ΒΑΡΥ φορτίο έχει επωμιστεί η ολλανδική προεδρία για το πρώτο εξάμηνο του '97, αφού αναλαμβάνει να προωθήσει την ολοκλήρωση των διαδικασιών της Διακυβερνητικής Διάσκεψης. Το πρώτο μέλημα του πρωθυπουργού της Ολλανδίας Βιμ Κοκ είναι να πιέσει τον ομόλογό του Βρετανό Τζ. Μέιτζορ, προκειμένου να επιτύχει μια περισσότερο συναινετική στάση, αφού η στάση της βρετανικής κυβέρνησης είναι ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος για την προώθηση των θέσεων του γερμανογαλλικού άξονα.

***

ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΙ για τον ίδιο σκοπό οι συζητήσεις των εκπροσώπων των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η πρώτη συνάντησή τους μέσα στη νέα χρονιά θα γίνει στις 13 και 14 του Γενάρη, υπό την ολλανδική προεδρία. Ο στόχος αυτής της πρώτης συνάντησης θα είναι η επισκόπηση της πορείας της Διακυβερνητικής και η υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων. Οι συναντήσεις των υπουργών Εξωτερικών στη συνέχεια θα γίνουν με εντονότερο ρυθμό, καθώς θα συνεδριάζουν δυο φορές τη βδομάδα στις Βρυξέλλες.

***

ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ των συζητήσεων, που γίνονται σε όλα τα επίπεδα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, βρίσκονται μια σειρά από σημαντικά θεσμικά θέματα, όπως ο τρόπος λήψης των αποφάσεων από το Συμβούλιο Υπουργών, η πολυσυζητημένη "ευελιξία", ο αριθμός των μελών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η "απλοποίηση" της Συνθήκης.

***

ΔΕΚΑ είναι τα επίδοξα νέα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που περιμένουν την έναρξη των διαδικασιών διεύρυνσης μέσα στο 1997. Ηδη ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Κλάους Κίνκελ ανακοίνωσε ότι μέχρι τα τέλη του '97 θα αρχίσουν οι σχετικές συνομιλίες με τις υποψήφιες χώρες. Οι χώρες αυτές είναι οι Κύπρος, Βουλγαρία, Τσεχία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία. Κατά την αξιολόγηση του Κ. Κίνκελ, που βεβαίως έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, η περισσότερο προβληματική είναι η υποψηφιότητα αφ' ενός της Βουλγαρίας που αντιμετωπίζει μεγάλη οικονομική ύφεση και αφ' ετέρου της Σλοβακίας, η οποία σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας δεν έχει τις απαιτούμενες επιδόσεις στον τομέα του εκδημοκρατισμού. Τις καλύτερες προοπτικές έχουν αντίθετα η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Πολωνία.

***

ΤΑ ΠΡΟΣΤΙΜΑ που θα επιβάλλονται στις χώρες - μέλη, αν αυτές δεν εφαρμόζουν τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, είναι ένα θέμα που απασχολεί την Κομισιόν. Ετσι οι χώρες - μέλη αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο της συνεχούς οικονομικής αφαίμαξης όχι μόνο εξαιτίας της μη συμμόρφωσής τους στις αποφάσεις οικονομικής πολιτικής, αλλά και στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, τα πρόστιμα που θα επιβάλλονται θα υπολογίζονται ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, ενώ σε περίπτωση που η συγκεκριμένη χώρα υποτροπιάσει, τότε το πρόστιμο θα γίνεται βαρύτερο. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει ήδη το ενδεχόμενο να πληρώσει το πρώτο σχετικό πρόστιμο με αφορμή τη μη εφαρμογή απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, με την οποία διατάσσεται η απρόσκοπτη δραστηριότητα των ξένων υπηκόων που θέλουν να λειτουργήσουν φροντιστήρια ξένων γλωσσών στη χώρα μας. Σημειώνεται πάντως ότι οι κανόνες που θα υιοθετηθούν σχετικά με την επιβολή των προστίμων δε θα έχουν αναδρομικό χαρακτήρα.

***

ΟΙ ΤΡΕΛΕΣ ΑΓΕΛΑΔΕΣ έρχονται και πάλι στο προσκήνιο, με αφορμή την έκθεση του Ισπανού ευρωβουλευτή Μανουέλ Μεντίνα, όπου εντοπίζονται ευθύνες για τη γνωστή υπόθεση τόσο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όσο και στη βρετανική κυβέρνηση. Οσον αφορά στις ευθύνες της Κομισιόν, η έκθεση αναφέρει ότι καθυστέρησε στην ανακοίνωση των στοιχείων για τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια, με αποτέλεσμα να υπονομευτεί η εμπιστοσύνη του κοινού και να επιδεινωθεί η οικονομική κατάσταση των κτηνοτρόφων.

Το 1997 που μπήκε πριν λίγες μέρες θα είναι κατά τα φαινόμενα ένα έτος "κλειδί" για τις μελλοντικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Δυο είναι κυρίως οι αναμενόμενες αποφασιστικού χαρακτήρα εξελίξεις για την τρέχουσα χρονιά. Η πρώτη αφορά στην ολοκλήρωση των εργασιών της Διακυβερνητικής Διάσκεψης μέσα στο πρώτο εξάμηνο, που θα σφραγιστούν με την υπογραφή της νέας αναθεωρημένης συνθήκης, που θα αντικαταστήσει τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η απόφαση για επίσπευση των εργασιών της Διακυβερνητικής και ολοκλήρωσή τους μέχρι τον Ιούνη '97 έχει ληφθεί από την προηγούμενη Σύνοδο του Δουβλίνου, ύστερα από τις ασφυκτικές πιέσεις των Γερμανών και των Γάλλων. Ετσι, κατά τα φαινόμενα, η Ολλανδία που ασκεί την προεδρία γι' αυτό το εξάμηνο, θα είναι η χώρα που θα φιλοξενήσει τους "δεκαπέντε" για την υπογραφή της νέας Συνθήκης, όπως έγινε το 1991 στο Μάαστριχτ.

Το μοναδικό εμπόδιο στη διαδικασία αυτή φαίνεται ότι είναι η στάση της βρετανικής κυβέρνησης. Ο Τζ. Μέιτζορ θα ήθελε, προφανώς, να είναι λιγότερο ενοχλητικός για τους "εταίρους", είναι όμως δέσμιος μιας πολύ ισχυρής τάσης του Συντηρητικού Κόμματος, που αντιδρά στην ομοσπονδοποίηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και υποστηρίζει τη διατήρησή της σαν μορφή χαλαρής διακυβερνητικής συνεργασίας. Πολύ περισσότερο η στάση αυτή οξύνεται για τις ανάγκες του προεκλογικού αγώνα, ενόψει των εκλογών του ερχόμενου Μάη. Ολες οι δημοσκοπήσεις μέχρι στιγμής βεβαιώνουν ότι στις εκλογές αυτές θα κερδίσουν πανηγυρικά οι Εργατικοί. Αν συμβεί αυτό τότε αίρεται και το τελευταίο βρετανικό εμπόδιο, αφού το Εργατικό Κόμμα υπό τον Τόνι Μπλερ εμφανίζεται ακραιφνώς "ευρωπαϊκό".

Το δεύτερο θέμα που θα απασχολήσει την Ευρωπαϊκή Ενωση μέσα στο 1997 είναι η πορεία της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ). Οι οικονομικές επιδόσεις των χωρών - μελών αυτή τη χρονιά θα αποτελέσουν θα αξιολογηθούν, για να αποφασιστεί ποιες απ' αυτές θα πάρουν μέρος στο σκληρό πυρήνα της ΟΝΕ από την 1η Ιανουαρίου 1999 και ποιες θα αποτελέσουν το περιθώριο. Ηδη με τις αποφάσεις των Συνόδων Κορυφής και του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομίας έχουν καθοριστεί οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των "εντός" και των "εκτός" της ΟΝΕ, όπως και οι σχέσεις μεταξύ των πρώτων και των δεύτερων. Επομένως, αυτή τη χρονιά θα πρέπει να αναμένεται η σκλήρυνση των προσπαθειών όλων των κυβερνήσεων για την επίτευξη, ή τη μεγαλύτερη προσέγγιση των δεικτών της Συνθήκης του Μάαστριχτ για την οικονομική σύγκλιση, αφού βάσει αυτών των δεικτών θα αξιολογηθεί η κάθε χώρα - μέλος για τη θέση που θα πάρει στο επόμενο στάδιο της ΟΝΕ.

Η σκλήρυνση της οικονομικής πολιτικής, όμως, αναμένεται ότι θα πυροδοτήσει τις αντιδράσεις των εργαζομένων στις χώρες - μέλη που θα δουν αυτή τη χρονιά όχι μόνο να μειώνονται τα εισοδήματα και η απασχόλησή τους, αλλά θα δεχτούν μια άνευ προηγουμένου επίθεση τόσο στα κοινωνικοασφαλιστικά τους δικαιώματα, όσο και στις εργασιακές σχέσεις, όπως επιτάσσει η "Λευκή Βίβλος". Η περασμένη χρονιά έδωσε μια γεύση των λαϊκών αντιδράσεων στις πολιτικές που εκπορεύονται από το "διευθυντήριο" των Βρυξελλών και υλοποιούνται απ' τις κατά τόπους κυβερνήσεις. Αποφασιστική, λοιπόν, και απ' την άποψη αυτή θα είναι το 1997 και ίσως γι' αυτό ελπιδοφόρο.

Η απόφαση για επίσπευση των εργασιών της Διακυβερνητικής και ολοκλήρωσή τους μέχρι τον Ιούνη '97 έχει ληφθεί από την προηγούμενη Σύνοδο του

Δουβλίνου, ύστερα από τις ασφυκτικές πιέσεις των Γερμανών και των Γάλλων