Αποκριά και Καρναβάλι.Μια παράδοση, δεμένη με το Φλεβάρη,τελευταίο μήνα του χειμώνα, που διαδόθηκε σ' όλο τον αρχαίο κόσμο και διαμορφώθηκε με τις παραδόσεις κάθε λαού. "Θεμελίωσε" το θέατρο με τους γιορταστικούς χορούς, τα τραγούδια, τους αλληλοπεριπαικτικούς αστεϊσμούς, τη μάσκα και την ενδυματολογική μεταμφίεση. Παράδοση, που σήμερα αλλοιώνεται ως σόου μπίζνες, χάνοντας τα αφετηριακά νοήματα και τους μακραίωνους "χυμούς" της.

Η Αποκριά, συνώνυμη της λέξης Καρναβάλι (από το λατινικό carne - κρέας και vale - αποχή), συνδεόταν και με την πανάρχαια διαιτολογική σοφία του λαού, που ήθελε κι έλεγε την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς Ολόκρια, Αρνοβδομάδα, Συγκόκκαλη, Αμολυτή,με Αρτσι - βούρτσι φαγοπότι. Τη δεύτερη Κυριακή (μετά από μεσοβδόμαδη νηστεία) Κρεατινή, Κριασινή, Κριγιανή.Την τρίτη Τυρινή,("Μακαρονού" οι Μυτιληνιοί, οι Μυκονιάτες). Ο Κοραής αναφέρει την Τυρινή των Γραικορωμαίων ως τυραπόθεση και "αποτυρίαση" και ότι ο Ιουστινιανός ήθελε να τη μεταβάλει σε κρεοφαγήσιμο (Από το βιβλίο του Κώστα Β. Κουκουρίδη "Στοιχεία λαογραφίας στο έργο του Κοραή").

Και μετά από δυο βδομάδες "οργιαστικό" φαγοπότι και μασκαρέματα, ο λαός άρχιζε από την Καθαρά Δευτέρα την αποτοξινωτική, "καθαρτήρια" για τον ανθρώπινο οργανισμό, σαραντάμερη νηστεία, μέχρι τη γιορταστική κρεατοφαγία του Πάσχα για την "Ανάσταση". Το ξανακάρπισμα της φύσης, της ζωής. Αυτά μόνο περί των διατροφικών στοιχείων της Αποκριάς.

Στα άγνωρα βάθη του προϊστορικού κόσμου και του πρωτόγονου ανθρώπου, του άρρηκτα δεμένου με τη φύση και τους κύκλους της, βρίσκονται τα πρώτα ίχνη της παράδοσης αυτής, που ταυτίζεται με το Φλεβάρη.Τον Ανθεστηριώνα,όπως τον έλεγαν οι αρχαίοι Ελληνες και τον γιόρταζαν με τα τριήμερα Ανθεστήρια,προς τιμήν του Διονύσου - Θεού του κρασιού και του θεάτρου. Της απελευθερωτικής μέθης, της μεταμφίεσης, της ελευθέριας διακωμώδησης των πάντων. Τα Ανθεστήρια ήταν πομπή,με άνθη, τραγούδια, μουσικά όργανα και σκώμματα (περιπαιχτικοί, σατιρικοί αστεϊσμοί, από το ρήμα σκώπτω = κοροϊδεύω, χλευάζω, σατιρίζω), που έλεγαν - ως νάταν σάτυροι - ακόλουθοι του Διονύσου που κρατώντας θύρσους κοσμημένους με κισσό (σύμβολο γονιμότητας κι αυτό) - και φορώντας προσωπίδες οι συμποσιαστές. Δηλαδή, οι κωμαστές(κωμάζω = γυρίζω μαζί με άλλους στους δρόμους, λέγοντας τραγούδια και πειράγματα και κώμος = νυχτερινή έξοδος - πομπή συμποσιαστών στους δρόμους, με προσωπίδες, λαμπάδες, μουσικά όργανα και σατιρικά τραγούδια. Εξ ου και κωμωδία). Ο κορυφαίος,επί άρματος, όπως και κάθε κωμωστής ("τρεκλίζει ο κισσοστέφανος, χορεύει ο θυρσοφόρος",όπως έλεγε ο Α. Σικελιανός) - με τα πειράγματά του έσουρνε "τα εξ αμάξης"...

Σατούρνο ονόμασαν οι οπαδοί του ημιθέου Ηρακλή,ιδρυτές του Λάτιου - οι κατοπινοί Ρωμαίοι - τον δικό τους Κρόνο (προστάτη της αμπέλου, της σποράς), προς τιμήν του οποίου καθιέρωσαν την αντίστοιχη των ελληνικών Κρονίων βδομαδιάτικη γιορτή τους (μετά τη σπορά του σταριού, το Δεκέμβρη). Τα Σατουρνάλια,όπως και οι αρχαιοελληνικές διονυσιακές γιορτές, συνοδεύονταν με κρασοκατανύξεις, μεταμφιέσεις, τραγούδια (ίσως με τους σατούρνιους λεγόμενους, "άκομψους", "τραχείς" στίχους) και σκώμματα σε πομπή και ανταλλαγή δώρων. Στη γιορτή "εξισώνονταν", δηλαδή συνευρίσκονταν μεταμφιεσμένοι, άρχοντες και λαός. Μετά το 217 π.Χ., τα Σατουρνάλια έγιναν επίσημη αργία και παλλαϊκή γιορτή με δημόσια συμπόσια. Ανακηρυσσόταν ένας "βασιλιάς" των μεταμφιεσμένων (ο σημερινός Καρνάβαλος), ως κορυφαίος της πομπής των οργιαζόντων συμποσιαστών, μεταξύ των οποίων είχαν δικαίωμα να βρίσκονται και οι δούλοι. Οι μασκαρεμένοι γλεντοκόποι αλληλοεύχονταν "Bona Satournalia",ενώ οι πλούσιοι μοίραζαν δώρα στους φτωχούς (λαμπάδες και siggillaria - μικρά αγαλματάκια, σύμβολα της γιορτής).

Τα Σατουρνάλια, δημοφιλής γιορτή και στις ρωμαϊκές αποικίες της Αφρικής, αφιερώθηκαν σε φοινικικής προέλευσης εγχώριο θεό, "συγγενή" με τον θεό Βάαλ.Αργότερα, τα Σατουρνάλια μετατέθηκαν στο Φλεβάρη και καθώς με το "θάνατο" των αρχαίων θεών αφομοιώθηκαν από τη νέα θρησκεία, το χριστιανισμό(ας θυμηθούμε και, το παλιά εκδομένο, πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Ε. Γιαροσλάβσκι "Πώς γεννιούνται, ζουν και πεθαίνουν οι θεοί"), επέζησαν στα μεσαιωνικά, αναγεννησιακά, νεότερα χρόνια και μετεξελιγμένα και στις μέρες μας, με το "θεατρόμορφο" Καρναβάλι της Βενετίας.Το Καρναβάλι (η ονομασία του καθιερώθηκε το 13ο αιώνα στην Ιταλία) "έθρεψε", όχι μόνο ως μορφή, αλλά και ως περιεχόμενο τη λαογέννητη κομέντια ντελ άρτε και το μεγάλο "μάστορά" της, τον Κάρλο Γκολντόνι ("καρναβαλιστής" από γεννησιού του, αφού γεννήθηκε 25 Φλεβάρη). Η κωμωδία του Γκολντόνι "Υπηρέτριες",λ.χ., αναφέρονται στο Καρναβάλι της Βενετίας και στη μοναδική, ετήσια αργία των υπηρετριών τη μέρα του Καρναβαλιού, ώστε κρυμμένες πίσω από προσωπεία και ξένα ρούχα να γλεντήσουν και να ερωτοτροπήσουν, ακόμα και με άρχοντες.

Κατά το Μεσαίωνα, κυρίως στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, οι καρναβαλίστικες γιορτές αλληλοθράφτηκαν με τις ποικιλίες της μεσαιωνικής φάρσας,έχοντας σατιρικό επίκεντρό τους την καθημερινή ζωή. Λ.χ., στη Γερμανία,που είχε μεγάλη επίσης καρναβαλική παράδοση προς τιμήν της βλάστησης ("Der Ursprung des Karnevals"), από το 14ο αιώνα άρχισε η συγγραφική και παραστασιακή επεξεργασία των καρναβαλικών γιορτών και ο εμπλουτισμός του με θέματα της ιπποτικής λογοτεχνίας. Φημισμένος δημιουργός καρναβαλίστικων παραστάσεων ήταν ο Γ. Σαξ.Στη Ρωσία, το καρναβάλι, με την ονομασία Μασλένιτσα,επίσης ξεπροβοδούσε το χειμώνα και όπως σε όλους τους λαούς είχε εθνικό χρώμα.

Οι Βυζαντινοί γλεντούσαν και μασκαρεύονταν στα Κούλουμα και στις Καλένδες τους, αντλώντας στοιχεία από τα Σατουρνάλια και Λουπερκάλια (προς τιμήν του Φαύνου, τραγο-θεού, προστάτη της γονιμότητας). Μεταξύ των άλλων μεταμφιέσεων, είχαν και τη μεταμφίεση δύο νέων παλικαριών στη σφαγή - θυσία τράγων.

Το Καρναβάλι, με την ειδωλολατρική, παγανιστική καταγωγή του, τη "διονυσιακή" ελευθερία του, ενέπνευσε και άλλους δημιουργούς. Πεζογράφους, ζωγράφους, συνθέτες, χορογράφους, δραματουργούς, λιμπρετίστες όπερας. Ενέπνευσε έργα, όχι μόνο κωμικά, αλλά και δραματικά. Τόσο, που την παλλαϊκή αυτή παράδοση τη φοβήθηκε, κάποτε, η άρχουσα τάξη και ως θέμα όπερας. Παράδειγμα, η λογοκριτική κατακρεούργηση, το 1816, του "Κουρέα της Σεβίλλης" του Ροσίνι (βασισμένη στο αντιφεουδαρχικό, επαναστατικό στην εποχή του έργο του Μπωμαρσαί "Οι γάμοι του Φίγκαρο") και το 1858 στον υπέροχο "Χορό των μεταμφιεσμένων" του Βέρντι: Ο αρχές της Νάπολης εξοργίστηκαν με το θέμα του - ένας λαϊκός δολοφονεί τον βασιλιά της Σουηδίας Γκουστάβο ΙΙΙ - φοβούμενες ότι το έργο εμμέσως εξέφραζε τις αντιμοναρχικές εξεγέρσεις της εποχής. Ετσι, αναγκάστηκε ο λιμπρετίστας να αμερικανοποιήσει το μύθο, "μεταποιώντας" τον Γκουστάβο σε "κυβερνήτη" της Βοστόνης, που δολοφονείται σε αποκριάτικο χορό σε ένα αρχοντικό. Ο μεταμφιεσμένος Γουσταύος μαχαιρώνεται από άλλο μεταμφιεσμένο, γιατί δεν υποψιάστηκε ότι πίσω από το προσωπείο κρυβόταν αντίπαλος.

Πρόσωπο και προσωπείο,είναι τα "μέσα" του Καρναβαλιού. "Μέσα" της παντοτινής πανανθρώπινης ανάγκης για ευφρόσυνη απελευθέρωση της ψυχής, της φαντασίας, των ζωικών επιθυμιών του ανθρώπου σε μια λαϊκή γιορτή. "Μέσα" δημιουργικής τροφοδότησης του θεάτρου, αλλά και ένα "παιχνίδι" του "είναι" και του "φαίνεσθαι",που κάποτε γίνεται "πηγή" δυστυχίας του ανθρώπου.

Αχανές, θολό μέσα στους αιώνες, βυθισμένο στη λησμονιά, το "τοπίο" των κοινών πανελλαδικών, αλλά και των τοπικών αποκριάτικων παραδόσεων. Ας πάρουμε μια "γεύση", όμως, από διάφορες τοπικές παραδόσεις.

"Σήκωσες", λέγαν το δικό τους Καρναβάλι, την αποχή από το κρέας, στην Κύπρο,αφού όλη τη βδομάδα, ιδίως την Τσικνοπέμπτη η κνίσα των ψημένων κρεάτων ...έφτανε αδιάκοπα στους ουράνιους θεούς. Στην Κεφαλονιά το γαϊτανάκι του Μάσκαρα,με προβάτινες προσωπίδες, κουδούνια και άλλες Μασκαρίες,συνοδευόταν με σκορτσάμπουνο κι άλλα όργανα, λόντρες κι άλλους χορούς, πειρακτικές παρλάτες, αλλά και παράσταση, λ.χ., με σκηνές από τον "Ερωτόκριτο",με "υποκριτές" τους κατοίκους των χωριών. Ανάλογη ήταν η Αποκριά σε όλα τα Επτάνησα, οργανωμένη από επιτροπή - ομάδα κατοίκων, με συμμέτοχους όλους τους χωριανούς και κορυφαίο τον ραβδούχο (όπως οι ακόλουθοι του Διονύσου) Ματζαδόρο ή Μπουλούμπαση να αναγγέλλει την πομπή των προσωπιδοφόρων. Η Ζάκυνθος πλούτισε τις Αποκριές με τη μεγάλη, αυτοσχέδια, προφορική παράδοση των τοπικών θεατρικών δρώμενων, των λεγόμενων Ζακυνθινών Ομιλιών.Η πλούσια αποκριάτικη επτανησιακή παράδοση "μεταλαμπαδεύτηκε" και στους Ελληνες κατοίκους στα θρακικά παράλια της Προποντίδας. Η Μυτιλήνη είχε, επίσης, μεγάλη παράδοση, με τις Μουτσούνες,τους κουδουνάτους θιάσους που ελευθεροστομούσαν, αλλά έπαιζαν και σκηνές του "Ερωτόκριτου", της "Θυσίας του Αβραάμ" και άλλων δραμάτων.

Τρανή παράδοση είχε ο θεατρόμορφος Βλάχικος Γάμος σε Θήβα, Κορινθία, Μαραθώνα Αττικής.Εθιμο που εμπλούτιζε τις "ρίζες" του στα θρακικά αποκριάτικα έθιμα - σύμβολα της γονιμότητας (ο ραβδούχος Καλόγερος - απόγονος "ιερέα" του Διονύσου κι αυτός) κι έβαζε και "πρόσωπα" της νεότερης ζωής (Κούκεροι, Μπέης, Αράπηδες, κ.ά). Διονυσιακά "τα εξ αμάξης" έσουρναν στη Σκύρο,οι Νυφάδες,ο Γέρος και η Κορέλας,όπως και στην Αργολίδα και σε άλλες περιοχές. Ο χορός και το τραγούδι της Κοκάλας είχαν ιδιαίτερη παράδοση στην Αττική,στη Θεσσαλία και αλλού: "Εστειλα τον άντρα μου/ να πάρει κρέας και του δώσαν μια κοκάλα/ και τη βάζω στην τσουκάλα. / Τήνε βράζω και δε βράζει/ πέντε μέρες τήνε βράζω/ στις οκτώ την κατεβάζω. / Να και 'μούρχεται ένας φίλος/ της γειτόνισσας ο σκύλος/ και μ' αρπάζει την κοκάλα/ και μ' αφήνει την τσουκάλα".Στη Σίφνο,μεταξύ άλλων πειραγμάτων, λέγανε και τα Ξίκολα τραγούδια. Λ.χ., "Κουτσός στον κάμπο έτρεχε/ να φτάσει καβαλάρη/ κι ο καβαλάρης τούλεγε/ να ζήσεις παλικάρι/. Στραβός βελόνα γύρευε/ μέσα στον αχυρώνα/ κι ένας κουφός του έλεγε/ την άκουσα που βρόντα".Στη Χίο οι άντρες χορεύανε την αστεία σε κινήσεις Μόστρα και οι γυναίκες περίμεναν τις Καρκαλούες,τους μεταμφιεσμένους σε γυναίκες άντρες. Στη Μύκονο οι γυρολόγοι γύφτοι, αλλά όχι μόνο, χόρευαν το γαϊτανάκι, ενώ άλλοι μεταμφιεσμένοι την Καμήλα.Στη Νάουσα οργίαζαν οι Μπούλες κι οι Γενίτσαροι.Στο Σοχό Θεσσαλονίκης,οι Τράγοι (μεταμφιεσμένοι άντρες). Στη Σύρο οι άντρες ντυμένοι Ζεϊμπέκ διάβαιναν τις γειτονιές τραγουδώντας και παίζοντας λατέρνα.

Στη Μακεδονία,οι πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας έφεραν το έθιμο του Κωστιανού Καλόγερου ("δαίμων" της βλάστησης). Οι χωριανοί συναγωνίζονταν ποιος θα τον παραστήσει πιο καλά, όπως και τα άλλα πρόσωπα: Βασιλές, Βασίλισσα, Βασιλόπουλο, Κορίτσα, Ζευγολάτης, Σιδεράς, Ψωμάς, Δαμαλάκια - παλικάρια που σέρνουν το άροτρο για την ιερή γονιμοποίηση της γης. Κι όλα αυτά με νταούλια, λύρες κι άλλα όργανα, με νεροκολοκύθες - μάσκες, σατιρικά στιχάκια, χορό, και φαγοπότι. Στην Κοζάνη από το 1650 καθιερώθηκαν το Δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων τα Ρογκατζιάρια,που παραλλαγμένα τα κατοπινά χρόνια μετατέθηκαν το Φλεβάρη. Στη Θράκη είχαν θεατρικά δρώμενα με τον Καλόγερο,τον Κούκερο (ή Χούχουτο), τον Σταχτά,τον Κιοκμπέη,τους Πιτεράδες.Στις Μυκήνες παρασταίναν μεταξύ άλλων τονΠεθαμένο,τη νεκρώσιμη ακολουθία και ταφή του: "Στον τάφο σου μπεκρή/ τρέχει κρασάκι/ όπου έπινες πολύ/ με την τέσα τη γεμάτη".Μια οργιαστική παρωδία της αέναης νεκρανάστασης της ζωής.

Κι όσο για την Αποκριά της Αθήνας, ...τότε που σέρναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα,τα λέμε του χρόνου...

"Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει/ του καλοκαιριού μυρίζει. / Μα αν σώσει και κακιώσει/ μέσ' στο χιόνι θα μας χώσει".

"Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει/ πάλιν άνοιξη μυρίζει/ ειδεμή και ξεφλεβίσει/ πόσους σκύλους θα ψωφήσει".

"Η Φλεβάρς άμα φλιβίσ/ καλουσύνη θα μυρίσ/ έτσ' κάν(ι) που θα μανίσ/ θα παγώσ τσι θα χιουνίσ".

"Του Φλεβάρη αν τρεις καλές/ όλες κακές/ μ' αν οι τρεις του κακές/ όλες του καλές".

" (...) Ηβγι γ' ήλιους μ' ένα ματ/ τσ' η λαγός μ' ένα μουστάτσ".

"Φλιβάρη φλέβις άνοιξι, / τις φλέβις τω βυζιώ μου, / για να βυζάξω του πιδί/ κι να του μιγαλώσου".

"Την Τυρινή και των Βαγιών/ μπαίνει ο διάολος στο γιαλό".

"Ποιος είδι θηλυκό παπά/ τσι διάκου αγκαστρωμένου/ ποιος είδι ψύλλου στου βουνό/ παλούτσα φουρτουμένου; / Ποιος είδι, ποιος αντάμουσι/ παπά να κλέβ' απίδια/ κι απού μπρος η παπαδιά/ να του τραβά τ' αρχ....".

"Αγάπη μου ξινόγαλου τσι χαβιαρουμανέστρα/ την Κυριακή 'σταν όμουρφη κι τη Διφτέρα χέστρα".

"Αποκριές τις λέγαν/ και ξερό ψωμί ετρώγαν" (τραγούδια και γνωμικά της Μυτιλήνης, από το βιβλίο του Στρατή Αλ. Μολίνου "Τα λαογραφικά του Δωδεκαμήνου").

* * * *

"Οποιους δε χουρεύει απόψι/ του Θιού κατάρα να 'χει/ κι τουν μπόντικα ν' αρμέγει/ και τη γάτα να στρουγγεύει".(Αποκριάτικο δημοτικό τραγούδι της Θεσσαλίας).

"Τώρα τις Αποκριές/ θα φάμ' μακαρονάδες/ θ'άρθει κι η Σαρακοστή/ μ' ελιές και νταραμάδες" (παραλλαγή πανελλήνιου τραγουδιού, η οποία τραγουδιόταν στην Αττική).

"Ηρθ' η Καθαρή Δευτέρα/ ήρθε η Σαρακοστή/ για να φάμε κρεμμυδάκια/ για να φάμε πιτταστί. / Με κλαρίνα και με ντέφια/ με λαούτα και βιολιά/ θα χωρέψουμε στ' αλώνι/ νέοι, γέροι και παιδιά. / Με κρεμμύδια και με σκόρδα/ με ελιές και με φακή/ θα περάσει τούτ' η μέρα/ πρώτη στη Σαρακοστή" (Ηπειρώτικο).

"Μπροστινέ μου που χορεύεις/ να σε δω να βασιλεύεις! / (...) Καλώς την τη Σαρακοστή/ με σκόρδα με κρεμμύδια/ και με τα κρεμμυδόφυλλα/ καλώς τα μουσαφίρια. / (...) Καλώς τη Σαρακοστή/ μ' ελιές και με μπιζέλια/ και με τα κρεμμυδόφυλλα/ να κάψουμε τ' αμπέλια. / Θέλω να γίν' ένας καυγάς/ να 'ρθώ στη γειτονιά σου. / Ολοι να πέσουν στον καυγά/ κι εγώ στην αγκαλιά σου". (Τραγούδι του "Βλάχικου γάμου" στην Περαχώρα Κορινθίας).

"Στην κεντημένη σου ποδιά μωρ' Βλάχα μ'/ μωρ' Βλάχα μ' Βλαχοπούλα κι Αρβανιτοπούλα/ λαλούν αηδόνια και πουλιά μωρ' Βλάχα μ'/ μωρ' Βλάχα Βλαχοπούλα κι Αρβανιτοπούλα/ εσύ θα μου τα πάρεις ούλα/ μωρ' Βλάχα Βλαχοπούλα εσύ τα ξέρεις ούλα" (βασικό τραγούδι του "Βλάχικου γάμου". (Από το βιβλίο τηςΜαρίας Μιχαήλ - Δέδε "Γιορτές - Εθιμα και τα τραγούδια τους".Ολα τα προαναφερόμενα βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Στρατή Φιλιππότη).

* * * *

"Εψόφησ' ο Λοκάνικος, / ψυχομαχάει ο Τύρος. / Κι η Βρούβα νη παλιόβρουβα/ στέκεται στην καβάλα/ να πέσει στην τσουκάλα",(τραγούδαγαν κατά το τελευταίο δείπνο της Τυρινής οι καρναβαλιστές στην Πελοπόννησο).Την Τυρινή στη Φθιώτιδα τραγουδούσαν το τραγούδι της Καθαρής Δευτέρας:"Τ' άκο τε τι παράγγειλεν η Καθαρή Δευτέρα; / Πέθανε ο Κρέος, πέθανε, ψυχομαχάει ο Τύρος, / σηκώνει ο Πράσος την ουρά κι ο Κρέμμυδος τα γένια. / Μπαλώστε τα σακούλια σας, τροχίστε τα λεπίδια/ και στον τρανό τον πλάτανο να μάσουμε στεκούδια".(Παπαζαφειρόπουλου "Ημερολόγιον Μ. Ελλάδος",1922).

"Προφωνούσιμη βδομάδα,

προφωνέσου, νοικοκύρη,

κι αν δεν έχει το πουγκί σου,

πάρε πούλα το βρακί σου".

Καθαρά Δευτέρα η αυριανή, τελευταία Κυριακή της Αποκριάς η σημερινή - κι αρχίζουμε την αναφορά μας σ' αυτή την πανάρχαια, διονυσιακής καταγωγής, πολύσημης για τη ζωή και τον άνθρωπο, λαϊκή παράδοση, με το παραπάνω, ξεχασμένο πια, τετράστιχο. Το έλεγε ο λαός μας μασκαρεμένος την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς - την "προφωνούσιμη" ή "προφωνή" - από τα βυζαντινά μέχρι και τα νεότερα χρόνια. (Περιέχεται στο βιβλίο του Δημ. Δ. Λουκάτου "Συμπληρωματικά του Χειμώνα και της Ανοιξης",εκδόσεις "Φιλιππότη").

"Σαν το μήνα το Φλεβάρη/ η γυναίκα μοιάζει"

Κείμενα: Αριστούλα ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ