Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο αρθρογράφος έχει σημαντικούς προβληματισμούς για τα σύγχρονα επιστημονικά και κοινωνικά θέματα, έχει δε συγγράψει πολλά άρθρα γύρω από αυτούς τους προβληματισμούς του. Στο άρθρο του υπάρχουν πολλά επιστημονικά και τεχνικά ζητήματα γύρω από το περιεχόμενο της ανάπτυξης, πολλά από τα οποία κατά τη γνώμη μας μέσα από τις γενικεύσεις και τις απλοποιήσεις, όπως παρουσιάζονται, δείχνουν ότι ο αρθρογράφος εμφανίζει μια σύγχυση σχετικά με την κατανόηση αυτών των φαινομένων, πολύ δε περισσότερο με τα όσα αναφέρει δεν αποκαλύπτεται η πολιτική πλευρά των ζητημάτων που σχετίζονται με την ανάπτυξη. Η εκτίμησή μας είναι ότι δημιουργούν μια στρεβλή εικόνα για τα ζητήματα της ανάπτυξης και αποπροσανατολίζουν τα μέλη του κόμματος από τις πολιτικές πλευρές αυτών των ζητημάτων.

Τα προβλήματα αυτά παρουσιάζουν μεγάλο ιδεολογικό ενδιαφέρον και πρέπει να προβληματίζουν κάθε κομμουνιστή, είτε αυτός είναι διανοούμενος, είτε εργάτης. Θα μπορούσε να αρχίσει ένας διάλογος γι' αυτά τα ζητήματα είτε μέσω του "Ρίζου" είτε στα πλαίσια του ΚΜΕ, έτσι ώστε να μας δοθεί η ευκαιρία να αναπτύξουμε αυτά τα θέματα οργανωμένα και με περισσότερη ακρίβεια.

* * *

α) Τόσο στο άρθρο στο "Ρ", όσο και στο αντίστοιχο άρθρο του στο περιοδικό "Νέα Οικολογία" τ.104, 1993 αντιλαμβάνεται τα παγκόσμια προβλήματα στον πλανήτη μας ως ο πλανήτης μας να ήταν ένα "κλειστό" σύστημα, για το οποίο ισχύει βέβαια το δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα, όπως διατυπώνεται από την κλασική θερμοδυναμική (εδώ ο αρθρογράφος μπερδεύει μάλιστα έννοιες κλειστό (close) και απομονωμένο (isolated) σύστημα, που διαφοροποιούνται στη θερμοδυναμική). Ο πλανήτης μας όμως, όπως και κάθε φυσικό σύστημα, έμβιο ή μη έμβιο, θεωρούνται ως ανοιχτά συστήματα, για τα οποία το περιεχόμενο του 2ου θερμοδυναμικού αξιώματος διατυπώνεται με διαφορετικό τρόπο. Με τη νέα διατύπωση στα πλαίσια της μη γραμμικής θερμοδυναμικής, οι μεταβολές του μεγέθους της εντροπίας λογίζονται με διαφορετικό τρόπο, έτσι ώστε μπαίνουν σε αμφισβήτηση πολλές από τις αυθαίρετες και μηχανιστικές προεκτάσεις της επιχειρηματολογίας του αρθρογράφου.

β) Σε καμία περίπτωση οι μηχανές, ακόμη και οι πιο σύγχρονες δεν ταυτίζονται από άποψη θερμοδυναμικής περιγραφής με τα έμβια όντα. Προφανώς ο αρθρογράφος έχει δεχτεί την επιρροή των μηχανιστικών φιλοσοφικών απόψεων του καθηγητή μας κ. Κριμπά, που έχει διατυπώσει κατά καιρούς ανάλογες απόψεις.

γ) Ο αρθρογράφος προσπαθεί να τεκμηριώσει τις απόψεις του για τα ζητήματα της οικονομικής ανάπτυξης που σχετίζονται με τις ανθρώπινες κοινωνίες με όρους και κανόνες της κλασικής θερμοδυναμικής, υιοθετώντας χωρίς να το αναφέρει αναγωγικές φιλοσοφικές απόψεις. Νομίζω ότι οι αναγωγική προσέγγιση ως φιλοσοφική τάση στην περιγραφή φυσικών και κοινωνικών φαινομένων δε διαθέτει πλέον το επιστημονικό κύρος που διέθετε στα μέσα του αιώνα και έχει δεχτεί έντονη κριτική από σύγχρονους επιστήμονες και μάλιστα μαρξιστές.

δ) Κύριος στόχος του αρθρογράφου είναι, από ό,τι φαίνεται, να δείξει ότι ο χρησιμοποιούμενος όρος "Βιώσιμη" ή "Αειφορική" ως μετάφραση του ξενόγλωσσου όρου "sustainable" δεν είναι συμβατός με το δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα της κλασικής θερμοδυναμικής και ως εκ τούτου είναι άστοχος και παραπλανητικός. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διατύπωση αυτού του όρου από την πρωθυπουργό της Νορβηγίας κ. G. H. Brundtland δημιούργησε πολλά ερωτηματικά που έχουν αναφερθεί σε πολλά άρθρα ειδικών σε θέματα αξιοποίησης φυσικών πόρων και ανάπτυξης. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι τόσο εμείς όσο και άλλοι επιστήμονες στην αλλοδαπή μελετούν γεωργικά οικοσυστήματα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν "αειφορικά" στο βαθμό που σ' αυτά αντικαθίσταται κάθε είδος εισροής αγροχημικού ή καύσιμου, με εισροή πληροφορίας, έτσι ώστε να τα καθιστά ικανά να αξιοποιούν την ηλιακή ενέργεια (διαχείριση φυτικής κόμης), συστήματα δηλαδή ανάλογα προς εκείνο του δάσους, αλλά που να δουλεύει πιο αποδοτικά. Νομίζω λοιπόν ότι ο όρος ούτε παραπλανητικός είναι ούτε άστοχος. Απλώς αυτό ισχύει για το περιεχόμενο της έννοιας που χρησιμοποιεί η κ. G. H. Brundtland. Πέραν δε αυτού κρίνουμε ότι δεν πρέπει να μηδενίζουμε τις απόψεις ορισμένων Ευρωπαίων ηγετών σε σχέση με τις ανησυχίες και τις προτάσεις τους για τα παγκόσμια προβλήματα. Εκείνο που κατά τη γνώμη μας δεν πρέπει να μας διαφεύγει είναι ότι τα ζητήματα αυτά που έχουν έντονο επιστημονικοτεχνικό, αλλά και πολιτικό χαρακτήρα έγιναν "σημαία" από ορισμένα μικροαστικά στοιχεία σοσιαλδημοκρατικού προσανατολισμού προκειμένου να εμφανιστούν τα λεγόμενα "οικολογικά" προβλήματα ως εναλλακτική πολιτική πρόταση απέναντι στον καπιταλισμό (π.χ. οι κινήσεις των "πρασίνων" στην Ευρώπη) για να καταλήξουν όμως τελικά να ταυτιστούν και να τον εξωραϊσουν.

* * *

* * *

Πρέπει η εργατική τάξη και το κόμμα της να πάρουν θέση για τα ζητήματα αυτά με βάση τις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού, με βάση τις αρχές του Διαλεκτικού και Ιστορικού Υλισμού.

• Να εξετάσουμε τις σχέσεις ανθρώπου - φύσης με βάση τα νέα δεδομένα της επιστήμης.
• Να εκτιμήσουμε αν ο καπιταλισμός έχει τη δυνατότητα στα πλαίσια της αγοράς και του ελεύθερου ανταγωνισμού να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα που δημιούργησε στον πλανήτη μας.
• Να εξετάσουμε αν στις συνθήκες το σοσιαλισμού μπορούν να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα ιδιαίτερα στα πρώτα του στάδια και όταν αυτό το κοινωνικό σύστημα εφαρμόζεται σ' ένα μόνο κράτος.

Θεωρούμε ότι αυτά είναι μια σειρά πολιτικά ζητήματα που θα μπορούσαν να απασχολήσουν ένα κομμουνιστικό κόμμα. Ας βοηθήσουμε λοιπόν να γίνουν τέτοιες συζητήσεις και ας μην μπλέκουμε τους μη ειδικούς με τα τεχνικά ζητήματα (φωτοσύνθεση, δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα, εντροπές κλπ.).

Κώστας ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

Γεωπόνος, διδάκτωρ στη Φυσιολογία των Φυτών

Εργαστήριο Φυσιολογίας φυτών

Τμήμα Βιολογίας - Πανεπιστήμιο Πατρών

Αγαπητέ "Ριζοσπάστη",

Η ανάγνωση της επιστολής του τέως Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Χρήστου Σαρτζετάκη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ελεύθερη Ωρα" στις 17.2.98 και απόσπασμά της στη σελίδα σου "Επικοινωνία" στις 12.3.98 (με σχετικό σχολιασμό της από τον σ. Σπύρο Διλιντά, πρώην Υποδ/τή της Εθνικής Τράπεζας), με αναστάτωσε και με εξήγειρε. Ανάλογα αισθήματα διαπίστωσα σε λίγο ότι εκδήλωσαν και πολλοί άλλοι, όχι, βέβαια, μόνο από τον κοινωνικοπολιτικό χώρο στον οποίο ανήκω. Αλλά και άνθρωποι που έτυχε να πάρουν μέρος στη μάχη της Φλώρινας κατά τον Εμφύλιο. Μερικοί απόρησαν ή ξαφνιάστηκαν, ορισμένοι αγανάκτησαν και άλλοι έβρισαν. Ενώ οι με τη μέγιστη δριμύτητα εκφρασθέντες ήταν πρώην φαντάροι του λεγόμενου εθνικού στρατού, που πήραν μέρος σ' εκείνη την πολυαίμακτη μάχη της Φλώρινας.

Αυτοί οι άνθρωποι, που "ως εκ θαύματος" επέζησαν από εκείνον τον Αρμαγεδδώνα, αισθάνθηκαν όχι απλώς ξανά πληγωμένοι, σωματικά και ψυχικά, αλλά βαρύτατα προσβεβλημένοι, γιατί ο πρώην έντιμος και ως εισαγγελέας, τον οποίο επί πέντε χρόνια τιμούσαν σαν Πρόεδρο της χώρας και, πολύ περισσότερο, εκτίμησαν όταν είχε το θάρρος να διερευνήσει το έγκλημα κατά του ήρωα του λαού μας, βουλευτή της ΕΔΑ και πανεπιστημιακού δάσκαλου Γρηγόρη Λαμπράκη, τον "είδαν", ύστερα από πενήντα ολόκληρα χρόνια, να τυμβωρυχεί, χωρίζοντας τους φαντάρους από τους αντάρτες του ΔΣΕ και χαρακτηρίζοντας, τους μεν εθνικούς ήρωες και τους δε "δήθεν ήρωες και εθνικούς αγωνιστές" ή "βρικόλακες των οποίων αποτολμάται η προβολή"!

Εδώ δε μας αφορά το προσωπικό ίσως ζήτημα του κ. Σαρτζετάκη, η ελλιπής, "πιθανόν", ενημέρωσή του επί των ιστορικών δεδομένων, η πολιτική του αστάθεια ή η διανοητική του αφροσύνη, η οποία τον οδήγησε στην άνευ προηγουμένου αμετροέπειά του. Πρόκειται για ένα μείζον θέμα. Πως, ενώ κι αυτός ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που ύμνησε το Ελληνικό Αουσβιτς - το κολαστήριο της Μακρονήσου - σαν "Νέο Παρθενώνα", αργότερα ομολόγησε ότι ήταν κακώς πληροφορημένος, να έρχεται ο κ. Σαρτζετάκης, ύστερα από μισό αιώνα και να δικαιώνει την προηγούμενη παράλογη και αντεθνική εκτίμηση του Κανελλόπουλου για το ανοσιούργημα στη Μακρόνησο!

Η δραματικότητα στην προκειμένη περίπτωση βρίσκεται στο ότι οι δημοκρατικοί, αριστεροί φαντάροι που ανέφερα παραπάνω έτυχε να ήταν "Μακρονησιώτες" που βασανίστηκαν άγρια από δήμιους αξιωματικούς τύπου Μπαϊρακτάρη, και στάλθηκαν κατά μάζες στο Γράμμο, με το πιστόλι στην πλάτη τους για να πολεμήσουν τ' αδέρφια τους του ΔΣΕ. Ετσι αναφαίνεται πιο αποκρουστική η φρίκη που αποπειράθηκε να αναζωπυρώσει ο τέως Πρόεδρος. Ο οποίος γνώριζε πολύ καλά ότι οι φαντάροι στέλνονταν στο σφαγείο για τα συμφέροντα των Αγγλων και Αμερικανών ιμπεριαλιστών και των ντόπιων υπηρετών τους, όπως πολύ καλά ήξερε ότι και ο Λαμπράκης σφαγιάστηκε γιατί αντιτάχθηκε σ' αυτά τα συμφέροντα, υπερασπιζόμενος την υπόθεση της ειρήνης. Κι ενώ οι φαντάροι στέλνονταν με τη βία στη σφαγή, οι αντάρτες του ΔΣΕ ήταν όλοι τους ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ, που είχαν απόλυτη συνείδηση του κινδύνου που απειλούσε την πατρίδα μας.

Γι' αυτό και η πολιτεία, της οποίας προϊστατο ο κ. Σαρτζετάκης και με τη δική του υπογραφή, αν θέλετε και συμβολή, απάλειψε την ιστορική αδικία, νόθευση, διαστρέβλωση και συκοφαντία για τον Εμφύλιο (και όχι "συμμοριτοπόλεμο") και το ΔΣΕ (και όχι "συμμορίτες"). Απόδειξη ότι αυτή η αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας έγινε δεκτή με ανακούφιση από το σύνολο σχεδόν του λαού μας. Αυτή την ανακούφιση και τη θέληση του λαού μας να μην ξαναζήσει παρόμοια τραγωδία, παρενέβη να υπερασπιστεί ο σ. Σπύρος Διλιντάς, που με νηφαλιότητα, ψυχραιμία, τεκμηρίωση και πολιτισμένο ύφος κατέδειξε την πρωτοφανή από το 1989 ως τα σήμερα εθνικά επισφαλή εκτροπή του τέως Προέδρου μας, αποκαθιστώντας την αλήθεια ως προς την αναφορά του κ. Σαρτζετάκη στην εμφυλιοπολεμική εκδήλωση στη Φλώρινα.

Τώρα, αν ένας πολιτειακός ταγός, όπως ο κ. Σαρτζετάκης, δυσκολεύεται να μελετήσει και κατανοήσει την ιστορία με το θουκυδίδειο πνεύμα, όπως αρμόζει, και με το γνωστό αξίωμα του Ρωμαίου ιστορικού Τάκιτου, δεν είναι εκτός πραγματικότητας, από παρόμοιες με τις δικές του σκέψεις και ιδεοληψίες να εμφορούνται και άλλοι συμπολίτες μας, κυρίως από τους ευεργετηθέντες από το Σχέδιο Μάρσαλ επί Γλύξμπουργκ και μετά.

Το επικίνδυνο είναι ότι τα όσα εξέφρασε ο τέως Πρόεδρος ελέχθησαν σήμερα, όταν μόλις λίγο πριν γλιτώσαμε από την αμερικανική πολεμική προβοκάτσια στον Περσικό Κόλπο, που σαν ωρολογιακή βόμβα ελλοχεύει και μας απειλεί. Σήμερα, που πάλι οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές ετοιμάζονται να επανενεργοποιήσουν την "Πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων" με τα όσα μαγειρεύουν στο Κόσσοβο, στη Μακεδονία των Σκοπίων, στο Αιγαίο κλπ. Κι όταν το ΠΑΣΟΚ του κ. Σημίτη όχι μόνο κρατά την Ελλάδα δέσμια του ΝΑΤΟ, αλλά το φέρνει και μέσα στη χώρα μας! Γεγονός που υπογραμμίζει και επιτάσσει το καθήκον σε κάθε Ελληνα πατριώτη να επαγρυπνεί. Γιατί ο κάθε Ελληνας πατριώτης οφείλει να μην ξεχνά τη μακάβρια προσφορά του Παναγιώτη Κανελλόπουλου προς τον πραγματικό αρχηγό του "εθνικού" στρατού κατά τον Εμφύλιο Βαν Φλιτ, όταν δείχνοντάς του Ελληνες στρατιώτες, του είπε: "Ιδού ο στρατός σας, στρατηγέ"!

Κι από κείνη την αντεθνική προσφορά έως το "ευχαριστώ τις ΗΠΑ" του σημερινού πρωθυπουργού μας, κατά το επεισόδιο των Ιμίων, η απόσταση - σκεφτείτε το καλά - δεν είναι μεγάλη. Αν ο κ. Σαρτζετάκης διάβαζε Περικλή (από τον Θουκυδίδη), ίσως να μην την πάθαινε τόσο άγαρμπα. Ποιος ξέρει τι είχε κατά νου; Πάντως τίποτε το εθνικό και πατριωτικό προς όφελος του ταλαιπωρημένου ελληνικού λαού.

Παρίσης ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

Μια επίσκεψη που έκανα πρόσφατα στη Βουδαπέστη μού έδωσε την ευκαιρία να συγκρίνω την ίδια πόλη σε δύο διαφορετικές εποχές το 1968 και το 1997.

Τότε, το 1968 ένα ταξίδι που έκανα από τη μακρινή Τασκένδη στη Βουδαπέστη με έκανε να γνωρίσω την όμορφη αυτή πόλη, πραγματοποιώντας έτσι μια πολύχρονη επιθυμία να βρεθώ στην καρδιά της Ευρώπης.

Μετά από μια όμορφη διαδρομή τριών ημερονυκτίων με την άνετη και πολυτελή υπερταχεία έφτασα στη Βουδαπέστη. Η πόλη μάς υποδέχτηκε με μια ψιλή βροχούλα. Μπροστά μας αντικρίζουμε τη Βουδαπέστη. Ωραία, μεγαλόπρεπη, θεαματική και αξιοπρεπής. Οι προσδοκίες μας δικαιώθηκαν στο ακέραιο.

Κτισμένη στην επίπεδη πλευρά του Δούναβη η Πέστη. Εδώ βρίσκονται όλα τα κυβερνητικά, κομματικά και διοικητικά κτίρια, η Βουλή και οι Διοικητικές Υπηρεσίες. Στολίδι της Βουδαπέστης ο αξιοθαύμαστος και αγέρωχος Δούναβης με τις πολυάριθμες γέφυρές του, με εξέχουσα τη γέφυρα της Μαργαρίτας. Στο μέσο του Δούναβη το νησί της Μαργαρίτας, ένα φυσικό ζωολογικό πάρκο, πνιγμένο μες στο πράσινο. Απέναντι, απ' την άλλη όχθη, αρχίζει η Βούδα. Κτισμένη πανοραμικά στις πλαγιές, εδώ τα παλιά βασιλικά ανάκτορα κτισμένα πάνω σ' ένα λοφίσκο. Θαυμάζει κανείς την αρχιτεκτονική τους ομορφιά που σήμερα αποτελούν ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία, τα οποία επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο.

Μα αν κανείς πηγαίνει στη Βουδαπέστη και δεν επισκεφτεί το άγαλμα της Ελευθερίας είναι σαν να πηγαίνει στη βρύση να πιει νερό και γυρίζει διψασμένος. Κτισμένο σ' ένα λόφο, σε μια πανοραμική θέση, βλέπεις όλη τη Βουδαπέστη, απ' όλες τις πλευρές της, να εκτείνεται προς τα κάτω και στη μέση ήρεμος να κυλά ο Δούναβης με τις κρεμαστές του γέφυρες.

Ενα μεγαλόπρεπο και επιβλητικό μνημείο, που απεικόνιζε τη διεθνιστική βοήθεια των Σοβιετικών στρατιωτών, που έδωσαν τη ζωή τους για την απελευθέρωση της Βουδαπέστης. 250 χιλιάδες στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού έπεσαν εδώ στο πεδίο της μάχης.

Ατέλειωτος ο κατάλογος των πεσόντων. Δίπλα από το μνημείο ο Κόκκινος φαντάρος με το αυτόματο στα χέρια στέκεται τραχύς και αυστηρός λες και φυλάει τους νεκρούς συμπολεμιστές του.

Τότε Σοβιετικοί ειδικοί και τεχνικοί εργάζονταν για την κατασκευή του μετρό της πόλης, που θα διέσχιζε την πόλη και το οποίο τέλειωσε ύστερα από 5 χρόνια. Παντού σ' όλη την πόλη έβλεπες οργασμό δουλιάς και ζωτικής ενέργειας, κτίζονταν μέγαρα, πολυκατοικίες, οι γερανοί ήταν δάσος πάνω από την πόλη. Δείγματα της σοσιαλιστικής ανοικοδόμησης και δημιουργικότητας και προόδου της Λ. Δημοκρατίας. Ο λαός γεύονταν τους καρπούς του σοσιαλισμού. Τα μαγαζιά πλημμυρισμένα από κάθε λογής αγαθά και προϊόντα.

Η ζωή όμως το 'φερε να ξαναπάω στο τέλος του 1997. Βρίσκω τη Βουδαπέστη πάλι πανέμορφη και γοητευτική, μα από την αίγλη και τις ομορφιές της σοσιαλιστικής Ουγγαρίας.

Οι καρποί των χρόνων της Λ. Δημοκρατίας φαίνονταν ξεκάθαρα, ακόμη και τώρα, παρ' όλο που οι ιθύνοντες προσπαθούν με κάθε μέσο και τρόπο να αμαυρώσουν και να κηλιδώσουν το λαμπρό έργο και τις επιτυχίες του παρελθόντος. Ο,τι μπορούν να αφαιρέσουν και να το καταστρέψουν το κάνουν χωρίς κανένα δισταγμό. Μα δεν μπορούν να ισοπεδώσουν τα μεγαλοπρεπή μέγαρα, τις γέφυρες, το περίφημο μετρό που διασχίζει την πόλη απ' άκρη σ' άκρη ενενήντα μέτρα κάτω από το Δούναβη κατορθώματα της σοσιαλιστικής περιόδου, τις συγκοινωνίες της πόλης τα τραμ, τρόλεϊ, λεωφορεία που σχηματίζουν ένα πραγματικό συγκοινωνιακό σκάκι.

Το νέο καπιταλιστικό καθεστώς κατάσχεσε και δήμευσε όλη τη δημόσια περιουσία, τα κτίρια του εργατικού κόμματος, τα δημόσια κτίρια πέρασαν στα χέρια των ιδιωτών, όλες οι υπηρεσίες και τα εργοστάσια ιδιωτικοποιήθηκαν, οι εργάτες απολύονται και πετάγονται στο δρόμο. Εξαφανίστηκαν οι κοινωνικές παροχές και το κράτος πρόνοιας. Κυριαρχεί η φτώχεια και η ανέχεια. Ο κόσμος σκυθρωπός και απελπισμένος αναπολεί το παρελθόν. Εφυγε από το λαό εκείνο το σφρίγος, η ζωντάνια και η δημιουργικότητα του παρελθόντος. Μειώθηκε κατακόρυφα η παραγωγή και έπεσε κάθετα το βιοτικό επίπεδο του λαού.

Κυριάρχησε η απάθεια η αδιαφορία, η αδράνεια. Στην πόλη αλωνίζουν οι ξένες εταιρίες, οι διάφορες "Σουζούκι", "Κόντινεντ", Οϊλ, ΣΕΛ κλπ. Ολα τα σκαθάρια της καπιταλιστικής μαφίας πέσανε πάνω στο κορμί της άμοιρης Ουγγαρίας. Το περίφημο εργοστάσιο Τσέπελ - το καμάρι της ουγγρικής βιομηχανίας - υπολειτουργεί στα χέρια των ιδιωτών και οι εργάτες στην πλειοψηφία τους απολύθηκαν. Αποκαταστάθηκαν όλοι οι αντεπαναστάτες πολιτικοί των γεγονότων του 1956, Ιμρε Νάγκι κλπ., αλλά και αξιωματούχοι του καθεστώτος Χόρτο, στήθηκαν μνημεία γι' αυτούς και αναμνηστικές πλάκες μπροστά στο κτίριο της Βουλής.

Αποκαθηλώθηκαν όλα τα μνημεία, ανδριάντες και προτομές των κλασικών του μαρξισμού, Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν, Στάλιν, όλων των Ούγγρων ηγετών της Επανάστασης του 1919 Μπέλα Κουν και άλλων.

Από το άγαλμα της Ελευθερίας, αυτό το θαυμάσιο μνημείο τέχνης και δείγμα διεθνιστικής αλληλεγγύης, δεν έμεινε τίποτα όρθιο που να θυμίζει το παλιό μνημείο.

Αφαιρέθηκαν όλα ό,τι θύμιζαν Κόκκινο Στρατό. Δε σεβάστηκαν τίποτα. Ούτε τις 250 χιλιάδες Σοβιετικών πολεμιστών που έπεσαν για την απελευθέρωση της Βουδαπέστης και της Ουγγαρίας.

Τα ονόματα των πεσόντων σβήστηκαν. Ο αγέρωχος Κόκκινος Στρατιώτης αποκαθηλώθηκε. Και μόνο στην κορυφή του μνημείο μια ξερή επιγραφή "Στους πεσόντες για την Ελευθερία", όπως αυτοί την εννοούν.

Ολα αυτά τα πολύτιμα μνημεία του παρελθόντος διακομίστηκαν σε μια ερημική περιοχή έξω από τη Βουδαπέστη, με πρωτοβουλία ορισμένων συντρόφων ιδιωτών και αναστηλώθηκαν εδώ με σειρά και τάξη. Ετσι δίνεται η ευκαιρία τώρα στους επισκέπτες - συμπαθούντες, σ' όλους αυτούς που συμπαθούν και νοσταλγούν το παρελθόν, μα και τις ιδέες αυτών, να τα επισκέπτονται, αποτίοντας έτσι φόρο τιμής σ' αυτούς τους επιφανείς παράγοντες του Παγκόσμιου Επαναστατικού Κινήματος. Σαν ένδειξη τιμής καταθέσαμε λίγα αγριολούλουδα σ' αυτούς.

Φύγαμε από τη Βουδαπέστη την ωραία και άξια θαυμαστή αυτή πόλη με μια θλίψη και απογοήτευση στην καρδιά μας για την κατάντια και τη συμφορά αυτής της χώρας.

Νίκος ΝΤΑΜΠΙΚΗΣ

Το μνημείο της απελευθέρωσης

Αποψη της πόλης