Εγκλωβισμένοι στον κλοιό των "μεγάλων παραγόντων", απειλούμενοι από τις πολυεθνικές και την "αναβάθμιση", εκεί στην πλατεία Αβησσυνίας, στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, οι "παλιοί" αντιστέκονται. Οι άνθρωποι του "Γιουσουρούμ" συνεχίζουν να αγωνίζονται. Συνεχίζουν να παλεύουν με νύχια και δόντια να διατηρήσουν την παράδοση...

Περιμένουν μια Κυριακή για να δουλέψουν. Είναι η μοναδική μέρα, άλλωστε, που τα φώτα στις μεγάλες βιτρίνες σβήνουν, που τους δίνεται η ευκαιρία να θυμηθούν τον "παλιό, καλό καιρό". Ολοι φωνάζουν πως "μια μέρα δεν είναι αρκετή για να περάσουμε όλη τη βδομάδα! ". Εξάλλου, ούτε ο κόσμος αγοράζει όπως αγόραζε παλιά. Οι περισσότεροι από τους επισκέπτες της Κυριακής, ψάχνουν συγκεκριμένα αντικείμενα, συλλεκτικά κομμάτια που ξέρουν ότι θα τα βρουν φθηνότερα απ' ό,τι στις γκαλερί. Κάποιοι "φίλοι των αναμνήσεων", δεν έχουν τη δυνατότητα - ή τη διάθεση - να διαθέσουν υπέρογκα ποσά όπως η Π. Μπούδρου."Εδώ βρίσκω αντικείμενα που ούτε καν είχα φανταστεί ότι υπάρχουν, πολλές φορές φθηνότερα απ' ό,τι περίμενα", λέει χαρακτηριστικά.

"Βασικό πρόβλημα σήμερα είναι η έλλειψη αντικειμένων σ' εμάς και η έλλειψη χρημάτων στον κόσμο. Με δυσκολία καλύπτουμε τα οικογενειακά μας έξοδα και οι πλανόδιοι αλλά και οι καταστηματάρχες", επισημαίνει ο Γιώργος Κατσαρός,πρώην αντιπρόεδρος του Σωματείου Παλαιοπωλών Αθηνών και Προαστίων"Αγιοι Απόστολοι".

Ο Γ. Κατσαρός είναι ένας από τους παλιότερους παλαιοπώληδες της περιοχής, αφού ασχολείται με το επάγγελμα σχεδόν 60 χρόνια. Χιλιάδες αντικείμενα έχουν περάσει από τα χέρια του. Από σαλόνια, ντουλάπες και μπακίρια χειροποίητα, μέχρι σπαθιά και καριοφίλια οπλαρχηγών. "Αυτή τη δουλιά πρέπει να την έχεις ερωτευτεί παράφορα για να τα καταφέρεις, είναι σαν τη γυναίκα... ", λέει χαρακτηριστικά.

Οι παλιοί μικροπωλητές είναι αλλιώς. Εχουν μεγαλώσει κάνοντας αυτή τη δουλιά, έχουν μάθει να την ανέχονται, να παλεύουν για να την κερδίσουν. Εχουν το κουράγιο να παραμένουν μικροπωλητές, γιατί έχουν περάσει και καλές μέρες με αυτή τη δουλιά. Οι νέοι τη γνώρισαν τον καιρό της κρίσης, τις δύσκολες στιγμές της αναδουλιάς. Ισως γι' αυτό να μην έχει καταφέρει να τους κερδίσει. Οταν συναντούν καθημερινά την αδιαφορία και τον αθέμιτο ανταγωνισμό, χρειάζεται κουράγιο για να παλέψουν.

"Ενα είναι το μεγάλο παράπονο όλων των μικροπωλητών: Η αδιαφορία που συναντούν συνεχώς από το κράτος και τις δημοτικές αρχές. Στην Ελλάδα οι άνθρωποι αυτού του επαγγέλματος είναι σχεδόν εγκαταλειμμένοι", υπογραμμίζει ο Γ. Κατσαρός.

Η κόρη του Καλλιόπη Κατσαρού,που είναι γενική γραμματέας του Σωματείου, ασχολήθηκε από μικρή με τη δουλιά. Μεγάλωσε ανάμεσα στα παλιά αντικείμενα, διδάχτηκε από τον "καθηγητή" πατέρα της, έμαθε να τα αγαπάει και αποφάσισε να συνεχίσει το επάγγελμα. Σε "λάθος εποχή" θα έλεγε κανείς, αφού η απογοήτευση διακρίνεται καθαρά στα λόγια της. "Περνάμε μεγάλη κρίση αυτήν την περίοδο", λέει χαρακτηριστικά.

Αναπολώντας, ο κυρ - Γιώργος θυμάται: "Παλιά ήταν τελείως διαφορετικά τα πράγματα. Αλλοι καιροί. Μέχρι το 1970 ο κόσμος ερχόταν να ψωνίσει μεταχειρισμένα ρούχα και παπούτσια, οι τιμές ήταν προσιτές. Σήμερα, έρχονται για κομμάτια εποχής που δεν υπάρχουν πια στο εμπόριο". Φυλάει ακόμα τις φωτογραφίες από το παλιό, το αυθεντικό "Γιουσουρούμ". Τις φυλάει σαν τα μάτια του, γιατί αυτές τις εικόνες ξέρει πως δε θα τις ξαναδεί. "Η χούντα τα γκρέμισε όλα. Γκρέμισε όλα αυτά τα όμορφα κτίρια που στόλιζαν την πλατεία", λέει.

Ο Νίκος Ρούσος,μέλος της Διοίκησης του Εμπορικού Συλλόγου Αθήνας, αναφέρεται στις δυσάρεστες επιπτώσεις που θα προκαλέσει στη δουλιά τους η διχοτόμηση που προβλέπεται με την ένωση Ακρόπολης - Κεραμεικού. "Πρέπει να καταλάβουν κάποια στιγμή όλοι ότι οι μικρομεσαίοι βρίσκονται στο στόχαστρο της κυβέρνησης. Πρέπει κάποια στιγμή να κινητοποιηθούμε", τονίζει.

Για τις δύσκολες μέρες του "Γιουσουρούμ" μίλησε και ο Λεων. Αυδής,επικεφαλής της "Αγωνιστικής Συνεργασίας για την Αθήνα". "Η τάση που υπάρχει σήμερα για ένα "ψευτογραφικό παζάρι" είναι ουσιαστικά η προσπάθεια των μεγαλοκαταστηματαρχών να επικρατήσουν στο χώρο, εις βάρος βέβαια των μικροπωλητών. Ετσι ο χώρος της πλατείας Αβησσυνίας κερδίζεται συνεχώς από το "οργανωμένο παζάρι" και τα καταστήματα. Παράλληλα αναβάθμιση, στη συγκεκριμένη περίπτωση, σημαίνει και κερδοσκοπία των ιδιοκτητών των ακινήτων της περιοχής, οι οποίοι πλέον ζητούν υπέρογκα ποσά για ενοίκιο", επισήμανε ο Λ. Αυδής.

Το "Γιουσουρούμ" του Πειραιά είναι το μεγαλύτερο παζάρι αυτή τη στιγμή στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Γίνεται στην πλατεία Ιπποδαμίας και είναι πια αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσης της πόλης.

Είναι ένα παζάρι, στο οποίο τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού της πρωτεύουσας προμηθεύονται αντικείμενα σε χαμηλές τιμές, ενώ ένας σημαντικός αριθμός βιοπαλαιστών εξασφαλίζει την επιβίωσή του.

Δυστυχώς, όμως, το "Γιουσουρούμ" του Πειραιά τα τελευταία χρόνια έχει χάσει την παραδοσιακή του μορφή και έχει μετατραπεί σ' ένα χώρο ανεξέλεγκτο, σ' ένα χώρο ασυδοσίας και κερδοσκοπίας. Το παρεμπόριο, η παρανομία, η φοροδιαφυγή και η κλεψιά είναι αυτά που κυριαρχούν σήμερα στο "Γιουσουρούμ", με αποτέλεσμα οι 1.200 νόμιμοι μικροπωλητές να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Το παζάρι αυτή τη στιγμή έχει εξαπλωθεί σε τριπλάσια έκταση από αυτή που αποφάσισε το Δημοτικό Συμβούλιο και φτάνει μέχρι τα Καμίνια. Αυτό οφείλεται στους παράνομους μικροπωλητές - ξεπερνούν τις 2.000 - που στήνουν ανενόχλητοι τον πάγκο τους, όπου βρουν, δημιουργώντας ακόμα και κυκλοφοριακά προβλήματα.

Και ενώ η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε όριο, η δημοτική αρχή του Πειραιά δε φαίνεται να ανησυχεί, αφού στις εκκλήσεις των παλαιοπωλών και μικροπωλητών επιδεικνύει αδιαφορία. Το μόνο που ενδιαφέρει σήμερα το δήμο είναι πώς θα εισπράξει από το "Γιουσουρούμ" περισσότερα χρήματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις άδειες των 1.200 μικροπωλητών ο Δήμος Πειραιά έχει έσοδα 450.000.000 το χρόνο...

Παράλληλα, η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο χώρο του "Γιουσουρούμ" είναι τραγική. Η βρωμιά και η δυσοσμία είναι αφόρητη, μια και οι χώροι υγιεινής είναι ανύπαρκτοι. Ταυτόχρονα, υπάρχουν καταγγελίες πως πωλούνται και προϊόντα αμφιβόλου ποιότητας, ανάμεσά τους και τρόφιμα χωρίς κανέναν υγειονομικό έλεγχο.

Ο Παναγιώτης Σαλπέας,επικεφαλής της δημοτικής Κίνησης "Πειραιάς Αναγέννηση" και δημοτικός σύμβουλος, επισήμανε: "Η Δημοτική Αρχή αντιμετωπίζει το παζάρι μόνο με οικονομικά κριτήρια, γι' αυτό και είναι υπεύθυνη γι' αυτό το χάλι που υποβαθμίζει την πόλη του Πειραιά. Την ίδια ώρα, αδιαφορεί για τα προβλήματα που προκύπτουν. Προβλήματα περιβαλλοντικά, κυκλοφορίας, προβλήματα που αφορούν την απώλεια τζίρου των καταστημάτων, που έτσι κι αλλιώς είναι πεσμένη. Κι όλα αυτά - το επισημαίνω - δημιουργούνται, όχι από τη νόμιμη λειτουργία του παραδοσιακού παζαριού, αλλά απ' την παράνομη λειτουργία ενός παζαριού, που δεν έχει πια διαστάσεις, που δεν έχει αρχή και τέλος".

Ωστόσο, παρά τα προβλήματα, με το "Γιουσουρούμ" ο Πειραιάς κάθε Κυριακή σφύζει από ζωή, αφού απ' το παζάρι περνούν χιλιάδες άτομα από όλη την Αττική. Είναι ταυτόχρονα ένας τρόπος βιοπορισμού για τους πωλητές, αλλά και για κάποιες μικροεπιχειρήσεις που προωθούν στο παζάρι το στοκ εμπόρευμά τους, που σε διαφορετική περίπτωση θα το πετούσαν.

Ο 57χρονος Γιώργος Δρακάκης διατηρεί παλιατζίδικο στην περιοχή. Οι πρώτες κουβέντες που μας είπε είναι πως τα τελευταία χρόνια η δουλιά έχει μειωθεί πολύ. "Εμείς δουλεύουμε μόνο την Κυριακή, με το "Γιουσουρούμ". Τις άλλες μέρες δεν περνάει κανένας, υπάρχει μεγάλη φτώχεια. Ο κόσμος ψωνίζει μόνο τα απαραίτητα. Κι εμείς δουλεύουμε επί το πλείστον με αλλοδαπούς". Οσον αφορά το παζάρι τόνισε: "Η κατάσταση εδώ είναι τραγική. Το μόνο που μας μένει είναι να ενωθούμε όλοι μαζί, μικροπωλητές και μαγαζάτορες, και να αγωνιστούμε".

Το παζάρι, στην πλειοψηφία του, αποτελείται από μικροπωλητές. Ενας απ' αυτούς είναι και ο Παναγιώτης Μακρής,που κάνει αυτή τη δουλιά εδώ και 45 χρόνια. Και αυτός, με τη σειρά του, επισήμανε ότι η δουλιά έχει μειωθεί κατά 50% και ότι το αγοραστικό κοινό του παζαριού αποτελείται από ξένους. Μας μίλησε, όμως, και για τα προβλήματα που υπάρχουν στο χώρο και στο επάγγελμα."Εγώ πληρώνω άδεια στο δήμο 300.000 δραχμές. Μπορεί για κάποιους αυτό το ποσό να φαίνεται μικρό, για μας όμως είναι μεγάλο αφού δεν έχουμε πάντα δουλιά. Για να επιβιώσω γυρνώ όλη την Ελλάδα, από πανηγύρι σε πανηγύρι"...

Ο Πέτρος Χατζάκης,πρόεδρος του Συνδέσμου Παλαιοπωλών Πειραιά, μας μίλησε για ένα άλλο πρόβλημα του "Γιουσουρούμ". "Στο παζάρι, αυτή τη στιγμή υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τους μικροπωλητές που δεν έχουν άδειες, αλλά και με τους "επαγγελματίες" κλέφτες. Εχουμε κάνει παρεμβάσεις και στη Νομαρχία και στο δήμο. Παίρνουν μέτρα για δυο - τρεις Κυριακές και μετά σταματούν. Ο χώρος όμως πρέπει να ελέγχεται για να λειτουργεί και πιο σωστά. Γιατί το παζάρι για το δήμο του Πειραιά σημαίνει ένα γενναίο εισόδημα και για μια μεγάλη μερίδα κόσμου σημαίνει ανάγκη ύπαρξης".

Υπάρχουν όμως και εκείνοι - και είναι πάρα πολλοί - που ψωνίζουν στο παζάρι γιατί δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ψωνίσουν απ' τα καταστήματα. Μια από αυτούς είναι και η Ερμιόνη Παλιούρα."Αν ψάξεις εδώ - τόνισε - βρίσκεις καλά πράγματα και σε πολύ προσιτές τιμές. Δεν είναι εύκολο για όλους να αγοράζουν ένα παντελόνι με 15 και 20 χιλιάδες δραχμές... Κάπου πρέπει να ψωνίζουμε και εμείς".

"Γιουσουρούμ" ονομαζόταν ο πρώτος άνθρωπος που σκέφτηκε πως τα παλιά αντικείμενα δεν είναι απαραίτητο να καταλήγουν στα σκουπίδια. Το άχρηστο για κάποιον μπορεί να είναι χρήσιμο για κάποιον άλλο.

Ηταν ο πρώτος παλαιοπώλης, από τον οποίο πήρε το όνομά του το "λαϊκό παζάρι". Μέχρι το 1970 στο "Γιουσουρούμ" της πλατείας Αβησσυνίας βρισκόταν και ο δισέγγονος του Γιοσουρούμ, ο Γαβριήλ, συνεχίζοντας την παράδοση της οικογένειας.

Τότε η πλατεία Αβησσυνίας ονομαζόταν "Συνοικία το όνειρο". Δίκαια άλλωστε, αφού ήταν η πλατεία που "πρωταγωνίστησε" στην ομώνυμη ταινία. Αλλωστε, τότε, όλα ήταν γραφικά και αυθεντικά. Ηταν ένας πατροπαράδοτος χώρος περικυκλωμένος από παλιά αρχοντικά. Σήμερα εφτά - οχτώ από τους παλιούς έχουν μείνει για να θυμούνται...

Οι περισσότεροι, από τους σημερινούς μαγαζάτορες της πλατείας Αβησσυνίας, ξεκίνησαν ως πλανόδιοι μικροπωλητές. Με τα χρόνια κατάφεραν ο καθένας να αποκτήσει το δικό του χώρο, για να προφυλάξει από τη "φθορά του δρόμου" τα αντικείμενα που κατάφεραν να "επιζήσουν" και να νικήσουν το χρόνο. Μαγαζάτορες σήμερα, δεν ξεχνούν την παλιά τους συνήθεια. Εστω και μόνο κάθε Κυριακή. Βγαίνουν στο δρόμο, απλώνουν με τάξη την "πραμάτεια" και ξεκινούν να διαλαλούν το εμπόρευμα. Θα έλεγε κανείς πως πρόκειται για την αναβίωση ενός παλιού εθίμου, μιας και λίγα είναι τα κοινά σημεία του σημερινού "Γιουσουρούμ" με αυτό του παλιού καιρού.

Με την ανοικοδόμηση - όπως λένε οι παλιότεροι - έβρισκες πράγματα που δε βρίσκεις σήμερα. Πίνακες, βιβλία, σπαθιά, όπλα, μπακίρια χειροποίητα από το 1880 έως το 1950. Ηταν το παζάρι του λαού, των φτωχών. Εκεί μπορούσαν να βρουν ρούχα και παπούτσια μεταχειρισμένα, πράγματα φτηνά. Η πλατεία είχε άλλο χρώμα, περισσότερη ζωή. Η χούντα τα γκρέμισε όλα, στην κυριολεξία. Γκρέμισε τα παλιά αρχοντικά που "έντυναν" το χώρο και χάριζαν στο "Γιουσουρούμ" λίγη και από τη δική τους χάρη.

Κατά καιρούς, όπως μαρτυρούν οι... παλαίμαχοι της περιοχής, πολλοί επώνυμοι επισκέφτηκαν το "Γιουσουρούμ". Κάποιοι από αυτούς έγιναν μόνιμοι πελάτες. Ηθοποιοί, πολιτικοί, δημόσια πρόσωπα, μεγάλες προσωπικότητες. Και το καφενείο του μπάρμπα - Λιά, στην οδό Κιννέτου 3, ήταν το στέκι τους. Ο "καφές στη στάχτη" που έψηνε ο μπάρμπα - Λιάς ήταν ο καλύτερος καφές της Αθήνας.

Π. Σαλπέας: "Η δημοτική αρχή είναι υπεύθυνη γι' αυτό το χάλι που υποβαθμίζει τον Πειραιά"

Χιλιάδες είναι εκείνοι από όλη την Αττική που κατεβαίνουν την Κυριακή στο "Γιουσουρούμ" του Πειραιά

Στην πλατεία Αβησσυνίας κάθε Κυριακή αναβιώνει το παραδοσιακό "Γιουσουρούμ"

ΡΕΠΟΡΤΑΖ:

Φωτεινή ΣΑΡΑΦΟΓΛΟΥ

Λένα ΠΑΤΟΥΛΙΑ

Ο "καθηγητής" της πλατείας Αβησσυνίας, Γιώργος Κατσαρός

Οι φίλοι των αναμνήσεων ψάχνουν για το δικό τους "κρυμμένο θησαυρό"

"Μόνο ο κοινός αγώνας των μικροπωλητών και όσων έχουν μαγαζιά θα "σώσει" το παζάρι του Πειραιά", επισημαίνει ο Γιώργος Δρακάκης, που διατηρεί παλιατζίδικο στο "Γιουσουρούμ"

Λεων. Αυδής: "Το "ψευτογραφικό παζάρι" είναι η προσπάθεια των μεγαλοκαταστηματαρχών να επικρατήσουν, σε βάρος, βέβαια, των μικροπωλητών"