Στην επιτάχυνση της εμπορευματοποίησης της ψυχιατρικής περίθαλψης στη χώρα, με την άμεση πριμοδότηση των ιδιωτικών εταιριών που δραστηριοποιούνται στο χώρο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ψυχικά πάσχοντες και τις οικογένειές τους, ιδιαίτερα από τα φτωχά λαϊκά στρώματα, προχωράει η κυβέρνηση, πατώντας στην αναγκαιότητα της αποασυλοποίησης, αίτημα που έχει προβληθεί εδώ και χρόνια από το ριζοσπαστικό και συνδικαλιστικό κίνημα για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Ετσι, το υπουργείο Υγείας παραδίδει το «φιλέτο» της αποασυλοποίησης στους ιδιώτες, απεμπολώντας την ευθύνη του κράτους να δημιουργήσει δημόσιες δομές αποασυλοποίησης, που θα εξασφαλίζουν τη δωρεάν παροχή υψηλών υπηρεσιών ψυχιατρικής περίθαλψης στους ψυχικά πάσχοντες.

Στο πρόγραμμα αποασυλοποίησης «Ψυχαργώς», που σχεδίασε και εφαρμόζει το υπουργείο Υγείας, προβλέπεται το κλείσιμο των ψυχιατρικών νοσοκομείων, με την προοπτική να αντικατασταθούν κυρίως από τα ψυχιατρικά τμήματα των Γενικών Νοσοκομείων και από δομές που ...θα δημιουργηθούν στα πλαίσια προγραμμάτων, για τα οποία έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση - κυρίως με κοινοτικά κονδύλια - μέχρι το 2006. Τα προγράμματα του «Ψυχαργώς» έχουν αναλάβει κυρίως ιδιωτικές εταιρίες, για τις οποίες επανειλημμένα και απ' τους λειτουργούς της Ψυχικής Υγείας έχουν γίνει καταγγελίες για τον τρόπο λειτουργίας τους και το προσωπικό τους, με αποτέλεσμα να τίθενται ερωτήματα αν οι δομές αυτές είναι νησίδες αποασυλοποίησης ή απλά θα οδηγήσουν στη δημιουργία μικρότερων, διάσπαρτων ασύλων στην κοινότητα και μάλιστα με ημερομηνία λήξεως.

Πέραν των άλλων, καθημερινά βγαίνουν στην επιφάνεια οι διαδικασίες της λεγόμενης αποασυλοποίησης και τα χοντρά παιχνίδια που παίζονται μέσα απ' τη διαπλοκή του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα υγείας.

Οι σχεδιασμοί του υπουργείου Υγείας φαίνονται ξεκάθαρα στο έγγραφο με ημερομηνία 8 Απρίλη 2003 του γενικού γραμματέα του υπουργείου Χ. Σοφιανού με θέμα: «Διευκρινίσεις αναφορικά με την επιλογή των ασθενών των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων για την εγκατάστασή τους σε οικοτροφεία».

Το έγγραφο έχει ως αποδέκτες πρώτα 18 ιδιωτικές εταιρίες και το Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής (ΚΨΥ) και μετά τα εννιά ψυχιατρεία της χώρας. Σε αυτό επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι τα ψυχιατρικά νοσοκομεία καλούνται μονομερώς να επιλέξουν τους ασθενείς και τόπο εγκατάστασής τους. «Καθώς ήταν σαφές στη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας από τα στοιχεία που είχαν καταθέσει τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία για τους χρόνιους ασθενείς τους ότι το έργο επρόκειτο να αναληφθεί από εσάς ήταν εξαιρετικά δύσκολο να προδιαγράψουμε μεγάλες πολυκλαδικές ομάδες και υψηλούς προϋπολογισμούς λειτουργίας και απόκτησης εξοπλισμού», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χ. Σοφιανός.

Σ' αυτά τα πλαίσια, αναφέρεται στο έγγραφο, «τα ψυχιατρικά νοσοκομεία όρισαν εσωτερικές διαδικασίες, προκειμένου να σχηματιστούν οι ομάδες ασθενών που πρόκειται να μετακινηθούν και να εγκατασταθούν σε κάθε δομή ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης που αναπτύσσεται είτε από το ίδιο το Ψυχιατρείο, αλλά και τα Γενικά Νοσοκομεία, είτε από τους φορείς ιδιωτικού δικαίου».

Για να επιτευχθεί ο στόχος, αλλάζει ακόμα και ο χαρακτήρας του ΚΨΥ, που είχε εδώ και 50 χρόνια. Ετσι, ο νέος οργανισμός του προβλέπει τη μετατροπή του σε τύπο οικοτροφείου, ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει αποασυλοποιημένους με κονδύλια από κοινοτικά προγράμματα. Με αυτή την επιλογή είναι κάθετα αντίθετοι οι εργαζόμενοι του ΚΨΥ.

Και το έγγραφο του Χ. Σοφιανού καταλήγει: «Επειδή ο στόχος που έχει τεθεί τουλάχιστον για τα πέντε από τα εννέα ψυχιατρικά νοσοκομεία της χώρας μας, προς την επίτευξη του οποίου έχουμε στρατευτεί όλοι, είναι το άμεσο κλείσιμο των ασυλικών τους μονάδων, είναι προφανές ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την οριστική και ολοκληρωτική εγκατάλειψη των κτιρίων τους ύστερα από μετακίνηση όλων των χρόνιων ασθενών τους».

Ο στόχος της κυβέρνησης είναι το κλείσιμο όλων των ψυχιατρείων μέχρι το 2010.

Οι σχεδιασμοί της κυβέρνησης αποτυπώνονται με ιδιαίτερη σφοδρότητα στο Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (ΠΝΑ), που είναι το μοναδικό στην Ελλάδα. Επιπλέον η περίπτωση του ΠΝΑ είναι αποκαλυπτική για τις διαδικασίες της περίφημης αποασυλοποίησης και χαρακτηριστική για τα χοντρά παιχνίδια που παίζονται σε βάρος των ψυχικά πασχόντων και των εργαζομένων, αλλά και συνολικά των λαϊκών στρωμάτων από τις ιδιωτικές εταιρίες που έχουν αναλάβει το φιλέτο της αποασυλοποίησης.

Σήμερα απ' τους 100 ψυχικά πάσχοντες που βρίσκονται στο ψυχιατρείο δεν έχει μετακινηθεί κανένας, αφού η διαδικασία της λεγόμενης αποασυλοποίησης έχει συναντήσει τις αντιστάσεις των εργαζομένων, των οικογενειών των ψυχικά πασχόντων, αλλά και των δήμων της Νοτιοανατολικής Αττικής, που αντιδρούν στην κατάργηση του νοσοκομείου που εξυπηρετεί κάθε χρόνο στα εξωτερικά ιατρεία του 22.000 κατοίκους απ' τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα της περιοχής. Οι εργαζόμενοι του νοσοκομείου όμως εκφράζουν φόβους ότι η μετακίνηση των παιδιών που νοσηλεύονται σε αυτό θα γίνει με αθόρυβες διαδικασίες, κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών αδειών του προσωπικού.

Διοικητής στο νοσοκομείο διορίστηκε ο Στυλιανός Στυλιανίδης, ο οποίος έως τη μέρα που ανέλαβε καθήκοντα ήταν πρόεδρος της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ), που δραστηριοποιείται στο χώρο της ψυχικής υγείας και συγκεκριμένα με την εφαρμογή προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και φροντίδας ψυχιατρικών ασθενών και άλλους τομείς της Ψυχικής Υγείας.

Η συγκεκριμένη εταιρία (μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της οποίας είναι η σύζυγος του διοικητή του ΠΝΑ Στυλιανού Στυλιανίδη) βρίσκεται δεύτερη στον πίνακα διανομής του εγγράφου του γενικού γραμματέα του υπουργείου Υγείας Χ. Σοφιανού για την επίσπευση της αποασυλοποίησης! Η συγκεκριμένη εταιρία μάλιστα επέδειξε ιδιαίτερη ζέση προκειμένου να προχωρήσουν οι διαδικασίες αποασυλοποίησης στο ΠΝΑ και ενεπλάκη σε ζητήματα που αφορούν το νοσοκομείο.

Στα πλαίσια της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης προβλέπεται σχέδιο διετούς διακρατικής συνεργασίας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και ΠΝΑ με το ψυχιατρικό νοσοκομείο της Γαλλίας Maison - Blance. Η πρώτη επίσκεψη καθορίστηκε να πραγματοποιηθεί από 3 έως 10 Νοέμβρη του 2002 με εκπροσώπους των δυο ψυχιατρείων και την υφυπουργό Υγείας Ελ. Τσουρή. Το ΠΝΑ εκπροσώπησαν ο διοικητής του Στ. Στυλιανίδης και δυο ακόμα εργαζόμενοι.

Ομως το Β΄ Περιφερειακό Σύστημα Υγείας και Πρόνοιας (ΠεΣΥΠ), στο οποίο υπάγεται το ΠΝΑ, δε δέχτηκε να καλύψει τα έξοδα του ταξιδιού. Τα έξοδα μετάβασης τελικά πληρώθηκαν, σε συνεννόηση με τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας, από ειδικό κονδύλι που δόθηκε απ' την «εποπτευόμενη από το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας μη κυβερνητική οργάνωση ΕΠΑΨΥ». Η απόφαση πήγε για έγκριση στο Συμβούλιο του ΠΝΑ και σε αυτή διαφώνησε η διοικητική διευθύντρια του νοσοκομείου, με αιτιολογικό ότι τα έξοδα καλύπτονταν από ιδιωτική εταιρία. Τελικά, η απόφαση πάρθηκε κατά πλειοψηφία και οι εργαζόμενοι πήγαν στο σεμινάριο με χρήματα της ΕΠΑΨΥ.

Επιστρέφοντας από το ταξίδι αυτό στη Γαλλία, ένας εκ των δυο υπαλλήλων του ΠΝΑ που μετείχαν σε αυτό και μέλος της ομάδας αποασυλοποίησης του ΠΝΑ συνέταξε αναφορά σχετικά με την εμπειρία του. Σε αυτήν αναφέρει: «Τα ελληνικά νοσοκομεία και κατ' επέκταση και τα ψυχιατρεία οφείλουν να αντιμετωπίζουν τα έξοδα λειτουργίας τους, αν θέλουμε να συνεχίζουν να παρέχουν το κοινωνικό τους έργο» και ότι «ο αποϊδρυματισμός, η αποασυλοποίηση και η ανάπτυξη Κοινοτικών Δομών απαιτούν σαφώς την εφαρμογή ενός μοντέλου διοίκησης και διαχείρισης που προσιδιάζει με το γαλλικό μοντέλο μάνατζμεντ των νοσοκομείων».

Το συγκεκριμένο «γαλλικό μοντέλο» χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, όπως αναφέρει ο υπάλληλος του ΠΝΑ, από τα εξής:

• «Αυτόνομη διαχείριση των γαλλικών νοσοκομείων με την εφαρμογή του Global Budjet, στόχος του οποίου είναι ο έλεγχος των αναγκαίων δαπανών σε μια προσπάθεια περιορισμού τους.
• Δυνατότητα λήψης δανείων από τραπεζικούς οργανισμούς, ώστε να καλυφθούν επενδυτικές δραστηριότητες των νοσοκομείων.
• Δυνατότητα αξιοποίησης της περιουσίας του νοσοκομείου μέσω πώλησης της έκτασής του και αγοράς νέων κτιρίων για την ανάπτυξη των νέων δομών ή δημιουργίας αποθεματικού που αξιοποιείται με διάφορα επενδυτικά προγράμματα (κρατικά ομόλογα).
• Λειτουργία γαλλικού νοσοκομείου έξω από κάθε πλαίσιο κομματικών ή πολιτικών παρεμβάσεων (π.χ. ο μάνατζερ του νοσοκομείου έχει τη δυνατότητα να προγραμματίζει το προσωπικό που του χρειάζεται κάθε χρόνο και ανάλογα να προβαίνει σε συρρίκνωση ή αύξηση των θέσεων όπου χρειάζεται».

Επισημαίνεται ότι στο ΠΝΑ σήμερα εργάζονται 431 άτομα προσωπικό. Η ακίνητη περιουσία του νοσοκομείου είναι οικοπεδική έκταση 460 στρεμμάτων στη θέση Νταού Πεντέλης με κτίρια συνολικής επιφάνειας 20.000 τετραγωνικών μέτρων περίπου. Κτίριο 1.000 τετρ. μέτρων στη θέση Νταμάρια του Δήμου Παλλήνης και δυο καταστήματα επιφάνειας 130 τετρ. μέτρων στο Περιστέρι Αττικής.