ΕΡΓΑΤΙΚΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΕΡΓΑΤΙΚΑ

Η βαρβαρότητα των πολυεθνικών

Του Γιώργου ΠΟΝΤΙΚΟΥ*

Ενας Αμερικανός που αγοράζει μια "Πόντιακ" από την "Τζένεραλ Μότορς" συμμετέχει, χωρίς να το γνωρίζει, σε μια διεθνή συναλλαγή. Από τα 10.000 δολάρια που πληρώνει στην "Τζένεραλ Μότορς", τα 3.000 πάνε στη Νότια Κορέα για τυποποιημένες εργασίες και συναρμολόγηση, 1.750 στην Ιαπωνία για προωθημένα εξαρτήματα, 750 στη Γερμανία για στιλ και ντιζάιν, 400 στην Ταϊβάν για μικρά εξαρτήματα, 250 στη Βρετανία για μάρκετινγκ και διαφήμιση και περίπου 50 δολάρια στην Ιρλανδία για επεξεργασία δεδομένων. Τα υπόλοιπα (περίπου 4.000 δολάρια) μένουν στις ΗΠΑ (R. REICH: THE WORK OF NATIONS, ΒΗΜΑ 19.3.95). Μετά τον πόλεμο, όλες οι κυβερνήσεις της ντόπιας ολιγαρχίας άνοιξαν, σαν υπάκουοι υπηρέτες, τις πόρτες της χώρας μπροστά στο ξένο κεφάλαιο. Η παλιά αποικιακή νομοθεσία ανανεώθηκε και διευρύνθηκε το σύστημα προνομίων προς το ξένο κεφάλαιο. Για δεκαετίες η χώρα μας διαφημιζόταν, από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, σαν ο τόπος με φτηνά εργατικά μεροκάματα και με την πιο εύκαμπτη εργατική νομοθεσία. Μόνο μια πολιτική παράταξη της χώρας, το ΚΚΕ, έλαβε θέση βαθιά πατριωτική σ' όλο το θέμα της ξένης εξάρτησης. Από την πρώτη στιγμή τάχθηκε κατά του γενικότερου συστήματος σκανδαλωδών ευνοιών προς το ξένο κεφάλαιο. Η στάση του εκφράστηκε σ' όλη την πολιτική δραστηριότητά του και συγκαταλέγεται στους τίτλους τιμής που ανήκουν στο κόμμα της ελληνικής εργατικής τάξης.

Μεγάλο ενδιαφέρον για τις πολυεθνικές παρουσιάζουν, σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, οι κλάδοι των χημικών προϊόντων (φαρμακοβιομηχανία, καλλυντικά), ο κλάδος της μεταλλουργίας και της υφαντουργίας. Ιδιαίτερα έντονος είναι ο έλεγχος στον κλάδο των πετρελαιοειδών. Χαρακτηριστικό στον τομέα του εμπορίου είναι ο έλεγχος μεγάλου μέρους των εισαγωγών από αντιπροσωπείες ξένων πολυεθνικών, εγκαταστημένες στη χώρα ή από εταιρίες που ελέγχονται από ελληνικά κεφάλαια και αντιπροσωπεύουν πολυεθνικές "φίρμες". Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 9.000 εμπορικές αντιπροσωπείες, οι οποίες στην πραγματικότητα συνθέτουν ένα ευρύτερο δίκτυο πολυεθνικών υποκαταστημάτων. Το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο έχει παρουσία στο τραπεζικό σύστημα. Σημαντική είναι και η παρουσία του ξένου κεφαλαίου και το ειδικό του βάρος στον τομέα των ασφαλειών αυξάνει διαρκώς. Η δραστηριότητα των πολυεθνικών στον τομέα του τουρισμού αναπτύσσεται κύρια μέσω των "τουρ - οπερέιτορ". Παρουσία των πολυεθνικών εταιριών έχουμε, επίσης, και στο "χώρο" της πνευματικής παραγωγής, κύρια της μουσικής και του κινηματογράφου. Ο τομέας της αγροτικής οικονομίας δε χαρακτηρίζεται τόσο από την άμεση παρουσία των πολυεθνικών στην παραγωγή, όσο από την έμμεση εκμετάλλευση των αγροτών από πολυεθνικές εταιρίες που λειτουργούν σε βιομηχανικούς κλάδους, συνδεδεμένους με την αγροτική παραγωγή. Η Ελλάδα δεν είναι, βέβαια, ο "ομφαλός της Γης" για τις πολυεθνικές εταιρίες. Παρουσιάζει όμως μια σειρά από ευνοϊκές προϋποθέσεις για τη δράση τους. Η γεωγραφική θέση αξιοποιείται σαν εξαγωγική βάση για διείσδυση στις αγορές της Μ. Ανατολής και της Β. Αφρικής όπως και στις βαλκανικές χώρες. Ο βασικότερος ωστόσο λόγος προσέλκυσης των πολυεθνικών στη χώρα μας, σχετίζεται και με την ανάπτυξη της εγχώριας αγοράς, δημιουργώντας κερδοφόρο πεδίο δράσης γι' αυτές (Κ. Χριστοπούλου: ΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 1991). Οι κυβερνήσεις εμφανίζονται, όχι μόνο υποστηρικτές των πολυεθνικών που είναι εγκαταστημένες στη χώρα, αλλά μετατρέπουν το κράτος σε βασικό πελάτη τους.

Σ}τις αρχές της δεκαετίας του '80 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Β. ΣΕΤΙΝΙΝ: "Οι πολυεθνικές εταιρίες - απειλή για τους λαούς". Από τα στοιχεία που παραθέτει, βγαίνει το συμπέρασμα ότι η ασυνειδησία των αρχηγών της μαφίας δε συγκρίνεται μ' αυτή των πολυεθνικών εταιριών, οι οποίες είναι ικανές να θυσιάζουν ολόκληρα έθνη. Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται, "συναγωνισμός", "ανταγωνιστικότητα", αντανακλά τις εξελίξεις που ουσιαστικά υπαγορεύονται και επιβάλλονται από τις επιλογές των πολυεθνικών. Διαμάχες ανάμεσα σε εταιρίες σ' όλες τις ηπείρους, μέτρα συχνά κτηνώδη επιβάλλονται στους εργαζόμενους που βρίσκονται ανάμεσα στα διασταυρούμενα "πυρά" των πολυεθνικών. Βρισκόμαστε σε ένα "οικονομικό", στην ουσία του ταξικό, πόλεμο. Μια νέα μορφή βαρβαρότητας, όπως γλαφυρά την περιγράφει ο Ρίφκιν στο βιβλίο του, ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, μας περιμένει. Η αποτυχία της Παγκόσμιας Συνόδου του ΟΗΕ για την Κοινωνική Ανάπτυξη, που πραγματοποιήθηκε το Μάρτη του 1995 στην Κοπεγχάγη, είναι μια χαρακτηριστική επιβεβαίωση των μεταρρυθμιστικών αυταπατών. Το σημείωμα αυτό γράφτηκε μ' αφορμή αυτά που ακολούθησαν την "αποχώρηση" της GOOD YEAR και τις απειλές των άλλων πολυεθνικών. Για τα όσα γράφτηκαν στον αστικό Τύπο και όσα ειπώθηκαν από εκπροσώπους του ΣΕΒ και από πολιτικο-συνδικαλιστικά στελέχη που υποκλίνονται με δουλοπρέπεια στη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η υλοποίηση των αποφάσεων του 15ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, πρέπει να είναι η απάντησή μας.

* Ο Γιώργος Ποντικός είναι μέλος του ΔΣ του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ

ΥΓΙΕΙΝΗ - ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Ανοιχτό το πεδίο για τους ιδιώτες

Προωθείται σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για τη λειτουργία των υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης, για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων. Εμφανής η ενίσχυση των ιδιωτικών συμφερόντων στο χώρο της υγείας

Στα χνάρια της λειψής μέριμνας που χαρακτήριζε το Προεδρικό Διάταγμα 17/96,με το οποίο κυρώθηκε η οδηγία 89/931 της ΕΟΚ για την υγιεινή και την ασφάλεια των εργαζομένων, κινείται νέο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που εξειδικεύει τους όρους λειτουργίας των Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης (ΥΠΠ).

Το Προεδρικό Διάταγμα 17/96, το οποίο ανάμεσα στα άλλα έθετε το θέμα λειτουργίας των εξωτερικών και εσωτερικών υπηρεσιών υγιεινής και ασφάλειας, είχε δεχτεί την κριτική της ΓΣΕΕ, της οποίας η αρμόδια Επιτροπή σημείωνε χαρακτηριστικά: "Το θέμα δεν είναι για το τι δυνατότητες παρέχονται στην ιδιωτική πρωτοβουλία να αναπτυχθεί και στον τομέα αυτών των υπηρεσιών, αλλά για το ποιες είναι οι υποχρεώσεις του δημόσιου τομέα".

Το σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο έχει παραδοθεί στους αρμόδιους φορείς και στη ΓΣΕΕ, όχι μόνο φαίνεται να κινείται στα ίδια πλαίσια στον τομέα αυτό, αλλά και να ενισχύει πολύ συγκεκριμένα ιδιωτικά συμφέροντα στο χώρο της υγείας,που έχουν αυξημένες δυνατότητες να ανταποκριθούν στις προϋποθέσεις που θέτει, σε αντίθεση με ένα εύρος μικρών ιδιωτικών ιατρικών μονάδων. Από την άλλη πλευρά δεν εστιάζει την παρέμβαση του δημοσίου στον χώρο αυτό. Ενδεικτικό είναι ακόμα ότι η έγκριση λειτουργίας των Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης ανήκει στο υπουργείο Εργασίας και όχι στο υπουργείο Υγείας, όπως είναι το αίτημα της Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας της ΓΣΕΕ.

Γενικά το Προεδρικό Διάταγμα αποτελείται από δέκα άρθρα και έναν κατάλογο του απαραίτητου εξοπλισμού που πρέπει να έχουν οι Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ). Τα δέκα αυτά άρθρα αναφέρονται στον ορισμό των υπηρεσιών, το προσωπικό τους, τον ελάχιστο απαιτούμενο εξοπλισμό, τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα των επιστημονικών υπεύθυνων, τη διαδικασία αδειοδότησης, τη συγκρότηση της γνωμοδοτικής επιτροπής, τις υποχρεώσεις των Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης προς τις επιχειρήσεις, τις υποχρεώσεις τους προς τις αρμόδιες αρχές, τον έλεγχο καλής λειτουργίας των ΥΠΠ.

Σύμφωνα με όσα ορίζει το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, οι ΕΞΥΠΠ πρέπει να παίρνουν άδεια λειτουργίας, η οποία ανανεώνεται κάθε τρία χρόνια. Αρμόδια για την παραλαβή της σχετικής αίτησης θα είναι η Γενική Διεύθυνση του υπουργείου Εργασίας, η οποία θα προχωρά στη σύσταση επιτροπών με εκπροσώπους του υπουργείου, των εργαζομένων, των εργοδοτών και επιστημονικών φορέων.

Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης έχουν δικαίωμα να συστήσουν, όπως ορίζεται στο Προεδρικό Διάταγμα 17/96, οι οργανισμοί που εποπτεύονται από τα υπουργεία Εργασίας και Υγείας, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου με δραστηριότητες σχετικά με τις συνθήκες εργασίας, τα επιμελητήρια, τα ανώτερα ή ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων, ενώσεις εργοδοτών και μεικτές συμπράξεις των παραπάνω φορέων. Η συζήτηση του σχεδίου αυτού από τους αρμόδιους φορείς, στους οποίους στάλθηκε, διακόπηκε λόγω των πρόωρων εκλογών, αλλά τώρα αναμένεται να μελετηθεί και να προωθηθεί. Πάντως και αυτό το σχέδιο δεν τοποθετεί τις αυξημένες ευθύνες του κράτους απέναντι στην υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων, πέρα από τις ενστάσεις που μπορεί να υπάρξουν για τις διατάξεις που το συνιστούν. Τις επόμενες μέρες θα έχει γνωμοδοτήσει γι' αυτό και η Επιτροπή Υγιεινής και Ασφάλειας των εργαζομένων της ΓΣΕΕ.

Η προστασία και η πρόληψη στον τομέα της υγιεινής και ασφάλεια των

Η προστασία και η πρόληψη στον τομέα της υγιεινής και ασφάλεια των εργαζομένων, αποτελεί ένα ακόμα λαμπρό πεδίο για τους ιδιώτες, ενώ το κράτος παραμένει άπραγο

ΤΣΙΜΕΝΤΑ ΧΑΛΚΙΔΑΣ

Δραστική μείωση προσωπικού

Σε μαζικές "οικειοθελείς" απολύσεις 40 εργαζομένων, προχώρησαν τα "Τσιμέντα Χαλκίδας",μετά την απόκτησή τους από την πολυεθνική "Κονκρέτουμ",ενώ - σύμφωνα με πληροφορίες - στα σχέδια της εταιρίας είναι η δραστική συρρίκνωση του προσωπικού.

Με το πρόσχημα της αναδιοργάνωσης, η πολυεθνική από τον Ιούλη μέχρι σήμερα υποχρέωσε σε "οικειοθελή" απόλυση 40 εργαζόμενους, ενώ ταυτόχρονα επιχειρεί να ανατρέψει το εργασιακό καθεστώς, πιέζοντας τους εργαζόμενους να αποδεχτούν δυσμενείς αλλαγές ειδικότητας. Μάλιστα, πριν λίγες μέρες, απολύθηκαν 2 μηχανολόγοι, επειδή δεν αποδέχτηκαν αλλαγή της ειδικότητάς τους.

Στο μεταξύ, ανησυχία και αναστάτωση επικρατεί στους 1.100 εργαζόμενους, καθώς διάφορες φήμες, που κυκλοφορούν από στελέχη της επιχείρησης, κάνουν λόγο ότι στο αμέσως επόμενο διάστημα η πολυεθνική θα προχωρήσει σε σημαντική μείωση του προσωπικού. Στην κατεύθυνση αυτή, συνηγορεί και η απόλυση πριν λίγες μέρες 9 ναυτεργατών, που απασχολούνταν στη μεταφορά των τσιμέντων στα διάφορα πλοία.

Να σημειώσουμε ότι η "Κονκρέτουμ" απέκτησε πρόσφατα το 74% των μετοχών της επιχείρησης, ενώ το υπόλοιπο 24% ανήκει στην Εθνική τράπεζα. Η "Κονκρέτουμ" είναι θυγατρική του γνωστού ομίλου "Καλτσεστρούτσι", στην οποία ξεπουλήθηκε και η ΑΓΕΤ. Οι "αναδιοργανωμένες" απολύσεις - σύμφωνα με πληροφορίες - δεν είναι άσχετες με τα σχέδια για δημιουργία κοινοπραξίας μεταξύ ΑΓΕΤ και ΤΙΤΑΝ.