Το καθεστώς των «έξτρα» άρχισε να εφαρμόζεται στην ειδικότητα των σερβιτόρων, με το πρόσχημα ότι σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. δεξιώσεις) αυξάνονται οι ανάγκες. Σκοπός βέβαια της εργοδοσίας είναι να αποφύγει το «κόστος» που συνεπάγεται η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, γι' αυτό και σήμερα απασχολούνται ως «έξτρα» εργαζόμενοι από διάφορες ειδικότητες. «Αυτοί οι εργαζόμενοι υπογράφουν συμβάσεις μίας μέρας... Και μπορεί αυτό να γίνεται 300 μέρες το χρόνο...» τονίζει ο Μπάμπης Ντότσικας. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του «Λήδρα Μάριοτ», όπου είναι πιθανό κάποιες μέρες οι 100 περίπου από τις συνολικά 230 θέσεις εργασίας στο ξενοδοχείο να καλύπτονται από «εξτρά» εργαζόμενους.

Σε άλλες περιπτώσεις, οι μεγαλοξενοδόχοι καλύπτουν τις ανάγκες τους με μαθητευόμενους σπουδαστές, οι οποίοι αντί να εκπαιδεύονται (όπως προβλέπεται) για 6 ώρες με τη διαρκή επίβλεψη αντίστοιχα ειδικευμένου εργαζόμενου, συμπληρώνουν... 10, μπορεί και 14 (!) ώρες δουλιάς, με αμοιβή 230 ευρώ το μήνα και συχνά σε πόστο που δεν έχει καμία σχέση με το αντικείμενό τους (μπορεί δηλαδή να καθαρίζουν πατάτες, ενώ θα έπρεπε να ασκούνται στην υποδοχή).

Ωμή εκμετάλλευση βιώνει και η πλειοψηφία όσων απασχολούνται σε ξενοδοχειακά συγκροτήματα περιοχών (π.χ. ελληνικά νησιά) όπου το καλοκαίρι συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός επισκεπτών. Σύμφωνα με καταγγελίες που φτάνουν στο Σύνδεσμο, το ωράριο και οι ρυθμοί είναι εκείνα που απαιτούν οι ανάγκες της επιχείρησης. Οι ώρες εργασίας φτάνουν τις 10, οι οποίες συχνά μπορεί να «σπάνε», ανάλογα με την τουριστική κίνηση. Το επιχείρημα βιτρίνας «δουλεύεις και κάνεις μαζί διακοπές», το οποίο διαχέεται στην πιάτσα με στόχο να προσελκύσει κύρια νεαρούς εργαζόμενους, δεν μπορεί να κρύψει την αλήθεια. Είναι χαρακτηριστική η μαρτυρία εργαζομένου π.χ. σε γνωστό ξενοδοχείο της Πάρου, στο οποίο διαμαρτύρονταν ακόμα και οι πελάτες για την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατούσε στα δωμάτια όπου έβαζαν τους εργαζόμενους να μένουν.

Κι ενώ οι μεγαλοξενοδόχοι συγκεντρώνουν αμύθητα κέρδη μέσα σε λίγους μήνες, οι ξενοδοχοϋπάλληλοι ζουν με την αγωνία που προκαλεί η «εποχικότητα» του επαγγέλματος. Για τους εργοδότες η λειτουργία των ξενοδοχείων όλη τη χρονιά θεωρείται τις περισσότερες φορές ασύμφορη, με συνέπεια οι εργαζόμενοι να μένουν άνεργοι τουλάχιστον για έξι μήνες, «ίσα για να μαζεύουν τα ένσημα που χρειάζονται για να μπουν το ταμείο ανεργίας». Η αυθαιρεσία δεν έχει κανένα όριο: Στο «Gran Resort» στο Λαγονήσι, προσέλαβαν κάποιους εργαζόμενους τον Απρίλη λόγω Πάσχα, στη συνέχεια - για να γλιτώσουν τις αποζημιώσεις - τους ανάγκασαν να παραιτηθούν με την απειλή ότι αν δε συμφωνήσουν δε θα τους πάρουν πάλι και τελικά τους προσέλαβαν τον Ιούλη.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τον αυξημένο τζίρο που εξασφαλίζουν οι ξενοδόχοι αυτή την περίοδο, δε σταματούν στιγμή οι καταγγελίες εργαζομένων ακόμα και για καθυστερημένη καταβολή δεδουλευμένων, για τρεις ή πέντε μήνες. Στην καπιταλιστική κοινωνία δεν έχει σημασία αν τα κέρδη είναι λίγα ή πολλά. Γιατί όσα κι αν είναι, είναι πάντα για τους λίγους...

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Αναστασία ΜΟΣΧΟΒΟΥ

Το κόστος των διακοπών για μια εργατική οικογένεια αυξάνεται διαρκώς. Την ίδια στιγμή, οι επιχειρηματίες του κλάδου ισχυρίζονται ότι είναι ανάγκη το «μισθολογικό» και «μη μισθολογικό κόστος» να μειώνεται, στα πλαίσια του καπιταλιστικού ανταγωνισμού. Πρέπει να γίνει καθαρό πως, όσο η αναψυχή μένει εμπόρευμα από το οποίο το μεγάλο κεφάλαιο θησαυρίζει, όχι μόνο θα χειροτερεύουν οι εργασιακές σχέσεις για εκείνους που απασχολούνται στον τουρισμό, αλλά όλο και μεγαλύτερα τμήματα της εργατικής τάξης και των υπόλοιπων λαϊκών στρωμάτων θα χάνουν την πρόσβαση ακόμα και σε λιγοστές μέρες διακοπών.

Την εμπορευματοποίηση του δικαιώματος στην αναψυχή, που συμβαδίζει με τις άθλιες εργασιακές σχέσεις, αναδεικνύει μιλώντας στον «Ρ» ο Νίκος Καραθανασόπουλος, μέλος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Οπως εξηγεί, η ανάπτυξη του τουρισμού συνδέεται με την ουσιαστική ανάγκη του ανθρώπου «να ξεκουραστεί, να αποκτήσει νέες δυνάμεις. Να κάνει διακοπές». Μια ανάγκη που οι σύγχρονες συνθήκες ζωής (εντατικοποίηση, στρες, συγκέντρωση όλο και μεγαλύτερων τμημάτων του πληθυσμού σε αστικά κέντρα όπου επιδεινώνεται η ποιότητα ζωής) κάνουν όλο και πιο έντονη.

«Οι ανατροπές των εργασιακών σχέσεων, η κατάργηση της μόνιμης απασχόλησης, η "ευελιξία", η επίθεση στο βιοτικό επίπεδο, δεν επιτρέπουν στον εργαζόμενο, στα πλατιά λαϊκά στρώματα να πάνε διακοπές. Γιατί ένας εργαζόμενος που δεν έχει μόνιμη εργασία, δεν έχει και καλοκαιρινή άδεια. Δεν έχει ούτε χρήματα...», τονίζει. Αρκετές έρευνες καταγράφουν ότι «περίπου οι μισές λαϊκές οικογένειες δεν κάνουν καθόλου διακοπές. Αλλά και από αυτούς οι οποίοι κάνουν, ένα μεγάλο τμήμα είναι εκείνοι που πηγαίνουν σε συγγενικά πρόσωπα, είτε αξιοποιούν διάφορες κοινωνικές σχέσεις, φίλους, γνωστούς, συναδέλφους, προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να περιορίσουν τα έξοδα».

«Στην Ελλάδα - εξηγεί το στέλεχος του ΚΚΕ - η οικονομική δραστηριότητα του τουρισμού αναπτύχθηκε, με στόχο κατά κύριο λόγο να προσελκύσει αλλοδαπούς τουρίστες». Στο χώρο αλωνίζουν οι λεγόμενοι «tour operators» (τουρ οπερέιτορς), μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις των οποίων οι ιδιοκτήτες ελέγχουν τουριστικά γραφεία, ακτοπλοϊκές και αεροπορικές εταιρείες, μεγάλα ξενοδοχεία κτλ. Το κερδοσκοπικό παιχνίδι που στήνουν οι μεγαλοεπιχειρηματίες του κλάδου έχει ως αποτέλεσμα, στο ίδιο ξενοδοχείο να υπάρχουν δύο τιμές: άλλη αυτή που προορίζεται για όποιον αγοράζει ολόκληρο το πακέτο από τον tour operarator, κι άλλη εκείνη που αφορά τον οικογενειάρχη, που ζητά χωριστά ένα δωμάτιο για μερικές μέρες, ο οποίος πρέπει να καλύψει ό,τι «χάνει» η επιχείρηση, ρίχνοντας τις τιμές για να «τραβήξει πελάτες». Τέλος, όπως είναι φυσικό, ο σκληρός ανταγωνισμός απειλεί όχι μόνο τους μισθωτούς αλλά και τους μικρομεσαίους επαγγελματίες, όπως για παράδειγμα τους ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων δωματίων.