Πάνω από 1 τρισ. δρχ.πλήρωσαν οι Ελληνες φορολογούμενοι στο βωμό των κυβερνητικών επιλογών της δήθεν εξυγίανσης των προβληματικών επιχειρήσεων, που τελικά στο μόνο που στόχευαν ήταν η παραγραφή εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δραχμών που είχαν χρέη στις τράπεζες μια χούφτα μεγαλοεπιχειρηματίες. Αυτό προκύπτει από στοιχεία που ανακοίνωσε χτες για τον Οργανισμό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (ΟΑΕ), η υπουργός Ανάπτυξης Β. Παπανδρέου σε συνέντευξη Τύπου, που δόθηκε με αφορμή την κατάθεση στη Βουλή του νομοσχεδίου για τη διάλυση του Οργανισμού. Η υπουργός Ανάπτυξης, μάλιστα, με ιδιαίτερο κυνισμό παραδέχτηκε ότι ο ΟΑΕ λειτούργησε για να σώσει το τραπεζικό σύστημα της χώρας και κυρίως την Εθνική Τράπεζα, η οποία θα κατέρρεε υπό το βάρος των χρεών των προβληματικών επιχειρήσεων.

Η ανάγκη του εκσυγχρονισμού του δημόσιου τομέα η οποία εντάσσεται στα πλαίσια της γενικότερης "εκσυγχρονιστικής" πολιτικής που εφαρμόζει η κυβέρνηση από το 1993, επιβάλλει το "οριστικό κλείσιμο του ΟΑΕ ο οποίος δεν έχει πλέον λόγο ύπαρξης αφού τα προβλήματα που κλήθηκε να διαχειριστεί δεν υπάρχουν πια ούτε με την ένταση, ούτε και στην έκταση που είχαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80" τόνισε μεταξύ άλλων αναφερόμενη στο θέμα η Β. Παπανδρέου συμπληρώνοντας ότι "επιπλέον σήμερα υπάρχει το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο για αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων". Ιεραρχώντας τα προβλήματα που διαχειρίστηκε ο Οργανισμός από την ίδρυσή του, η υπουργός έθεσε πρώτη προτεραιότητα τη σωτηρία του τραπεζικού συστήματος που απειλούνταν με κατάρρευση από τα δισ. δρχ. ανεξόφλητων οφειλών επιχειρήσεων, που όπως χαρακτηριστικά τόνισε "διατηρούνταν στη ζωή με τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος", αποδεχόμενη το κρατικοδίαιτο χαρακτήρα των επιχειρήσεων αυτών.

Ετσι με τη θεσμοθέτηση του ΟΑΕ το 1993, τέθηκαν υπό τη σκέπη του 43 επιχειρήσεις με σύνολο υποχρεώσεων 171,6 δισ. δρχ. Για τη στήριξη των επιχειρήσεων αυτών και τη λεγόμενη εξυγίανσή τους χρειάστηκαν εκταμιεύσεις από τα ταμεία των Ελλήνων φορολογούμενων αξίας 400 δισ. δρχ. ενώ ακόμα 665 δισ. δρχ. είναι χρέη του Οργανισμού προς το δημόσιο, προερχόμενα από τα ίδια ταμεία που προορίζονται προς διαγραφή, με σχετική ρύθμιση που περιέχεται στο υπό κατάθεση νομοσχέδιο για τη διάλυση του Οργανισμού. Από τις επιχειρήσεις αυτές - όπως είπε και η υπουργός - κάποιες πέρασαν στον ιδιωτικό τομέα αφού χαρίστηκαν τα προηγούμενα επιχειρηματικά χρέη και αυτή τη στιγμή ουσιαστικά μόνο μία βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο του Οργανισμού. Πρόκειται για τη ΣΟΦΤΕΞ, η οποία βρίσκεται σε διαδικασία ξεπουλήματος. Πάντως η υπουργός απέφυγε να πει πόσες από τις επιχειρήσεις που επέστρεψαν στον ιδιωτικό τομέα, αυτή τη στιγμή λειτουργούν και βέβαια για εύλογους λόγους, αφού αυτές δεν είναι πάνω από 5. Εκτός της ΣΟΦΤΕΞ που είναι η μοναδική εν λειτουργία επιχείρηση του Οργανισμού και κανείς δεν εγγυάται για πόσο διάστημα ακόμη, στον Οργανισμό υπάγονται 23 ακόμη επιχειρήσεις που βρίσκονται σε καθεστώς εκκαθάρισης εδώ και χρόνια.

Οσον αφορά το χρονοδιάγραμμα οριστικής κατάργησης του Οργανισμού, όπως αυτό προβλέπεται από το υπό κατάθεση στη Βουλή νομοσχέδιο, αναμένεται η επιλογή συμβούλου για την ανάθεση της εκκαθάρισης του Οργανισμού και η διάλυση του Οργανισμού με τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης. Η ολοκλήρωση των διαδικασιών εκκαθάρισης θα είναι μέγιστης διάρκειας 2 χρόνων, ενώ για την επίσπευση των διαδικασιών προβλέπεται παραγραφή χρεών καθώς και απαλλαγή από φορολογικούς ελέγχους. Η εκκαθαρίστρια αναλαμβάνει την υποχρέωση να ρευστοποιήσει τα περιουσιακά στοιχεία του ΟΑΕ, να εισπράξει τις απαιτήσεις του και να πληρώσει όσα από τα χρέη επιτρέπει το ενεργητικό του. Περιουσιακά στοιχεία του Οργανισμού που δε θα καταστεί δυνατή η ρευστοποίησή τους, θα περιέλθουν στο δημόσιο. Οσο για το προσωπικό που αριθμεί περίπου 40 άτομα, προβλέπεται είτε να αποζημιωθούν είτε να μεταταγούν σε θέσεις του υπουργείου Ανάπτυξης. Με την ολοκλήρωση των παραπάνω ρυθμίσεων κλείνει, και ουσιαστικά, ο 15χρονος κύκλος ζωής του ΟΑΕ.

Κομμάτι - κομμάτι κυβέρνηση και διοίκηση της Εθνικής πουλάνε τη μεγαλύτερη εμπορική τράπεζα σε ξένους τραπεζικούς και χρηματιστικούς ομίλους, κυρίως αμερικανικούς. Πρόκειται για μία διαδικασία "υπόγειας" ιδιωτικοποίησης της Εθνικής - σε αντίθεση με την Ιονική που υποτίθεται πως γίνεται με τυμπανοκρουσίες και την Εμπορική η οποία θα ακολουθήσει - η οποία συντελείται με μοχλό το ομολογιακό δάνειο που είχε υπογράψει η διοίκηση Βρανόπουλου το 1991 με το υπουργείο Οικονομικών. Η σύμβαση του δάνειου ανανεώθηκε το 1996, με κυριότερο όρο τη δυνατότητα μετατροπής των περίπου 8 εκατομμυρίων ομολογιών σε αντίστοιχο αριθμό μετοχών, την περίοδο 1997-2001. Συγκεκριμένα προβλέπεται ότι κάθε χρόνο και καθ' όλη τη διάρκεια της συμβατικής περιόδου θα μετατρέπεται το 20% του ομολογιακού δάνειου σε μετοχές. Ηδη το υπουργείο Οικονομικών αναμένει την επόμενη Γενική Συνέλευση της Εθνικής τον ερχόμενο Ιούνη, ώστε να διαθέσει στην αγορά άλλες 1,6 εκατ. μετοχές της Εθνικής, οι οποίες αντιστοιχούν στο δεύτερο τμήμα του μετατρέψιμου ομολογιακού δάνειου. Τον προηγούμενο Μάη πουλήθηκε το πρώτο 20%, που αντιστοιχεί σε 1,6 εκατ. μετοχές, ενώ το υπουργείο Οικονομικών ξεφορτώθηκε και άλλα 900.000 "κομμάτια" της Τράπεζας, τα οποία διατηρούσε στο χαρτοφυλάκιό του. Συνολικά πουλήθηκαν 2,5 εκατ. μετοχές, οι οποίες - σύμφωνα με ανακοίνωση της Εθνικής - κατέληξαν κατά 90% σε μεγάλα ξένα "θεσμικά ταμεία" και κατά 10% σε "θεσμικούς επενδυτές" που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

Κοινός στόχος της κυβέρνησης και της διοίκησης της Εθνικής είναι οι ξένοι "θεσμικοί" να αποκτήσουν ένα σημαντικό μερίδιο των μετοχών της Τράπεζας. Το ερώτημα είναι τι ποσοστό είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν στις ξένες ευρωπαϊκές και αμερικανικές τράπεζες και χρηματιστηριακές εταιρίες; Πρόσφατα ο διοικητής της Εθνικής δήλωσε ότι το 25% των μετοχών της Τράπεζας έχει περάσει στα χέρια ξένων. Πρόκειται για ένα ποσοστό το οποίο κυριολεκτικά "δένει" την Εθνική με το διεθνές τραπεζικό κεφάλαιο, το οποίο είναι πλέον σε θέση να καθορίζει τις επενδυτικές - στρατηγικές της επιλογές. Από την άποψη αυτή δεν είναι τυχαίο το "άνοιγμα" της Τράπεζας στη βαλκανική αγορά με εξαγορές τραπεζών στις όμορες χώρες, πολιτική η οποία έχει προφανή στόχο να ανοίξει δρόμους και να ξεκαθαρίσει το τοπίο στις δύσβατες περιοχές της Βαλκανικής, ώστε να ακολουθήσουν στη συνέχεια οι ξένοι "επενδυτές".

Αλλά και αυτή η συμμετοχή των ξένων κεφαλαίων στην Εθνική θα διευρυνθεί, αν η ελληνική κυβέρνηση συνεχίσει να πωλεί τις μετατρέψιμες μετοχές που έχει στα χέρια της. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι μετά από δύο αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής κατά 80 δισ. δραχμές η πρώτη τον προηγούμενο Μάρτη και κατά 26,2 δισ. δραχμές η δεύτερη τον προηγούμενο Μάη, το συνολικό μετοχικό κεφαλαίο της Τράπεζας ανήλθε σε 157,2 δισ. δραχμές διαιρούμενο σε 27.097.558 κοινές μετοχές. Αυτό σημαίνει ότι οι ξένοι "θεσμικοί" κατέχουν σήμερα 6.774.000 μετοχές της Εθνικής, δηλαδή το 25%, ενώ δεν είναι γνωστό τι αριθμό μετοχών κατέχουν άλλοι ιδιωτικοί φορείς στην Ελλάδα. Στην περίπτωση που οι υπόλοιπες 6,4 εκατ. μετατρέψιμες μετοχές (έχουν ήδη πωληθεί 1,6 εκατομμύρια τεμάχια) πουληθούν από το υπουργείο Οικονομικών σε ιδιώτες στην ίδια αναλογία που διατέθηκαν και τον προηγούμενο Μάη (90/10), τότε τα ξένα "θεσμικά" ταμεία θα βρεθούν να κατέχουν το 2001 περισσότερο από το 35% του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής. Αυτό δε θα είναι απλά ιδιωτικοποίηση της Τράπεζας, αλλά πλήρης έλεγχός της από το ξένο κεφάλαιο, μια και έλεγχος μιας εταιρίας ή τράπεζας μπορεί να επιτευχθεί και με μικρότερο ποσοστό, όπως το 25% που κατέχουν σήμερα οι ξένοι.

Στο ερώτημα τέλος προς υπηρεσιακούς παράγοντες γιατί δεν προχωρούν τώρα στην πώληση του δεύτερου πακέτου των 1,6 εκατ. μετοχών της Εθνικής, αλλά αναμένουν τη Γενική Συνέλευση της Τράπεζας τον ερχόμενο Ιούνη, οι τελευταίοι υποστηρίζουν ότι αυτό γίνεται επειδή ήδη το υπουργείο Οικονομικών έχει εισπράξει τον τόκο των ομολογιών πριν αυτές μετατραπούν σε μετοχές στις 25 του προηγούμενου Νοέμβρη. Αυτό απλά σημαίνει ότι αν το υπουργείο πωλούσε σήμερα τις μετοχές σε ιδιώτες, οι τελευταίοι δε θα δικαιούνται μέρισμα από τα κέρδη που θα διανείμει η Τράπεζα στους μετόχους για το έτος 1998. Το συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο από το Γενάρη μέχρι και τις 25 Νοέμβρη λειτουργούσε σαν ομολογία και σαν μετοχή μόνο την περίοδο 26 Νοέμβρη μέχρι το τέλος του 1998. Αντίθετα όσοι αγοράσουν τις μετοχές μετά τη Γενική Συνέλευση της Εθνικής τον ερχόμενο χρόνο αποκτούν και δικαίωμα μερίσματος για τα κέρδη του 1999 που θα διανεμηθούν το 2000.

Αυτός είναι και ο λόγος που το υπουργείο Οικονομικών κρατάει τις μετοχές στο χαρτοφυλάκιο της Δημόσιας Εταιρείας Κινητών Αξιών (ΔΕΚΑ), η οποία διαχειρίζεται τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις. Διαφορετικά θα τις είχαν "σκοτώσει" πριν την ώρα τους...

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ