Τα κοντέινερς του "Ρ" και του "902" προορίζονταν για την πόλη του Νεβέσνιε. Το σχέδιο της αποστολής ήταν να χωρίσει το καραβάνι στη σερβοβοσνιακή πόλη Βλασένιτσα και από κει να φύγουμε για Πάλε και Νεβέσνιε.Στη Βλασένιτσα είχαμε μάθει ότι οι Σέρβοι του Νεβέσνιε περίμεναν τη βοήθεια με ανυπομονησία. Είναι μια από τις πιο προβληματικές περιοχές για τροφοδοσία και ειδικά φέτος που ούτε και οι Σέρβοι δεν περίμεναν τόσο χιόνι.

Σε όλο το δρόμο από τη Βλασένιτσα στο Πάλε έπεφτε χιόνι, ενώ η κίνηση των οχημάτων γινόταν ακόμη πιο δύσκολη από την πυκνή ομίχλη. Σε μερικά σημεία, πέσαμε και πάνω σε κομβόι ΝΑΤΟικών τεθωρακισμένων. Ολοι οι φαντάροι ήταν με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Αργότερα, θα μαθαίναμε γιατί: Είναι πολύ δύσκολο, πολύ περισσότερο για συμφωνίες, όπως του Ντέιτον, να εμποδίσουν τους Σέρβους να αντιδράσουν με οποιοδήποτε τρόπο ενάντια στην κατοχή. Ηδη, είχαν γίνει κάποιες αψιμαχίες και οι μισθοφόροι δεν είχαν έρθει εκεί για να πεθάνουν βέβαια. Ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει ακόμη.

Σε ένα άλλο σημείο του δρόμου, μέσα από την ομίχλη, ξεπρόβαλαν οι δύο νταλίκες του "Ρ" και του "902". Ανησυχήσαμε, αλλά οι οδηγοί απλώς ξεκουράζονταν από το δύσκολο ταξίδι. Ολοι όσοι περνούν από εκείνο το δρόμο και από κάθε δρόμο της Βοσνίας, δεν κάνουν ούτε βήμα προς τα δεξιά ή τα αριστερά του. Το πανέμορφο χιονισμένο δάσος, που απλωνόταν δίπλα μας, μπορεί να έκρυβε το θάνατο από "ξεχασμένες" νάρκες.

Τελικά, φτάνοντας στο Πάλε, μαθαίνουμε ότι το Νεβέσνιε έχει αποκλειστεί από τα χιόνια. Σε κάθε περίπτωση, η βοήθεια δε θα μπορούσε να φτάσει μέχρι εκεί. Οι οδηγίες που είχαμε πάρει από την αποστολή, ήταν, σε τέτοια περίπτωση, να τους περιμένουμε στο Πάλε. Εκείνη τη μέρα και την επόμενη, είδαμε τα ατέλειωτα καραβάνια των Σέρβων προσφύγων του Σαράγεβο...

Οι άνθρωποι του Νεβέσνιε, όμως, δε μας ξέχασαν. Εστειλαν επίσημη αντιπροσωπεία να παραλάβει τη βοήθεια στο Πάλε, να την αποθηκεύσει και να τη μεταφέρει σιγά σιγά προς την πόλη. Ακόμη όμως και το να βρεις αποθήκη είναι πολύ δύσκολο στο Πάλε. Τα πάντα έχουν καταληφθεί από πρόσφυγες ή από τα πράγματά τους. Με τη βοήθεια και της κυβέρνησης, οι αντιπρόσωποι του Νεβέσνιε τα κατάφεραν, αλλά αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να συναντηθούμε μόνο με τον ένα από τους τρεις, αφού οι άλλοι δύο φύλαγαν τον χώρο...

Οι δύο αντιπρόσωποι του Νεβέσνιε που έψαχναν αποθήκη για τη βοήθεια ήταν ο Σάβιτς Μόμτσιλο, πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης και ο Αντο Νίκολιτς, πρώην δήμαρχος της πόλης. Εμείς καταφέραμε να συναντηθούμε μόνο με τον Νένατ Τίσιτς, δημοτικό σύμβουλο. Λόγω της κούρασης όλων μας, η συνάντηση δεν ξεκίνησε με τις τυπικές αβροφροσύνες. Δώσαμε όμως τα χέρια σαν παλιοί γνώριμοι και το χαμόγελο που εισπράξαμε ήταν το ίδιο με αυτό που συναντήσαμε σε όλη την αποστολή: ειλικρινές και ζεστό.

Ο Νένατ εκτελεί χρέη πολιτικού υπεύθυνου της πόλης του, δηλαδή ασχολείται με την οργάνωση της τροφοδοσίας, της υγειονομικής περίθαλψης και γενικά την κάλυψη των αναγκών των συμπολιτών του.

Πρόσφυγας ο ίδιος από το Μόσταρ, που ήταν δημοτικός σύμβουλος και εκεί, πολέμησε, όπως και οι άλλοι συμπατριώτες του, από 15 μέχρι 65 ετών. Ο Νένατ είναι χαρακτηριστική περίπτωση Σερβοβόσνιου που νιώθει να μην έχει παρελθόν, γιατί πιστεύει ότι ήταν ψεύτικο. Οτι το μόνο που θέλει αυτή τη στιγμή είναι ένα μέλλον σε ένα ξεχωριστό κράτος. Η δήλωση αυτή, που στον ένα ή τον άλλο βαθμό την ακούσαμε και από απλούς πολίτες, παίρνει άλλη διάσταση στα χείλη ενός ανθρώπου, που στην πρώην Γιουγκοσλαβία ασκούσε πολιτική και δεν εισέπραττε απλώς τα αποτελέσματά της. Εξάλλου, αυτός και οι συμπατριώτες του, τουλάχιστον με όσους μιλήσαμε, ενώ μιλούν ανοιχτά για τη ΝΑΤΟική επέμβαση και τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη διάλυση της χώρας τους, το μίσος ανάμεσα σε αυτούς και τους παλιούς φίλους τους το εξηγούν μάλλον μεταφυσικά.

Η πατρίδα του, το Μόσταρ, καταστράφηκε ολοσχερώς. Η πόλη πέρασε στην κροατομουσουλμανική ομοσπονδία. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν την πόλη περίπου 12.000 Σέρβοι, οι οποίοι βρήκαν νέα πατρίδα στο κοντινό Νεβέσνιε, στα σπίτια που εγκατέλειψαν, αντίστοιχα, οι μουσουλμάνοι Σέρβοι.

Στην ερώτηση, τι άμεσες ανάγκες πρέπει να καλυφθούν στην πόλη, ο Νένατ γελάει. "Εχουμε ανάγκη τα πάντα και σε μεγάλες ποσότητες". Για άλλη μια φορά, μας λέει ότι φτάσαμε την κατάλληλη στιγμή. Προσθέτει ότι η σερβοβοσνιακή κυβέρνηση προσπαθεί να απαλύνει, όσο μπορεί, τις πληγές του λαού. Τα φάρμακα, για παράδειγμα, δίνονται δωρεάν με συνταγή γιατρού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επαρκούν, ενώ λειτουργεί στον βαθμό του εφικτού και ένα κέντρο υγείας.

"Ο πόλεμος δεν εξυπηρετεί κανένα λαό. Ζήσαμε και ζούμε μια τραγωδία", προσθέτει. Βλέπει την ευημερία μόνο σε μια ανεξάρτητη Σερβική Δημοκρατία, αλλά αδυνατεί να εξηγήσει για ποιο λόγο ο χωρισμός ανάμεσα στους λαούς είναι ο μονόδρομος για την ευημερία τους.

Στην κουβέντα μπαίνει και ο Λάζαρ Λέτσιτς, ένας 46χρονος μαχητής του σερβοβοσνιακού στρατού, που ήταν από τους τελευταίους που έφυγαν από το μέτωπο του Μόσταρ με την κατάπαυση του πυρός. Μας λέει με πίκρα ότι αυτή η συμφωνία είναι άδικη, αφού οι Σέρβοι δεν έχασαν καμία ουσιαστική μάχη σε όλη τη διάρκεια του πολέμου. "Τότε γιατί ηττηθήκατε σε πολιτικό επίπεδο"; "Αυτή την ερώτηση πρέπει να την κάνετε στον Πρόεδρο της Σερβίας, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς"...

Η κουβέντα έχει "ανάψει" στο εστιατόριο της κυβέρνησης στο Πάλε μεταξύ των δημοσιογράφων του "Ρ" και των οδηγών των νταλικών, που διέθεσε ο ΟΤΕ για τη μεταφορά της ανθρωπιστικής βοήθειας στους Σέρβους της Βοσνίας. Ξάφνου η πόρτα ανοίγει και άλλοι δύο οδηγοί, που μόλις έχουν καταφτάσει στην πρωτεύουσα της Σερβικής Δημοκρατίας, χαιρετούν με χαμόγελα και αστεία. Ηταν σαν να είχαν να συναντηθούν χρόνια ή να έρχονταν από τον πόλεμο. Και το δεύτερο δεν ήταν και τόσο σχήμα λόγου...

Η παραπάνω σκηνή έλαβε χώρα το βράδυ της Τετάρτης 21/2/96 στο χιονισμένο, γεμάτο πρόσφυγες, Πάλε και αποτελεί την ουσιαστική κατάληξη της μεγάλης πρωτοχρονιάτικης καμπάνιας του "Ριζοσπάστη" και του "902" για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στο δοκιμαζόμενο σερβοβοσνιακό λαό. Ηταν η στιγμή που σκεφτήκαμε πως οι χιλιάδες του κόσμου, που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της εφημερίδας και του σταθμού, μπορούν τώρα να κοιμούνται ήσυχοι κι ας μην το ήξεραν μέχρι εκείνη τη στιγμή πως η "αποστολή εξετελέσθη". Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Η πρώτη σκέψη για την καμπάνια ήταν να γίνει κοινή από τα ελληνικά ΜΜΕ. Ο "Ρ" και ο "902" απέστειλαν την πρόσκλησή τους στα ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα, αλλά, τελικά, δεν επιτεύχθηκε κάτι τέτοιο.

Αυτό όμως δεν εμπόδισε την καμπάνια να απλωθεί στους φυσικούς δέκτες της: Τον κόσμο. "Χιλιάδες "μηνύματα" αλληλεγγύης προς το δοκιμαζόμενο λαό των Σέρβων της Βοσνίας έχουν συγκεντρωθεί και συνεχίζουν να καταφτάνουν στα γραφεία του "Ριζοσπάστη" και του "902"", έγραφε στα μέσα του περασμένου Δεκέμβρη ο "Ρ" και συνέχιζε: "Μόνο χτες πάνω από 100 άνθρωποι έφτασαν στον Περισσό με δέματα στα χέρια. Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου χρειάστηκε φορτηγό για τη μεταφορά των δεμάτων από ορισμένες περιοχές, όπως έγινε στη Νέα Σμύρνη από το παράρτημα της ΠΕΑΕΑ. Σε άλλη περίπτωση, ιδιοκτήτρια εμπορικού καταστήματος, που έκλεισε, πρόσφερε όλο το στοκ από είδη ρουχισμού που διέθετε. Ηδη, οι προσφορές που είχαν μέχρι χτες συγκεντρωθεί αποτελούν φορτίο ενός και πλέον κοντέινερ".

Πολύ σύντομα, τα κοντέινερ άρχισαν να πληθαίνουν. "Υπολογίζεται ότι το υλικό που συγκεντρώθηκε θα γεμίσει τουλάχιστον τρία μεγάλα φορτηγά αυτοκίνητα. Επίσης συγκεντρώθηκαν και χρήματα, που θα χρησιμοποιηθούν για την αγορά βοήθειας", πληροφορούσε ο "Ρ".

Ωστόσο, αυτή η πρωτοβουλία δεν ήταν ξαφνική για τα δύο μέσα. "Είναι γεγονός, είχε πει ο εκδότης του "Ρ" Στ. Λουκάς σε συνέντευξή του στην εφημερίδα, ότι το πρόβλημα που υπάρχει σε αυτή την περιοχή οφείλεται στις επεμβάσεις των Αμερικανών και των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών. Είναι, επίσης, γεγονός ότι από την πρώτη στιγμή η εφημερίδα μας και το ΚΚΕ εξέφρασαν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους, αντιτιθέμενοι σ' αυτές τις επεμβάσεις, όχι μόνο φραστικά. Αυτή η καμπάνια, παρότι κράτησε πολύ λίγες μέρες, είχε θεαματικά αποτελέσματα".

Πράγματι, ενώ το καραβάνι της Εταιρίας Ελληνοσερβικής Φιλίας, με το οποίο ο "Ρ" και ο "902" θα έστελνε τη βοήθειά του στα πλαίσια του Ερυθρού Σταυρού, είχε κανονιστεί να φύγει στα τέλη του Φλεβάρη, οι φορείς που θα συμμετείχαν ειδοποιούνται να είναι έτοιμοι για τα μέσα του μήνα. Η εφημερίδα και ο σταθμός κατάφεραν να έχουν έτοιμα - και μάλιστα μετά από "ξεκαθάρισμα" - δύο κοντέινερ, από τα 10 συνολικά που είχε το καραβάνι.

Τα κοντέινερ φορτώθηκαν σε νταλίκες του ΟΤΕ. Ξεκίνησαν από το λιμάνι του Πειραιά, όπου κατέφτασε και η βοήθεια της Παγκρήτιας Ενωσης. Τα ξημερώματα του Σαββάτου 17/2 το ταξίδι άρχιζε...

Μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές της αποστολής βοήθειας ήταν η παράδοση δημοσιογραφικού υλικού στο σερβοβοσνιακό πρακτορείο ειδήσεων ΣΕΡΝΑ. Ο δημοσιογράφος Μπράνισλαβ Ιλιτς που παρέλαβε τη βοήθεια δεν ήξερε πώς να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του.

Το πρακτορείο ξεκίνησε να λειτουργεί τρεις μέρες μετά την έναρξη του πολέμου, με μοναδική υποδομή... δύο τηλεφωνικές γραμμές. "Τα μηχανήματα που διαθέτουμε λειτουργούν επί τέσσερα χρόνια, εφτά μέρες τη βδομάδα, 24 ώρες το 24ωρο. Βρίσκονται σε πολύ άσχημη κατάσταση", μας είπε.

Τα μηχανήματα, βέβαια, δουλεύουν με ανθρώπους. Οι εργαζόμενοι του ΣΕΡΝΑ δε νιώθουν απλοί παρατηρητές. Προσπαθούν να βγάλουν την αλήθεια του λαού τους στον έξω κόσμο. Εναν κόσμο που "ενημερώνεται" μόνο από τα μεγάλα διεθνή πρακτορεία και ακούει, βέβαια, μόνο την αλήθεια των νικητών. Με αυτή την έννοια, οι άνθρωποι του ΣΕΡΝΑ χρησιμοποιούν την πένα σαν όπλο. Και έτσι το νιώθουν.

Ο Μπράνισλαβ μάς λέει πως υπάρχουν αγνοούμενοι δημοσιογράφοι του πρακτορείου, ενώ αρκετοί συνάδελφοί του έχουν νεκρούς στις οικογένειές τους. Μας διαβεβαιώνει πως οι ανάγκες είναι τέτοιες, που το υλικό θα χρησιμοποιηθεί το ίδιο κιόλας βράδυ. Στέλνει εκ μέρους των συναδέλφων του θερμούς χαιρετισμούς σε όσους βοηθούν την πατρίδα του και ιδιαίτερους χαιρετισμούς στο "Ρ" και τον "902". "Για μας, ό,τι μας φέρατε, αξίζει περισσότερο και από τρόφιμα".