Ντοκουμέντο για το βίο και την πολιτεία των "πετυχημένων επιχειρηματιών" μπορεί να χαρακτηριστεί η αυτοβιογραφία του μεγαλοβιομήχανου Μουζάκη που κυκλοφορεί με τον τίτλο "Ντοκουμέντο μιας ζωής" και φωτίζει πτυχές από την επιχειρηματική του πορεία. Ο Μουζάκης, όπως κατά πάσα πιθανότητα και άλλοι "συνάδελφοί" του, μπορεί να επαίρεται ότι "εφάρμοσε μεθόδους πρωτοποριακές για την εποχή του", με αποτέλεσμα "να βγει στο τέλος νικητής, μετά από έναν σκληρό και αμείλικτο ανταγωνισμό", ωστόσο εκείνο που με τον πλέον προκλητικό τρόπο φαίνεται από τα γραφόμενά του είναι ότι τα περί "ιδιωτικής πρωτοβουλίας" είναι απλά φούμαρα. Ανεξάρτητα από τους στόχους του αυτοβιογραφούμενου, από τις σελίδες του βιβλίου αναδύεται σαν εύγλωττο συμπέρασμα ότι οι διαπλεκόμενες σχέσεις του μεγάλου κεφαλαίου με την εκτελεστική εξουσία, οι μηχανορραφίες και οι κομπίνες, οι μίζες και οι παρανομίες, είναι απαραίτητο συστατικό των μεθόδων που μετέρχονται οι διάφοροι επιχειρηματίες, προκειμένου να αποσπούν όλο και μεγαλύτερα κέρδη, πολλαπλασιάζοντας τις περιουσίες τους, με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου. Πάντως, σε κάθε περίπτωση αξίζει να παρακολουθήσει κανείς τη "νικηφόρα πορεία" του, μέσα από τα δικά του λεγόμενα, επειδή - αν μη τι άλλο - είναι ενδεικτική για το πώς μερικοί μεγιστάνες έφτασαν εκεί που βρίσκονται ξεκινώντας από... "ξυπόλυτα παιδάκια". (Ο,τι είναι σε εισαγωγικά, είναι αυτούσια αποσπάσματα από το βιβλίο. Ολες οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας).Ο ίδιος ο Μουζάκης θεωρεί το 1952 σωτήριον έτος για τις δουλιές του. Εκείνη τη χρονιά, όπως λέει "κερδίζει τον αγώνα επικράτησης", (.. ) "οι εφτά ανταγωνιστές και αποκλειστικοί εισαγωγείς DMC άλλαξαν δουλιές ή έκλεισαν", ενώ ο ίδιος "αποφασίζει την έναρξη εξαγοράς των βιομηχανιών κλωστών". Επειδή ακριβώς αυτή η "δουλιά" με την DMC θεωρείται από τον ίδιο σαν το σημείο εκτόξευσής του, το ρεπορτάζ που ακολουθεί αναφέρεται σχεδόν αποκλειστικά σε εκείνη την περίοδο.

Αμέσως μετά την Κατοχή ο Μουζάκης "εξαγοράζει μικρότερες κατοχικές ανταγωνιστικές επιχειρήσεις (...) ώστε να επιβάλει τη μάρκα "Πεταλούδα"". Στις αρχές της δεκαετίας του '50 και αφού έχει προηγηθεί η εμφάνιση του πρώτου εργοστασίου "Πεταλούδα", ξεσπάάγριος πόλεμος ανάμεσα στους βιομήχανους του κλάδου. Αιτία του, όπως υποστηρίζει ο Μουζάκης, η συμφωνία συνεργασίας που υπέγραψε με την DMC, η οποία έχει προκαλέσει την οργή των ανταγωνιστών του. "Ο Πανάγος (σ.σ. ο κυριότερος ανταγωνιστής) ξεκινά πόλεμο για να διαλύσει τη συνεργασία με τη συμμαχία όλων των Πανελληνίων Οργανώσεων Σηροτρόφων, Αναπηνιστών, Μεταξουργών, κατασκευαστών μετάξης, εργοστασίων κλωστών ραφής, των εφτά χονδρεμπόρων εισαγωγής DMC και των νηματουργών Κατσάμπα, Καρέλα, Γαβριήλ και άλλων".

Η μονοπωλιακού χαρακτήρα συμφωνία που υπέγραψε το 1951 ο Μουζάκης με τους Γάλλους θα είχε τόσο οδυνηρές επιπτώσεις για δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους και εκατοντάδες μικρές μονάδες της χώρας,που ακόμα και οι αρχές εκείνης της εποχής δεν μπορούσαν να παρακάμψουν και να πετάξουν στο καλάθι των αχρήστων τις ενστάσεις και τις προσφυγές που κατέθεταν οι ανταγωνιστές του, ή την αξίωσή τους να επέμβει ο εισαγγελέας για παρανομίες που διαπράττονταν στα πλαίσια της συμφωνίας με τους Γάλλους. Ο ίδιος μάλιστα ο Μουζάκης, αναφερόμενος προφανώς στην πρώτη φάση του πολέμου, υποστηρίζει ότι "στις ενέργειες του Πανάγου συμπαραστάθηκαν οι κρατικές υπηρεσίες με τη δικαιολογία ότι δεν πρέπει να κλείσει μια βιομηχανία που απασχολεί χιλιάδες εργαζόμενους, αγρότες και εμπόρους".

"Ο Πανάγος που είχε την αγορά των μεταξιών με τη μάρκα "Ελέφας", ήταν πάντοτε, επί δεκαετίες, μια ισχυρή προσωπικότητα που είχε μεγάλη επιρροή στους διευθυντές των υπουργείων και σημαντικές σχέσεις με πολιτικά πρόσωπα, στα οποία ασκούσε επιδράσεις λόγω της θέσης του.Παρουσιαζόταν παντού από θέση ισχύος".

Πήρε τα χαρτιά του λοιπόν ο Μουζάκης και πήγε σε διάφορες υπηρεσίες και υπουργεία για να αποδείξει ότι "γινόταν ένας πολύ άδικος πόλεμος σε βάρος του" και ότι έπρεπε να ληφθούν μέτρα για να προχωρήσει η υλοποίηση των συμφωνιών που είχε με τους ξένους. "Μετά από λίγο καιρό, ο Γρηγόρης Κασιμάτης έγινε υπουργός Εθνικής Οικονομίας. (... ) Τον επισκέφτηκα, τον συγχάρηκα και τον ρώτησα αν έλαβε γνώση της υπόθεσής μου. Μου είπε πως ήταν πολύ καλά πληροφορημένος και ενημερωμένος και πως γνώριζε το απόλυτο δίκιο μου".

Πονηρός όμως ο Κασιμάτης και με δεδομένο ότι μεσολαβούσαν εκλογές, αντί να υπογράψει κάποια απόφαση υπέρ του Μουζάκη, του λέει: "Λευτέρη, σκέφτηκα να δημιουργήσω μιαν επιτροπή η οποία θα λάβει τις αποφάσεις της, ώστε η κυβέρνηση και εγώ να είμαστε εκτός ευθύνης".Πράγματι γίνεται η σύσταση της επιτροπής. Βασικά στελέχη της ήταν ο διευθυντής των τελωνείων και πρόεδρος του ΟΔΙΣΥ Μακρυνικόλα και ο γενικός διευθυντής βιομηχανίας Ν. Σιδέρης.Ο τελευταίος δεν είναι τυχαίο πρόσωπο. Λέει ο Μουζάκης: "Ο Σιδέρης πολλές φορές ζητούσε τη γνώμη μου για έγγραφα που υποβάλλονταν από το προεδρείο των συλλόγων των εξαρτημένων από τη νηματουργία βιομηχάνων. Πάντοτε ενδιαφερόταν να μάθει το τι κατά τη γνώμη μου, κρυβόταν πίσω από ένα καλά διατυπωμένο έγγραφο. Είχα πολλές φορές διαπιστώσει τη δίκαιη κρίση του". Είχε διαπιστώσει, δηλαδή, ότι τα όσα του έλεγε για τους ανταγωνιστές του και για εκείνους που προσπαθούσε να τους εξαφανίσει οικονομικά, πολλές φορές, εισακούονταν.

Ο άνθρωπος όμως αυτός έτρεμε από τον Πανάγο και δεν μπορούσε να κάνει θετική εισήγηση για τον Μουζάκη. "Αναγκάστηκα - συνεχίζει η εξιστόρηση - να ξαναπάω στον υπουργό, τον Κασιμάτη, και να τον παρακαλέσω να αλλάξουν τον διευθυντή βιομηχανίας με άλλον.Ορίζουν πράγματι κάποιον άλλον διευθυντή από την υπηρεσία πετρελαίων, που για σατανική και πάλι σύμπτωση ήταν φίλος και αυτός του Πανάγου.Είχα εν τω μεταξύ πληροφορηθεί ότι ο πρόεδρος του τελωνείου ήταν ένας λιγομίλητος, αυστηρός και πολύ δίκαιος άνθρωπος. Με τη μεσολάβηση του τότε βουλευτή Αττικής Αναστασίου Φράγκου επέτυχα μια συνάντηση, που διήρκεσε δέκα περίπου λεπτά"...

Οι διάφορες... επαφές είναι φανερό ότι έπιασαν τόπο."Μετά από μια βδομάδα περίπου συνήλθε η επιτροπή με εισηγητή το διευθυντή Κώστα Κιούση,που έγινε πολύ αργότερα κουμπάρος μου, γνωστός και συμπατριώτης του Μακρυνικόλα". Ο τελευταίος αποδείχτηκε ένθερμος υπερασπιστής του Μουζάκη και"μετά από θυελλώδεις συζητήσεις και αντεγκλήσεις αποφασίστηκε η κατανομή (σ.σ. των νημάτων, με βάση τις εισαγωγές που θα εμφάνιζε ο Μουζάκης) να γίνει σε όλους τους εμπόρους" της χώρας. Υποτίθεται ότι αυτή ήταν μια συμβιβαστική λύση αλλά στο μεταξύ ο αυτοβιογραφούμενος τους την είχε φέρει κανονικά! Οπως λέει ο ίδιος, στο παρασκήνιο έκανε συνεχώς εισαγωγές με ιδιωτικές ανταλλαγές, εισαγωγές που μετά τη λήψη της σχετικής... συμβιβαστικής απόφασης από την επιτροπή θα τις φορτώνονταν οι ανταγωνιστές του...

"Επειδή η υπόθεση ήταν πολύ σημαντική, πολλοί ήσαν εκείνοι οι εθελοντές που έσπευσαν με διάφορες προτάσεις για να μου τελειώσουν την υπόθεση με το αζημίωτο, φυσικά, που ήταν αρκετά εκατομμύρια. Επειδή φοβόμουν μερικούς που είχαν δικούς τους ανθρώπους ψηλά, σε γερά πόστα (... ), δέχτηκα τη λύση αυτή και έδωσα επιταγή εκατό εκατομμυρίων σε τρίτα χέρια, με την επιφύλαξη και υποχρέωσή τους η έκβαση της υπόθεσης να είναι όπως εγώ την ήθελα"... "Δεν αναφέρω ονόματα, διότι οι κατιόντες συγγενείς τους και σήμερα ακόμα κατέχουν πολιτικές και άλλες θέσεις"...

Μετά από τα λεγόμενα του ίδιου του μεγαλοεπιχειρηματία, μάλλον περιττό είναι να προσθέσουμε οτιδήποτε εμείς. Πάντως, μετά από το κλείσιμο αυτής της "δουλιάς" η διασφάλιση της οποίας απαίτησε και τη μίζα του αστρονομικού - για εκείνη την εποχή - ποσού των 100 εκ. δραχμών, επιταχύνονται οι διαδικασίες για μεγάλες ανακατατάξεις και ξαναμοίρασμα της αγοράς. Ο Μουζάκης εξαγοράζει τουλάχιστον 17 επιχειρήσεις του κλάδου, άλλες τόσες οδηγούνται σε οριστικό κλείσιμο και στο τέλος "βάζει στο χέρι" και τις επιχειρήσεις των κυριοτέρων ανταγωνιστών του, Θεοδωρακόπουλου και Πανάγου. Οι "ανιόντες συγγενείς" των... κατεχόντων σήμερα πολιτικές και άλλες θέσεις, συνεχίζουν το θεάρεστο έργο της ποικιλόμορφης στήριξης των επιχειρήσεων του Μουζάκη, μέχρι που τελικά να κυριαρχήσει πλήρως στην αγορά.

Στοιχεία δε διαθέτουμε, αλλά είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι μετά από μερικά χρόνια όταν κάποιοι "ευυπόληπτοι" και "περί πολλού" μεγαλοσχήμονες του καιρού μας θα πετάνε μπηχτές για το πλέγμα των σχέσεών τους με την εκτελεστική εξουσία, θα αποδειχθεί ότι οι κατέχοντες πολιτικές θέσεις τη δεκαετία του '50, ήταν απλοί ερασιτέχνες σε σχέση με τους κατιόντες συγγενείς τους που σήμερα τους βλέπουμε να έχουν ριχτεί με πάθος - και χωρίς πλέον προσχήματα - στην υπόθεση της εξυπηρέτησης των συμφερόντων της ολιγαρχίας...

Κ.

Γύρω στο 1955 και αφού είχε επικρατήσει στην αγορά ο Μουζάκης είδε ότι οι ανταγωνιστές του άρχισαν να σηκώνουν πάλι κεφάλι. Τότε, όπως λέει ο ίδιος, στάθμισε την κατάσταση και αποφάσισε - όπως ακριβώς κάνουν κάποιοι άλλοι σε άλλους τομείς σήμερα - να δημιουργήσει από μόνος του μια καταναλωτική συνήθεια, άγνωστη μέχρι εκείνη την εποχή: Το σχέδιο κεντήματος. Με αποκλειστικό στόχο να πουλάει τις κλωστές του λοιπόν, μοίραζε δωρεάν δεκάδες χιλιάδες σχέδια κεντήματος σ' όλο τον κόσμο. Από σχολεία και κέντρα νεότητας της εποχής, μέχρι μοναστήρια και νοσοκομεία...

Αυτό όμως δεν έφτανε, αφού η μέση νοικοκυρά μπορούσε μετά το πρώτο κέντημα να διακόψει αυτή τη μορφή απασχόλησης και να ασχοληθεί με κάτι άλλο. Αρωγός στην αντιμετώπιση ενός τέτοιου ενδεχομένου στάθηκε και πάλι η κυβέρνηση με πρωταγωνιστή αυτή τη φορά τον υπουργό... Παιδείας. Να τι λέει σχετικά ο ίδιος, αναφερόμενος στις κινήσεις που έκανε:

Μαζί με τα δωρεάν σχέδια που δίναμε στα σχολεία "δίναμε συγχρόνως στις αρμόδιες διευθύντριες ή δασκάλες διάφορα χρήσιμα είδη υπό τύπον δώρου, όπως μεζούρες, ψαλίδια, ηλεκτρικά σίδερα και άλλα... ". Αυτό όμως δεν ήταν τίποτα, αφού...

"Κατορθώσαμε να πάρουμε από το υπουργείο Παιδείας ειδική άδεια ώστε να επιτρέπεται στους πωλητές μας να επισκέπτονται τα σχολεία κατά τις ώρες των μαθημάτων", χτυπώντας μ' ένα σμπάρο δυο τρυγόνια. Να προωθούνται οι δικές του κλωστές για το σχέδιο κεντήματος μακριά από τα άγρυπνα μάτια των όποιων ανταγωνιστών του και να γίνονται πωλήσεις υπό την εποπτεία των δασκάλων που ήδη είχαν πάρει τα δωράκια τους...

Επειδή, όμως, οι ρυθμίσεις των ειδικών αδειών έρχονται και παρέρχονται, ο Μουζάκης φρόντισε να παρέμβει στην ίδια τη διαμόρφωση του σχολικού προγράμματος. Πώς; Να τι λέει ο ίδιος: "Ενεργήσαμε ώστε να θεσπιστεί ειδική ώρα εβδομαδιαία στα σχολεία για τη χειροτεχνία, που για τα κορίτσια σήμαινε μόνο κέντημα"...