-- Ποιες αλλαγές έγιναν τα τελευταία χρόνια στη σφαίρα της Υγείας;

-- Με δυο λόγια: Ολα τριγύρω καταρρέουν! Ολα γίνονται επί πληρωμή! Οι εγχειρήσεις, οι σοβαρές εργαστηριακές εξετάσεις, είναι πλέον με πληρωμή. Οσοι δεν έχουν μεγάλο εισόδημα, δεν είναι σε θέση να αγοράσουν τα ακριβά φάρμακα που τους γράφουν οι γιατροί. Το μόνο που προς το παρόν είναι δωρεάν είναι σήμερα οι «πρώτες βοήθειες», όπως και η ιατρική εξέταση. Βέβαια, ο γιατρός απαιτεί από τον κάθε επισκέπτη να έχει μαζί του την «ασφαλιστική κάρτα». Αυτή η «ασφαλιστική κάρτα», πέρα από τη δωρεάν εξέταση, δεν παρέχει κάτι άλλο, ούτε εκπτώσεις στα φάρμακα, ούτε κάποιες εκπτώσεις στις επί πληρωμή εργαστηριακές εξετάσεις. (Εξαίρεση γίνεται μόνο για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, που έχουν έκπτωση στα φάρμακα κατά 50%). Ολοι πια παραπονιούνται γι' αυτήν την κατάσταση, που επικρατεί στην Κοινωνική Ασφάλιση.

-- Πριν, στα σοσιαλιστικά χρόνια, πώς ήταν η κατάσταση;

-- Πριν όλα ήταν δωρεάν. Τα φάρμακα ήταν φτηνά και προσιτά. Στα παιδιά έως 3 χρόνων τα φάρμακα παρέχονταν δωρεάν. Επίσης τα παιδιά, που είχαν ανάγκη, τα έστελναν δωρεάν στα θεραπευτήρια. Πριν, στις κλινικές, τη διατροφή, τα σεντόνια, τα φάρμακα, τις σύριγγες και γενικά ό,τι χρειάζονταν τα εξασφάλιζε η κλινική δωρεάν. Ενώ τώρα οι ασθενείς μπαίνουν στην κλινική με τα δικά τους «εφόδια», με τα σεντόνια τους, τα φάρμακά τους, τις σύριγγές τους, τους ορούς τους, αν χρειάζονται. Δηλαδή, τώρα ο γιατρός δίνει στον ασθενή πριν μπει στην κλινική έναν κατάλογο με όλα τα αναγκαία, τα οποία ο ασθενής ή οι συγγενείς του πρέπει να τα αγοράσουν από το φαρμακείο και να τα έχει μαζί του κατά την εισαγωγή του στην κλινική. Επίσης, αν, για παράδειγμα, ο ασθενής χρειαστεί σήμερα αίμα, τότε οι συγγενείς του θα πρέπει να ψάξουν να βρουν δικό τους αιμοδότη. Στα σοσιαλιστικά χρόνια, ο γιατρός έγραφε το αίμα που χρειάζεται και το παίρναμε αμέσως από το σταθμό αιμοδοσίας. `Η τώρα, αν θα πρέπει να βγάλεις κάποιο δόντι, τότε θα πρέπει να έχεις μαζί σου το αναισθητικό φάρμακο και τη σύριγγα. Σε διαφορετική περίπτωση, ο γιατρός δε στο βγάζει. Μάλιστα, τώρα παρατηρείται το φαινόμενο σε ορισμένες περιοχές οι «πρώτες βοήθειας» να στέλνουν ασθενοφόρο μόνον αν ο ασθενής ή οι συγγενείς του διαβεβαιώσουν πως θα πληρώσουν τη βενζίνη της μεταφοράς!

-- Το νοσοκομείο όπου εργάζεστε έχει τις ίδιες δυνατότητες παροχής υπηρεσιών;

-- Στο νοσοκομείο μας είχαμε στο παρελθόν μια σειρά κλινικές που έκλεισαν, όπως: Μαιευτήριο, κλινική για λοιμώδεις ασθένειες, κλινική για φυματικούς, όπως και κλινική για δερματοπάθειες. Τα κτίρια ήταν παλιά, με αποτέλεσμα αυτές οι κλινικές να μεταφερθούν σε άλλες κοντινές πόλεις. Υπόσχονται, βέβαια, ότι θα ανεγερθούν νέα κτίρια, αλλά κανείς δε γνωρίζει πότε. Στα τελευταία χρόνια του σοσιαλισμού, είχε αρχίσει να χτίζεται το νέο νοσοκομείο. Είχαν προλάβει να βάλουν μόνο τα θεμέλια. Εκεί και σταμάτησε. Μάλιστα, ό,τι μπόρεσαν στη συνέχεια να αφαιρέσουν από τα θεμέλια, ό,τι είχε κάποια αξία, κλάπηκε! Ετσι σήμερα σε ολόκληρη την περιοχή μας δεν υπάρχει μαιευτήριο, για να γεννήσεις πρέπει να πας σε άλλη μεγαλύτερη πόλη. Το ίδιο, δηλαδή να απευθυνθούν σε άλλη πόλη, θα πρέπει να κάνουν και οι φυματικοί, όσοι έχουν λοιμώδεις ασθένειες.

-- Πώς ήταν πριν και πώς είναι σήμερα η κατάσταση με τις λοιμώδεις, τις μεταδοτικές ασθένειες, όπως η φυματίωση; Από τι άλλο πάσχει συνήθως ο κόσμος;

-- Στο παρελθόν, αυτή η ασθένεια είχε σε πολύ μεγάλο βαθμό περιοριστεί. Σήμερα υπάρχει τρομερή χειροτέρευση του προβλήματος. Η φυματίωση αναπτύσσεται πολύ γρήγορα και μάλιστα η ανοιχτή της μορφή. Ιδιαίτερα μεγάλα είναι τα ποσοστά της ανάμεσα σε όσους επιστρέφουν από τις φυλακές (σημ. μτφρ. σήμερα στη Ρωσία στις φυλακές της χώρας βρίσκονται 900.000 άνθρωποι!). Επιστρέφουν, δεν μπορούν να βρουν δουλιά, δεν μπορούν να φτιάξουν τη ζωή τους, το ρίχνουν στο πιοτό, επιδεινώνεται η κατάστασή τους. Το ίδιο, πρέπει να πούμε, ισχύει και για την κατάσταση που επικρατεί με τα αφροδίσια νοσήματα. Στο παρελθόν, αν εμφανιζόταν έστω κι ένα κρούσμα τέτοιας ασθένειας, αντιμετωπιζόταν από τους γιατρούς ως «έκτακτο περιστατικό». Θα έπρεπε ο ασθενής να περάσει από όλες τις σχετικές εξετάσεις και από θεραπευτική αγωγή. Σήμερα όλες οι εξετάσεις είναι ανώνυμες κι ο ασθενής δεν είναι υποχρεωμένος να περάσει από θεραπευτική αγωγή. Βλέπετε «δημοκρατία»; Γενικά, στην περιοχή μας έχει αυξηθεί η θνησιμότητα. Στην πρώτη θέση, είναι οι θάνατοι από καρδιοαγγειακά προβλήματα. Πάρα πολλοί είναι επίσης οι θάνατοι από το νοθευμένο αλκοόλ.

-- Τι έγινε με τους εργαζόμενους στις κλινικές που έκλεισαν;

-- Μετά το κλείσιμο αυτών των κλινικών, πολλοί άνθρωποι έμειναν χωρίς δουλιά. Τώρα πολλοί νοσοκόμοι είναι στο ταμείο ανεργίας. Η ανεργία είναι φοβερή. Οι άνθρωποι προσπαθούν να βρουν μια οποιαδήποτε δουλιά, πηγαίνουν σε άλλες πόλεις για το μεροκάματο. Στις «πρώτες βοήθειες» που δουλεύω, οι γιατροί μειώθηκαν κατά τα 2/3. Η αιτιολόγηση που έδωσαν στους απολυμένους ήταν ότι «δε χρειάζονται τόσοι γιατροί στις πρώτες βοήθειες». Στο παρελθόν, αντίθετα, υπήρχαν παντού ανακοινώσεις «ζητείται εργαζόμενος», ήταν εύκολο να βρεις εργασία. Ολοι ήταν σίγουροι για την αυριανή μέρα και κανένας δε σκεφτόταν πως κάποτε θα μπορούσε να αλλάξει αυτό.

-- Και με τους μισθούς σας τι γίνεται;

-- Σήμερα ο μισθός του νοσοκόμου είναι 1.400 ρούβλια στις «πρώτες βοήθειες» και 1.000 έως 1.200 στις κλινικές. Οι γιατροί παίρνουν από 2.500 μέχρι 3.000 ρούβλια, όλα εξαρτώνται από την προϋπηρεσία και την ειδικότητα. Εγώ δε δουλεύω ολόκληρο ωράριο και παίρνω περίπου 800 ρούβλια και άλλα 1.200 από τη σύνταξη (σημ. μτφρ. σήμερα 1 ευρώ αντιστοιχεί σε 30 περίπου ρούβλια). Βέβαια, εγώ ως συνταξιούχος πληρώνω το 50% των βασικών τελών (για δημοτικά τέλη, φυσικό αέριο, ρεύμα, νερό), περίπου δηλαδή 300 ρούβλια το μήνα χρειάζομαι για την γκαρσονιέρα που μένω. Στους γιατρούς, βέβαια, τώρα επιτρέπεται να ανοίξουν ιδιωτικά ιατρεία, κάτι που δεν επιτρεπόταν στο παρελθόν. Στο παρελθόν, οι γιατροί και οι νοσοκόμοι παίρναμε χαμηλότερους μισθούς. Εγώ στην αρχή το 1966 έπαιρνα 75 ρούβλια, αργότερα 90 ρούβλια, στη συνέχεια ως αρχινοσοκόμος έπαιρνα 110 ρούβλια. Ομως, τότε και οι τιμές ήταν πολύ διαφορετικές, χαμηλότερες και η ζωή ήταν καλύτερη. Γενικά, να σας πω ότι στο παρελθόν οι ίδιοι οι γιατροί ήταν πιο ανθρώπινοι. Αν σήμερα πας στο γιατρό κι αποδειχτεί ότι έχεις κάποια σοβαρή πάθηση, ότι χρειάζεσαι κάποια εγχείρηση και δεν έχεις χρήματα, θα σου πούνε «είναι δικό σου πρόβλημα, λύστε το μόνος σας». Κάτι τέτοιο δε θα στο λέγανε ποτέ στο παρελθόν. Σε καταλαβαίνανε, προσπαθούσαν να σε βοηθήσουν, να σου συμπαρασταθούν. Σήμερα οι άνθρωποι έχουν γίνει σκληρότεροι.

-- Γκαλίνα Αντρέεβνα, μπορείτε να μας πείτε με ποια προβλήματα έρχεστε αντιμέτωποι στη δουλιά σας;

-- Το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη χρηματοδότησης, όπως άλλωστε θα διαπιστώσατε και από το ίδιο το κτίριο, που εδώ και μεγάλο διάστημα δεν έχει δεχτεί επιδιορθώσεις. Το ταβάνι αρχίζει να ξεκολλά, στην τουαλέτα δεν μπορείς να μπεις. Εδώ που τα λέμε σ' αυτό το κτίριο όχι αρρώστους, αλλά ούτε υγιείς δεν πρέπει να δεχόμαστε. Την ίδια ώρα δε μας δίνουν χρήματα για να διορθώσουμε την κατάσταση.

-- Τουλάχιστον για τα φάρμακα φτάνει η χρηματοδότηση;

-- Μας φτάνει για να αγοράσουμε τα πιο στοιχειώδη, το έσχατο μίνιμουμ. Τα ακριβά φάρμακα θα πρέπει να τα αγοράσουν οι ίδιοι οι άρρωστοι. Τα μηχανήματά μας πάλιωσαν, ενώ καινούρια δεν μπορούμε να αγοράσουμε. Για να κάνουμε ηχοκαρδιογράφημα στέλνουμε τον κόσμο σε άλλο νοσοκομείο στη Μόσχα.

-- Ολα τα παραπάνω τι αντανάκλαση έχουν στην ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχετε;

-- Οι άρρωστοι όχι μόνο δε μειώνονται, αλλά αυξάνονται. Ιδιαίτερα αυξάνονται οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Την ίδια ώρα οι δυνατότητές μας σε κλίνες μειώνονται, όπως και το προσωπικό. Και ποιος να δουλέψει με τέτοιους μισθούς;

-- Ναι, όμως εσείς δουλεύετε...

-- Εγώ ήδη δουλεύω 15 χρόνια. Πού να πάω τώρα; Αντίθετα, οι νέοι γιατροί δεν έρχονται να δουλέψουν εδώ, έρχονται για 1-2 χρόνια και προσπαθούν στη συνέχεια να φύγουν για τη Μόσχα, μια κι εδώ οι μισθοί είναι πολύ χαμηλοί. Ετσι απομένουν οι συνταξιούχοι, κι όσοι δουλεύουν χωρίς να υπολογίζουν στο μισθό.

-- Εσείς δουλεύατε και στη σοβιετική περίοδο. Μπορείτε να συγκρίνετε τον τομέα της Υγείας τότε και σήμερα;

-- Τα τελευταία χρόνια έχουμε μια πλήρη διάλυση. Στην αρχή πιστεύαμε ότι είναι κάτι το προσωρινό και πως όλα στη συνέχεια θα φτιάξουν, αλλά τώρα καταλαβαίνουμε πως τα πράγματα δε θα αλλάξουν έτσι. Είμαστε στα αχρείαστα. Ακόμη και για τα πιο στοιχειώδη δε μας δίνουν χρήματα. Για τις αναγκαίες επιδιορθώσεις στο κτίριο έχουμε απευθυνθεί στο υπουργείο Υγείας, στο δήμο, αλλά καμιά απάντηση! Στα σοβιετικά χρόνια η κατάσταση ήταν διαφορετική. Δίνονταν όλα τα απαραίτητα μέσα για τη δουλιά μας. Κατά ένα περίεργο τρόπο τότε το κράτος είχε χρήματα για την Υγεία! Τώρα μας λένε πως δεν υπάρχουν! Την ίδια ώρα, να κάτι ιδιωτικά παλάτια για όσους διοικούν!

-- Και σ' ό,τι αφορά στους μισθούς σας;

-- Εδώ δεν μπορεί να γίνει καμία σύγκριση. Τότε παίρναμε σταθερά το μισθό μας, προκαταβολή και μισθό, ενώ τώρα οι καθυστερήσεις των μισθών φτάνουν τους 3-4 μήνες. Κι ο ίδιος ο μισθός είναι τέτοιος που δεν ξέρεις πώς να στείλεις τα παιδιά στο σχολείο. Επί ΕΣΣΔ με τον άντρα μου μπορούσαμε με τους μισθούς μας να αγοράσουμε διάφορα πράγματα, να πάμε διακοπές, ενώ τώρα μας φτάνουν ίσα ίσα για τη διατροφή και για τον στοιχειώδη ρουχισμό.

-- Και πώς ξεκουράζεστε;

-- Εδώ και καιρό δεν μπορούμε να πάμε διακοπές. Πηγαίνουμε βασικά στο εξοχικό (σημ. μτφρ. Από τα σοβιετικά χρόνια τα 2/3 των κατοίκων των πόλεων είχαν μικρά οικόπεδα-κήπους στην εξοχή, όπου μπορούσαν να φτιάξουν και κάποιο μικρό οίκημα). Βασικά καλλιεργούμε λαχανικά. Αν και το χωράφι δεν είναι μεγάλο, για το καλοκαίρι μάς φτάνει. Εκεί βγάζουμε ντομάτες, αγγούρια, για να τα κάνουμε τουρσί για το χειμώνα. Ετσι κάνει εδώ όλος ο κόσμος.

-- Πώς συνδέετε τις ελπίδες σας για το μέλλον; Τι πρέπει να αλλάξει;

-- Ολα πρέπει να αλλάξουν. Αλλά ποιος θα το κάνει; Ολοι εκείνο που κάνουν είναι να προσπαθούν να επιβιώσουν. Ενώ όσοι είναι «πάνω» αυγαταίνουν τα χρήματά τους, ζούνε καλά. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση δεν έχουμε να δούμε κάτι καλύτερο...

Τη συνέντευξη πήρε για το «Ρ» ο Βίκτορ Σάπινοφ (συντάκτης του http://www.communist.ru/)

Μετάφραση Ι. Π.