Πριν δύο χρόνια ο Νομός Γρεβενών βρέθηκε με τραγικό τρόπο στο επίκεντρο της επικαιρότητας και ο κρατικός μηχανισμός ανακοίνωσε μεγαλεπήβολα σχέδια που θα εξασφάλιζαν, υποτίθεται, μακρά προοπτική στο νομό. Αιτία ο μεγάλος σεισμός που ισοπέδωσε τα πάντα. Σήμερα ο Νομός Γρεβενών βρίσκεται μπροστά στον άμεσο κίνδυνο της ερήμωσης και οι κάτοικοί του βιώνουν το αίσθημα της ανασφάλειας. Η κυβερνητική πολιτική, που, επί της ουσίας, έχει στόχο την ερήμωση της υπαίθρου και το "τσάκισμα" του αγροτικού κόσμου, δεν μπορεί να κάνει διακρίσεις, επειδή ένας αγροτικός νομός έπεσε "θύμα" του Εγκέλαδου... Το όποιο "αναπτυξιακό" πρόγραμμα εφαρμόστηκε στο νομό δεν μπόρεσε να λειτουργήσει σε όφελος των κατοίκων του, γιατί βρέθηκε "αντιμέτωπο" με την αντιαγροτική πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση. Εξάλλου δυο χρόνια μετά υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που μένουν σε κοντέινερ και σε ενοικιαζόμενα σπίτια, ενώ οι κάτοικοι ολόκληρων κοινοτήτων, που είναι αποφισισμένοι να μετεγκατασταθούν σε άλλη περιοχή, βλέπουν να μην έχει ξεκινήσει ακόμα το έργο.

Η περιοχή του Βέντζιου,που δέχτηκε το μεγαλύτερο πλήγμα από το σεισμό και παράλληλα είναι η βάση της οικονομικής ζωής του νομού, σε ποσοστό μάλιστα 70%, πλήττεται από την ανεργία και την έλλειψη δυνατοτήτων, κυρίως για τους νέους ανθρώπους.

Τα προαναφερόμενα θέλουν απλώς να υπονοήσουν ότι ο Εγκέλαδος ήταν μόνο μια κακιά στιγμή. Το πραγματικό κακό βρίσκεται αλλού κι αυτό αρχίζει να γίνεται συνείδηση.

Δυο χιλιόμετρα έξω από την πόλη των Γρεβενών, συναντήσαμε τον οικισμό Καλλαμίτσι, που ανήκει στο Δήμο Γρεβενών, και μαζί με την Κοινότητα Καλοχίου και τον οικισμό Μεσόλακκο είχαν υποστεί τεράστιες καταστροφές από το σεισμό. Για το Καλόχι και το Καλλαμίτσι υπάρχει μελέτη σεισμολόγων, η οποία κρίνει ακατάλληλο το έδαφος για την κατασκευή σπιτιών. Μάλιστα, έχει οριστεί και η περιοχή Γκούμα, που βρίσκεται έξω από την πόλη των Γρεβενών, για τη μετεγκατάσταση της κοινότητας και των οικισμών. Μια μετεγκατάσταση, που - όπως μας τόνισε ο νομάρχης Γρεβενών - έχει ήδη αποφασιστεί. Δυο χρόνια όμως μετά και δεν έχουν γίνει κατάλληλες ενέργειες για τις απαλλοτριώσεις, δεν έχει προκηρυχτεί διαγωνισμός για την κατασκευή των συμβατικών σπιτιών, ούτε έχουν δοθεί δάνεια για καινούρια σπίτια. Οι κάτοικοι δε γνωρίζουν τίποτα για το μέλλον τους και οι καταυλισμοί με τα κοντέινερ παραμένουν.

Είναι περίπου 10.30 το πρωί και ο δρόμος που οδηγεί στην πλατεία του οικισμού στο Καλλαμίτσι είναι γεμάτος από κόσμο, μόλις έχει σχολάσει η εκκλησία - που στεγάζεται μέσα σε μια σκηνή - και οι άνθρωποι γυρίζουν στα "σπίτια" τους.

Κατεβαίνουμε από το αυτοκίνητο και τα μάτια των κατοίκων μας περιεργάζονται, έχουν καιρό να δουν ξένο στα μέρη τους... Η συζήτηση που είχαμε όμως μαζί τους ήταν πολύ αποκαλυπτική.

"Οπως είναι τα προβλήματα από την πρώτη μέρα, συνεχίζουν και σήμερα. Ούτε βουλευτάδες, ούτε υπουργοί, κανείς δεν ενδιαφέρεται. Ευτυχώς που φέτος το χειμώνα δε μας έριξε χιόνι και αντέξαμε το κρύο. Δυο χρόνια τώρα περιμένουμε την επόμενη μέρα". Τα λόγια του Θύμιου Γιώτα βγαίνουν με πίκρα από το στόμα, η ζωή στο κοντέινερ δεν είναι εύκολη.

"Εξι άτομα σε 60 τετραγωνικά, μπορείς να ζήσεις; Το καλοκαίρι μένουμε στις αποθήκες για το στάρι, δεν μπορείς να σταθείς μέσα στα κουτιά, το μεσημέρι έχει 60 βαθμούς", μας είπε η Θεοδούλα Γιώτη.Και συνέχισε, μας είπαν ότι το χωριό είναι πάνω στο ρήγμα και δε μας φτιάχνουν σπίτια. Μετά είπαν ότι θα μας πάνε αλλού, πέρασαν δυο χρόνια και τίποτα ακόμα. Το πρόβλημά μας, τόνισε η Ανδρομάχη Κότα,"δεν είναι μόνο ότι δεν έχουμε σπίτια. Το μεγαλύτερο είναι ότι δεν έχουμε δουλιές για να δουλέψουμε".

Περπατώντας μέσα στον οικισμό, βρήκαμε την κυρα - Θοδώρα. Καθόταν στην αυλή της, σαν κάτι να περίμενε. Κι αυτή στην ίδια μοίρα, στη θέση του γκρεμισμένου σπιτιού της, ένα κοντέινερ. "Το σπίτι μου γκρεμίστηκε. Τώρα μένω εδώ μέσα και το καλοκαίρι, με τη ζέστη, δίπλα στο μαγειρειό. Ευτυχώς, που υπάρχει κι αυτό". "Είμαι 75 χρονών και έχτισα δυο σπίτια, χωρίς τελικά να μου μείνει κανένα. Το '43 μού το κάψανε οι Γερμανοί. Πριν δυο χρόνια ήρθε ο σεισμός. Φτιάχνω σπίτια με κόπους και στερήσεις και σπίτι δεν έχω. Τώρα περιμένω για να μπω κάτω από ένα κεραμίδι".

"Ηταν ένας τόπος παραγωγικός και δεν τον προσέξανε. Τώρα ερημώνει η περιοχή και οι νέοι άνθρωποι εγκαταλείπουν όλο και περισσότερο τον τόπο". Ο Βαγγέλης Παπανίκος,μένει στο Καλόχι,το δεύτερο σταθμό του οδοιπορικού μας. Είναι νέος άνθρωπος, δεν πάει καιρός που έχει γυρίσει από το στρατό και βλέπει ότι δεν υπάρχει προοπτική στην περιοχή. Το χωριό Καλόχι έχει πάθει τεράστιες ζημιές από το σεισμό. Το πρόβλημα όμως που έχει προκύψει με τη μετεγκατάστασή του, βρίσκει για δεύτερη χρονιά τους κατοίκους χωρίς σπίτι.

"Μπήκαμε στον τρίτο χρόνο και ακόμα δεν ξέρουμε τι θα γίνουμε. Τα κυβερνητικά κλιμάκια που ήρθαν έδωσαν αόριστες υποσχέσεις. Επαινεί ο ένας τον άλλον για το έργο τους. Και αποχωρούν σαν ένδοξοι στρατηλάτες. Οι μηχανισμοί κοιμούνται. Ενδιαφέρονται μόνο για Χρηματιστήρια και βιομηχάνους". Ο παπα - Χρήστος είναι σωστός "χείμαρρος". Βλέπει το χωριό του να ερημώνει, κάνει τη λειτουργία μέσα σε μια σκηνή που του έχει δώσει ο στρατός και δύο χρόνια μετά βλέπει την ίδια κατάσταση. Η δική του "έκρηξη" και τα δικά του λόγια βρίσκουν σύμφωνους όλους τους συγχωριανούς του.

"Είμαστε γέροι άνθρωποι, άρρωστοι, έχουμε πρόβλημα με τα πόδια μας, μπορούμε να σταθούμε εδώ μέσα; Οταν έπεσε το σπίτι τα πράγματά μας έμειναν στο δρόμο, αναγκαστήκαμε με δικά μας λεφτά να φτιάξουμε μια αποθήκη για να τα βάλουμε μέσα", μας είπαν ο Στέλιος και η Ρίνα Μέντζιου."Αν και φέτος το χειμώνα μάς αφήσουν στις σκηνές, δε θα μείνει ούτε ένας γέρος...", συμπληρώνει ο Δημ. Αποστολίδης κι εσύ, ο περαστικός, εύχεσαι να μη συμβεί ό,τι ο ίδιος φοβάται.

Η Κοινότητα Σαρακίνα βρέθηκε στο "μάτι του κυκλώνα" πριν από δυο χρόνια. Η κοινότητα, που ανήκει στην περιοχή του Βέντζιου, χτυπήθηκε από τον Εγκέλαδο κι όπως όλα τα χωριά της περιοχής γνωρίζει την ερήμωση. Το γήπεδο, που βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, έχει γεμίσει από κοντέινερ. Πάντως, όπως μας είπε ο πρόεδρος της κοινότητας Κώστας Ντακουνίκος: "Μέχρι τον Αύγουστο μας υποσχέθηκαν ότι θα παραδοθούν και τα υπόλοιπα συμβατικά σπίτια για όσους μένουν στα κοντέινερ".

Βλέποντας από μακριά τον καταυλισμό, η περίεργη ησυχία και ακινησία που επικρατούσε σού κινούσε την περιέργεια. Πλησιάζοντας διαπίστωνε κανείς ότι στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι κάτοικοί του ήταν ηλικιωμένοι άνθρωποι. "Εχω βρογχικό άσθμα και το καλοκαίρι μέσα εδώ είναι δράμα", μας είπε η Χρυσή Μπούρβου,που μαζί με τον άντρα της μένουν για δυο ολόκληρα χρόνια πρώτα μέσα στις σκηνές και τώρα στα κοντέινερ, ελπίζοντας ότι σύντομα θα μπουν στα σπίτια. Τρία μέτρα πιο πίσω είναι το "σπίτι" της Μαρίας Τασοπούλου.Μένει με τον άντρα της, που είναι κατάκοιτος, μέσα σε ένα μικρό δωμάτιο. "Πρέπει να ενδιαφερθεί το κράτος, δεν μπορούμε να ζούμε σαν τα ζώα...", μας λέει η κυρα - Μαρία, χαϊδεύοντας το κεφάλι του ανθρώπου της. Στην πλατεία του χωριού είναι μαζεμένος κόσμος. Τα προβλήματα "πολιορκούν" τους κατοίκους και μετά το σεισμό, η κατάσταση έχει γίνει δραματική. "Ο σεισμός ήταν η χαριστική βολή", λέει ο πρόεδρος της κοινότητας και τονίζει: "Κλείσανε τα μεταλλεία στο Χρώμιο, η αγροτική παραγωγή χτυπιέται, η ανεργία μαστίζει την περιοχή". Για να συμπληρώσει ο Γιάννης Φούρκας,ένας από τους λίγους νέους που μένουν ακόμα στο χωριό: "Τα προβλήματα υπήρχαν και πριν το σεισμό. Τώρα όμως αυξήθηκαν, μετά το σεισμό ακούστηκαν παχιά λόγια, ότι θα καταπολεμηθεί η ανεργία, ότι θα δοθούν κίνητρα και μετά τίποτα. Σιτηρά δεν μπορούμε να καλλιεργήσουμε, γιατί μας πιάνουν οι ποσοστώσεις. Οικοδομή για την κατασκευή των συμβατικών σπιτιών δε δουλέψαμε, γιατί κουβάλησαν εργάτες από άλλου. Τι μας μένει να κάνουμε;".

Τα προβλήματα όμως δε σταματούν εκεί. Γιατρός στο χωριό έρχεται μια φορά τη βδομάδα κι αυτός για να γράψει τα φάρμακα, όπως μας είπαν οι κάτοικοι. "Υπάρχει ένας γιατρός για εννιά χωριά, ενώ παλιότερα υπήρχε μόνιμα αγροτικός γιατρός στο χωριό", τονίζει ο Ματθαίος Λαζάρου,που μόλις πήρε το δίπλωμα του γιατρού και τον συναντήσαμε στο χωριό. Ο Βασίλης Ντάγκας ήταν μετανάστης στη Γερμανία και γύρισε στο χωριό πριν από ένα χρόνο, μας είπε: "Αν τύχει κάτι στη γυναίκα μου, που είναι καρδιοπαθής, δεν υπάρχει ένας γιατρός για να της δώσεις τις πρώτες βοήθειες".

Το Παλαιοχώρι ανήκει και αυτό στην περιοχή του Βέντζιου και είναι ο επόμενος σταθμός του οδοιπορικού μας στην περιοχή. Στο Παλαιοχώρι συναντήσαμε τον πρόεδρο της κοινότητας Χρήστο Καλπίνη και είχαμε μια ουσιαστική κουβέντα μαζί του για τα προβλήματα της περιοχής. Ο πρόεδρος της κοινότητας υπογράμμισε ότι "αμέσως μετά το σεισμό, καταθέτοντας ένα πρωτόκολλο κατεδάφισης και μια αίτηση σού έφτιαχναν το σπίτι. Στη συνέχεια επινοήθηκαν το Ε9 και το αντίγραφο φορολογικής δήλωσης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρχουν στο χωριό 139 πρωτόκολλα και να γίνουν 58 σπίτια αντίστοιχα. Τα Βέντζια είναι η πιο ζωντανή περιοχή και αυτή που έχει πληγεί ουσιαστικά, με τον τρόπο όμως που μας αντιμετωπίζει η πολιτεία, οδεύουμε προς διάλυση".

Ο Χρ. Καλπίνης μάς τόνισε ότι το κύριο πρόβλημα της περιοχής, πέρα από την αποκατάσταση των σπιτιών, είναι η ανάπτυξη. Μια ανάπτυξη που - όπως επισήμανε - πρέπει να κινηθεί σε τρεις τομείς. Ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, που να δίνει κίνητρα όμως στον κτηνοτρόφο. Στήριξη της παραγωγής των σκληρών σιτηρών, του καλαμποκιού και του ζαχαρότευτλου, έξω όμως από τις ποσοστώσεις που επιβάλλει η ΕΕ. Και φυσικά επαναλειτουργία των μεταλλείων του Χρωμίου, που πρόσφεραν πολλές θέσεις εργασίας. Πάνω στη βάση της ουσιαστικής ανάπτυξης πρέπει να γίνουν και οι συνενώσεις των κοινοτήτων. Αλλιώς θα κάνουνε συνενώσεις με πουρνάρια, πυξάρια και κλαδιά.Αν οι συνενώσεις γίνουν με βάση την ανάπτυξη, τότε θα 'ρθουν από μόνες τους, δε χρειάζονται σχέδια και μελέτες...

Τελευταίος σταθμός η κοινότητα Καρπερό,που ανήκει στην περιοχή Χάσια, του Νομού Γρεβενών. Το πλήγμα από το σεισμό ήταν μεγάλο. Περισσότερα από 200 σπίτια γκρεμίστηκαν. Οι περισσότεροι κάτοικοι πήραν συμβατικό σπίτι ή δάνειο για την κατασκευή καινούριου σπιτιού. Ο πρόεδρος της κοινότητας Θόδωρος Μωυσιάδης τόνισε ότι "το πρόβλημα που υπήρχε μετά τους σεισμούς, για να μπουν οι κάτοικοι κάτω από ένα κεραμίδι, σήμερα έχει μετατεθεί αλλού". Είμαστε, συνέχισε, μια αγροτική περιοχή και το κύριο πρόβλημα του αγροτικού κόσμου είναι τα μεγάλα χρέη. Τόσο τη χρονιά που έγινε ο σεισμός, όσο και τις επόμενες υπήρχε πρόβλημα με τα καπνά, που είναι το βασικό προϊόν της περιοχής μας. Φέτος έμειναν πολλά απούλητα και τα χρέη στην αγροτική τράπεζα δεν πληρώθηκαν. Ο Θ. Μωυσιάδης υπογράμμισε ότι "πρέπει να παρέμβει η κυβέρνηση και να χαρίσει τα χρέη των αγροτών. Αλλιώς η περιοχή θα αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα". Επίσης ο πρόεδρος της κοινότητας αναφέρθηκε σε απειλές που δέχτηκε από τη ΔΕΗ, ότι θα διακόψει την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος του κοινοτικού φωτισμού οδών και πλατειών, καθώς και αντλιοστασίων, επειδή δεν ξοφλήθηκαν οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος από το Μάη του '96. Ο Θ. Μωυσιάδης τόνισε ότι "είναι ντροπή να γίνονται τέτοια πράγματα, από τη στιγμή που υπήρχε η δέσμευση από τους υπευθύνους ότι, εξαιτίας του σεισμού, δε θα πληρώναμε το ρεύμα".

Μπορεί το οικιστικό πρόγραμμα για την αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων να έχει προχωρήσει σε γενικές γραμμές, δε συμβαίνει όμως το ίδιο με την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το συμπέρασμα του νομάρχη Γρεβενών Αντώνη Πέτσα.

Συγκεκριμένα ο Αντ. Πέτσας τόνισε ότι "το ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα που προχώρησε στην περιοχή μετά το σεισμό, με την κατασκευή δρόμων, αρδευτικών έργων, την αξιοποίηση της ορεινής περιοχής και τις κοινωνικές υποδομές, σίγουρα λύνει κάποια προβλήματα και δίνει αναπτυξιακές προοπτικές. Αλλά οι υποδομές μόνες τους δε λύνουν το αναπτυξιακό πρόβλημα". Ο Αντ. Πέτσας επισήμανε ότι "σε ένα νομό αγροτικό χρειάζονται και άλλα πράγματα. Πρώτα και κύρια χρειάζεται πολιτική βούληση, για να μπορέσουν να ορθοποδήσουν οι αγρότες. Η πολιτική των ποσοστώσεων στη γεωργία και η έλλειψη ουσιαστικών επιδοτήσεων στη γεωργία και την κτηνοτροφία δε δίνει προοπτικές στους κατοίκους του νομού". Η κυβέρνηση, τόνισε ο νομάρχης, μετά το σεισμό είχε υποσχεθεί ότι θα εντάξει το νομό στα προγράμματα των ζωνών. Μέχρι τώρα δεν έχει γίνει τίποτα. Η ερήμωση του τόπου προχωράει με γοργούς ρυθμούς. Πρέπει άμεσα να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση κινήτρων 4ης ζώνης και ένταξη με παροχή κινήτρων 4ης ζώνης και Θράκης για το Νομό Γρεβενών.

Σε ό,τι αφορά την οικιστική αποκατάσταση ο Αντ. Πέτσας υπογράμμισε ότι "σε γενικές γραμμές πάει καλά, αλλά ακόμα υπάρχουν πολλά προβλήματα. Εχουν παραδοθεί 720 συμβατικά σπίτια από την πρώτη εργολαβία, ενώ η κατασκευή άλλων 286 βρίσκεται σε εξέλιξη. Παράλληλα για την κατασκευή άλλων 140 συμβατικών σπιτιών υπογράφτηκαν συμβάσεις αυτές τις μέρες, ενώ αναμένεται να προκηρυχτεί διαγωνισμός για άλλα 70 μέχρι τις 20 του Ιούνη. Σε ό,τι αφορά τα δάνεια, συνέχισε, δόθηκαν 600 για επισκευές σπιτιών και άλλα 2.000 για να ανακατασκευές. Το αίτημά μας είναι να συνεχιστεί το πρόγραμμα της δωρεάν κατοικίας. Τονίζουμε και υποστηρίζουμε ότι όποιος κρίνεται δικαιούχος, πρέπει να έχει το δικαίωμα να παίρνει δάνειο ή συμβατικό σπίτι".

Τέλος, τόνισε ο νομάρχης Γρεβενών, υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα με δάνεια ύψους οκτώ δισ. που πήραν μικροέμποροι, βιοτέχνες και καταστηματάρχες. Αυτή τη στιγμή η συντριπτική πλειοψηφία τους δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην αποπληρωμή τους, με αποτέλεσμα πολλοί να κινδυνεύουν από τις τράπεζες. Τόσο εμείς, όσο και αυτοί ζητάμε την παράταση της καταβολής των δόσεων των δανείων.

Αποστολή: Παναγιώτης ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Φωτογραφίες: Γιώργος ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ