Η φυσική ομορφιά της Ιθάκης που μας ταξίδεψε και..

Φεύγοντας, οι σκέψεις άλλαξαν. Ο νους και η συζήτηση στράφηκε στις Οδύσσειες των κατοίκων της Ιθάκης. Εγκατάλειψη και απομόνωση, απαρχαιωμένο υδροδοτικό δίκτυο και «αποχετευτικό δίκτυο», λιμάνι που δεν καλύπτει τις στοιχειώδεις προϋποθέσεις και δεν εξυπηρετεί τους Θακιώτες αλλά τους πλοιοκτήτες. Και το χειρότερο: Η υγεία των κατοίκων εξαρτάται απ' τα μποφόρ, την καλή θέληση των συγχωριανών τους, την καλή θέληση των ελάχιστων γιατρών αλλά και το πορτοφόλι τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως το εισιτήριο του ασθενοφόρου και του οδηγού του όταν μεταφέρει ασθενή στην Κεφαλονιά, το πληρώνει ο ίδιος ο ασθενής! Και εδώ, όπως και στην Κεφαλονιά, δε χρειάζεται κάποιο «κύμα κακοκαιρίας» για να παρουσιαστούν προβλήματα. Τα προβλήματα υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια του χρόνου...

Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε τους εκπροσώπους του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ να πολιτικολογούν για το ταξίδι στην Ιθάκη. Στην πράξη βέβαια οι «σειρήνες» του κεφαλαίου είναι αυτές που καθορίζουν την πολιτική τους. Με «Δούρειο Ιππο» υποστηρίζουν πως ενδιαφέρονται για την ευημερία του λαού.

Το «λιμάνι» στον Πίσω Αετό

... η διάτρητη στέγη του Κέντρου Υγείας που μας έφερε στην πραγματικότητα

Συζήτηση του «Ρ» με τους λιγοστούς κατοίκους της Ανωγής

Οι έρημοι δρόμοι στο χωριό Ανωγή

Χαζεύουμε την Ιθάκη από μακριά, καθώς το πλοίο πλησιάζει στο νησί. Περιμένουμε να αράξει το πλοίο στο Βαθύ, την πρωτεύουσα της Ιθάκης, μα συνειδητοποιούμε πως σταματάει στον Πίσω Αετό. Αυτό που αντικρίζουμε είναι ...κάτι σαν λιμάνι. Οπως μαθαίνουμε λίγη ώρα αργότερα, η αλλαγή αυτή έχει γίνει τα τελευταία χρόνια, παρά την αντίθετη γνώμη των κατοίκων.

Μαθαίνουμε πως είναι επιλογή των πλοιοκτητών, που δεν επιθυμούν να επιβαρύνονται οικονομικά μπαίνοντας στους κόλπους του νησιού για να φτάσουν στο Βαθύ. Στο συγκεκριμένο «λιμάνι», όπως λένε οι ντόπιοι, τα πλοία δεν μπορούν να δέσουν όταν έχει καιρό και δεν υπάρχει στοιχειώδης υποδομή. Σα να μην έφταναν αυτά, μπροστά απ' την προβλήτα υπάρχει ένα υποβρύχιο καλώδιο της ΔΕΗ. Τα πλοία δυσκολεύονται να ρίξουν άγκυρα όταν έχει καιρό και υπάρχουν φορές που δεν δένουν μήπως καταστραφεί το καλώδιο.

Στη διαδρομή για το Βαθύ, οι εικόνες μας κάνουν να ξεχάσουμε το λόγο που ήρθαμε στην Ιθάκη. Ερχόμαστε στην πραγματικότητα μόλις ξεκινάει η κουβέντα μας με τρεις Θιακούς. Συζητάμε με τον Νώντα Μαυροκέφαλο, καθηγητή, τον Α. Μ. ναυτικό και τον Γεράσιμο Πατσαλιά, συνταξιούχο ναυτικό.

Τα προβλήματα ξετυλίγονται σαν κουβάρι. Η υδροδότηση του νησιού είναι προβληματική και πανάκριβη. «Πολλοί πίνουν νερό εμφιαλωμένο, γιατί το υδροδοτικό δίκτυο είναι απαρχαιωμένο. Σε πολλές περιοχές το νερό δεν πίνεται», μας λέει ο Α. Μ. «Τέσσερα από τα χωριά δε συνδέονται με το κεντρικό δίκτυο», προσθέτει ο Ν. Μαυροκέφαλος. «Στο Πέρα Χωριό 350 κάτοικοι και στη Λεύκη, στην Ανωγή και στην Εξωγή άλλοι 150 Θιακοί έχουν το δικό τους υδροδοτικό σύστημα, τις στέρνες»... Προϋπόθεση, βέβαια, είναι να βρέξει. Σε αντίθετη περίπτωση, πρέπει να πληρώσουν την υδροφόρα για να τους φέρει νερό, με αποτέλεσμα να τους κοστίζει, τελικά, από 3 έως 6 ευρώ το κυβικό, αναλόγως με το πόσο μακριά βρίσκεται το χωριό τους! Το καλοκαίρι, μάλιστα, το νερό έρχεται και μέσω Στερεάς Ελλάδας και, φυσικά, το κόστος μεταφοράς γίνεται ανταποδοτικό τέλος και πληρώνεται απ' τους κατοίκους. Στο νησί υπάρχει και εργοστάσιο αφαλάτωσης, το κόστος του οποίου φτάνει κατά μέσο όρο το 1,5 ευρώ το κυβικό νερού. Το απαρχαιωμένο δίκτυο, όμως, δεν ...επιτρέπει στο νερό να φτάσει καθαρό στους κατοίκους...

Και τα προβλήματα συνεχίζονται. Η λέξη «αποχέτευση» είναι μάλλον ...άγνωστη για τους Θιακιούς. Υπάρχουν ιδιωτικοί βόθροι και λίγοι είναι στεγανοί. Χαρακτηριστικό αποτέλεσμα του ...αποχετευτικού συστήματος της Ιθάκης είναι οι «"χρωματισμοί" που δημιουργούνται στη θάλασσα»... Στις εργατικές κατοικίες του νησιού μάλιστα - με έξοδα πάντα των κατοίκων - κάθε βδομάδα έρχεται ειδικό αυτοκίνητο, ώστε να διατηρείται στοιχειώδης υγιεινή.

Οσον αφορά τις ασχολίες των μόνιμων κατοίκων, περιορίζονται στους μήνες της τουριστικού περιόδου, στα ναυτικά επαγγέλματα και στα μαγαζιά που «κληρονομούνται» απ' τους γονείς στα παιδιά. Ο πρωτογενής τομέας, στην ουσία, δεν υπάρχει. «Λίγο κτηνοτροφία, λίγο λάδι φτάνουν μόνο για συμπλήρωμα στο εισόδημα», λέει ο Γ. Πατσαλιάς. Το κράτος, όπως λένε οι Θιακιοί, δεν έδωσε και πολλά κίνητρα, «δεν υπάρχει γεωπόνος και κτηνίατρος, εδώ και 20 χρόνια στο νησί».

Πολλοί είναι οι ηλικιωμένοι στο νησί που περιμένουν κάθε μήνα τη σύνταξή τους. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι μεγάλος στο νησί, αλλά «δεν υπάρχει γηροκομείο». Υπάρχει μόνον «η "βοήθεια στο σπίτι", αλλά μόλις σταματήσει το κονδύλι ή θα σταματήσει και η βοήθεια ή το κόστος της θα μεταφερθεί στους δημότες», υπογραμμίζει ο Ν. Μαυροκέφαλος. Με αφορμή το παραπάνω γεγονός, η συζήτηση πηγαίνει στην εγκατάλειψη της Ιθάκης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα εγκατάλειψης και υποκρισίας των κυβερνήσεων είναι η ...ιστορία του δρόμου της Ανωγής με το Βαθύ. «Ο δρόμος ήταν κατεστραμμένος για τουλάχιστον 10 χρόνια και φτιάχτηκε σε 5 μέρες ενόψει της επίσκεψης του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, το 2004», σημειώνει ο Γ. Πατσαλιάς... «Και μην ξεχάσεις να γράψεις πως χρειάζεται να ελεγχθεί η αντισεισμικότητα των σχολείων», επανέρχεται, λίγο πριν τελειώσει η κουβέντα, ο Ν. Μαυροκέφαλος.

Στην Ιθάκη η «ελεύθερη αγορά» στην Υγεία είναι «μπροστά». Οι κάτοικοι, όταν χρειάζεται να μεταφερθούν στην Κεφαλονιά με το ασθενοφόρο, πληρώνουν απ' την τσέπη τους το εισιτήριό τους, το εισιτήριο για το ασθενοφόρο και τον οδηγό του, επειδή δεν προβλέπεται σχετικό κονδύλι!!!

Το παραπάνω μας κατήγγειλαν και οι Θιακιοί που συζητήσαμε στο Βαθύ, αλλά και στην Ανωγή. Το γεγονός μας επιβεβαίωσε και ο Γιώργος Παξινός, διευθυντής του Κέντρου Υγείας του νησιού. «Εξαρτάται απ' τις καιρικές συνθήκες η υγεία μας, μας είχε πει ο Α. Μ. «Εάν μας τύχει κάτι το μεσημέρι και το βράδυ που έχει καράβι έχει καλώς, διαφορετικά άστα να πάνε», είχε προσθέσει. «Εχουν πεθάνει άνθρωποι στη διαδρομή. Το Κέντρο Υγείας είναι απλά ένα σταθμός πρώτων βοηθειών», είχε προσθέσει ο Γ. Πατσαλιάς. Συζητώντας με τον Γ. Παξινό, αλλά και άλλους κατοίκους, καταλάβαμε τι εννοούσαν.

Κανονικά, στην Ιθάκη πρέπει να υπάρχουν 4 γιατροί, 2 για το Κέντρο Υγείας και 2 για το περιφερειακό ιατρείο. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 3, εκ των οποίων οι 2 έρχονται κάθε βδομάδα απ' την Κεφαλονιά! Ο ένας απ' τους δύο πηγαίνει δυο φορές τη βδομάδα στο περιφερειακό ιατρείο στο Σταυρό. Κανονικά, στην Ιθάκη έπρεπε να υπάρχουν 4 νοσοκόμες, αλλά υπάρχουν 2. Κανονικά, για να καλύπτεται η 24ωρη βάρδια του ασθενοφόρου, έπρεπε να υπάρχουν τέσσερις οδηγοί, αλλά υπάρχουν μόνο 2.

Στο Κέντρο Υγείας υπάρχει ακτινολογικό και μικροβιολογικό εργαστήριο που λειτουργεί στοιχειωδώς με βοηθούς ακτινολόγου και μικροβιολόγου, αντίστοιχα. Για ένα μήνα, το ακτινολογικό δε λειτουργούσε. Λίγα χρόνια πριν, ο διευθυντής του Κέντρου είχε καταγγελθεί πως είχε λειτουργήσει - λόγω έκτακτου περιστατικού - παραπάνω απ' τις αρμοδιότητές του το ακτινολογικό εργαστήριο!

Ο Γ. Παξινός είναι καρδιολόγος. Μας διηγήθηκε μια προσωπική του ιστορία, που αποτυπώνει την έκταση των ελλείψεων. Οταν έπαθε έμφραγμα πριν από λίγα χρόνια, έκανε θρομβόλυση στον εαυτό του με τη βοήθεια ενός άλλου γιατρού! Το ελικόπτερο ειδοποιήθηκε στις 12 το βράδυ και έφτασε ύστερα από 12 ώρες, δηλαδή στις 12 το επόμενο μεσημέρι..!

Στο Κέντρο Υγείας, στην ουσία, υπάρχει περίθαλψη μόνο για τις πρώτες ανάγκες και για λίγες πρώτες βοήθειες περίθαλψης. Σα να μην έφταναν όλα αυτά, το κτίριο που στεγάζεται βρίσκεται σε απαράδεκτη κατάσταση (βλ. φωτ.). Η στέγη είναι διάτρητη εδώ και 10 χρόνια και όταν βρέχει μπάζει νερό. Ντόπιοι μάστορες την μπάλωναν συχνά, γιατί οι «υπεύθυνοι» απ' τη Νομαρχία έμεναν στους ελέγχους. Η τελευταία πληροφόρηση λέει πως τον Απρίλη επιτέλους θα φτιαχτεί. Επιπλέον, η θέρμανση δε φτάνει σε όλο το κτίριο και ...ευτυχώς φτάνει στους 3 θαλάμους του Κέντρου. Το νερό πολλές φορές στις βρύσες είναι κίτρινο λόγω ενός ντεπόζιτου που είχε τοποθετηθεί λανθασμένα.

Συντηρητής δεν υπάρχει για το κτίριο εδώ και 15 χρόνια. Ισως υπολογίζουν οι υπεύθυνοι πως και αυτόν το ρόλο θα τον αναλάβουν οι λίγοι γιατροί ή ο «πανίατρος» - όπως τον αποκαλούν στην Κεφαλονιά - Γ. Παξινός... Ανάμεσα στα τόσα προβλήματα, ξεχάσαμε πως δεν υπάρχει κονδύλι για να στέλνεται το ασθενοφόρο για ιατρικά υλικά απ' την Κεφαλονιά. Μεταφέρονται, όταν επιστρέφει ο ασθενής. Το αναφέραμε τελευταίο, γιατί δεν το θεωρήσαμε και τόσο ...σημαντικό, σε σχέση με όλα τα άλλα. Εδώ δεν υπάρχει κονδύλι για τη μεταφορά ανθρώπων, θα υπάρχει για τη μεταφορά υλικών...

Η Ανωγή είναι ένα απ' τα οκτώ χωριά του νησιού. Το χειμώνα, οι κάτοικοί του δεν ξεπερνούν τους 35. Στη διαδρομή απ' το Βαθύ δεν συναντήσαμε ούτε ένα αυτοκίνητο. Μεσημεράκι και στην πλατεία δεν υπάρχει άνθρωπος.

Μπαίνουμε στο παντοπωλείο - καφενείο του χωριού και μας υποδέχονται οι ιδιοκτήτες του, ο Νίκος και η Αγγελική Κουτσουρέλη. Αποδεχόμαστε το κέρασμα για καλό καφέ και ξεκινάμε την κουβέντα για την «έρημη Ανωγή». Εδώ, μας λένε,«άντε να 'χουμε 5-6 30άρηδες κτηνοτρόφους. Οι υπόλοιποι είναι συνταξιούχοι».

Χαριτολογώντας μας λένε πως «οι περισσότεροι ούτε καφέ δεν πίνουν, γιατί δεν πρέπει, λόγω ηλικίας»...«Ευτυχώς που υπάρχει και το καλοκαίρι, που κάνουμε το μαγαζί και μαγείρικο για τους τουρίστες», λέει η κυρία Αγγελική, η «ψυχή του χωριού». Στο καφενείο μπαίνει και ο Στάθης Παξινός και λίγο μετά η γυναίκα του Πολυξένη. Μπαίνουν στη συζήτηση: «Το λεωφορείο για το Βαθύ έχει να περάσει από τον Αύγουστο! Μέχρι τότε περνούσε μια φορά τη βδομάδα. Τώρα για να κατέβεις στο Βαθύ για οτιδήποτε - εάν δεν έχεις δικό σου μέσο - πρέπει να πληρώσεις 50 ευρώ ταξί, 25 πήγαινε και 25 έλα».

Λίγο πριν φύγουμε, στο καφενείο μπαίνει ο 89χρονος Δημήτρης Γαζής, συνταξιούχος αγρότης, που ζει «με τα 200 ευρώ και κάτι της σύνταξης του ΟΓΑ και τα 60 ευρώ και κάτι της σύνταξης για τους αντιστασιακούς». Η σοφία των χρόνων του τον οδηγεί στο συμπέρασμα πως «τα πράγματα πάνε απ' το κακό στο χειρότερο» και πως «χρειάζονται πράξεις και όχι αερολογίες»...

Ρεπορτάζ: Γεράσιμος ΧΟΛΕΒΑΣ - Φωτογραφίες: Μανώλης ΠΑΚΙΑΣ