Η συζήτηση και ο αγώνας για την ισοτιμία και τα δικαιώματα των γυναικών ήταν, είναι και θα είναι επίκαιρος για μια μεγάλη ακόμη περίοδο και στο μέλλον, είπε στην αρχή της ομιλίας της η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Αρκεί σήμερα να συγκεντρώνουμε την προσοχή μας απλά στον αγώνα για την ισοτιμία της γυναίκας; Σε ποια κοινωνία; Στα πλαίσια ποιας πολιτικής;

Επιτρέψτε μου να ανατρέξω στο παρελθόν γιατί έχει σημασία να μην αποκόπτεται το κίνημα απ' αυτό το παρελθόν. Βεβαίως, υπάρχουν νέα προβλήματα, νέα φαινόμενα, ωστόσο υπάρχουν πράξεις του παρελθόντος που διατηρούν την αξία τους σήμερα. Νιώθω την ανάγκη να επικαλεστώ τα λόγια μιας μεγάλης γυναίκας κομμουνίστριας, της Ρόζας Ιμβριώτη, δασκάλας, πνευματικής γυναίκας, επαναστάτριας, που μοιράστηκε τα πάντα με τις γυναίκες του μόχθου και να αναφερθώ σε ένα πολύ σημαντικό και επίκαιρο απόσπασμα που εμπεριέχεται στο βιβλίο «Παιδεία και κοινωνία», που εκδόθηκε από τη «Σύγχρονη Εποχή» και μέσα σ' αυτό κάνει ένα κάλεσμα στις νέες γυναίκες. Εχει πολύ μεγάλη σημασία για τις νέες κοπέλες, που νομίζουν ίσως ότι ζουν σε έναν κόσμο με λιγότερες προκαταλήψεις και λιγότερες διακρίσεις. Αναφέρει λοιπόν τα εξής: «Νέες της Ελλάδας, ακούστε τη φωνή από τις παλιές γενιές. Θα με ρωτήσετε τι σχέση μπορεί να έχουμε εμείς οι άνθρωποι του παρόντος και του μέλλοντος με σας τους ανθρώπους του παρελθόντος. Σας απαντούμε με το στόμα του Τσέχωφ: Καμία. Ομως δεν πρέπει να ξεχνάτε. Εμείς οι άνθρωποι της γης οργώσαμε το φλοιό της, οργώσαμε τις θάλασσες, τους ουρανούς και έχουμε ανοίξει τους δρόμους για σας τους ανθρώπους του διαστήματος. Πεινάσαμε, πονέσαμε, ματώσαμε, βασανιστήκαμε, όμως με όρθια την ψυχή και το νου καταφέραμε να ανεβούμε σκαλί σκαλί τη δύσκολη κλίμακα της λευτεριάς και της αλήθειας. Τώρα θα ανεβείτε εσείς πιο ψηλά για να εξασφαλίσετε τη λευτεριά και την αλήθεια». Τους δρόμους της λευτεριάς που χάραξε το γυναικείο, το εργατικό και λαϊκό κίνημα πρέπει να τους εκτιμήσουμε και αυτοί οι δρόμοι της λευτεριάς παραμένουν ανοιχτοί και σήμερα παρά τα πισωγυρίσματα και τις προσωρινές ήττες.

Παρακάτω αναφέρεται στην πολιτικοποιημένη γυναίκα. Αυτό το θέμα πρέπει να το αντικρίσουμε σήμερα από άλλη σκοπιά, με άλλη τακτική και άλλη γλώσσα. Το επιβάλλει η σημερινή πραγματικότητα. Για παράδειγμα, είναι χρέος της γυναίκας να περιφρουρήσει την ειρήνη, να προλάβει τον όλεθρο του πολέμου, όμως για να γίνει τούτο δυνατό χρειάζεται συμμετοχή όλων των γυναικών στην πολιτική ζωή. Χρειάζεται πολιτικοποίηση των γυναικών από τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα σε ολόκληρο τον κόσμο. «Και νομίζω - συνεχίζει η Ρόζα Ιμβριώτη - ότι πρέπει να εξηγηθούμε με το φεμινισμό. Ο φεμινισμός δεν είναι δεκτός για μας όταν κάνει στόχο του μόνο τον άντρα, όταν ορθώνει τις γυναίκες μόνο ενάντια στους άντρες, ενάντια ακόμα και σε εκείνους που είναι σύντροφοι στην εργασία, καταπιεσμένοι, κάτω από σκληρή εκμετάλλευση, γιατί τότε σε τελευταία ανάλυση στρέφεται κατά του εργατικού δυναμικού και του δημοκρατικού κινήματος. Αυτόν το φεμινισμό τον θεωρούμε επιζήμιο γιατί η γυναίκα οδηγείται στην πάλη μεταξύ των δύο φύλων, αυτό βοηθά την αντίδραση. Εμείς το φεμινισμό τον τοποθετούμε σε άλλη βάση. Να είσαι φεμινιστής θα πει ισότητα, είσαι οπαδός κάθε ισότητας και επόμενα της ισότητας μεταξύ άνδρα και γυναίκας σε όλα τα πεδία, θα πει ότι αγωνίζεται για την προαγωγή της γυναίκας μέσα σε μια κοινωνία όπου οι προλήψεις και οι παραδόσεις, ακόμα και ο νόμος, την έβαλαν χαμηλότερα. Αγωνίζονται οι κομμουνιστές να πάψει η αντίληψη που επικρατεί πως κάθε φύλο έχει τη δική του αποστολή, πλάι στην εργασία αγωνίζονται και οι δυο, άντρες και γυναίκες για το ψωμί. Τούτη η σκληρή πραγματικότητα ανοίγει τα μάτια και την κάνει σύμμαχο του άντρα. Βλέπουν και οι δυο τον κύριο εχθρό, που είναι το μεγάλο κεφάλαιο και τότε συνειδητοποιούν την ταξική πάλη. Εχουν τα ίδια προβλήματα, τους ίδιους αγώνες, την ίδια κοινωνική συνείδηση, τις ίδιες ελπίδες. Διαμαρτύρονται και κατακρίνουν την παλιά κοινωνία για τις απόψεις σχετικά με τις σχέσεις των δύο φύλων».

Βεβαίως σήμερα έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που η Ρόζα Ιμβριώτη έγραψε τα παραπάνω, αλλά δυστυχώς αποδεικνύεται πως οι προλήψεις και οι προκαταλήψεις έχουν μεγαλύτερη δύναμη, αντέχουν ακόμα κι όταν η πραγματικότητα αλλάζει. Γι' αυτό απαιτείται μεγάλη προσωπική και συλλογική προσπάθεια, ώστε οι αναχρονιστικές αντιλήψεις και πρακτικές να ξεριζωθούν από το μυαλό και τις συνήθειες της καθημερινής ζωής. Γι' αυτό σήμερα η απαίτηση για κοινό αγώνα ανδρών και γυναικών για τα προβλήματα της λαϊκής οικογένειας και ιδιαίτερα για τα προβλήματα της γυναίκας, πρέπει να πάρει σάρκα και οστά. Το πρώτο ζήτημα που έθεσε η Ρόζα Ιμβριώτη είναι η πολιτικοποίηση της γυναίκας. Ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες αυτό που προέχει για την πιο μαζική είσοδο των γυναικών στην πάλη, αλλά και για τη γενικότερη ευαισθητοποίηση στα ζητήματα της ανισότητας των φύλων είναι η πολιτικοποίηση, να τα φωτίζουμε μέσα από το γενικό πολιτικό πρόβλημα της χώρας.

Ομως για να ανέβει ο αγώνας για την ισοτιμία της γυναίκας, για να κατανοηθεί η σχέση της ισοτιμίας με την κοινωνική ισότητα, ο κρίκος του προβλήματος βρίσκεται σε ένα πεδίο, κυρίως, στο τι κάνει το εργατικό κίνημα της χώρας, στο πώς εμείς οι κομμουνιστές έχουμε αναδείξει σαν ένα από τα πιο βασικά προβλήματα της εργατικής τάξης το πρόβλημα της θέσης και του ρόλου των γυναικών. Αυτό δε σημαίνει κατάργηση του ρόλου του ιδιαίτερα οργανωμένου γυναικείου κινήματος, αλλά συμμαχία μαζί τους. Το γυναικείο κίνημα χρειάζεται. Ομως ο κρίκος του προβλήματος βρίσκεται στο τι κάνει το εργατικό κίνημα γενικότερα. Το γυναικείο κίνημα γνώρισε τη μεγαλύτερη έξαρσή του μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση και την ανάδειξη της εργατικής τάξης σε πρωτοπόρα επαναστατική δύναμη. Το εργατικό κίνημα είναι εκείνο που σε συμμαχία και σύμπλευση με το γυναικείο, πρέπει να φέρει στην πρώτη γραμμή τον αγώνα για τα δικαιώματά της. Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα σήμερα πρέπει να κάνει το μεγάλο βήμα προς τα μπρος όσον αφορά τη διεκδίκηση μιας διαφορετικής θέσης των γυναικών και μέσα στις γραμμές του και στον αγώνα. Οι ταξικές, ριζοσπαστικές δυνάμεις μέσα στις γραμμές του, όπως το ΠΑΜΕ, αλλά και δυνάμεις που θα πολλαπλασιάζονται στην πορεία, είναι που πρέπει να σηκώσουν το κύριο βάρος να φέρουν το γυναικείο ζήτημα στην πραγματική του κοίτη, εκεί που θα αποκτήσει προοπτική. Βεβαίως, είναι υπόθεση του Κόμματος να συμβάλει ώστε το γυναικείο ζήτημα να γίνει υπόθεση του λαϊκού κινήματος, του εργατικού κινήματος.

Ζούμε σε μια φάση, που, στο όνομα της ισοτιμίας, παίρνονται πίσω κατακτήσεις, αυτές που συνδέονται με την εργασία, τις εργασιακές σχέσεις, με τα κέρδη και τα κεφάλαια, τόνισε σε άλλο σημείο της ομιλίας της η Αλέκα Παπαρήγα και συνέχισε. Για παράδειγμα: Ανέτρεψαν εντελώς την απαγόρευση νυχτερινής εργασίας στη γυναίκα. Ανεβάζουν κατά 5 χρόνια το όριο συνταξιοδότησης στη γυναίκα. Ολα τα μέτρα που παίρνουν διασφαλίζουν την κερδοφορία και μάλιστα σε μια περίοδο που ο καπιταλισμός δε βρίσκεται και στις καλύτερες μέρες του, έχει δυσκολία να αναπαραγάγει το κεφάλαιο και απ' αυτή την άποψη διεξάγει μια ολομέτωπη επίθεση και στα δύο φύλα. Αλλά σ' αυτή την επίθεση γίνεται προσπάθεια οι κατακτήσεις των γυναικών να παρθούν πίσω και να χρησιμοποιηθεί η γυναίκα ακριβώς σαν μια ακόμα πιο φτηνή εργατική δύναμη, εξασφαλίζοντας την προώθηση της γενικότερης στρατηγικής.

Σήμερα τα προβλήματα, που έχουν σχέση με τα δικαιώματα της γυναίκας και οι διεκδικήσεις πρέπει να ξεκινούν από τις εργασιακές σχέσεις. Η ανατροπή τους, η γενίκευση της μερικής και ελαστικής απασχόλησης θα είναι ένα συντριπτικό πραγματικά πλήγμα για τις γυναίκες. Και για όσες εργάζονται και για όσες θέλουν να εργαστούν. Και για τους άντρες αναμφισβήτητα. Δεν μπορούμε όμως σήμερα να συζητάμε για ίσα δικαιώματα των γυναικών, αν δε βάλουμε στο κέντρο της προσοχής τις εργασιακές σχέσεις, αποκαλύπτοντας τι σημαίνει η ανατροπή τους. Αναπτύσσονται μια σειρά δραστηριότητες για τα δικαιώματα της γυναίκας, αλλά αποκομμένες από τη μήτρα που γεννά τα προβλήματα, τις εργασιακές σχέσεις, θα φέρουν πολύ πενιχρά αποτελέσματα ή θα ικανοποιήσουν μια μικρή μερίδα των γυναικών, ιδιαίτερα εκείνων που δεν έχουν πολύ μεγάλα οικονομικά προβλήματα.

Ενα μεγάλο επίσης ζήτημα είναι το πρόβλημα της κοινωνικής πολιτικής, γενικό πρόβλημα και για τα δύο φύλα, αλλά στην πραγματικότητα υπάρχει, ο διαφορετικός, δυστυχώς, καταμερισμός ρόλων που χρόνια έχει αποκρυσταλλωθεί ανάμεσα στα δύο φύλα. Εχει άμεση σχέση αυτός ο καταμερισμός με την κοινωνική πολιτική. Ο τομέας αυτός μπαίνει σε ένα μεγαλύτερο πεδίο ιδιωτικοποίησης - εμπορευματοποίησης, αποτελεί ένα πεδίο συστηματικής επιχειρηματικής δράσης, διείσδυσης μεγάλων μονοπωλιακών επιχειρήσεων και αφορά ολόκληρη την οικογένεια.

Στην κοινωνική πολιτική περιλαμβάνεται και το θέμα της σύνταξης και ο χρόνος συνταξιοδότησης, αλλά και ο χρόνος εργασίας. Η μερική απασχόληση συγκινεί τις γυναίκες, με την έννοια ότι αφήνει ώρες για το σπίτι. Ομως, η μερική απασχόληση σημαίνει μερικό μισθό, μερική σύνταξη και μάλιστα σε συνθήκες που ακόμη και με την πλήρη υπάρχουν γυναίκες που δεν μπορούν να συγκεντρώσουν τα ένσημα για πλήρη σύνταξη. Εχουμε παράταση του εργάσιμου χρόνου στην πραγματικότητα με τη μειωμένη απασχόληση, γιατί λόγω και των νέων τεχνολογιών, η γυναίκα παράγει περισσότερη υπεραξία για τον εργοδότη, δίνει περισσότερα κέρδη. Και αναμφισβήτητα έχουμε και εντατικοποίηση της δουλιάς.

Σχετικά με τη συνταξιοδότηση, η κυβέρνηση λέει ότι δε θα αυξήσει το χρόνο. Μα τον έχει ήδη αυξήσει. Τον αύξησε κατά 5 χρόνια. Και το σενάριο είναι το εξής. Μια γυναίκα μπορεί να πάρει σύνταξη από τα 58 μέχρι τα 65 και τα 67, η σύνταξη όμως στα 58, αν έχει συγκεντρώσει τις προϋποθέσεις με τη μερική απασχόληση, θα αποτελεί ελεημοσύνη, δε θα της φτάνει. Μην τρίβουμε τα μάτια μας, αν δούμε σε λίγα χρόνια αιτήματα εργαζομένων να αυξηθεί το όριο συνταξιοδότησης.

Σε πολλά εργοστάσια μόλις μια γυναίκα πάει στα 53 χρόνια την απολύουν. Τη θεωρούν ασύμφορη. Αρα στα 53 της είναι ώριμη να απολυθεί μια γυναίκα, αλλά σύνταξη πρέπει να πάρει στα 65.

Θεωρούμε ότι πρέπει να μειωθεί συνολικά ο εργάσιμος χρόνος, υποστηρίζουμε το 35ωρο, το γνήσιο, όχι αυτό που έκανε ο Ζοσπέν, που ευνόησε τη μερική απασχόληση, διότι έτσι και οι ανισότητες μεγαλώνουν. Υποστηρίζουμε το αίτημα για σύνταξη στα 60 για τους άνδρες και στα 55 για τις γυναίκες.

Προβάλλεται, βεβαίως, το επιχείρημα της αύξησης του χρόνου ζωής των ανθρώπων και ρωτάνε: αυτό δεν επιδρά καθόλου; Ισα ίσα αυτό ζητούσαμε τόσα χρόνια. Τη δημιουργία προϋποθέσεων για αύξηση του ορίου επιβίωσης να την καρπώνονται οι εργαζόμενοι. Ο ελεύθερος χρόνος αρχίζει εκεί που τελειώνει η δουλιά. Αυτό ήταν ένα από τα βασικά ζητήματα που ασχολήθηκε ο Μαρξ. Δεν μπορεί, βέβαια, να ζήσει ο άνθρωπος χωρίς εργασία και δε νοείται κοινωνία που δε βασίζεται στην παραγωγική διαδικασία, αλλά ο ελεύθερος χρόνος αρχίζει εκεί που τελειώνει η εργασία. Με αυτή την έννοια η επιστήμη, οι νέες τεχνολογίες, η δυνατότητα να ανέβει η παραγωγικότητα της εργασίας μάς επιτρέπει να βάζουμε και τέτοιους στόχους. Οχι μόνο να αντιδρούμε στην αύξηση του ορίου ηλικίας στη συνταξιοδότηση, αλλά να ζητάμε και μείωση. Στηρίζεται σε μια ρεαλιστική πραγματικότητα, δεν είναι μαξιμαλισμός.

Αλλά ποιες είναι σήμερα, συνέχισε η Αλέκα Παπαρήγα, οι διαμορφωμένες ιστορικά, σύγχρονες ανάγκες του ανθρώπου; Ισως, κάτω από την πίεση που δέχονται τα λαϊκά στρώματα από την αρπαγή των κατακτήσεων, συρρικνώνουν τις απαιτήσεις τους. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον τομέα της υγείας. Η πολιτική που εφαρμόζεται επίσημα πια στην ΕΕ είναι η κατάργηση των συλλογικών συστημάτων υγείας - πρόνοιας. Επικαλούνται την ταξική κοινωνία, που γενικά αποφεύγουν να την αναγνωρίσουν ως πραγματικότητα. Οτι δεν είναι όλοι το ίδιο. Οτι υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί. Και άρα δεν μπορούν να υπάρχουν συλλογικά συστήματα που θα απευθύνονται σε όλους. Θα υπάρχει σύστημα που απευθύνεται στους πιο αδύνατους και το συνολικό σύστημα θα είναι εξατομικευμένο. Εδώ πρόκειται για μεγάλη παγίδα γιατί έχουμε συρρίκνωση του κοινωνικού τομέα. Στην πραγματικότητα θα έχουμε μια πολιτική υγείας που θα απευθύνεται στην πιο ακραία φτώχεια και σ' αυτούς που θα εξαρτώνται από την ατομική τους συμβολή για να απολαμβάνουν καλύτερες υπηρεσίες. Εμείς διεκδικούμε συλλογικό σύστημα προστασίας της υγείας, κοινωνικής πολιτικής, ίσο για όλους. Διεκδικούμε σαν στόχο πάλης ίσες υπηρεσίες, κοινωνικές, δωρεάν για όλους. Ο λαός τα έχει χρυσοπληρώσει αυτά. Και πρέπει να υπάρχει εξειδίκευση κατά κλάδο, ταμείο, φύλο, ηλικία.

Στην Ελλάδα μπορεί να υπήρχαν ορισμένες παροχές σε υπηρεσίες μητρότητας, π.χ. άδειες τοκετού, αλλά επεξεργασμένη πολιτική υγείας, κοινωνική πολιτική για τη γυναίκα σε όλη την αναπαραγωγική ηλικία, αυτό δεν υπάρχει. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει τομέας που να ασχολείται με τις επαγγελματικές ασθένειες ούτε των ανδρών ούτε των γυναικών. Υπάρχουν 35 μόνο γιατροί Εργασίας. Εχουμε ποσοτικό και ποιοτικό πρόβλημα. Ιδιαίτερα στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, το γυναικείο και εργατικό κίνημα πρέπει ανεβάσουν τις απαιτήσεις τους. Διαφορετικά θα βρεθούμε στο έλεος των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών.

Ειδικά για τη γυναίκα χρειάζεται πρόληψη προσαρμοσμένη στον οργανισμό της και στην αναπαραγωγική του λειτουργία. Είναι απαράδεκτο η υγεία να ταυτίζεται σήμερα, ουσιαστικά, με τη νοσοκομειακή περίθαλψη.

Γύρω από το ζήτημα της σχέσης της μητρότητας με τη συνταξιοδότηση, προβάλλονται δύο εναλλακτικά σενάρια. Το πρώτο λέει ότι όταν μια γυναίκα γεννά θα μπορεί να κάθεται 1 και 2 χρόνια, θα πληρώνεται από τον κρατικό προϋπολογισμό με ένα επίδομα και θα της παρέχουν κάποια ένσημα. Ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας, που είναι ανεξέλεγκτος, αυτά ακόμα κι αν τα ορίσει ο νόμος, θα τα εφαρμόζει; Το δεύτερο σενάριο λέει ότι μια γυναίκα με 35 χρόνια δουλιάς αν έχει 2 παιδιά θα της υπολογίζουν 39 χρόνια δουλιάς, θα της δώσουν «πλαστά ένσημα», δηλαδή πλασματικά συντάξιμα χρόνια, δύο για κάθε παιδί. Επεξεργάζονται λοιπόν διάφορους τρόπους, με σκοπό να περάσουν τα γενικά μέτρα εναντίον αντρών και γυναικών.

Οπωσδήποτε πρέπει κάπως να δείξουν ότι αντιμετωπίζουν ορισμένα ζητήματα σχετικά με τις γυναίκες γιατί μια κραυγαλέα κατάσταση θα τις ξεσηκώσει. Αλλά κι από την άλλη μεριά δεν πρέπει να υπάρξει καμιά εμπιστοσύνη σε αυτά τα μέτρα, διότι η εργατική νομοθεσία για τις γυναίκες ουδέποτε εφαρμόστηκε, όπως δεν εφαρμόστηκε επαρκώς και για τους άντρες.

Τα αιτήματα σήμερα που διεκδικεί ο λαός είναι αιτήματα που για να μπουν σε ένα δρόμο λύσης, προϋποθέτουν ανατροπή αυτής της πολιτικής. Κι όταν λέμε ανατροπή δεν εννοούμε να αλλάξει μια κυβέρνηση. Αλλά για ανατροπή του πολιτικού συσχετισμού, για βασική αποδυνάμωση των δύο κομμάτων, αλλά και σύγκρουση όχι μόνο με τα δύο αυτά κόμματα, αλλά και με την καπιταλιστική εργοδοσία, τις μονοπωλιακές επιχειρήσεις, με τα όργανα της εργοδοσίας. Και ταυτόχρονα λέμε ότι ο λαός πρέπει να συγκροτήσει το αντίπαλο δέος.

Αντίπαλο δέος που δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά ένα μέτωπο των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, το οποίο δεν περιορίζεται να διεκδικεί, αλλά βάζει πλώρη για τη διεκδίκηση εξουσίας. Ενα μέτωπο που αντιδρά και αντιπαρατίθεται εφ' όλης της ύλης στη σημερινή πολιτική, στη σημερινή στρατηγική της άρχουσας τάξης και των κομμάτων της.

Τελευταία μιλάνε για κίνδυνο ολοκληρωτικής συντηρητικής στροφής και νεοφασισμού. Είναι υποκριτές. Βεβαίως, έχουμε και συντηρητική στροφή. Αλλά αυτή έχει πολιτικό όνομα. Είναι τα μονοπώλια, είναι ο ιμπεριαλισμός, είναι η υπερίσχυσή τους, η στρατηγική που ακολουθείται σήμερα και βεβαίως έχει τις επιπτώσεις της και στην ιδεολογία και στον προσανατολισμό των λαϊκών μαζών. Τον ξορκίζουν τώρα γιατί θέλουν να αναπαλαιώσουν το πολιτικό σύστημα, να δημιουργήσουν νέα πολιτικά σχήματα, και πάλι όμως συντηρητικά, αλλά αν χρειαστεί θα τον βγάλουν από την εφεδρεία κι αυτόν. Επομένως κανένα αντιφασιστικό μέτωπο δε μας γλιτώνει παρά μόνο το αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό μέτωπο, που θα χτίζεται μέσα στους αγώνες.

Βρισκόμαστε πολύ κοντά στις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές. Η μάχη αυτών των εκλογών δίνει μια ευκαιρία, αλλά και υποχρέωση, να καλυφθεί ο χαμένος χρόνος για την πιο πλατιά προβολή των προβλημάτων των γυναικών. Αυτές οι εκλογές αντικειμενικά φέρνουν στο επίκεντρο τις εργασιακές σχέσεις, την ανεργία, τις ιδιωτικοποιήσεις, την αντιλαϊκή πολιτική που ακολουθείται. Αυτή η μάχη ήταν πάντα κοντά στις γυναίκες, λόγω της τοπικότητας και της μεγαλύτερης σύνδεσης με το χώρο της γειτονιάς. Αυτή η μάχη όμως είναι μια μεγάλη ευκαιρία να προβληθούν στις γυναίκες σύγχρονες διεκδικήσεις και αιτήματα, να ξεσκεπαστεί το γεγονός ότι ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει μετατραπεί σε έναν αντιδραστικό θεσμό, σαν νομικό καθεστώς το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στην αρπαγή κατακτήσεων και επομένως η μάχη των εκλογών μπορεί και πρέπει να ενισχύσει αυτό το ρεύμα του ριζοσπαστισμού, τις δυνάμεις του ΚΚΕ και των συμμάχων του. Αλλά αυτή η μάχη πρέπει να αποτελέσει μια παρακαταθήκη για συνέχεια, μετά τις εκλογές, για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση της εργατικής τάξης και των άλλων εργαζομένων για τα προβλήματα των γυναικών.

Δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία στον αγώνα, την ταξική πάλη και τις συμμαχίες. Είμαστε ικανοποιημένοι γιατί μέσα στην ελληνική κοινωνία ωριμάζουν τέτοιες προϋποθέσεις για ευρύτερες συσπειρώσεις και συμπαρατάξεις που θα κινούνται εναντίον της κυρίαρχης πολιτικής και θα χειραφετούνται από τα διάφορα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά σενάρια. Κάθε χρόνο έχουμε και περισσότερα αποτελέσματα σ' αυτή τη συσπείρωση δυνάμεων. Μας ικανοποιεί ιδιαίτερα αυτή η συσπείρωση και συμμαχία που προωθείται και με το ΔΗΚΚΙ, και με την Κομμουνιστική Ανανέωση, αλλά και με άλλες δυνάμεις στη μάχη των δημοτικών εκλογών. Δεν πρόκειται για μια στενή κομματική επιδίωξη του ΚΚΕ. Μπορεί να θεωρηθεί κομματική επιδίωξη με την έννοια της ευθύνης να δρα με κάθε τρόπο για τη συγκέντρωση όσο γίνεται περισσότερων ριζοσπαστικών δυνάμεων στην προσπάθεια αυτές όχι μόνο να παλεύουν, αλλά και να απομακρύνουν τον κίνδυνο, που πάντα τον διατρέχουμε, της ενσωμάτωσης στη σημερινή κατάσταση. Μ' αυτή την έννοια η μάχη των τοπικών εκλογών μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί για τη στράτευση των γυναικών σ' αυτόν τον μεγάλο αγώνα για τα δικαιώματα της εργατικής και λαϊκής οικογένειας, αλλά και για τα δικά της δικαιώματα.