Την ώρα που όλοι μιλούν για ανάπτυξη της Βόρειας Ελλάδας, με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη ως «μητροπολιτικό» κέντρο των Βαλκανίων, η πραγματικότητα καταρρίπτει τους μύθους και αποκαλύπτει τους πραγματικούς στόχους. Οι άνεργοι γουνεργάτες της Δυτικής Μακεδονίας, οι άνεργοι του κλάδου της κλωστοϋφαντουργίας και του ιματισμού στη Νάουσα, οι 3.000 εργαζόμενοι στις βιοτεχνίες της Δράμας ή της Καβάλας που έχασαν τη δουλιά τους την τελευταία 8ετία, οι απολυμένοι της «Good Year» στη Θεσσαλονίκη, αποκαλύπτουν το πρόσωπο της ανάπτυξης που ευαγγελίζονται οι πολιτικοί εκπρόσωποι και οι υπάλληλοι του κεφαλαίου. Οι χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, που μόνο στα χαρτιά δημιουργήθηκαν στην περιοχή της Θράκης, μέσα από την πολιτική κινήτρων προς τους βιομηχάνους, αποτελούν και αυτές ένα δείγμα των επενδύσεων που πραγματοποιούνται στην περιοχή. Οι ιδιωτικοποιήσεις επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας για την περιοχή, όπως η ΕΛΒΟ, η ΑΓΝΟ, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, η Διεθνής Εκθεση, οι συγχωνεύσεις των λιπασματοβιομηχανιών, θα έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νέας στρατιάς ανέργων.

Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε τα ποσοστά της ανεργίας, που στις περισσότερες περιοχές της Μακεδονίας - Θράκης ξεπερνά το 20%, ενώ σε πόλεις όπως η Νάουσα, οι Σέρρες, η Καβάλα, προσεγγίζει και το 25%.

Την ίδια περίοδο, το σχέδιο ανάπτυξης, που προβάλλεται από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ για την περιοχή, έχει στόχο τη μετατροπή της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας σε βασικό διαμετακομιστικό κέντρο της ΝΑ Ευρώπης, σε συνδυασμό πάντα με την εγκατάσταση διαφόρων οικονομικών και πολιτικών οργανισμών, και ορμητήριο των ιμπεριαλιστών και του μονοπωλιακού κεφαλαίου για τις στρατιωτικές επεμβάσεις και το οικονομικό πλιάτσικο στα Βαλκάνια.

Τα έργα υποδομής, που δημιουργούνται, στόχο έχουν την εξυπηρέτηση αυτών των επιλογών και όχι την παραγωγική ανάπτυξη της Μακεδονίας και της Θράκης. Οι εργαζόμενοι, οι αγρότες, οι υπάλληλοι, οι μικρομεσαίοι, η νεολαία, τίποτε δεν έχουν να περιμένουν από το περιβόητο σχέδιο ανασυγκρότησης των Βαλκανίων, που η κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης (ΝΔ-ΣΥΝ-ΔΗΚΚΙ) προβάλλουν ως τη μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα. Οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι μεγαλοκεφαλαιούχοι, Ελληνες και ξένοι, που προσδοκώντας ακόμη μεγαλύτερα κέρδη, εξορμούν στις χώρες της Βαλκανικής, όπου εξασφαλίζουν φτηνό εργατικό δυναμικό, εξαγοράζουν σημαντικές επιχειρήσεις και καταληστεύουν τον πλούτο των λαών.

Ηδη περισσότερες από 200 επιχειρήσεις μεσαίας και μεγάλης εμβέλειας έχουν μετακομίσει τις δραστηριότητές τους στις χώρες της Βαλκανικής, ενώ στο πλαίσιο του προγράμματος ανασυγκρότησης των Βαλκανίων σχεδιάζεται να διατεθούν 400 δισ. δραχμές, σε πρώτη φάση, για τις επενδύσεις στα Βαλκάνια, μεγάλο μέρος των οποίων θα δοθεί ως πριμοδότηση στους μεγαλοκεφαλαιούχους.

Από τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας, που διοργάνωσε το ΠΑΜΕ κατά της ανεργίας στη Θεσσαλονίκη, στα εγκαίνια της ΔΕΘ

Ο τρόπος με τον οποίο οι ηγετικοί οικονομικοί - επιχειρηματικοί κύκλοι της Β. Ελλάδας αντιμετωπίζουν το θέμα της δραστηριοποίησης των ελληνικών επιχειρήσεων στη Βαλκανική και ΝΑ Ευρώπη παρουσιάζει ενδιαφέρον από πολλές απόψεις. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βόρειας Ελλάδας, Β. Τακάς, στην ομιλία του στο πλαίσιο του Money Show Θεσσαλονίκη '99, εξέφρασε την εξής ενδιαφέρουσα άποψη: «Η ελληνική επιχείρηση και ιδιαίτερα οι επιχειρήσεις της Βόρειας Ελλάδας, στην προσπάθειά τους να επεκταθούν στην ευρωπαϊκή αγορά, μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν την τεχνογνωσία, αλλά και το μέγεθος που απέκτησαν από την επέκτασή τους στα Βαλκάνια». Επίσης συμπλήρωσε: «Το Ελληνικό Σχέδιο για την ανασυγκρότηση των Βαλκανίων, που πρόσφατα ολοκλήρωσε και παρουσίασε στους Ευρωπαίους και Βαλκάνιους εταίρους μας το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, δημιούργησε μια νέα ευκαιρία για τις ελληνικές επιχειρήσεις να επεκταθούν στα Βαλκάνια και να δημιουργήσουν διεθνείς συνεργασίες, που θα τις βοηθήσουν να αποκτήσουν το κρίσιμο μέγεθος που θα τις καθιστά ανταγωνιστικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο».

Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προχωρά τώρα στο ξεπούλημα και της ΕΛΒΟ

Με άλλα λόγια, ο καθορισμός της εξωτερικής πολιτικής της χώρας έχει σαν πρώτιστο στόχο την εξυπηρέτηση των επιδιώξεων του μεγάλου κεφαλαίου και δεν έχει καμιά σχέση με «εθνικές προτεραιότητες» και «εθνικά συμφέροντα». Αποδείχνεται έτσι, για άλλη μια φορά, ότι για την κυβέρνηση και την άρχουσα τάξη βαφτίζεται «εθνικό» ό,τι είναι ωφέλιμο και κερδοφόρο γι' αυτήν την τάξη.

Για τους εργαζόμενους και το λαό της Β. Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της χώρας, η επιχειρηματική αυτή δραστηριότητα των ισχυρών του χρήματος στα Βαλκάνια και Ευρώπη δε σημαίνει ούτε άνοδο του βιοτικού τους επιπέδου, ούτε αυξημένες ευκαιρίες εξεύρεσης εργασίας. Το αντίθετο, μάλιστα, συμβαίνει.

Με τη μεταφορά παραγωγικών δραστηριοτήτων και επενδύσεων στις βαλκανικές χώρες, μειώνονται σημαντικά οι παραγωγικές επενδύσεις στην Ελλάδα, συρρικνώνονται ολοένα και περισσότερο οι θέσεις εργασίας, επηρεάζονται αρνητικά το επίπεδο και η ποιότητα ζωής στη χώρα.

Τα στοιχεία για την ανεργία δείχνουν ότι την ίδια εποχή που πραγματοποιούνταν όλες αυτές οι επενδύσεις στις βαλκανικές χώρες, που, όπως αναφέρθηκε στα αναλυτικά στοιχεία για κάθε χώρα, δημιούργησαν χιλιάδες θέσεις εργασίας εκεί, η ανεργία στην περιοχή της Θεσσαλονίκης έφτασε, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΕΚΘ, το 18% και στις γυναίκες και τους νέους ξεπέρασε το 35%.

Αν τώρα ρίξουμε μια ματιά σε ορισμένους παραδοσιακούς κλάδους παραγωγής, όπως ένδυσης, κλωστοϋφαντουργίας και δέρματος, για να δούμε πώς επηρεάζει η κατάσταση που περιγράψαμε πιο πάνω αυτούς τους κλάδους, θα διαπιστώσουμε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε πολύ δυσάρεστες εξελίξεις. Στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε σχετική ημερίδα του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, το Δεκέμβρη του '99, δείχνουν ότι:

Στην ευρωπαϊκή βιομηχανία ένδυσης, την τελευταία δεκαετία, χάθηκαν περίπου 515.000 θέσεις εργασίας και περισσότερες από 21.000 επιχειρήσεις έκλεισαν.

Η σημασία, όμως, της βιομηχανίας ένδυσης στην ελληνική οικονομία είναι ακόμα μεγαλύτερη. Σήμερα υπάρχουν στην Ελλάδα περισσότερες από 6.000 επιχειρήσεις του κλάδου με 60.000 εργαζόμενους. Η βιομηχανία ένδυσης προσφέρει απασχόληση στο 12% των απασχολούμενων στη μεταποίηση της χώρας και συμμετέχει με 12,5% στις συνολικές ελληνικές εξαγωγές. Αν δε, συνυπολογιστεί και η κλωστοϋφαντουργία, τότε οι δύο κλάδοι μαζί καλύπτουν το 21% των συνολικών ελληνικών εξαγωγών.

Την τελευταία δεκαετία, όμως, ο κλάδος χτυπήθηκε από τις αρνητικές εξελίξεις, πολύ περισσότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Την περίοδο 1988 - 1998 χάθηκαν στον κλάδο περισσότερες από 60.000 θέσεις εργασίας, που αντιστοιχεί περίπου στο 50% των εργαζομένων. Η απώλεια αυτή ήταν μεγαλύτερη σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές της Β. Ελλάδας, όπως Θεσσαλονίκη, Πιερία, Κιλκίς, Ημαθία και Δράμα, όπου η εξάρτηση από τον κλάδο είναι πολύ μεγάλη και σε όρους απασχόλησης κυμαίνεται μεταξύ 30 και 40%.

Σήμερα, ο αριθμός των ελληνικών επιχειρήσεων ένδυσης που δραστηριοποιούνται σε διάφορες βαλκανικές χώρες αγγίζει τις 200, απ' τις οποίες το 80% είναι συγκεντρωμένες στη Βουλγαρία.

Στη βιομηχανία δέρματος, η κατάσταση είναι επίσης τραγική. Την τελευταία δεκαετία, στη Θεσσαλονίκη έκλεισαν οριστικά το 45% των επιχειρήσεων του κλάδου. Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδικάτου Δέρματος, στην πόλη λειτουργούσαν 300 επιχειρήσεις, που απ' αυτές το 1995 παρέμειναν 120 και σήμερα 80, οι οποίες υπολειτουργούν.

Στα δερμάτινα, επίσης, από 90 βιοτεχνίες σήμερα λειτουργούν γύρω στις 10 και αυτές με μειωμένο προσωπικό κατά 60 - 80%. Οι βιοτεχνίες ζωνών και ειδών ταξιδίου έκλεισαν όλες και η ανεργία στον κλάδο έφτασε το 80%. Το συνδικάτο επίσης κάνει τη διαπίστωση ότι η ένταξη της χώρας στην ΕΕ έχει ολέθρια αποτελέσματα για τον κλάδο. Η εγχώρια αγορά έχει κατακλυστεί από έτοιμα ενδύματα κάθε είδους και έτσι οι εισαγωγές το 1995 είχαν ξεπεράσει τα 23 εκατ. ζεύγη που καλύπτουν ολόκληρη την εσωτερική ζήτηση. Σήμερα, ο αριθμός αυτός είναι σχεδόν διπλάσιος, γιατί οι εισαγωγές είναι ανεξέλεγκτες.

H ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και ιδιαίτερα η μετά το 1992 περίοδος άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου για μια πολιτική ανοιχτών θυρών, που ήταν καταστροφική για παραδοσιακούς κλάδους παραγωγής, γιατί με τις αθρόες και ανεξέλεγκτες εισαγωγές και τις προτιμησιακές συμφωνίες διαφόρων κλάδων, λόγω ΕΕ, τα ξένα προϊόντα κατέκλυσαν την ελληνική αγορά και είχαν σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία της χώρας.

Οι κυριότερες από τις επιπτώσεις αυτές είναι το κλείσιμο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η συρρίκνωση των υπόλοιπων και η μετατροπή τους σε δορυφορικές εταιρίες των μεγάλων πολυεθνικών. Οι τέσσερις ελευθερίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η ελευθερία διακίνησης εμπορευμάτων, υπηρεσιών, εργατικού δυναμικού και κεφαλαίου, σηματοδότησαν την καταστροφή της παραγωγικής βάσης στη Βόρεια Ελλάδα και τη δημιουργία του ελλειμματικού εμπορικού ισοζυγίου με την ΕΕ και το χτύπημα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που ήταν η καρδιά της ανάπτυξης της χώρας μας.

Μετά τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, όταν η Θεσσαλονίκη επιλέχτηκε από τους ΝΑΤΟικούς και τους Ευρωπαίους εταίρους σαν κέντρο ανασυγκρότησης των Βαλκανίων, με την υψηλή εποπτεία των Αμερικανών, δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για ένταση στην εξαγωγή κεφαλαίων, μείωση των επενδύσεων στην περιοχή της Β. Ελλάδας και τη δημιουργία έτσι μεγαλύτερης ανεργίας τα αμέσως επόμενα χρόνια. Να αναφέρουμε εδώ ότι, σύμφωνα με δηλώσεις αντιπροσώπων των ενώσεων του κεφαλαίου, τα επόμενα 5 χρόνια θα εξαχθούν 180 δισεκατομμύρια δραχμές, σε συνεργασία με τις πολυεθνικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται τελευταία στη Θεσσαλονίκη.

Ως αποτέλεσμα η ανεργία έχει πάρει τραγικές διαστάσεις σε ορισμένους κλάδους, όπως καπνός και δέρμα, που το ποσοστό ανεργίας έχει ξεπεράσει το 60%. Παράλληλα προωθείται η ιδιωτικοποίηση του Οργανισμού Λιμένος και της ΔΕΘ, που θα επιδεινώσει παραπέρα την κατάσταση στην απασχόληση και θα έχει ολέθριες συνέπειες στην ανάπτυξη της πόλης.

Αυτή η μορφή της ανάπτυξης, που έχει επιλεγεί σύμφωνα με τα σχέδια των περιφερειακών προγραμμάτων της ΕΕ, μετατρέπει τη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα σε τόπο υπηρεσιών και διαμετακομιστικού εμπορίου. Η κυβέρνηση, πέρα από τις ευθύνες που έχει για την πρόσδεσή της με τις επιλογές της ΕΕ, έχει και μεγάλες ευθύνες για τη μη αντιμετώπιση της ανεργίας και των αναγκών των ανέργων. Εχει μετατρέψει τον ΟΑΕΔ σε οργανισμό επιδότησης της εργοδοσίας. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες του υπουργού Εργασίας, 800 περίπου δισεκατομμύρια θα διατεθούν το αμέσως επόμενο διάστημα από τον κρατικό προϋπολογισμό, μέσω ΟΑΕΔ, στους εργοδότες, για δημιουργία θέσεων μερικής απασχόλησης.

Ενώ κλείνουν συνέχεια ή μεταφέρονται βιομηχανικές επιχειρήσεις στον τομέα της μεταποίησης, δημιουργούνται επιχειρήσεις - μεγαθήρια στον τομέα των υπηρεσιών και του εμπορίου, που φιλοδοξούν να ελέγξουν πλήρως την αγορά και εφαρμόζουν ήδη τον εργασιακό μεσαίωνα.

Η κατάσταση βέβαια δεν είναι μονόδρομος. Υπάρχει και η προοπτική του άλλου δρόμου, της άλλης μορφής ανάπτυξης που εμείς καλούμε τους εργαζόμενους και το λαό να υποστηρίξει και να αγωνιστεί να επιβάλει. Είναι η προοπτική του άλλου δρόμου που προωθεί μια πολιτική ανάπτυξης που να στηρίζεται σε κλαδικές πολιτικές, με μοχλό ανάπτυξης το δημόσιο τομέα με δημόσιες επενδύσεις. Σε ένα σχέδιο παραγωγικής ανάπτυξης στου οποίου τη σύνταξη και εκπόνηση να συμμετέχουν οι παραγωγικοί φορείς, εργαζόμενοι, μικρομεσαίοι, αγρότες, όσοι έχουν σχέση με την παραγωγή. Είναι η μορφή ανάπτυξης που αντιστρατεύεται τις κυρίαρχες επιλογές της ΕΕ και της άρχουσας τάξης, στηρίζει και προστατεύει την εγχώρια παραγωγή, αντιστέκεται στις αθρόες εισαγωγές, βοηθά τις εξαγωγικές δραστηριότητες και δημιουργεί προϋποθέσεις ανάπτυξης του εισοδήματος των εργαζομένων και στήριξης των ανέργων με μια σειρά μέτρα τα οποία προβάλλει το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα.

Αυτό προϋποθέτει έναν άλλο συσχετισμό δυνάμεων, προϋποθέτει τη συγκρότηση ενός Λαϊκού Μετώπου από όλες εκείνες τις δυνάμεις που σήμερα πλήττονται από την κυβερνητική πολιτική, που να μπορέσει, αύριο, να διεκδικήσει και την πολιτική εξουσία. Κυρίαρχο ζήτημα για να προχωρήσει το Μέτωπο είναι η ενίσχυση του ΚΚΕ, που αποτελεί το αντίπαλο δέος της αντιλαϊκής πολιτικής.

Οι εργαζόμενοι αγωνίζονται για τη σωτηρία της μοναδικής συνεταιριστικής γαλακτοβιομηχανίαςστη Β. Ελλάδα, που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ εκποιεί

Περιγράφοντας το πλαίσιο της ελληνικής επενδυτικής δραστηριότητας πέραν των εθνικών ορίων, αλλά και τα οφέλη που προσφέρει η ελληνική αγορά στους ξένους επενδυτές, ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, Δ. Μπακατσέλος, στη διάρκεια της ομιλίας του κατά την επίσημη υποδοχή καναδικής επιχειρηματικής αντιπροσωπείας, στις 10 του Φλεβάρη, υπογράμμισε: «Η Ελλάδα απολαμβάνει σταθερό πολιτικό περιβάλλον με μια κυβέρνηση που κατανοεί τις πραγματικότητες, ανταποκρίνεται στις εθνικές προτεραιότητες και είναι ελαστική και πρόθυμη να υιοθετήσει τις απαιτήσεις της νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων».

Η ελληνική κυβέρνηση φυσικά είναι πρόθυμη και μάλιστα όχι μόνο να υιοθετήσει τις απαιτήσεις του διεθνούς ιμπεριαλισμού. Είναι γνωστό ότι στη διάρκεια του βρώμικου πολέμου στη Γιουγκοσλαβία έδωσε απλόχερα «γην και ύδωρ» στα «γεράκια» του ΝΑΤΟ. Ηταν αρκετά «ελαστική» ώστε να προχωρεί χωρίς ενδοιασμούς στην εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων στην ΕΕ και να «παζαρεύει» με τους «συμμάχους» του ΝΑΤΟ τη συνυπευθυνότητα για τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου και τη διχοτόμηση της Κύπρου.

Ο Δ. Μπακατσέλος εξάλλου επισήμανε ακόμα, ότι «η Ελλάδα υποστηρίζει ένθερμα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και τη Συνθήκη του Μάαστριχτ... Η εξαγωγή κερδών είναι αδιαμφισβήτητο δικαίωμα των ξένων επενδυτών...». Είναι γνωστό βέβαια ότι οι Συνθήκες Μάαστριχτ και Αμστερνταμ υποστηρίζουν το δικαίωμα των πολυεθνικών να εξάγουν τα κέρδη που πραγματοποιούν από τις επενδύσεις τους σε άλλες χώρες. Πρέπει όμως να υπενθυμίσουμε ότι ο ελληνικός λαός δεν κλήθηκε να εκφράσει την άποψή του εάν αποδέχεται ή όχι τους δεσμευτικούς, για τα λαϊκά στρώματα, όρους των συμφωνιών αυτών, που βαφτίστηκαν από τους βιομηχάνους και μεγαλέμπορους «εθνικές προτεραιότητες».

Δεδομένο είναι, λοιπόν, ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει επιλέξει να διεκδικήσει ρόλο περιφερειακού τοποτηρητή στην περιοχή των Βαλκανίων και μικρού ιμπεριαλιστή, για την εξυπηρέτηση της ελληνικής άρχουσας τάξης στη λεηλασία των λαών της περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη Βόρεια Ελλάδα ως πύλη υποδοχής των πολυεθνικών κεφαλαίων και επιχειρηματικό ορμητήριο προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Ενα από τα πεδία υλοποίησης των επιλογών της αποτελούν και τα έργα υποδομής που πραγματοποιούνται στην Ελλάδα με συγχρηματοδότηση της ΕΕ και με στόχο την καλύτερη διασύνδεση των χωρών της περιοχής.

Την κατεύθυνση αυτή υλοποιούν όλα τα μεγάλα έργα που σχεδιάζονται και προωθείται η κατασκευή τους από την ελληνική κυβέρνηση, όπως είναι: Οι διευρωπαϊκοί οδικοί άξονες (ΠΑΘΕ-Εγνατία οδός) και οι διασυνδέσεις τους με τις βαλκανικές χώρες (λιμάνι Δυρραχίου και Μπουργκάς), η αναβάθμιση λιμανιών Θεσσαλονίκης, Καβάλας και Αλεξανδρούπολης, η σιδηροδρομική σύνδεση με Αλβανία κλπ., η αναβάθμιση των αεροδρομίων της Βόρειας Ελλάδας (Αλεξανδρούπολης, Καβάλας, Καστοριάς και Κοζάνης) και ιδιαίτερα του αεροδρομίου «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης.

Επίσης, στο πλαίσιο αυτό ενισχύονται υποδομές στήριξης της επιχειρηματικής διείσδυσης, όπως: Διασυνοριακές ζώνες ανάπτυξης, ΒΙΠΕ, δημιουργία διαμετακομιστικών κέντρων, αποθηκευτικών και εκθεσιακών χώρων. Προτεραιότητα δίνεται και στις τηλεπικοινωνίες, με κύριο έργο την ανάπτυξη διεθνώς ανταγωνιστικού τηλεπικοινωνιακού κόμβου με κέντρο τη Θεσσαλονίκη.

Την ίδια ώρα οι ελληνικές δημόσιες επιχειρήσεις, όπως η ΔΕΗ, τα «Ελληνικά Πετρέλαια» και ο ΟΤΕ, αλλά και οι τράπεζες, με τη διείσδυσή τους στις βαλκανικές χώρες, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των απαραίτητων περιφερειακών δικτύων υποδομών.

Ειδικά έργα στην κατεύθυνση της ενεργειακής διασύνδεσης των χωρών της περιοχής είναι η κατασκευή των πετρελαϊκού αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης, η επέκταση του αγωγού Θεσσαλονίκης - Σκοπίων μέχρι το Βελιγράδι μέσω του Κοσσυφοπεδίου και η κατασκευή δικτύου αγωγών φυσικού αερίου που, εκτός από την Ελλάδα, θα γίνει παράλληλα και σε Αλβανία, Γιουγκοσλαβία και ΠΓΔΜ.