί μεταξύ τους εκεί πάνε.

Γι' αυτό λέμε, ότι σήμερα ο εργάτης, ο υπάλληλος, ο μικρομεσαίος δεν μπορεί να λέει, εμένα μ' ενδιαφέρει το πρόβλημά μου, όσο κι αν αυτό είναι απόλυτα σεβαστό.

Πρέπει να ξεκινήσουμε, από το πού πάνε τα πράγματα. Πρέπει να παρέμβουμε στο σύνολο των εξελίξεων με όρους πραγματικά αντίθεσης και ρήξης και εκεί να δούμε, ακριβώς μέσα σ' αυτό το δρόμο, τι μπορεί σε ένα τέτοιο δρόμο να αποσπάσεις, για να ανακουφιστεί η ζωή σου. Αυτό είναι το τελικό μας συμπέρασμα».

«Τέθηκε ένα σοβαρό ζήτημα», συνέχισε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «που μπορεί να φαίνεται και δευτερεύον. Τις μέρες που συζητήθηκε αυτό στη Βουλή ήμουνα στην Κούβα και στο τηλέφωνο μου το είπαν. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι είναι δυνατόν η Βουλή να αποφασίζει τι προσόντα θα έχει ο γραμματέας του κάθε βουλευτή. Αν θα έχει πτυχίο ή δε θα έχει. Σ' εμάς, πρέπει να το πούμε καθαρά, η θέση του κάθε βουλευτή διαμορφώνεται και με την προσωπική του αναμφισβήτητα συμβολή, αλλά όλη η κατεύθυνση και τα βασικά στοιχεία καθορίζονται από τα επιτελεία του Κόμματος τα αντίστοιχα τμήματα και τα αντίστοιχα τμήματα δουλεύουν μέσα στη γενική κατεύθυνση της Κεντρικής Επιτροπής.

Δεν μπορεί δηλαδή εμένα ο γραμματέας μου να μου γράψει την ομιλία για τον προϋπολογισμό και να βάλει ό,τι του κατέβει. Εν πάση περιπτώσει εμείς είμαστε αλλιώς οργανωμένοι.

Θα καθορίσει η Βουλή ποιος θα είναι ο γραμματέας του καθενός, αν θα έχει πτυχίο; Γιατί, λέει, έτσι αναβαθμίζεται ο ρόλος του βουλευτή. Ο ρόλος του βουλευτή αναβαθμίζεται ανάλογα με την πολιτική που έχει απέναντι στο λαό και στα προβλήματά του. Αυτή είναι η ιστορία, πέραν από το ότι αναβαθμίζεται ο ρόλος του βουλευτή όταν είναι προϊόν συλλογικής δουλιάς και όχι της ατομικής του εξυπνάδας. Δεν υπάρχει κανένας που μπορεί να χειριστεί όλα τα ζητήματα της Βουλής.

Εμείς θεωρούμε, ανεξάρτητα από τους λόγους που επικαλείται ο κ. Κακλαμάνης, ότι όλη αυτή η ιστορία είναι ένα φτιασίδωμα, είναι μία φιγούρα. Για να μην πω ότι στο κάτω - κάτω μπορεί ο κάθε βουλευτής να χρησιμοποιήσει ένα όνομα σαν γραμματέα που να έχει 10 πτυχία, να βάζει τη γυναίκα του, άλλος την κόρη του. Είναι, δηλαδή, κοροϊδία, είναι για τη φιγούρα του Κοινοβουλίου και όχι για την ουσία.

Αλλά υπάρχει και η άλλη πλευρά, αυτό που είπατε. Φαίνεται, υπήρχαν βουλευτές που σου λένε, τι θα τον κάνω εγώ τον γραμματέα μου, πού θα βρει δουλιά, άντε να πάει στο Δημόσιο. Εμείς έχουμε πάρει σαν Κόμμα απόφαση, ότι όσοι είναι γραμματείς βουλευτών, ασκούν το ρόλο τους, παίζουν ένα ρόλο δίπλα στο βουλευτή, δεν είναι μειωμένος ο ρόλος τους, αλλά δεν είναι αυτός που θέλει να παρουσιάσει ο κ. Κακλαμάνης. Και δεύτερον, ότι κανένας δε θα πάει στο Δημόσιο, όταν δε θα χρειάζεται πια στις συγκεκριμένες υπηρεσίες του Κόμματος. Και γιατί το κάνουμε αυτό; Διότι δε θέλουμε σε καμία περίπτωση να υπάρχει κίνητρο. Δηλαδή, κοίταξε, έρχομαι εγώ, σου προσφέρω τις υπηρεσίες μου ως γραμματέας, ως μετακλητός και μετά πάω στο δημόσιο!

Δε θέλουμε να δημιουργηθεί η εντύπωση στα μέλη του Κόμματος, ότι η Κοινοβουλευτική Ομάδα επιλέγει τους γραμματείς είτε με κριτήριο φιλίας, είτε με κριτήριο την τοποθέτησή τους στο Δημόσιο, ή να υπάρξει ένας ανταγωνισμός γιατί εγώ και όχι ο άλλος. Δημιουργούνται τεράστια προβλήματα.

Η απόφασή μας είναι αυτή και πρέπει να σας πω, ότι έχουμε διαγράψει μέλος του Κόμματος που πέρασε στο Δημόσιο χωρίς και εμείς να το πάρουμε χαμπάρι, παλιότερα. Αυτό είναι δεδομένο, όποιος θέλει να δώσει τις υπηρεσίες του στο Κόμμα, να τις δώσει χωρίς κίνητρα.

Αλλά υπάρχει και ένα θέμα. Υπάρχουν εργάτες Δήμου, υπάλληλοι στους Δήμους, οι οποίοι εδώ και 10 χρόνια καλύπτουν μόνιμες και πάγιες ανάγκες των Δήμων και δε μονιμοποιούνται. Δεν είναι ζήτημα ποσότητας, είναι ζήτημα πολιτικής επιλογής. Και θα μονιμοποιούνται δηλαδή αυτοί που έγιναν Γραμματείς ή ξέρω εγώ ήταν αποσπασμένοι, μετακλητοί, στο ΚΚΕ, στο ΠΑΣΟΚ και στη Νέα Δημοκρατία;

Αυτά είναι απαράδεκτα πράγματα. Και το λέω καθαρά, εμείς θα αντιδράσουμε και θα συνεχίσουμε την αντίδρασή μας. Τι θα πει νόμος και τι θα πει ξενόμος; Δε θα μας καθορίζει κανένας ποιον θα έχουμε γραμματέα και στο κάτω - κάτω η απόδοση του γραμματέα θα κριθεί μέσα από μία συλλογικότητα που υπάρχει στο Κόμμα».

Για τη διγλωσσία της κυβέρνησης στο θέμα του Ασφαλιστικού ρωτήθηκε, επίσης, η Αλέκα Παπαρήγα. Και η απάντηση:

«Εγώ νομίζω ότι η κυβέρνηση βρέθηκε πραγματικά στριμωγμένη την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2001. Αν οι ηγεσίες του συνδικαλιστικού κινήματος, ή οι δυνάμεις που κυριαρχούν στο συνδικαλιστικό κίνημα, συνέχιζαν αυτή τη σθεναρή τακτική, έχω τη γνώμη - δεν ξέρω, το λέω και με μια επιφύλαξη - ότι η κυβέρνηση δε θα ήταν εύκολο να περάσει όλα όσα ήθελε.

Κλείνει όμως ο κύκλος των κινητοποιήσεων γιατί δεν μπορεί οι κινητοποιήσεις να ξεδιπλώνονται συνέχεια. Κλείνουν, ξανανοίγουν, κλείνουν, ξανανοίγουν. Αρχίζει όμως η έκπτωση και από κόμματα και από κεντρικά συνδικαλιστικά όργανα.

Να σας πω πιο συγκεκριμένα. Κληθήκαμε και πήραμε μέρος στην Εθνική Συνδιάσκεψη της ΓΣΕΕ. Εκεί μίλησε ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, μίλησε μετά ο τότε γραμματέας του ΠΑΣΟΚ, ο κ. Σκανδαλίδης και συνεχάρη τον πρόεδρο της ΓΣΕΕ και τη ΓΣΕΕ, γιατί επιτέλους έβαλε μυαλό και υιοθέτησε τις θέσεις της κυβέρνησης. Αυτά έγιναν επίσημα.

Υπήρχαν αιτήματα τα οποία ούτε καν τα έθεσε η ΓΣΕΕ. Αλλά επιπλέον, δεν είναι ζήτημα αιτημάτων μόνο, έβαλε ορισμένες βασικές ιδέες αυτό το κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Δηλαδή στην ουσία έβαλε τους νόμους της αγοράς στην κοινωνική ασφάλιση.

Αλλά πρέπει να υπογραμμίσω ότι και από την πλευρά του Συνασπισμού η ομιλία ήταν η εξής: μπράβο στη ΓΣΕΕ για το σημερινό πλαίσιο. Και μέχρι σήμερα παραμένει, ότι ο διάλογος πρέπει να γίνει με βάση το πλαίσιο της ΓΣΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι δυνάμεις που εκείνη τη στιγμή βαδίσαμε μαζί και χτυπήσαμε μαζί, παρά τις όποιες διαφορές είχαμε, στη συνέχεια αλλάξανε το βηματισμό. Κορόιδο είναι η κυβέρνηση να μην αξιοποιήσει την εμφάνιση μιας τρύπας σ' ένα μέτωπο που αντικειμενικά υπήρχε, χωρίς να έχουν προηγηθεί συμφωνίες, με την παρέμβαση των εργαζομένων;

Επομένως επέρχεται δριμύτερη. Μάλιστα λέγεται τώρα ότι επέρχεται με την έκθεση Σπράου, με όλα αυτά. Αυτά, δεν τα λέμε μόνο εμείς, αυτά τα διαβάζουμε στον Τύπο και αυτά που λένε ότι τα δημοσιεύματα είναι ψεύτικα, οι ίδιοι τα δίνουν για να περάσουν μπροστά, για να προετοιμάσουν την κοινή γνώμη.

Αλλά έφερα αυτό το παράδειγμα με τις γυναίκες, που δεν είχε ειπωθεί ανοιχτά. Ολος ο προβληματισμός είναι, ότι πρέπει τα φύλα να είναι ίσα στις υποχρεώσεις. Αλλά τι θα πει ίσες υποχρεώσεις; Αυτό είναι μέτρο το οποίο λειτουργεί σε βάρος των γυναικών.

Η όλη φιλολογία που αναπτύχθηκε, και θα επιμείνω γιατί αυτό δεν το είχαν πει, ότι οι θετικές διακρίσεις υπέρ των γυναικών - λέω θετικές διακρίσεις με την έννοια να τις βοηθήσουν να κάνουν το βήμα προς τα μπρος για την εξίσωση - τις κάνουν μη αρεστές στην εργοδοσία.

Αρα είναι το εξής: η μητρότητα έρχεται σε σύγκρουση με το συμφέρον της εργοδοσίας. Εμείς το πιστεύουμε ότι έρχεται σε σύγκρουση. Γιατί η εργοδοσία δεν ενδιαφέρεται ούτε για μητρότητα, ούτε για οικογένεια, ούτε για τίποτα. Ναι, αλλά ένα κίνημα δεν μπορεί να υιοθετήσει αυτή τη θέση. Να πάμε στο ρεαλισμό και στο εφικτό; Τελειώσαμε. Με αυτή την έννοια έρχονται τα χειρότερα.

Να σας πω ένα άλλο. Λέει έκανε πίσω ο υπουργός Υγείας στα θέματα των απογευματινών ιατρείων. Τι έκανε; Αντέδρασαν πανεπιστημιακοί γιατροί, οι οποίοι τα θέλουν όλα δικά τους, οι οποίοι δεν αντιπαλεύουν από τα αριστερά την κυβερνητική πολιτική, αλλά την αντιπαλεύουν από τη σκοπιά των δικών τους συμφερόντων. Και ήρθε σε μια συνεννόηση με τους καθηγητές, θα τους δώσει κάτι, λίγο πάνω - κάτω, να συμφωνήσουν για να περάσει όμως το κύριο: η παρουσία της ιδιωτικής Υγείας επίσημα και όχι μόνο με το φακελάκι μέσα στα δημόσια νοσοκομεία.

Εμείς είμαστε αισιόδοξοι, ότι αν το λαϊκό κίνημα γίνει δυναμικό, ενωτικό και αποφασισμένο, τότε θα υποχρεώσει την κυβέρνηση να κάνει παραχωρήσεις. Φυσικά θα κοιτάξει πώς θα τις πάρει πίσω στην πορεία, αλλά μπορεί να την υποχρεώσει και αντί να συζητάει με τους πανεπιστημιακούς γιατρούς συν - πλην με τα συμφέροντά τους, να συζητήσει με τους εργαζόμενους τι θα τους δώσει.

Μπορούμε να το πετύχουμε αυτό χωρίς να έχουμε αυταπάτες ότι ένας αγώνας μπορεί να φέρει άμεσες λύσεις σε όλα. Μπορεί να γίνει αυτό. Δηλαδή, το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, το κίνημα της αγροτιάς, των μικρομεσαίων να φτάσουν σ' ένα σημείο που οι πάνω να μην μπορούν πια και να καταλαβαίνουν ότι πρέπει να παραχωρήσουν ορισμένα πράγματα;

Ακριβώς αυτό θα δώσει τη δυνατότητα στο λαϊκό κίνημα να αποκτήσει κουράγιο και εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του για να προχωρήσει για πιο ουσιαστικές και ριζικές λύσεις προς τα μπρος. Γιατί κι αυτά που θα σου δώσουν, θα στα πάρουν πίσω στα επόμενα χρόνια».

Για τα προβλήματα που έρχονται στη δημοσιότητα με το θόρυβο που δημιούργησαν οι αποκαλύψεις Γρυλλάκη ήταν η επόμενη ερώτηση. Παραθέτουμε αυτούσιο το διάλογο που ακολούθησε:

- Τελευταία, με το θόρυβο που έχει δημιουργηθεί με τις παρακολουθήσεις και τους πράκτορες, ξανάρχεται στην επιφάνεια η ανάμειξη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Το φαινόμενο βέβαια δεν είναι καινούριο, αλλά επειδή συνεχίζεται, θα θέλατε να το σχολιάσετε;

- Α.Π. Με έμμεσο τρόπο το έθιξα στην αρχή χωρίς να αναφερθώ στο όνομα της υπόθεσης, όχι γιατί το φοβάμαι, αλλά γιατί ο νοών νοήτω.

Από μια άποψη, τίποτα το καινούριο. Παρακολουθήσεις γίνονταν, γίνονται και θα γίνονται. Και μάλιστα τώρα συζητά ολόκληρη η ΕΕ για την οργάνωση των παρακολουθήσεων, για την άρση του απορρήτου, και υπάρχει μια ολόκληρη λίστα αδικημάτων, πραγματικών αδικημάτων να πω, αλλά και αδικημάτων που είναι στην ουσία αδικήματα πολιτικής δράσης και εδώ επιτρέπεται η παρακολούθηση. Ενώ παλιά όλα ήταν αθέατα, τώρα νομιμοποιούνται. Τίποτα νεότερο.

Το θέμα είναι γιατί μπαίνει στο επίκεντρο τώρα. Γιατί π.χ. κάποιος ιδιαίτερος εγκαταλείπει τον προϊστάμενό του και, αντικειμενικά ή υποκειμενικά αυτό δεν το ξέρω, προσφέρει υπηρεσίες στον πρώην αντίπαλό του. Γιατί; Εμείς θεωρούμε ότι είναι μέσα σε αυτό τον καυγά μεταξύ τους ο ένας να βγάζει στην επιφάνεια χαρτιά του άλλου, ακριβώς για να μπορέσει να συντηρήσει μια εκλογική πελατεία. Αυτή είναι η γνώμη μας.

Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά, που από όλα τα λεγόμενα και εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ και εκ μέρους της ΝΔ και των στελεχών βγαίνει ότι αυτοί που παρακολουθούσαν, πέραν του ότι τα έδιναν στις ελληνικές μυστικές υπηρεσίες, τα έδιναν και στις αμερικανικές, στη CIA. Αυτά δεν τα αμφισβητεί κανείς.

Δεν είδα καμία παρέμβαση του κ. Σημίτη ή του κ. Λαλιώτη, που είναι πολύ ευαίσθητος σε αυτά τα θέματα, να πει «καλά βρε, κύριοι Αμερικάνοι, τι παιχνίδι παίζατε!». Δεν είναι μόνο ο Μητσοτάκης. Διότι εδώ αποδεικνύεται ότι μπαίνει μέσα ο αμερικανικός παράγοντας. Εμείς αυτό το ξέραμε, είμαστε εξοικειωμένοι με κάτι τέτοια, αλλά εν πάση περιπτώσει βγαίνει καθαρά και γι' αυτούς που δεν το ήξεραν.

Καμία διαμαρτυρία! Και ο αμερικανικός παράγοντας επενέβαινε ενεργά στη διάταξη ή αναδιάταξη των πολιτικών δυνάμεων στην Ελλάδα μέχρι το 1993. Από το 1993 μέχρι το 2001 έχει πάψει; Δηλαδή το ΠΑΣΟΚ έχει κόψει αυτή την παρέμβαση; Δε γίνεται τίποτα; Για να μη θυμηθούμε τους Αμερικανούς πράκτορες - επί Ανδρέα Παπανδρέου νομίζω ήταν - που πιάστηκαν να παρακολουθούν και μέσα σ' ένα βράδυ τους φυγάδευσαν στις ΗΠΑ. Τα πράγματα υπάρχουν. Γι' αυτό λέμε ότι αυτή η μπόχα που βγαίνει είναι μια μαρτυρία του συστήματος.

Για να ολοκληρώσω. Εδώ που τα λέμε ούτε τον Μητσοτάκη, ούτε τον Παπανδρέου, ούτε τον Σημίτη τους ψήφισαν οι κατάσκοποι, οι πράκτορες, η CIA, οι υπάλληλοι της ΕΥΠ. Εδώ ψηφίζει ο ελληνικός λαός. Επομένως το θέμα είναι αυτό που λέμε κριτήριο ψήφου και να σκεφτεί ο καθένας πόσο ελεύθερα αποφασίζει στην κάλπη. Αυτό είναι το ζήτημα για μας. Γιατί, αλίμονο, να πούμε ότι μια ελληνική κυβέρνηση την έριξαν οι ΗΠΑ ή τη νίκη την πήρε το ΠΑΣΟΚ γιατί έδωσαν γραμμή οι πράκτορες. Δε γίνονται αυτά.

Δημιουργείται το κλίμα βεβαίως, αυτά όμως κυρίως τα μηνύματα τα παραλαμβάνουν οι επιχειρηματίες. Τα μηνύματα των μυστικών υπηρεσιών τα παίρνουν υπόψη τους πολιτικά οι επιχειρηματίες. Ο λαός όμως ψηφίζει χωρίς να γνωρίζει ότι τη συνείδησή του τη διαμορφώνουν παράγοντες οι οποίοι ενδιαφέρονται να τον χειραγωγήσουν. Αυτό είναι το πρόβλημα.

- Κυρία Παπαρήγα, γι' αυτό το θέμα που θέσατε, θα συμφωνήσω μαζί σας ότι αυτή η πόλωση είναι τεχνητή...

- Α. Π. Οχι τεχνητή, είναι πραγματικός ο ανταγωνισμός, αλλά όχι για την αλλαγή της πολιτικής.

- Προφανώς και αποσκοπεί να εγκλωβιστεί μέρος του εκλογικού σώματος. Ωστόσο, όλες αυτές οι στρατιές των μυστικών συμβούλων και πρακτόρων δε θα πρέπει κάποια στιγμή να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους; Μήπως αυτή είναι η πτυχή του προβλήματος που θα πρέπει να λειτουργήσει απρόσκοπτα και να μην έχει καμία σχέση, να μην εγκλωβιστεί σε αυτή την αντιπαράθεση των δύο κομμάτων;

- Α. Π. Δεν έχουμε καμία διάθεση και κανένα λόγο να προστατεύσουμε ούτε τον Γρυλλάκη, ούτε τον κάθε Γρυλλάκη. Εδώ είναι ένα ζήτημα γενικά, η Δικαιοσύνη πώς βλέπει αυτά τα θέματα και τι κάνει. Αυτό όμως που είναι βέβαιο είναι ότι ακόμη κι αν κάποιος Γρυλλάκης πάει στη φυλακή, δε σημαίνει ότι θα σταματήσει ο γρυλλακισμός. Αυτά θα υπάρχουν.

Διότι εδώ δεν πρόκειται για μυστικές υπηρεσίες οι οποίες συγκεντρώνουν στοιχεία που έχουν σχέση με την προστασία των συνόρων και της άμυνας της χώρας. Δεν υπάρχει και δεν υπήρξε και δε θα υπάρξει, όσο ζούμε σε μια τέτοια κοινωνία, σ' έναν τέτοιο κόσμο, χώρα, που δε θα έχει μυστικές υπηρεσίες για την προστασία της ασφάλειάς της, των συνόρων της. Αυτά θα υπάρχουν. Μιλάμε όμως για μυστικές υπηρεσίες οι οποίες βεβαίως υπεισέρχονται στο λαϊκό κίνημα, στην πολιτική πάλη κλπ. Επομένως υπάρχει πρόβλημα, αλλά μην το δούμε μόνο πρόβλημα νομικό και ότι αν κάτσει κάποιος στο σκαμνί, σταματάει το πρόβλημα. Το θέμα είναι βαθύτατα πολιτικό και έχει να κάνει με το ποιοι βρίσκονται πάνω, ποιοι εξουσιάζουν σε τελευταία ανάλυση και πώς βλέπουν το λαϊκό κίνημα. Αν φοβάσαι το λαϊκό κίνημα, θα κάνεις υπηρεσίες αστυνόμευσης και παρακολούθησης. Αν δεν το φοβάσαι, θα έχεις τις υπηρεσίες σου στραμμένες στους εχθρούς του λαού.