ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 30 Δεκέμβρη 1999
Σελ. /28
Ψυχ-αγωγία για τα παιδιά

Οι γιορτινές μέρες συνεχίζονται. Πολλά παιδιά γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά, των Φώτων και του Αϊ-Γιάννη και περιμένουν όμορφα δώρα. Πολύ όμορφα, πολύ ευχάριστα, αλλά και πολύ ωφέλημα δώρα, είναι τα δύο παιδικά βιβλία που πρόσφατα κυκλοφόρησε η «Σύγχρονη Εποχή».

Το ένα, με τίτλο «Το κάστρο που πέταξε», γραμμένο από τον συντάκτη της οικολογικής στήλης του «Ρ», Νίκο Μολυβιάτη και πλουμισμένο με ζωγραφιές της Εύας Μελά, ενώ παραμυθολογεί ουσιαστικά πραγματολογεί... Γιατί μπορεί να παραμυθολογεί γράφοντας για κάποιο «παρθένο» ψαροχώρι σ' ένα όμορφο νησί που έχει και μεσαιωνικό κάστρο κι όπου φωλιάζουν αγριοπερίστερα και τα παιδιά παίζουν με φτερωτή τη φαντασία τους, αλλά ουσιαστικά μιλά αλληγορικά για μια πολύ βλαβερή πραγματικότητα. Για την οικολογική, κοινωνική και πολιτιστική καταστροφή που προκαλούν κάποιοι σαν τον μίστερ Τζον του παραμυθιού, που έρχεται από την Αμερική και επενδύει, μετατρέποντας - με την «αναπτυξιακή» συγκατάθεση του δημάρχου - το κάστρο σε τουριστική επιχείρηση, καταστρέφοντας τον «παράδεισο» των πουλιών και των παιδιών.

Το άλλο βιβλίο, με τίτλο «Το λυκαυγές του Πολιτισμού», γραμμένο από την Αυγή Παπάκου - Λαγού σαν παραμύθι και κοσμημένο με ζωγραφιές της Δώρας Κεπερτή, εισάγει τα παιδιά στις απαρχές του πολιτισμού, από τότε που πρωτόγονος - νομάδας άνθρωπος τρεφόταν με κυνήγι, ψάρια και φυτά, κατασκεύαζε τα όπλα και τα εργαλεία του από πέτρα και ξύλο, ζούσε σε σπηλιές έως ότου αυτοδίδαχτος φτιάξει ο ίδιος την «εστία» του, οργανώσει την «κοινότητά» του και οδηγούμενος από τους αδήριτους νόμους της εξέλιξης αρχίσει να δημιουργεί και όσα συνιστούν το φαινόμενο και τις εκφράσεις του πολιτισμού.


Α.

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

-Από τον «Ολκό» κυκλοφόρησε ένα εξαίρετο, δίγλωσσο (ελληνικά - γαλλικά) αισθητικής ωραιότητας αλλά και ιστορικοκοινωνικής χρησιμότητας λεύκωμα, με τίτλο «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - Οι πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες (1913 και 1918). Το λεύκωμα είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας με το Μουσείο Αλμπέρ - Καν και προλογίζεται από τον Γάλλο νομάρχη της περιοχής Οτ-ντε-Σεν Σαρλ Πασκουά. Τα κείμενα για τη Θεσσαλονίκη, τα μνημεία, το περιβάλλον της και τους ανθρώπους της εκείνη την εποχή υπογράφουν οι: Ζαν Μποζολέιγ, Αλεξάνδρα Γερόλυμπου, Βασίλης Παπαγιωτόπουλος, Γιώργος Βελένης, Βασίλης Κολώνας.

- Η Ενωση Κοινότητας Αγίας Παρασκευής Λέσβου κυκλοφόρησε ένα καλαίσθητο λεύκωμα της διακεκριμένης συγγραφέως Πέπης Δαράκη, το οποίο φέρει τον τίτλο «Η λεσβιακή Ανοιξη στο εφηβικό λεύκωμα της «Ενάτης». Το λεύκωμα που κυκλοφόρησε σαν ένδειξη τιμής της Κοινότητας Αγίας Παρασκευής στην Πέπη Δαράκη, με την ευκαιρία της δημιουργίας της Κοινοτικής Βιβλιοθήκης «Πέπη Δαράκη» (η συγγραφέας δώρισε όλη τη βιβλιοθήκη της στη γενέτειρά της, με σκοπό την προσέλκυση των παιδιών και νέων στο διάβασμα), περιλαμβάνει ανέκδοτα κείμενα (ποιήματα και πεζά) επιφανών λογοτεχνών της Λεσβιακής Λογοτεχνίας και του κινήματος του Δημοτικισμού, τα οποία φύλαγε η Πέπη Δαράκη, η «Ενάτη» όπως την αποκαλούσε ο Στρατής Μυριβήλης και τα οποία παρουσιάζει προλογίζοντάς τα.

- Το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) υποδεχόμενο το 2000 επανεξέδωσε σε δύο καλαίσθητους πανόδετους τόμους - την ελάχιστα γνωστή απόδοση της Καινής Διαθήκης στη δημώδη γλώσσα από τον ιερομόναχο Μάξιμο Καλλιουπολίτη. Η όμορφη, λαϊκής διαλέκτου, απόδοση της Καινής Διαθήκης από τον Μάξιμο Καλλιουπολίτη εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Γενεύη το 1638 με πρόλογο του τότε Οικουμενικού Πατριάρχη Κυρίλλου Λουκάρεως. Να σημειώσουμε ότι η επιμέλεια της απενέκδοσης αυτής είχε γίνει από τον αείμνηστο πολύτιμο για την εκδοτική και μορφωτική δραστηριότητα που ανέπτυξε μετά τη δικτατορία το ΜΙΕΤ, Εμμανουήλ Κάσδαγλη. Από το ΜΙΕΤ κυκλοφόρησε μια συλλογή κοσμημένη και με εικόνες του κορυφαίο Ιρλανδού ποιητή, δραματουργού και πεζογράφου Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς με τίτλο «Ποιήματα». Η έκδοση είναι απόσταγμα ενός σεμιναρίου βιβλιογραφίας που οργάνωσε το 1993 το ΜΙΕΤ και περιέχει 25 αντιπροσωπευτικές μεταφράσεις ποιημάτων του Γέιτς, από το 1940 και εντεύθεν (Μελισσάνθη, Λέανδρος Παλαμάς, Μ. Καραγάτσης, Γ. Σεφέρης, Δ. Σταύρου, Σπ. Ηλιόπουλου, Γ. Π. Σαββίδη κ.ά).

- Από το «Δελφίνι» πρόσφατα κυκλοφόρησε μια πολύ σημαντική έκδοση. Πρόκειται για τα «Απαντα» (τρεις τόμοι) του άγνωστου στις νέες γενιές Δημοσθένη Βουτυρά. Εναν από τους πρωτοπόρους των Ελληνικών Γραμμάτων στον 20ό αιώνα (γεννήθηκε στην Πόλη το 1871 ή 1872) που πρωτοεμφανίστηκε στα Γράμματα το 1900, διέπρεψε στη δεκαετία του '20 και καταξιώθηκε διεθνώς στη δεκαετία του '30. Η έκδοση (σε εισαγωγή επιμέλεια του ιστορικού Βάσια Τσοκόπουλου περιλαμβάνει συγκεκριμένα: Α' τόμος: «Λάγκας», «Καμπούρης», «Παπάς ειδωλολάτρης» (και άλλα διηγήματα» Β' τόμος: «Τριάντα δύο διηγήματα»,«Ζωή αρρωστημένη» (και άλλα διηγήματα)».

Γ' τόμος: «Οι αλανιάρηδες», «Μακριά απ' τον κόσμο», «Το γκρέμισμα των θεών (και άλλα διηγήματα)».

- Από τις εκδόσεις Δημ. Παπαδήμα κυκλοφόρησαν: Η εξαίρετη μελέτη του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Μ.Λ. Γουέστ «Αρχαία Ελληνική Μουσική».

Το δυσπρόσιτο και ελάχιστα - λόγω έλλειψης «τεκμηρίων» - μελετημένο θέμα της αρχαίας ελληνικής μουσικής παρουσιάζεται από τον Γουέστ, με εκλαϊκευτικό τρόπο, εξετάζοντας τη θέση της μουσικής στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων, τα όργανα, τους ρυθμούς, τη ρυθμική αγωγή, τις κλίμακες, τις αρμονίες, τη δομή της μελωδίας, τη μορφή, την αρχαία θεωρία της μουσικής την παρασημαντική κλπ. Η εικονογραφημένη μελέτη παρουσιάζει σε σύγχρονη μεταγραφή και τριάντα παραδείγματα αρχαίας ελληνικής μουσικής. (Μετάφραση Στάθης Κομνηνός). Στη σειρά «Λαοί και Πολιτισμοί» κυκλοφόρησαν: «Η καθημερινή ζωή στις ελληνικές Αποικίες» του Πολ Φορ. Η μελέτη του Γάλλου συγγραφέα ( μετάφραση Ελλης Αγγέλου), εξετάζει την αποδημία των Ελλήνων «κατ' εμπορίαν και θεωρίαν» από την εποχή του Ιάσονα και των Αργοναυτών έως την ακμή του ελληνικού αποικισμού (6ος π.Χ) από τον Εύξεινο Πόντο ως τη Λιβύη και από την Κύπρο ως τις Ηράκλειες Στήλες. «Η καθημερινή ζωή στην Κωνσταντινούπολη του αιώνα του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς» τιτλοφορείται η μελέτη του ιστορικού Ρομπέρ Μαντράν (ειδικευμένος στην ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), παρακολουθεί την κοινωνική, θρησκευτική, πνευματική και καλλιτεχνική ζωή των πολυεθνικών κοινοτήτων στην Κωνσταντινούπολη της εποχής του Σουλεϊμάν (μετάφραση Γιάννης Αγγέλου). Τέλος, κυκλοφόρησαν δύο βοηθητικά βιβλία του Ευστράτιου Τσουρέα «Λατινικά (Β' Ενιαίου Λυκείου)», με ασκήσεις και απαντήσεις, διαγωνίσματα, πίνακες λατινικής γραμματικής και λατινική γραμματολογία. Το δεύτερο βοηθητικό βιβλίο τιτλοφορείται «Νεοελληνική Γλώσσα Εκθεση - Εκφραση)» (Τόμος Α') και περιλαμβάνει γλωσσικές ασκήσεις.

-Από την «Εκάτη» κυκλοφόρησε ένας τόμος - αφιέρωμα στην πρώτη Ελληνίδα συγγραφέα Καλλιρρόη Παρρέν, ο οποίος περιλαμβάνει το έργο της «Η χειραφετημένη», το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1900 από τις εκδόσεις τον Παρασκευά Λεωνή. Ο τόμος περιλαμβάνει και επίμετρο της Αγγέλικας Ψαρρά με τίτλο «Η «συνετή» ουτοπία της Καλλιρρόης Παρρέν»

- Κώστα Καραχάλιου «Το προτελευταίο» (ποιήματα. Εκδόσεις «Δωδώνη»).

- Πέπης Δαράκη «Σκλαβοχώρι». (Εκδοση Δήμου Μυτιλήνης).

- Τάκη Σκανάτοβιτς «Εύοσμο κίτρινο» (ποιήματα)

Εκδόσεις «Ιωλκός».

Σπύρου Τουπογιάννη «Ενας άνεμος που
δεν ξαναγύρισε»

(ποιήματα, εκδόσεις «Δωδώνη»)

Αύριο (1μμ) στο βιβλιοπωλείο «ΠΛΗΘΩΝ» (Λευκωσίας 18, πλατεία Αμερικής) οι συγγραφείς Μαρία Κυριάκη, Σέργιος Μαυροκέφαλος, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Διονύσης Παπαδόπουλος, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Νικόλ Ρούσσου, Αννα Σωτρίνη και Νίκος Φαρούπος υπογράφουν το βιβλίο τους «Ο φύλακας των ψυχών».

ΦΑΙΔΡΑ ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ
«Ο Νοέμβρης της σιωπής»

Η Φ. Ζ.-Π., εννοώντας το θάνατο μέσα από «πικρές απουσίες» προσφιλών προσώπων, νιώθει βαθιά στην ψυχή της να θρηνεί Ο Νοέμβρης της σιωπής. Οπως θα 'λεγε ο Μπόρχες, η ποιήτρια κλαίει, γιατί εννοεί το αμετάκλητο ενός χαμού, που αντανακλά το μαύρο φως του, πάνω στα χρώματα της ζωής: Πολύχρωμες σταγόνες / τα χρώματα του δειλινού / και μια πασχαλίτσα / να κρέμεται / στο παράθυρο της απόγνωσης». Οι αγαπημένοι έφυγαν πάνω σ' ένα «δρόμο χωρίς συνέχεια» και οι μνήμες είναι που θα δώσουν τώρα την ψευδαίσθηση της παρουσίας, εκεί που οι μορφές έχουν τελειώσει οριστικά. Η ποιήτρια ταυτίζεται με τον απόντα. Απεκδύεται το σώμα της και μένει μόνο ένα δάκρυ που εισχωρεί στο «αιώνιο Τίποτα». Οταν η παραίσθηση υλοποιεί τη μνήμη, κυριαρχείται από δέος: «Τότε φοβάμαι / και εισχωρώ στις φλέβες σου / σαν μια μικρή σταγόνα / που τρέχει να κρύψει / τη γύμνια της». Φεύγει απ' την πραγματικότητα, για χάρη του αγαπημένου, που έφυγε. «Φυγάς της ζωής εσύ / φυγάς της πραγματικότητας εγώ!», λέει δίνοντας μορφή στον πόνο της. Ετσι, υπάρχει μόνον όπου δεν υπάρχουν οι άλλοι. Η ζωή της γεμίζει το κενό της ζωή τους. Γι' αυτό δε γράφει για την ίδια: «Αν μου ζητούσαν να γράψω για τη ζωή μου / δε θα 'χα πολλά να πω/ μόνο / ότι αγάπησα πολύ / πόνεσα πολύ / στερήθηκα πολύ / και πάντα δάκρυζα / σε κάθε ηλιοβασίλεμα / όταν ο ήλιος πληγωμένος / έκρυβε τις πληγές του / και χλόμιαζαν / οι προσδοκίες μου!»

Η Φ. Ζ.-Π. γίνεται «ρακοσυλλέκτης» για να βρει στους σκουπιδότοπους» μιαν ελπίδα για τα παιδιά, μα δεν τη βρίσκει. Και τότε την αναπλάθει στο πρόσωπό τους, με το ίδιο το είναι της: «Αγάπησες τη μουσική / αγάπησες τα λουλούδια / αγάπησες τη θάλασσα / και κάποια στιγμή / ορφάνεψες απ' όλα / κι έγινα και θάλασσα / και μουσική / και λουλούδι / για να γελάς πάλι στη ζωή / και ν' αντικρίζω στα μάτια σου / το χαμογελαστό / πρόσωπο / της ελπίδας».

Η ποιήτρια, τελικά δεν αντιπαλεύει το θάνατο, σαν μοίρα του ανθρώπου, αλλά εκείνη, τη «ζωή» που «ματώνει το αύριο». (Εκδόσεις «Ιωλκός»).

Γιάννη ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ
ΙΑΣΩΝ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
«Σήματα ζωής»

Ποίηση δεν είναι μόνο ο στίχος. Είναι και τα κινήματα της ψυχής, που κατευθύνονται απ' ό,τι υψηλότερο και ωραιότερο εκδηλώνουν τα αισθήματα, όταν απευθύνονται στον συγγενή, φίλο, κι οποιονδήποτε πάσχοντα άνθρωπο. Αυτό το ξεχείλισμα καρδιάς ρέει με προσεχτική διακριτικότητα στα αυτοβιογραφικά αφηγήματα του Ιάσονα Ιωαννίδη «Σήματα ζωής», που έχουν πάρει τη φόρμα διηγήματος. Κι είναι στιγμές που η συναισθηματική φόρτιση είναι τόσο μεγάλη που άθελα στρέφει το χέρι να έρθει αμέσως σ' επαφή με τον γράφοντα, αγαπημένο φίλο και ποιητή αξιώσεων.

Το αχόρταγο χωνευτήρι της ζωής τού ρούφηξε κάθε του ικμάδα, κι όσο αυτό τον στέγνωνε, τόσο περίσσευε ο μέσα πλούτος. Κι αγκάλιαζε με τρυφερότητα και στοργή μάνας ανθρώπους, ενώ δένονταν πολύτιμοι κρίκοι οι στίχοι, αποκρυσταλλώματα ημερών που έφυγαν και που: «Στη μνήμη μόνο φέγγουν όσα από τα μάτια πέρασαν».

Ιχνηλάτες κι εμείς του σεμνού φέγγους των ματιών, βαδίζουμε προσεχτικά σε μιας ολόκληρης ζωής τις δύσβατες στράτες και στο διάβα της μοσχοβολούν ρόδα και κρίνα μέσ' απ' το αγκαθωτό συρματόπλεγμα της ανάγκης και του χρέους; «Δε γράφω τ' απομνημονεύματά μου. Ποιος είμαι εγώ και τι έκανα. Η ζωή μου ένα αντίγραφο με καρμπόν. Ομοια με χιλιάδες άλλων, που είχαν την τύχη και μείναν ζωντανοί. Το μόνο που ξέρω είναι πως όταν αγωνιζόμουνα στην Κατοχή, δεν ένιωθα μόνος. Με σκέπαζε ένας ζεστός ουρανός, είναι χλιαρός άνεμος. Στον μακρινό ορίζοντα, χάραζε η ελπίδα». (Εκδόσεις « Σοκόλης»).


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ