Επίκαιρη Ερώτηση, προς τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιά, με θέμα το σημαντικό πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων, κατέθεσε η βουλευτής του ΚΚΕ Βέρα Νικολαΐδου, στη Βουλή, αφού, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά, «το ζήτημα της ορθολογικής διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική βρίσκεται σε νέα όξυνση».

«Η κυβέρνηση - αναφέρεται στο κείμενο της Ερώτησης - ακολουθώντας κατά πόδας την ίδια αδιέξοδη πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, επιμένει ταξικά στο δόγμα: "Ολα τα σκουπίδια στο Θριάσιο Πεδίο"». Σε αυτό το «έργο» όμως, οι κυβερνήσεις του δικομματισμού δεν είναι μόνες, αφού έχουν ουσιαστικούς συμμάχους την Τοπική Ενωση Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΤΕΔΚΝΑ) και τον Ενιαίο Σύνδεσμο Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ): «Με συνενόχους τα Οργανα της ΤΕΔΚΝΑ και του ΕΣΔΚΝΑ, σκηνοθετήθηκε πριν λίγες μέρες μια δημόσια παράσταση αποποίησης και διάχυσης ευθυνών με τελικό ζητούμενο από την πλευρά και των τριών εταίρων, να διαιωνιστεί η παραμονή του ΧΥΤΑ στην ίδια θέση που βρίσκεται τα σαράντα τελευταία χρόνια, δηλαδή στα σύνορα των Δήμων Ανω Λιοσίων και Φυλής», τονίζεται σχετικά.

Συγκεκριμένα, αναφέρει η βουλευτής του ΚΚΕ, το ΥΠΕΧΩΔΕ με ανακοίνωση Τύπου της 30/11/05:

• Δεσμεύτηκε να εγκρίνει, κυριολεκτικά «στο γόνατο», τους περιβαλλοντικούς όρους για την επικίνδυνη, καθ' ύψος επέκταση του υπερκορεσμένου ΧΥΤΑ των Ανω Λιοσίων, χωρίς ολοκληρωμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Ορων, όπως απαιτεί η νομοθεσία.
• Δήλωσε ότι αποτελεί «εγκληματικό λάθος», που έμεινε ολόκληρο το λεκανοπέδιο με ένα μόνο ΧΥΤΑ. Κι όμως, το ίδιο εγκληματικό λάθος συνεχίζει ουσιαστικά και το ίδιο το υπουργείο.
• Ουδεμία αναφορά έκανε στην υποχρέωση της κυβέρνησης, να προχωρήσει μέσω της Περιφέρειας Αττικής στην αναθεώρηση ή τροποποίηση του περιφερειακού σχεδιασμού, μέχρι την 22/12/05.

Με βάση τα παραπάνω η Β. Νικολαΐδου, ρωτά τον αρμόδιο υπουργό ΠΕΧΩΔΕ πώς προτίθεται να ενεργήσει ώστε:

• Να απαλλαγεί η Αττική από την ομηρία του ενός ΧΥΤΑ (διατηρούμενη ουσιαστικά και με τον ισχύοντα σχεδιασμό) με δίκαιη, ισοβαρή χωροθέτηση των εγκαταστάσεων, αποκλειομένου του βεβαρημένου Θριάσιου Πεδίου, αλλά μη αποκλειομένων εκτός Αττικής περιοχών, στο πλαίσιο της επιβαλλόμενης και από το νόμο (ΚΥΑ 50910/05) τροποποίησης του Περιφερειακού Σχεδιασμού, χωρίς την καρκινογόνα καύση.
• Να παύσει άμεσα η επικίνδυνα παρατεινόμενη λειτουργία του ΧΥΤΑ των Ανω Λιοσίων, να αποκατασταθεί όλος ο ΧΥΤΑ και να απορρυπανθεί η ευρύτερη περί αυτόν περιοχή.

Αποκορύφωμα όλων αυτών αποτελεί:

• Το αδιέξοδο στο οποίο έχει φτάσει η διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής, με την υπερκορεσμένη χωματερή των Ανω Λιοσίων, η οποία με πρόσφατη απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ και του ΕΣΔΚΝΑ παίρνει παράταση «ζωής» με περιβαλλοντικούς όρους γραμμένους «στο πόδι».
• Η διοχέτευση της λυματολάσπης της Ψυττάλειας στη χωματερή των Ανω Λιοσίων.
• Η απόφαση για την επεξεργασία του 87% των στερεών αποβλήτων της Αττικής (ανεξάρτητα από το πόσοι ΧΥΤΑ τελικά θα χωροθετηθούν) στην περιοχή του Θριάσιου Πεδίου, το οποίο για μερικές δεκαετίες ακόμη θα παραμείνει ο σκουπιδότοπος του Λεκανοπεδίου.

Ας ανατρέξουμε στους σημαντικότερους σταθμούς στην εξέλιξη του ζητήματος, όπου καταγράφονται τα παρακάτω:

• Το 1979 το υπ. Εσωτερικών αναθέτει και εκπονείται μελέτη για τον εντοπισμό νέων χώρων υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), ενώ το 1979 ανατέθηκε (και παραδόθηκε το 1981) μελέτη για δίκτυο σταθμών μεταφόρτωσης απορριμμάτων στο λεκανοπέδιο της Αθήνας.
• Στο τέλος του 1982 τίθεται συγκεκριμένα και επιτακτικά από το Δήμο Ανω Λιοσίων η απαίτηση για την απομάκρυνση της χωματερής Α. Λιοσίων, πράγμα που γίνεται αποδεκτό από τον ΕΣΔΚΝΑ. Τον ίδιο επίσης χρόνο (Ιούλης 1982), η ΤΕΔΚΝΑ διοργανώνει ημερίδα με θέμα τη διάθεση των απορριμμάτων στην Αττική.
• Το 1983, συγκροτείται επιτροπή για τον εντοπισμό νέων χώρων διάθεσης απορριμμάτων στην Αττική. Η επιτροπή αποτελείται από εκπροσώπους (στην πλειοψηφία τους ειδικούς επιστήμονες) των ΥΠΕΧΩΔΕ, υπ. Εσωτερικών, ΕΣΔΚΝΑ, νομ. συμβ. Αττικής, Δ. Αθηναίων και Δ. Πειραιά. Ολοκληρώνει το έργο της το 1984.
• Το 1987 και το 1988 αναπτύσσονται πρωτοβουλίες από το ΤΕΕ και το ΕΜΠ, με ημερίδες για τα ζητήματα διάθεσης των απορριμμάτων.
• Ναυαγεί (1988) η προσπάθεια των ΟΤΑ της Λαυρεωτικής για τη δημιουργία τοπικού ΧΥΤΑ, όταν ο Δήμος Κερατέας ανακαλύπτει ότι βρίσκεται στα διοικητικά του όρια και δηλώνει την κατηγορηματική του διαφωνία.
• Το 1991 έκλεισε η χωματερή Σχιστού και άρχισε η λειτουργία του ΣΜΑ Σχιστού.
• Το Μάρτη του 1991 ολοκληρώθηκαν οι εγκρίσεις καταλληλότητας από τους νομάρχες των υποψηφίων χώρων και ο ΕΣΔΚΝΑ δημοπρατεί και αναθέτει τις δύο μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων προκειμένου να επιλεγούν οι δύο χώροι υγειονομικής ταφής απορριμμάτων. Η πορεία της κάθε μελέτης παρακολουθείται από ευρεία επιτροπή παρακολούθησης.
• Επίσης από το 1991 αρχίζει να καταβάλλεται στους οχλούμενους ΟΤΑ αντισταθμιστική εισφορά.
• Στις αρχές του 1992 υποβάλλεται η 1η φάση της κάθε μελέτης και με σημαντική καθυστέρηση ο υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ εκδίδει την προέγκριση χωροθέτησης για δύο χώρους για κάθε περιοχή (Δυτική και Ανατολική Αττική).
• Το Δεκέμβρη 1994 το ΔΣ Α. Λιοσίων αποδέχτηκε τη δημιουργία του ΧΥΤΑ Δυτ. Αττικής στα διοικητικά του όρια, κατ' επέκταση της υπάρχουσας χωματερής των Ανω Λιοσίων, καθώς και την κατασκευή εργοστασίου μηχανικής ανακύκλωσης δυναμικότητας 300.000 τον./έτος και αποτεφρωτήρα νοσοκομειακών παθογόνων απορριμμάτων. Στην απόφαση αυτή προφανώς πρυτάνευσε το τεράστιο ποσό των αντισταθμιστικών οφελών.
• Στις 11/6/1996 εγκρίνεται από το ΔΣ του ΕΣΔΚΝΑ και αποστέλλεται σε συνέχεια στο ΥΠΕΧΩΔΕ για την έκδοση αποφάσεων προέγκρισης χωροθέτησης η μελέτη «Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από Ιδρυση Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων στη Βόρεια, Βορειοανατολική, Νότια και Νοτιοανατολική Αττική». Προτείνεται η ίδρυση και λειτουργία τριών ισοδύναμων ολοκληρωμένων μονάδων διαχείρισης (ΟΕΔΑ), με εργοστάσιο μηχανικής διαλογής και αερόβιας βιοσταθεροποίησης για παραγωγή «compost» υψηλής ποιότητας και χώρου υγειονομικής ταφής των υπολειμμάτων, η μία εκ των οποίων να είναι εκτός Αττικής.

Ολα αυτά με διάφορες αποφάσεις άρχισαν να ανατρέπονται από το 1997, με πρώτη την απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου της Αττικής στις 24/1/1997.

• Τον Ιούνη 2001, αρχίζει η εκπόνηση της Μελέτης του Πλαισίου Περιφερειακού Σχεδιασμού, το οποίο διαφοροποιούμενο πλήρως από το Πρόγραμμα του ΕΣΔΚΝΑ που προέβλεπε τρεις ισοδύναμες ΟΕΔΑ περιφερειακά του Κεντρικού Λεκανοπεδίου της Αθήνας, υιοθετούσε την κατανομή: 75% των αστικών στερεών αποβλήτων της ηπειρωτικής Αττικής διατίθεται/αξιοποιείται στην ΟΕΔΑ Δυτ. Αττικής και το 25% στις δύο ΟΕΔΑ (από 12,5% στην κάθε μία) της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής.
• Το 2003 εκπονήθηκε ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων Αττικής - Β' Στάδιο (2003), ο οποίος υιοθέτησε ακόμη χειρότερους όρους. Για να καταλήξουμε στο 2005 και στο σχεδιασμό, σύμφωνα με τον οποίο: Από τους 2.000.000 τόνους απορριμμάτων που παράγονται κάθε χρόνο στην Αττική, οι 127.000 τόνοι θα πηγαίνουν στο ΧΥΤΑ Γραμματικού, οι 127.500 τόνοι στο ΧΥΤΑ Κερατέας και τα υπόλοιπα στο ΧΥΤΑ Α. Λιοσίων - Φυλής, δηλαδή και πάλι στο Θριάσιο...

Παράλληλα, όλα αυτά τα χρόνια δεν παύει να ενεργοποιείται ένα σχέδιο για την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, που με το πλαίσιο του νόμου 2939/2001 για την «εναλλακτική διαχείριση» (την ανακύκλωση) των αποβλήτων συσκευασιών και άλλων προϊόντων, εκχωρεί αυτούς τους τομείς πλήρως στους ιδιώτες.

Η πολιτική αυτή συνοδεύεται και με τις προσπάθειες για την υιοθέτηση ως μεθόδου διάθεσης των στερεών αποβλήτων της καρκινογόνας καύσης και των παραλλαγών της (πυρόλυση, αεριοποίηση κλπ.), μια μέθοδο έντονα εχθρική στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, πανάκριβη, ενώ θα συνεπάγεται την πλήρη εξάρτηση από τον πολυεθνικό οίκο κατασκευής.

Σε όλες αυτές τις ενέργειες των κυβερνήσεων σημαντικές είναι οι ευθύνες και των διοικήσεων του ΕΣΔΚΝΑ και της ΤΕΔΚΝΑ, που:

• Ανέχτηκαν όλη την κοροϊδία και κωλυσιεργία για τη μη χωροθέτηση των νέων ΟΕΔΑ, μετά το 1996.
• Συνεργάστηκαν για την καταλήστευση των εσόδων των ΟΤΑ - μελών του ΕΣΔΚΝΑ (δηλαδή του 95% του λαού της Αττικής), υπέρ του Δήμου Ανω Λιοσίων (στην ουσία υπέρ του ΠΑΣΟΚικού δημάρχου).
• Υιοθέτησαν την πολιτική της ιδιωτικοποίησης.

Στην αντίπερα όχθη, το ΚΚΕ στήριζε το έργο του ΕΣΔΚΝΑ μέχρι το 1995, χωρίς βέβαια να σιωπήσει και στη μετέπειτα περίοδο των υπαναχωρήσεων και των συμβιβασμών, οπότε οι χειρισμοί της κυβέρνησης και των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ανέτρεψαν άρδην το σχεδιασμό και τη διαφαινόμενη λύση. Το ΚΚΕ με Ερωτήσεις στη Βουλή, με τοποθετήσεις των στελεχών του και με παρεμβάσεις των αιρετών μελών του στα όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πρότεινε συγκεκριμένες λύσεις, που συνοψίζονται στα εξής:

• Να χωροθετήσει άμεσα η κυβέρνηση τους νέους χώρους για τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας και ταφής των απορριμμάτων, χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς, με βάση τις τεκμηριωμένες μελέτες, επιστημονικοτεχνικά και χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες, με όρους διαφάνειας (όσο μπορεί να υπάρξει αυτή) και συμμετοχής όλων των εμπλεκομένων φορέων.
• Να προχωρήσει, χωρίς άλλες καθυστερήσεις, η αποκατάσταση των ανεξέλεγκτων χωματερών σε όλη τη χώρα και όχι να μετατίθεται συνεχώς για το μέλλον.
• Παραμένουμε αταλάντευτοι στη θέση ενάντια στην καύση των απορριμμάτων, σε όλη τη χώρα.
• Είμαστε αντίθετοι σε κάθε μορφή ιδιωτικοποίησης μέρους ή του συνόλου της καθαριότητας. Η δραστηριότητα της διαχείρισης των απορριμμάτων, περιλαμβάνοντας και την ανακύκλωση, να ασκείται μόνο από τις υπηρεσίες των ΟΤΑ (Συνδέσμων, Δήμων και Κοινοτήτων), όπως αυτές προβλέπονται από τους Οργανισμούς Εσωτερικής Υπηρεσίας τους, και στις οποίες πρέπει να υπαχθούν όσοι εργαζόμενοι απασχολούνται και σήμερα μέσω Δημοτικών Επιχειρήσεων ή άλλων ΝΠΙΔ.
• Ειδικά για την Αττική, να αποκλειστεί η ενιαία περιοχή των Ανω Λιοσίων, Ασπροπύργου, Ελευσίνας και Φυλής, ως χωροταξικά και ρυπαντικά υπερκορεσμένη, από την περαιτέρω αναζήτηση των υποψηφίων ΧΥΤΑ, χωρίς το δεύτερο τεράστιο εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης (με την όποια τεχνολογική του μορφή) να τοποθετείται πάλι στη Δυτική Αττική. Η εξεύρεση χώρων να μην περιοριστεί μόνο στα όρια του Νομού Αττικής, αλλά να επεκταθεί και στην ευρύτερη περιοχή, στο πλαίσιο μιας πιο ολοκληρωμένης και κοινής αντιμετώπισης του προβλήματος. Τα έργα αποκατάστασης του παλαιού ΧΔΑ (Χώρου Διάθεσης Απορριμμάτων) να επεκταθούν άμεσα στο υπερκορεσμένο τμήμα Ι του ΧΥΤΑ και σταδιακά στο κορεσμένο τμήμα ΙΙ.
• Να εκλογικευτούν τα αντισταθμιστικά στο ύψος που είχε αρχικά αποφασίσει η ΓΣ της ΤΕΔΚΝΑ, δηλαδή το 1,5% των τακτικών εσόδων των ΟΤΑ, αντί του 4,4% που είναι σήμερα. Γενικότερα, οι αντισταθμιστικές παροχές να καλύπτονται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό (αλλά όχι από τα χρήματα της ΤΑ, όπως είχε προτείνει η προηγούμενη κυβέρνηση), στα πλαίσια κατάργησης και των «ανταποδοτικών τελών» καθαριότητας, που αποτελούν, στην ουσία, μια δεύτερη φορολογία για το λαό.