Ηταν ξημερώματα 21 Απρίλη 1967. Εξι το πρωί. Ομάδα αστυνομικών από το τμήμα της γειτονιάς χτυπά την πόρτα. "Ακολουθήστε μας". Αυτό ήταν. Η μεγάλη νύχτα είχε ήδη αρχίσει. Ακολουθούν κρατητήριο, Ιππόδρομος ή Καραϊσκάκη, Πειραιάς, αρματαγωγό, Γυάρος. Ο δρόμος προς την εξορία άνοιγε. Σχεδόν με τον ίδιο τρόπο για χιλιάδες αγωνιστές. Οι κομμουνιστές, όπως πάντα, στην πρώτη τη γραμμή. Σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που άνοιγε ο δρόμος και πριν λίγα χρόνια για τον Αη Στράτη, το Μακρονήσι, την Ικαρία, το Τρίκερι...

Τις πρώτες 24 ώρες χιλιάδες αγωνιστές, πατριώτες, δημοκράτες, συλλαμβάνονται και στοιβάζονται στα μεταγωγικά, σε σχολεία, σε αποθήκες. Η Ελλάδα γίνεται ένα μεγάλο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Εξω μένουν οι μάνες, οι γυναίκες, τα παιδιά. Δεν ξέρουν τι γίνεται μέσα. Ολα είναι πιθανά, βασανιστήρια, εκτελέσεις... Και το βασανιστικό ερώτημα "πού θα τους πάνε;". Και έγιναν βέβαια και βασανιστήρια, και εκτελέσεις, και τα ξερονήσια γέμισαν. Τα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ βρέθηκαν από στην πρώτη στιγμή στο κέντρο του στόχαστρου.

Δύο στελέχη του ΚΚΕ, που μας αποχαιρέτησαν το 1997, η Ρούλα Κουκούλου και ο Γιώργης Τρικαλινός ήταν από τους πρώτους που συνελήφθησαν. Ο δρόμος που ξεκινούσε ήταν γνωστός και από το παρελθόν. Τις μαρτυρίες τους καταγράφει ο "Ρ" στις 21 Απρίλη 1988.

"Μας έπιασαν πρωί στις 21 Απρίλη, έλεγε η Ρούλα Κουκούλου. Πραγματικά αιφνιδιαστήκαμε. Εμενα, μετά την αποφυλάκισή μου, στο ίδιο σπίτι με τη συντρόφισσα Αύρα Παρτσαλίδου, στους Αμπελόκηπους. Το προηγούμενο βράδυ, φεύγοντας από τα γραφεία της ΕΔΑ, ρώτησα έναν από την ηγεσία της αν υπήρχε καμία πληροφορία ανησυχητική. Η απάντηση ήταν "ησυχία".

Το πρωί συνήθιζα να σηκώνομαι πριν από τις 7 και άκουγα τα νέα. Η κοπέλα από τον αντικρινό μαγαζάκι μού έφερνε εκείνη την ώρα την "Αυγή". Κτύπησε το κουδούνι λίγα λεπτά νωρίτερα από το συνηθισμένο. Πήγα να πάρω την εφημερίδα και βρέθηκα μπροστά σε δύο της Ασφαλείας. Είπαν ότι κηρύχτηκε στρατιωτικός νόμος και μας ζητούν να πάμε στο αστυνομικό τμήμα της περιφέρειας.

Ειδοποίησα την Αύρα. Τους είπα να περιμένουν να ετοιμαστούμε. Ο ένας ρώτησε: "Θα πάρετε πράγματα, γιατί;" Γιατί, του είπα, έχουμε εμπειρία από δικτατορία. Θα τη γνωρίσετε τώρα και εσείς. Μου φάνηκαν στενοχωρημένοι. Στο τμήμα ο διοικητής με κατεβασμένο το κεφάλι είπε μόνο: "Πηγαίνετε τις κυρίες κάτω". Σε λίγες μέρες τον διοικητή τον έδιωξαν, γιατί δεν έδειξε ζήλο. Ηταν δημοκρατικός.

Από το τμήμα με άλλους συγκρατούμενους μας μετέφεραν στον Ιππόδρομο". Οι πρώτες ώρες δε χωρούσαν δράση. Εκείνη την ώρα οι σύντροφοι χρειάστηκαν να μαζέψουν το μυαλό τους, να σκεφτούν και να προγραμματίσουν:

"Το πρώτο που νιώσαμε ήταν το οδυνηρό αίσθημα της καινούριας πραγματικότητας. Για τη δοκιμασία που περίμενε το λαό, το κίνημα, το Κόμμα. Η αγωνία και ο κίνδυνος για τη ζωή των άλλων συντρόφων και αγωνιστών. Και μαζί με αυτά ο πόνος, η σκέψη ότι αιφνιδίασαν, ότι υπήρχαν αυταπάτες. Θυμάμαι βγαίνοντας από τη φυλακή, είχαμε αρχίσει να βλέπουμε κενά και αδυναμίες από τη διάλυση των κομματικών οργανώσεων. Μα με τη δικτατορία, με το να σαρωθούν όλα τα στελέχη και να μην υπάρχει - για πρώτη φορά - αντίδραση λαϊκή φανερώθηκε έντονα τι βαρύ λάθος έγινε με τη διάλυση των οργανώσεων. Γιατί πώς να γίνει αντίσταση χωρίς οργανώσεις του ΚΚΕ;".

Οι πρώτες σκέψεις έδωσαν γρήγορα τη θέση τους στη δράση. Μπορεί αυτή να ήταν περιορισμένη. Ομως πριν ακόμα περάσει το πρώτο 24ωρο, οι κρατούμενες οργανώνονταν:

"Στον Ιππόδρομο έβαλαν τις γυναίκες σε χωριστό θάλαμο. Από την πρώτη μέρα βγάλαμε μια επιτροπή για τα άμεσα. Ανταλλάξαμε απόψεις και καταλήξαμε να ζητήσουμε από το διοικητή να απολυθούν δύο συντρόφισσες έγκυες, να ζητήσουμε φάρμακα για τις άρρωστες, να ειδοποιηθούν τα σπίτια μας, να επικοινωνήσουμε με συγγενείς και γνωστούς συγκρατούμενούς μας. Βγάλαμε βάρδιες για το βράδυ για να μην εισβάλουν και μας βρουν στον ύπνο. Δεν υπήρχε ασφάλεια ζωής, ούτε μας είχαν ακόμα αριθμήσει και καταγράψει. Κάποια στιγμή έτυχε να είμαι όρθια. Κοίταξα έξω από μια τζαμένια πόρτα. Είδα να έρχεται τρέχοντας ένας νεαρός υπολοχαγός, έξαλλος με προτεταμένο το αυτόματο. Πρόλαβα να πω "ψυχραιμία έρχεται ένας εξαγριωμένος". Οπως ήμουν μπροστά όρμησε σε μένα, πρόβαλε το αυτόματο και άρχισε να γρυλίζει: "Τι τους είπες;". Απάντησα ήσυχα "κουβεντιάζουμε". Πήγε ξέφρενος στις άλλες κρατούμενες. Απάντησαν το ίδιο ήσυχα. Αυτός άφρισε, απείλησε και έφυγε. Μετά μάθαμε ότι ο εξαγριωμένος φασίστας, μόλις λίγα λεπτά πριν είχε δολοφονήσει εν ψυχρώ τον σύντροφό μας Ελλή.

Δε θα ξεχάσω ποτέ το βλέμμα αυτού του χουντικού φονιά. Μου ήρθε στο νου αυτό που έλεγε ο Χίτλερ, ότι θέλει να βλέπει στα μάτια των στρατιωτών του τη λάμψη του κτήνους. Δεν ήταν ανθρώπινα μάτια αυτά. Ηταν βλέμμα άγριου θηρίου σε επίθεση. Μετά φύγαμε για τη Γυάρο.

Αυτές ήταν οι πρώτες μας εντυπώσεις από την πρώτη μας προσπάθεια για αντίσταση. Μετά οργανώθηκε στα στρατόπεδα η ζωή μας και δίναμε και εμείς τη μάχη, όπως οι άλλοι σύντροφοί μας από την παρανομία και τις φυλακές. Και ήταν νίκη, αυτής της μάχης του αγώνα του λαού μας και της νεολαίας, το ότι αναγκάστηκαν να διαλύσουν τα στρατόπεδα, δύο χρόνια πριν από την κατάρρευση της χούντας...".

Ο δρόμος της εξορίας για τον Γιώργη Τρικαλινό άνοιξε μόλις λίγες ώρες μετά την κήρυξη του πραξικοπήματος. Το δρόμο αυτό τον περπάτησε μέχρι τέλους, μέχρι τη διάλυση των στρατοπέδων.

"Δεν είχε κλείσει χρόνος έξω από τη φυλακή, έλεγε στο "Ρ" το 1988. Ημασταν σε αυστηρό κλοιό παρακολούθησης.

Την παραμονή ακριβώς ήμουν σε μια δουλιά της ΕΔΑ στο Παγκράτι. Κατά τις 12 γύρισα στο σπίτι. Στις 6 το πρωί, τρεις από το Αστυνομικό Τμήμα της Κυψέλης ήρθαν στο σπίτι. "Δικτατορία", μου είπαν και μου ζήτησαν να ακολουθήσω. Εκεί είχαν ήδη μεταφέρει και άλλους. Στην πλατεία, κοντά στο τμήμα της Κυψέλης που με μετέφεραν, είχε μαζευτεί πολύς κόσμος. Ηταν οι πρώτες διαμαρτυρίες ενάντια στο πραξικόπημα. Ενας κόσμος που αποδοκίμαζε τις συλλήψεις.

Πρώτες σκέψεις και ανησυχίες: Τι έκτασης είναι οι συλλήψεις; Εμεινε κανένας έξω; Βέβαια, σε λίγο, που θα με μετέφεραν στον Ιππόδρομο, θα διαπίστωνα το μέγεθος των συλλήψεων. Ο Φλωράκης, ο Λουλές, ο Παπαγιάννης, η Κουκούλου, η Παρτσαλίδου, χιλιάδες ήταν στο Ιππόδρομο. Μείναμε στο τμήμα μέχρι το μεσημέρι, μετά γραμμή στον Ιππόδρομο. Μας έκλεισαν στους στάβλους. Μας βασάνιζε να μάθουμε τι γίνεται έξω. Κάποιος σύντροφος κατάφερε να φέρει ένα ραδιόφωνο. Χώθηκα κάτω από την κουβέρτα να ακούσω Αθήνα, Μόσχα, Λονδίνο, να ενημερωθούμε. Μείναμε εκεί τρεις μέρες, μετά λιμάνι του Πειραιά, αρματαγωγό, Γυάρος".

Ξεκινώντας για την εξορία, σημείωνε ο Γ. Τρικαλινός, το μυαλό πάει σε αυτά που αφήνεις πίσω. Κι έχει ιδιαίτερη σημασία για την πορεία του καθένα, πώς τα σκέφτεται.

"Οταν ήρθαν, έλεγε, για να πιάσουν εμένα, με το γιο μου και τις δύο αδελφές μου, στεναχωρέθηκα που τους άφησα. Αλλά εμείς είχαμε κι έχουμε κάνει τις επιλογές μας. Αλλωστε δεν ήταν η πρώτη φορά. Πολλές φορές ήρθε η ζωή να επιβεβαιώσει την απόφασή μας, με το όποιο κόστος.

Γράφω σε ένα βιβλίο μου ότι είναι μεγάλο πράγμα να είσαι κομμουνιστής, ακόμα μεγαλύτερο να είσαι κομμουνιστής πατέρας. Είναι σημαντικό να διαλέγεις το δρόμο της εξορίας και της φυλακής κι όταν ακόμα αφήνεις πίσω το παιδί, τη γυναίκα σου. Τέλος πάντων αυτά έμεναν πίσω. Ημουν κρατούμενος. Το κύριο ήταν να κρατηθούμε όρθιοι οι χιλιάδες εξόριστοι. Καθήκον πρώτο: Να οργανώσουμε τη ζωή μας, για ν' αντισταθούμε στη δικτατορία".

Από την πρώτη κιόλας μέρα του πραξικοπήματος, πρώτο το ΚΚΕ, πρώτοι οι κομμουνιστές εμφανίστηκαν σαν απειλή στα εγκληματικά σχέδια των πραξικοπηματιών και των ΑμερικανοΝΑΤΟικών αφεντικών τους. Από εκείνη την πρώτη μέρα και χωρίς διακοπή μέχρι την πτώση της δικτατορίας, οι κομμουνιστές αγωνίζονταν για την αποτίναξη του ζυγού. Το ΚΚΕ ήταν ο μεγάλος κίνδυνος για το καθεστώς της πιο άγριας τρομοκρατίας, των φυλακών, των βασανιστηρίων, της κατάλυσης κάθε δημοκρατικού δικαιώματος, του καθεστώτος της υποτέλειας.

Την πρώτη μέρα του πραξικοπήματος, την ίδια ώρα που από τους άλλους ραδιοφωνικούς σταθμούς της χώρας μεταδίδονταν εμβατήρια, η "Φωνή της Αλήθειας" μετέδιδε προκήρυξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, που ανάμεσα στα άλλα τόνιζε: "Κατέλυσαν κατά τον πιο στυγνό τρόπο το Σύνταγμα της χώρας. Διέπραξαν έγκλημα εναντίον του λαού. Δημιουργούν άμεση σοβαρότατη απειλή για την Κύπρο, για την εμπλοκή της χώρας στο βρώμικο πόλεμο του Βιετνάμ, για την ειρήνη στο χώρο της ΝΑ Μεσογείου".

Την ώρα που εκατοντάδες κομμουνιστές μαζί με πολλούς δημοκράτες συναγωνιστές είχαν συλληφθεί και έπαιρναν το δρόμο για τις φυλακές μόνο η φωνή του ΚΚΕ, η "Φωνή της Αλήθειας", έφθανε στα αυτιά του λαού. Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, με την ίδια προκήρυξη, απηύθυνε κάλεσμα ενότητας και αντίστασης:

"Καλούμαστε όλοι, πάνω από οποιεσδήποτε διαφορές, να υψώσουμε υπερήφανο το εθνικό μας ανάστημα και να αντιτάξουμε το ΟΧΙ στη δικτατορία. Περιφρονήστε τα φασιστικά στρατοκρατικά μέτρα και αντιταχθείτε με την πιο μεγάλη αποφασιστικότητα στη βασιλοφασιστική δικτατορία".

Και κατέληγε η ανακοίνωση:

"- Κάτω η τυραννία. Δημοκρατία. Εθνική Ανεξαρτησία. Ειρήνη!

- Με τη σημαία του 114, ας αντηχήσει και πάλι σ' όλη την Ελλάδα η φωνή των προγόνων μας. Εως πότε η ξένη ακρίδα!...

Η Ελλάδα θα προχωρήσει. Η θέληση του ελληνικού λαού θα επιβληθεί".

Οι ξενόδουλοι πραξικοπηματίες ήξεραν φυσικά ποιος ήταν ο πιο επικίνδυνος αντίπαλος. Κι άρχισαν το πογκρόμ κατά των κομμουνιστών. Καραβιές ολόκληρες αγωνιστών μετέφεραν στα ξερονήσια. Σειρές ήταν οι κλούβες, που μετέφεραν μέλη, φίλους κι οπαδούς του ΚΚΕ στις φυλακές. Κι όμως, η αντίσταση των κομμουνιστών δε σταμάτησε.

Μαζί στις επάλξεις σημαία του αγώνα και ο παράνομος "Ριζοσπάστης". Με την κυκλοφορία του, ο παράνομος "Ρ" του Μάρτη του 1968, έγραψε μια από τις σημαντικότερες σελίδες της ιστορίας του. Η σημασία της έκδοσης του "Ρ", αλλά και της ανακοίνωσης, που δημοσίευε, του προεδρείου της 12ης Ολομέλειας της ΚΚΕ του ΚΚΕ ήταν μεγάλη.

Η Ολομέλεια διαπίστωνε ότι "εκείνο που χαρακτηρίζει την εσωτερική κατάσταση είναι από τη μία μεριά η προσπάθεια της χούντας να ξεπεράσει την κρίση του καθεστώτος με τη δημαγωγία και την τρομοκρατία και από την άλλη το δυνάμωμα της αντιδικτατορικής αντίστασης και πάλης". Τόνιζε ότι "για να πέσει η δικτατορία χρειάζεται ν' αναπτυχθεί ισχυρό κίνημα του λαού και του στρατού". Η Ολομέλεια ψήφισε ένα "μίνιμουμ πρόγραμμα για τη συσπείρωση όλων των αντιδικτατορικών δυνάμεων". Δήλωνε ότι το ΚΚΕ θα πρωτοστατήσει για τη συσπείρωση των αντιδικτατορικών δυνάμεων και για το δυνάμωμα του Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου. Χαρακτήριζε "κεντρικό πολιτικό και οργανωτικό καθήκον τη δημιουργία γερού ΚΚΕ, τη δημιουργία οργανώσεων του Κόμματος παντού και κατά πρώτο λόγο στα μεγάλα εργοστάσια και επιχειρήσεις".

Μαζί με το ΚΚΕ, στην πρώτη γραμμή του αντιδικτατορικού αγώνα, και η ΚΝΕ. Η πορεία της, στα πρώτα της βήματα, είναι συνυφασμένη με τον αντιδικτατορικό αγώνα, με την οργάνωση της πρωτοπόρας πάλης της νεολαίας κατά της χούντας. Η ΚΝΕ ιδρύθηκε στα τέλη του '68. Από την πρώτη μέρα της ίδρυσής της, έβαλε σαν άμεσους στόχους την οργάνωση, την ενότητα, την κινητοποίηση της δημοκρατικής νεολαίας για το γκρέμισμα της δικτατορίας και την αποκατάσταση της πραγματικής δημοκρατίας.

Η ΚΝΕ αποτέλεσε τον κρίκο συνένωσης του νεολαιίστικου κινήματος με το κίνημα της εργατικής τάξης. Η ΚΝΕ ανέπτυξε δραστηριότητα σε όλα τα τμήματα της νεολαίας, στους φοιτητές, στους μαθητές, στα εργοστάσια, στα νυχτερινά σχολεία. Κνίτικες οργανώσεις στήθηκαν σε όλους τους χώρους της νεολαίας.

Η ΚΝΕ πήρε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία της αντί-ΕΦΕΕ, που δημιουργήθηκε για να συντονίσει και να συνενώσει σε ενιαία οργάνωση την αντιδικτατορική δράση των φοιτητών. Σημαντικά γεγονότα στη δράση της, οι πρώτες γενικές συνελεύσεις των φοιτητών. Εκεί εκλέχτηκαν οι πρώτες επιτροπές αγώνα. Η δράση της ΚΝΕ είχε σαν αποτέλεσμα τη μεγάλη συμμετοχή των φοιτητών και άλλων τμημάτων της νεολαίας στην εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Τα γεγονότα της 21ης Απρίλη του 1967 δεν ήταν "κεραυνός εν αιθρία". Οι παράγοντες που οδήγησαν στην εγκαθίδρυση για 7 ολόκληρα χρόνια του ζυγού της δικτατορίας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα, δεν μπορούν παρά να αναζητηθούν στις τότε διεθνείς εξελίξεις και στο πώς αυτές επέδρασαν στο εσωτερικό της χώρας. Εν ολίγοις, ποιους σκοπούς κλήθηκε να εξυπηρετήσει το στυγνό δικτατορικό καθεστώς. Ποιοι είναι οι πραγματικοί υπαίτιοι για τους χιλιάδες βασανισμούς, εκτελέσεις, εξορίες, τις πάνω από 4 χιλιάδες καταδίκες λαϊκών αγωνιστών.

Δεν είναι φυσικά τυχαίο, ότι από τις πρώτες κιόλας μέρες της επτάχρονης δικτατορίας, από τις αρχικές υποτυπώδεις φάσεις οργάνωσης της αντιδικτατορικής πάλης του ελληνικού λαού, ο αγώνας για να πέσει η χούντα συνδέθηκε, έγινε συνώνυμος, με τον αγώνα για απεξάρτηση της Ελλάδας από τα δεσμά του αμερικανικού και ΝΑΤΟικού ιμπεριαλισμού. Η υποκίνηση του πραξικοπήματος της 21ης Απρίλη προετοιμάστηκε, μεθοδεύτηκε, πραγματοποιήθηκε και στηρίχτηκε ανοιχτά από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, γεγονός που δεν επιδέχεται την παραμικρή αμφισβήτηση. Και μόνο οι γνωστές τότε επιδιώξεις των ΗΠΑ για ακόμα μεγαλύτερη επέκταση των στρατιωτικοπολιτικών συμφερόντων τους σε Ελλάδα και Κύπρο, σε συνδυασμό με τη στάση τους στα γεγονότα της Κύπρου το 1974, είναι από μόνα τους αρκετά για να αναδείξουν το ρόλο τους. Στο διεθνές επίπεδο, κεντρική επιδίωξη των ΗΠΑ δεν ήταν άλλη, από το να δημιουργήσουν στην Ελλάδα ένα καθεστώς τέτοιο που όχι απλά θα εκτελεί χωρίς αμφισβητήσεις κι επιφυλάξεις τις εντολές της, αλλά ταυτόχρονα θα μπορεί να καταστείλει τις μαζικές λαϊκές αντιδράσεις στις πολιτικές της εξάρτησης και της υποτέλειας που ολοένα και οξύνονταν. Εκτιμούσαν ότι η εκμετάλλευση της γεωστρατηγικής θέσης της Ελλάδας, ιδίως σε σχέση με την τότε Σοβιετική Ενωση, απαιτούσε... "σίγουρες λύσεις".

Αλλωστε, μερικά χρόνια πριν από την 21η Απρίλη του 1967, από το 1964, είναι γνωστό ότι στον ελληνικό στρατό υπάρχει και δρα ο ΙΔΕΑ, ότι στη συνέχεια οι μετέπειτα πρωταγωνιστές του πραξικοπήματος διατάσσουν τις δυνάμεις τους στις κατάλληλες θέσεις με μεταθέσεις σε πόστα - κλειδιά με τη σύμφωνη γνώμη του ΓΕΣ, τη στήριξη του Παλατιού, δηλαδή του Κ. Γλύξμπουργκ και της Φρειδερίκης, υπό την υψηλή εποπτεία της CIA και την ανοχή της τότε κυβέρνησης της Ενωσης Κέντρου, που παρακολουθούσε τα τεκταινόμενα χωρίς να αντιδρά. Αργότερα, το 1965 με την καθοδήγηση του Παλατιού διενεργείται αυτό που ονομάστηκε "παλατιανό πραξικόπημα", αναδεικνύοντας ακόμα περισσότερο το ρόλο των Γλύξμπουργκ. Στη συνέχεια η κυβέρνηση της Ενωσης Κέντρου χάνει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία κι οι κυβερνήσεις διαδέχονται η μία την άλλη, είναι φανερό ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για το νέο στρατιωτικό πια πραξικόπημα. Οι ΗΠΑ δίνουν το πράσινο φως και τα τεθωρακισμένα του Παττακού μπαίνουν από την Αυλώνα στην Αθήνα το πρωί της 21ης Απρίλη. Η δικτατορία έχει πλέον εγκαθιδρυθεί και τα πρώτα μέτρα που παίρνει είναι η παροχή διευκολύνσεων στον 6ο Αμερικανικό Στόλο με την παραχώρηση των λιμενικών εγκαταστάσεων στην Ελευσίνα και τον Πειραιά. Παράλληλα, η χούντα των συνταγματαρχών αποσύρει την ελληνική μεραρχία που υπήρχε εγκαταστημένη στην Κύπρο και τα αποτελέσματα της πράξης της είναι γνωστά!

Σήμερα, τριάντα χρόνια μετά, η δικτατορία των συνταγματαρχών μοιάζει μακρινό εφιαλτικό παρελθόν. Η δημοκρατία - λένε πολλοί - έχει πλέον θωρακιστεί και δεν κινδυνεύει. Ομως αυτοί που τότε οδήγησαν τη χώρα στο "γύψο", αυτοί που μεθόδευσαν μετά την προδοσία της Κύπρου, οι ΗΠΑ δηλαδή και το ΝΑΤΟ, κάθε άλλο παρά στο παρελθόν βρίσκονται. Το αίτημα του ελληνικού λαού για απεξάρτηση από τα αμερικανοΝΑΤΟικά δεσμά παραμένει ανικανοποίητο. Οι πρόσφατες εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, στα Βαλκάνια, στα Ιμια, στην Αλβανία, είναι νωπές, για να θυμίζουν ότι οι αντιιμπεριαλιστικοί αγώνες είναι πάντα επίκαιροι.

"Αποφασίζωμεν και διατάσσωμεν...". Τριάντα χρόνια έχουν περάσει από τότε που η φράση αυτή ακουγόταν από τα ραδιόφωνα, από τότε που μια ομάδα στρατιωτικών - μαριονέτες της ΣΙΑ και των Αμερικανών, εγκαθίδρυσαν "διά πυρός και σιδήρου" στην Ελλάδα την 7χρονη δικτατορία. Η μαύρη - επέτειος της 21ης Απρίλη του 1967, έρχεται σήμερα να θυμίσει σε όλους, μια περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας, που σημαδεύτηκε από την κατάλυση έστω και της υποτυπώδους έννοιας της ελευθερίας, από τις μαζικές διώξεις, βασανισμούς και φυλακίσεις λαϊκών αγωνιστών και ιδίως των κομμουνιστών, από την προδοσία της Κύπρου. Μια περίοδο όμως που παράλληλα ανέδειξε τη βαθιά πίστη του ελληνικού λαού στα ιδανικά της πραγματικής δημοκρατίας και της εθνικής ανεξαρτησίας. Μια περίοδο που ο αντιδικτατορικός αγώνας, συσπείρωσε το σύνολο σχεδόν των Ελλήνων κάτω από τα συνθήματα για την πτώση της Χούντας και την αποδέσμευση από τις αλυσίδες της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, κι είχε σαν κορυφαία στιγμή της εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1974 που άνοιξε το δρόμο για τη μεταπολίτευση. Ο αντιδικτατορικός αγώνας είχε βέβαια μεγάλο τίμημα.

Μακρύς ο κατάλογος των δολοφονημένων, των εκτελεσθέντων, των εξόριστων, των φυλακισμένων των βασανισμένων στα κελιά της ΕΑΤ-ΕΣΑ. Ανάμεσά τους, πάρα πολλοί οι κομμουνιστές, αφού το ΚΚΕ κι οι παράνομες οργανώσεις του, αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά της αντιδικτατορικής πάλης συγκεντρώνοντας για το λόγο αυτό το μένος των δικτατόρων. Ο "Ρ", σήμερα, επιχειρεί μια μικρή αναδρομή σε όσα έγιναν τότε, με αφορμή την αυριανή ημέρα, της επετείου της 21ης Απρίλη...

Τριάντα χρόνια πριν. Τα τεθωρακισμένα του δικτάτορα Παττακού, στο Παναθηναϊκό Στάδιο

Παρέλαση αρμάτων, κάτω από πανό που υμνεί το ΝΑΤΟ...