Σαράντα μέρες πέρασαν από το θάνατο του τελευταίου "Αλεξανδρινού", του ανθρώπου που ύμνησε τον ελληνισμό με καθαρές και απόλυτες πράξεις. Ο Κωστής Μοσκώφ, ο διανοούμενος, ο ιστορικός, ο συγγραφέας, ο ποιητής, ο οραματιστής εδώ και σαράντα μέρες, είναι ο μεγάλος "δραπέτης" από την επίγεια "Κόλαση" των ημερών μας. Σαράντα μέρες τώρα, η πατρική του γη τον "αγκαλιάζει" για πάντα.Την περασμένη Κυριακή πραγματοποιήθηκε το 40ήμερο μνημόσυνο από τους συγγενείς και φίλους του. Ο θάνατος (27 Ιούνη) του Κωστή Μοσκώφ ήταν πρόωρος για τα 59 του χρόνια, αλλά και για την πλουσιότατη δημιουργική του στιγμή.

Υπήρξε παράδειγμα δημιουργού, αλλά και ανθρώπινου σθένους. Με αξιοπρέπεια και αδιάκοπη δημιουργία, αντιμετώπισε την τριαντάχρονη, ανίατη αρρώστια του (καρκίνο στους λεμφαδένες από το 1969). Δεν παύει όμως, παρά τις αλλεπάλληλες κρίσεις, υποτροπές και οδυνηρές θεραπείες, να γράφει και να προσφέρει στον πολιτισμό. Ο Κ. Μοσκώφ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 15 Νοέμβρη του 1939, από μεγαλοαστική οικογένεια καπνεμπόρων. Εντάσσεται το 1956 στους Λαμπράκηδες και αναδείχνεται μέλος του εφταμελούς γραφείου της Νεολαίας Λαμπράκη. Το 1959, διώκεται για την υπεράσπισή του στην Αλγερινή Επανάσταση. Σπουδάζει, αρχικά, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Νομικά και στη συνέχεια, από το 1965, Ιστορία, Κοινωνιολογία και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, από το οποίο με εξαιρετική επιτυχία αποκτά διδακτορικό στην Ιστορία και στην Ιστορία της Ανθρώπινης Σκέψης. Το 1972, εκδίδει το βιβλίο "Η εθνική και κοινωνική συνείδηση στην Ελλάδα - Ιδεολογία του μεταπρατικού χώρου".Το 1974 εκδίδεται ένα άλλο πρωτότυπο, αποκαλυπτικό, μαρξιστικής ανάλυσης, ιστορικό βιβλίο του. Το "Θεσσαλονίκη, τομή της μεταπρατικής πόλης".Ρομαντική και ποιητική φύση, που εκδηλώνεται και με το περσινό, αυτοβιογραφικού χαρακτήρα, βιβλίο του "Στα όρια του έρωτα και της ιστορίας".Τη σχέση του με την ιστορία του αγωνιζόμενου λαϊκού αριστερού κινήματος, επιβεβαίωσε με την ένταξή του, μετά τη μεταπολίτευση, στο ΚΚΕ, από το οποίο υποστηριζόμενος από το 1975 και για τρεις τετραετίες υπήρξε δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Θεσσαλονίκης, ενώ διατέλεσε για τρεις μήνες και δήμαρχος Θεσσαλονίκης και στέλεχος του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών.

Το 1978 εκδίδει τη μελέτη του "Η κοινωνική συνείδηση στην ποίηση της Θεσσαλονίκης".Ακολουθούν: "Η πράξη και σιωπή - Τα όρια του έρωτα και της ιστορίας (Δοκίμια)" (1983), "Ποιήματα" (1987), "Για τον έρωτα και την επανάσταση" (ποιήματα, 1989), "Αραβική Ποίηση" και "Εβραϊκή Ποίηση" (επιλογή, μετάφραση, εισαγωγή). Τα βιβλία αυτά είναι καρπός της "συμβίωσής" του με τον αραβικό πολιτισμό, στον οποίο πρόσφερε τη γνωριμία με την ποίηση του Καβάφη, του Σεφέρη, του Ρίτσου και του Τσίρκα, προωθώντας μεταφράσεις έργων τους από Αραβες ελληνιστές. Εργο του ήταν τα "Καβάφεια", τα βραβεία "Καβάφης" και το Μουσείο Καβάφη στην Αλεξάνδρεια.

Το "Θέατρο Τέχνης - Κ. Κουν" θα παρουσιάσει, σήμερα, στην Πρέβεζα, στο Αρχαίο Θέατρο της Νικόπολης τον "Ορέστη" του Ευριπίδη,που ανεβαίνει σε μετάφραση Γιώργου Χειμωνά,σκηνοθεσία Μίμη Κουγιουμτζή,σκηνικά - κοστούμια Δημήτρη Μυταρά,μουσική Θάνου Μικρούτσικου και χορογραφία Κωνσταντίνου Ρήγου.Παίζουν: Γιώργος Κιμούλης, Ρένη Πιττακή, Γιάννης Δεγαϊτης, Περικλής Καρακωνσταντόγλου, Παντελής Παπαδόπουλος, Μιράντα Ζαφειροπούλου κ.ά. Ακολουθούν παραστάσεις: Δωδώνη (7/8) και Αρχαίο Θέατρο Οινιάδων (8/8).

• Ξεκίνησαν, χτες, στο θέατρο "Αναβρύτων" οι παραστάσεις του έργου "Μαλλιά Κουβάρια" του Νικόλαου Λάσκαρη,από τη θεατρική ομάδα "Διθύραμβος" και στο πλαίσιο των εκδηλώσεων "Καλοκαίρι στο Μαρούσι" που διοργανώνει ο δήμος. Η παράσταση, που θα παρουσιάζεται μέχρι τις 18 Αυγούστου, ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Μιχάλη Ζωγραφίδη,σκηνικά Βασίλη Λαζαρίδη,επιμέλεια κουστουμιών Εφης Νιχωρίτη και μουσική Βασίλη Τσόνογλου.Παίζουν: Κωνσταντίνος Τσαρίδης, Εφη Νιχωρίτη, Κυριακή Γάσπαρη, Στάθης Κόκκορης,κ.ά.
• Πρεμιέρα, σήμερα, στο θέατρο "Οραμα - Κ. Πρέκα" με την κωμωδία "Ω, τι κόσμος μαμά" των Εννεκεν και Βέμπερ,σε ελεύθερη διασκευή Γιώργου Κατσάμπη.Η σκηνοθεσία είναι του Κώστα Πρέκα,τα σκηνικά του Θόδωρου Βαρδαξή και η μουσική επιμέλεια της Ρούλας Αεράκη.Παίζουν: Κώστας Πρέκας, Θεοδώρα Βαρδαξή, Δέσποινα Πόγκα, Χρύσα Πιστιόλη, Γιάννης Τσιώμου, Λίζυ Ξανθοπούλου,κ.ά.
• Με δύο σταθμούς στη Δ. Μακεδονία συνεχίζει τη θερινή περιοδεία του το ΚΘΒΕ.Το έργο του Κάρλο Γκολντόνι "Οταν οι γυναίκες το γλεντούν" θα παρουσιαστεί, σήμερα, στα Γρεβενά και την Παρασκευή στην Κοζάνη. Την παράσταση σκηνοθετεί ο Γιάννης Ιορδανίδης.Τα σκηνικά - κοστούμια είναι του Φίλιππου Παπαγεωργίου,η μουσική του Γιάννη Μεταλλινού και οι χορογραφίες του Ισίδωρου Σιδέρη.Παίζουν: Κατερίνα Γιουλάκη, Μάρθα Καραγιάννη, Ελένη Ερήμου, Σάσα Καστούρα,κ.ά.
• Την τελευταία παράσταση στην Κοζάνη δίνει σήμερα και το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης με την "Τύχη της Μαρούλας",ενώ στη συνέχεια θα περιοδεύσει σε Γιαννιτσά (αύριο), Γρεβενά (10/8), Φλώρινα (11/8). Παίζουν: Παύλος Χαϊκάλης, Γιώργος Λέφας, Νίκος Αλεξίου,κ.ά.

Αλλά όταν κάθε καλοκαίρι είναι θέμα ημερών πότε θα αρχίσουν οι πυρκαγιές, είναι αδιανόητο να "κοιμάται ύπνον βαθύ" ο κρατικός μηχανισμός, να "ξυπνάει" δήθεν ξαφνιασμένος και να μην έχουν γίνει τα απλά, αυτονόητα και προληπτικά. Οχι μόνο για να σωθούν μνημεία, αλλά και ζωές, διότι πλέον μιλάμε για συστηματικό έγκλημα για το οποίο την ευθύνη φέρει αποκλειστικά το κράτος.

***

Κι αυτό είναι μόνο μία λεπτομέρεια που απλώς καταδεικνύει το μέγεθος της αμέλειας. Γιατί πριν την αποψίλωση είναι η δημιουργία ζωνών πυρασφάλειας γύρω από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα Μουσεία, που δεν υπάρχουν. Είναι η εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων πυρόσβεσης, και βέβαια όχι ενός ή και περισσότερων πυροσβεστήρων. Αρκεί να πούμε ότι από τα 19 βυζαντινά μουσεία και συλλογές μόνο τα 4 διαθέτουν πυρόσβεση και από τα 132 αρχαιολογικά μουσεία μόνο τα 24 έχουν πυρανίχνευση.

***

***

Δ. ΜΥΡΙΛΛΑ

Τον είχα ακούσει για πρώτη φορά, αμέσως μετά τη μεταπολίτευση, σε μια ανοιχτή μεγάλη συνάντηση του ΚΚΕ, σ' ένα κέντρο, στην Πλάκα.

Ο λόγος του με είχε συναρπάσει. Η σκέψη του ήταν καθαρή και διακρινόταν από μια συνοχή που υπερβατούσε της θεωρίας. Γινόταν ύλη.

Θυμάμαι πως είχα σκεφτεί: Είναι ένας "διανοούμενος με ανεπτυγμένη πολιτική σκέψη".

Υστερα από καιρό έμαθα πως ο Κωστής Μοσκώφ, που είχα θαυμάσει εκείνο το βράδυ, είχε πρόβλημα υγείας.

Το περνούσε στη σφαίρα της διανόησης που υπερβατούσε της φυσικής του ύπαρξης.

Με τον καιρό γνωριστήκαμε και στις μη προγραμματισμένες συναντήσεις μας ανταλλάσσαμε απόψεις πάνω στα τρέχοντα, κάθε φορά, θέματα.

Η αγάπη του για τη ζωή, τον έρωτα με τους ανθρώπους, τη φύση και τα πράγματα, είναι γνωστή.

Το πάθος του για τη διάδοση του ελληνικού γραπτού λόγου, της καβαφικής ποίησης, είχε βγει από τα γεωγραφικά μας σύνορα. Ολα γνωστά.

Ο Κωστής Μοσκώφ τα έκανε όλα πράξη. Εργο. Κάποτε, ενώ καθόμασταν στην πλατεία και δροσίζαμε ένα καλοκαιριάτικο μεσημέρι με ένα ποτήρι μπίρα, με ρώτησε:

- Πόσα βιβλία έχεις γράψει;

Του είχα δώσει το σωστό νούμερο και εκείνος με είχε και πάλι ρωτήσει.

- Πόσες σελίδες, δηλαδή;

Ποτέ δεν το είχα προσέξει. Τελικά, βρήκε έναν τρόπο.

Τόσα βιβλία επί τόσες σελίδες, κατά μέσον όρο, το καθένα, ίσον τόσες χιλιάδες σελίδες.

Αυτό δεν του αρκούσε.

- Πόσα χρόνια γράφεις; με ρώτησε.

Εκανα μια πρόχειρη μαθηματική πράξη, του έδωσα και πάλι το σωστό νούμερο. Ο Κωστής Μοσκώφ έκανε μια διαίρεση, τόσες σελίδες διά τόσα χρόνια, τόσες σελίδες το χρόνο, τόσες σελίδες τη μέρα.

Δε φάνηκε πολύ ικανοποιημένος.

- Από το περιεχόμενο των βιβλίων σου, μου είπε, νομίζω ότι θα μπορούσες να είχες γράψει περισσότερο.

Τον κοίταξα, έκπληκτη, στα μάτια, μεγάλα και εκφραστικά, υγρά και με μια μάλλον μόνιμη μελαγχολία σαν μια σκιά από πάνω τους.

- Καλά, σε παρακαλώ, τα βιβλία είναι χειρωνακτική υπόθεση; διαμαρτυρήθηκα.

- Το έργο είναι δουλιά, μου είχε απαντήσει μ' ένα αδιαμφισβήτητο τόνο στη φωνή του. Η σκέψη είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη φυσική έκφραση του ανθρώπου.

Είπαμε και άλλα που τα έχω ξεχάσει. Θα ήταν δευτερεύοντα.

Πιθανόν, να μην πήγα ποτέ στα Καβάφεια, γιατί προηγούνταν οι ποιητές. Ομως, αυτό ήταν το τελευταίο που θα μπορούσε να με απασχολήσει.

Τον Κωστή Μοσκώφ θα τον θυμάμαι ψηλό και λυγερό, εύστροφο και ευγενικό, θεωρητικό και πραγματικό, παραινετικό και θετικό.

Κυρίως, όμως, γενναίο απέναντι στη φθορά που του επέβαλε η μακροχρόνια αρρώστια του.

Ιωάννα ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ

Στο Ηρώδειο εμφανίζεται σήμερα το "Μουσικό Σύνολο Μάνος Χατζιδάκις" παρουσιάζοντας, 4 χρόνια μετά το θάνατο του συνθέτη, τους κύκλους τραγουδιών"Αθανασία" και "Για την Ελένη" που θα ερμηνεύσουν οι: Δήμητρα Γαλάνη, Ηλίας Λιούγκος και Αλκίνοος Ιωαννίδης.

Επίσης, στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται μία ενότητα τραγουδιών που ο Μάνος Χατζιδάκις είχε παρουσιάσει στον "Σείριο - ΖΟΟΜ" το 1986 με τη Δήμητρα Γαλάνη. Οι ενορχηστρώσεις είναι του ίδιου του συνθέτη και του Νίκου Κυπουργού που έχει και την καλλιτεχνική ευθύνη του Μουσικού Συνόλου ενώ τη συναυλία θα διευθύνει ο Λουκάς Καρυτινός.

Το έργο "Αθανασία" σε στίχους Νίκου Γκάτσου, γράφτηκε το 1975 και πρωτοερμηνεύτηκε από τη Δήμητρα Γαλάνη και το Μανώλη Μητσιά. Από αυτό τον κύκλο θα ακουστούν τα τραγούδια "Μια φορά κι έναν καιρό", "Αθανασία", "Ο Γιάννης ο φονιάς" κ. ά. Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης θα ερμηνεύσει τα: "Κάθε τρελό παιδί", "Κεμάλ", "Μην τον ρωτάς τον ουρανό".

Από τον κύκλο "Για την Ελένη", σε στίχους Μιχάλη Μπορμπούλη: "Ψηλά στην Ακροκόρινθο", "Μυρίζει ο κόσμος γιασεμί", "Αυτή 'ναι η αγάπη μας" κ. ά, ενώ ο Ηλίας Λιούγκος θα παρουσιάσει τα: "Εγινε παρεξήγηση", "Στο Λαύριο γίνεται χορός", "Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι".

Από το πρόγραμμα του "Σείριου", η Δήμητρα Γαλάνη θα ερμηνεύσει: "Η πίκρα σήμερα", "Ελα σε μένα", "Χορός με τη σκιά μου" και ο επίλογος θα είναι με το τραγούδι "Μια πόλη μαγική" σε στίχους του Μάνου Χατζιδάκι.