• Από τον "Κέδρο" κυκλοφόρησαν: Ενας τόμος με τίτλο "Α. Π. Τσέχοφ - Επιλογή από το έργο του".Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα επιλογή με 21 νουβέλες και διηγήματα, κρίσεις, σχόλια από την πρώτη δημοσίευση κάθε τσεχοφικού έργου. Η επιλογή έγινε από την Λ. Ισάγιεβα. Τον τόμο προλογίζει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος και ο εξαίρετος μεταφραστής Γιάννης Στυλιάτης.Παρατίθεται εισαγωγικά άρθρο του Γ. Ν. Μπέρντνικοφ.Επιμέλεια Μάνιας Στυλιάτη - Φερτάκη.Ο "Κέδρος" εξέδωσε τρεις τόμους της ποιητικής δημιουργίας του Τίτου Πατρίκιου.Τα "Ποιήματα Ι" αφορούν στην ποιητική παραγωγή των χρόνων 1943 - 1953 (τα ανέκδοτα νεανικά και η πρώτη συλλογή "Χωματόδρομος"). Τα "Ποιήματα ΙΙ" αφορούν στα χρόνια 1953 - 1959 ("Τέλος του καλοκαιριού", "Τα κοιτάσματα του χρόνου", "Αντιδικίες", "Μαθητεία"). Τα "Ποιήματα ΙΙΙ" περιέχουν τις προ πολλού εξαντλημένες συλλογές "Μαθητεία ξανά", "Θάλασσα επαγγελίας", "Παραμορφώσεις", "Προαιρετική στάση", που γράφτηκαν στα χρόνια 1959 - 1973. Από τα ποιητικά βιβλία του Τ. Πατρίκιου που εκδόθηκαν αργότερα, οι "Αντικριστοί καθρέφτες" (1989) κυκλοφορούν αυτοτελείς, ενώ η "Ηδονή των παραστάσεων" (1992), που εξαντλήθηκε, θα ξανακυκλοφορήσει.
• Από τον Παπαδήμα κυκλοφόρησαν: Ενας πολυτελής τόμος (ελληνικά - αγγλικά) με τίτλο "ΠΥΛΟΣ. ΝΑΒΑΡΙΝΟ - ΝΙΟΚΑΣΤΡΟ - ΑΝΑΚΤΟΡΟ ΝΕΣΤΟΡΟΣ. Μνήμες και χρώματα".Οι εξαίρετες φωτογραφίες είναι του Κώστα Δρήμτζια.Κείμενα, επιλογή στίχων, φιλολογική επιμέλεια Χαράλαμπου Μπάλτα.Καλλιτεχνική επιμέλεια Γιάννη Λεκκού.Στη σειρά "Λαοί και Πολιτισμοί" κυκλοφόρησαν οι μελέτες Κ. Μ. Κόλοβα - Ε. Λ. Οζερέσκαγια "Η καθημερινή ζωή στην αρχαία Ελλάδα" (μετάφραση Γιώργου Ζωίδη), Ντ. Αλεξάντρ - Μπιντού - Ντιντιέ Λετ "Η καθημερινή ζωή των παιδιών στο Μεσαίωνα" (μετάφραση Σταύρου Βλοντάκη). Επίσης οι αρχαιολογικές μελέτες: Ντ. Μ. Μακντόουελ "Σπαρτιάτικο Δίκαιο" (μετάφραση Νίκου Κονομή), και Αγγελου Σ. Βλάχου "Η οικοδόμηση της Δημοκρατίας".
• Από τον "Πατάκη" κυκλοφόρησαν: Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος συγκέντρωσε 170 ποιήματα γραμμένα με τον "τρόπο" του μεγάλου Αλεξανδρινού ποιητή, που παρωδούν τον ίδιο ή ποιητικά του θέματα και μοτίβα και τα περιέλαβε, σχολιάζοντάς τα, στον τόμο "Παρωδίες Καβαφικών Ποιημάτων 1917 - 1997".Επίσης κυκλοφόρησαν: Παντελής Καλιότσος "Τον αιώνα που ξύπνησε ο πηλός" (μυθιστόρημα). Ηλίας Σ. Σπυρόπουλος "Αριστοφάνη "Αχαρνείς"" (εισαγωγή, μετάφραση, σημειώσεις και το αρχαίο κείμενο). Πρέντραγκ Ματβέγιεβιτς "Μεσογειακή σύνοψη" ("οδοιπορικό" στη Μεσόγειο - που συνοψίζει ιστορικά, πολιτιστικά, εθνικά τις χώρες του μεσογειακού χώρου - του σημαντικού Ρωσο-Κροάτη συγγραφέα, μετάφραση Παναγιώτα Πανταζή,εισαγωγή Τάκη Θεοδωρόπουλου.Μάρτιν Εϊμις "Νυχτερινό τρένο" (μετάφραση Μαρία - Ρόζα Τραϊκόγλου,μυθιστόρημα). Τζόζεφ Κόνραντ "Η επιστροφή" (μετάφραση Τάκης Μενδράκος,νουβέλα, στη σειρά "Τα μικρά κλασικά"). Το λογοτεχνικό ημερολόγιο 1999 των εκδόσεων "Πατάκη" τιτλοφορείται "Ανθρώπων Πόλεις".Ανθολόγηση κειμένων - σχεδιασμός έκδοσης Κώστας Σταμάτης.
• Από τη "Δωδώνη" κυκλοφόρησε το βιβλίο του Γιάννη Α. Κοντοσώρου "Ταξίδι (Ποίηση - Χρονογράφημα".Το δεύτερο αυτό βιβλίο του Γ. Κοντοσώρου (το πρώτο του "Απόπειρα Ποιητική" κυκλοφόρησε το 1987) εικονογραφείται με σκίτσα του ζωγράφου Γιάννη Χατζηγιάννη.

Κυκλοφόρησε τελευταία στη Νέα Υόρκη από τον εκδοτικό Οίκο "Pella Publishing Co", το βιβλίο του Μιχαήλ Μάτσα: "Η Αυταπάτη της Ασφάλειας", ("The Illousion of Safety" - The Story of the Greek Jews During World War II").

Το βιβλίο, μαρτυρία της απάνθρωπης γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα και του τραγικού τέλους του εβραϊκού πληθυσμού στη χώρα μας, είναι βασισμένο σε γεγονότα, που ο συγγραφέας, παιδί τότε, έζησε από κοντά.

Ο Μ. Μάτσας ανέλαβε αυτό το οδυνηρό καθήκον, ακολουθώντας τα χνάρια της οικογένειας και των συγγενών του. Μελέτησε αρκετά χρόνια σε διάφορες χώρες ντοκουμέντα. Στο βιβλίο υπάρχει κατάλογος των πόλεων όπου ζούσαν Εβραίοι, ο αριθμός του πληθυσμού τους και κατάλογος των λίγων επιζώντων.

Εχουν πολλά γραφτεί για το ολοκαύτωμα, για το δράμα ενός μέρους της ανθρώπινης "οικογένειας" που απάνθρωπα τιμωρήθηκε από τους ναζί και τις ρατσιστικές κυβερνήσεις σ' όλη τη γη. Διαβάζοντας το βιβλίο ανακαλύπτεις σημαντικές λεπτομέρειες που συγκλονίζουν.

Ο γιατρός Μάτσας γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Εκεί τον βρήκε ο πόλεμος και στην Κατοχή έγινε αυτόπτης μάρτυρας του ξεσπιτωμού τόσων ανθρώπων της θρησκείας του. Από το 1956 ζει στην Αμερική.

Ο συγγραφέας, που αναφέρεται στην αντίσταση του ελληνικού λαού και ονομαστικά στους Ελληνοεβραίους που πολέμησαν στις τάξεις του ΕΛΑΣ, οφείλει τη ζωή του ίδιου και της οικογένειάς του στις οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΠΟΝ, ΕΛΑΣ, που εξασφάλισαν άσυλο στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές. Γράφει λεπτομέρειες για τοποθεσίες, μάχες και ηρωισμούς.

Μέσα από τις σελίδες του ξεπηδάνε μεγάλες αλήθειες, ποιος βοήθησε να σωθούν οι Εβραίοι και ποιοι με τη σιωπή και ανεκτικότητά τους έστριψαν αλλού το βλέμμα. Το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ γλίτωσαν ανθρώπους, ενώ οι Αγγλοι, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το OSS, που γνώριζαν τις τύχες των Εβραίων σε κάθε κατεχόμενη χώρα, κάλυψαν με τη σιωπή τους το έγκλημα.

Ο Μιχαήλ Μάτσας, που το ολοκαύτωμα στοίχισε τη ζωή στο 90% των συγγενών του, αποδίδει "τα του Καίσαρος τω Καίσαρι".

Ελένη ΠΑΪΔΟΥΣΗ

"Εκεί στο ξέφωτο ξανά θα σμίξω/ με την τέχνη του λόγου", υπόσχεται η Μάρω Καβαφάκη. Καθώς "απαρνήθηκε" το χώρο της ποίησης, για ν' ακολουθήσει τους "συναρπαστικούς δρόμους της επιστήμης" επιστρέφει σ' αυτόν "νοσταλγική μετανάστρια". Αυτός είναι το "ξέφωτο" που θα την ξαναγεννήσει μέσα απ' "το λαβύρινθο τον πολυδαίδαλο" της ξενιτιάς.

Αν "ξέχασε", λοιπόν, ο αποδέκτης του λόγου της, "πώς μοιάζει να ζεις/ να βλέπεις, ν' ακούς, να οσφρίζεσαι, να αισθάνεσαι, να υπάρχεις", σ' αυτό το ξέφωτο" που λέγεται πνευματική πατρίδα, θα τα βιώσεις όλα τούτα, ξανά και ξανά. Εδώ επαληθεύεται το Σύμπαν μέσα απ' τον Ανθρωπο, στο πρόσωπο του Μακρυγιάννη, που 'ναι ο άγιος της γνήσιας επικοινωνίας.

Η ποιήτρια επιστρέφοντας του λέει: "Πρόσφερες αγάπη κι έδρεψες κατάρα. / Ζήτησες δικαιοσύνη - ούτε καν αναγνώριση. / Σ' αγνόησαν. / Σ' αγνόησαν... / Μα εσύ παρέμεινες Ανθρωπος".

Για τη Μ.Κ., το να υπάρχεις αληθινά, σημαίνει να βιώνεις γύρω σου την ομορφιά, βλέποντάς τη με τα μάτια της ψυχής. Ετσι σαν άλλη Ελεν Κέλερ, προσπαθεί να πείσει τον άνθρωπο, μιλώντας σ' ένα τριαντάφυλλο: "Αθέατο/ μικρό μου τριαντάφυλλο/ που κάποιες στιγμές/ ανθίζεις/ (... ) για τα δικά μου μάτια/ μονάχα (...) θα 'θελα να 'χα το δώρο/ τ' άνθισμά σου να φανερώσω/ στων τυφλών τα μάτια ακόμα".

Το μήνυμα σαφές: Δεν υπάρχουμε στη φύση, γιατί απουσιάζουμε απ' τον ίδιο τον εαυτό μας. Η ποιήτρια δε χαίρεται μόνο για όσα ξαναζεί αλλά και θλίβεται για όσα έχασε στο πέρασμα του χρόνου, μακριά απ' την ουσία της ύπαρξης. Μαζί με την ομορφιά, όπου αυτή ακόμα υπάρχει, ζει και την "ανέλπιδη μοίρα των πεθαμένων ερώτων". Λυτρωτικό αποτέλεσμα αυτής της χαρμολύπης, η αυθεντική της ποίηση. Οι στίχοι τούτοι, καθώς πέρασαν μέσα απ' το πρίσμα των δακρύων, "το ουράνιο τόξο φάνηκε. / Κι έμεινε". (Εκδόσεις ΜΑΥΡΙΔΗΣ).

Γιάννης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ

Είναι πολύ σημαντικό να γοητεύεις τα παιδιά - δε μένουν έξω κι οι μεγάλοι- μ' ένα αφήγημα, που, επιτελώντας την παιδευτική ιδιότητά του, διδάσκει προκαλώντας και μεγάλη ψυχική ευφορία. Να γίνεις μια σταγόνα νερό στη ρίζα ενός Γερο - Πεύκου και σαν περίεργο μαθητούδι να ρωτά,ς για να πληροφορηθείς, πώς γίνεται ένα δέντρο, πώς λειτουργεί το εργοστάσιο τροφοδοσίας και συντήρησής του, και, το σημαντικότερο, πώς αυτό συμβάλλει στη διατήρηση της ζωής του ανθρώπου: "και να μην ξεχνάς πως μέσα σ' ένα δέντρο, σ' ένα φυτό γενικά, πάντα κάτι γίνεται. Κι αυτό το κάτι εξαρτάται, επηρεάζει κι επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό απ' όλα τ' άλλα "κάτι". Κι όλα αυτά μαζί σε μια θαυμάσια συνεργασία φτιάχνουν το δέντρο, το δάσος, που είναι πηγή ζωής του πλανήτη μας".

Η Αυγή Παπάκου - Λάγου έχει ασχοληθεί κυρίως με το παιδικό βιβλίο (αριθμούν μερικές δεκάδες τα σχετικά βιβλία της). Εχει επαινεθεί, βραβευτεί και αναγνωριστεί ως σημαντικό κεφάλαιο στην παιδική Λογοτεχνία. Το τελευταίο βιβλίο της "Το φιλί της ζωής", με μεγάλη αξία - παιδευτική και λογοτεχνική - σήμερα ειδικά που αφανίζονται ανάλγητα τα δάση σ' όλη τη γη, είτε από τη ρύπανση, είτε από τις καταστροφικές πυρκαγιές, κι εμείς μένουμε απλοί θεατές στον επικείμενο, αν δε ληφθούν άμεσα μέτρα, αφανισμό της ίδιας μας της ζωής.

Ας διαβαστεί στα σχολεία να ευαισθητοποιηθούν τα παιδιά, ικανότητα που την έχει εξασφαλισμένη η γλαφυρή γραφή του κειμένου. Αρωγός κι η έξοχη εικονογράφηση της Εύας Μελά, για τη ζωντανή μετάδοση του μηνύματος. Κι οι γονείς ας το διαβάσουν μαζί με τα παιδιά τους, νουθετώντας τα, για να εξακολουθήσουν οι γενιές που θα 'ρθουν να θαυμάζουν τη μοναδικότητα της πηγής της ζωής, τη φύση.

Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

Στην ποίηση της Ο. Π. συναντάμε λόγο σφιχτό, με κύριο χαρακτηριστικό τη δύναμη των λέξεων, που πηγάζει από προσωπική τεχνική. Η Ο. Π. τονίζει το στίχο, ώστε το βάρος να πέφτει πάνω στις λέξεις, κυρίως ουσιαστικά κι επίθετα και το νόημά τους. Τα ρήματα λίγα κι επιλεγμένα, ώστε να παίζουν ρόλο "πιλότου" στην ποίησή της. Μια ποίηση με κίνηση, αρμονία να οριοθετεί εικονοπλαστικές καταστάσεις. Η λειτουργία της εξομολόγησης κυριαρχεί κι απεικονίζει την ψυχοσύνθεση της Ο. Π. Μοναχική, καταφεύγει στην ποίηση κι ανοίγει διάπλατα την ψυχή της: "Πνίγηκα μέσα στο κόκκινο κομμάτι μου/ κρατώντας τυφλό/ τον κίτρινο στήμονα του άνθους/ το αίμα μου κόκκινο/ το κόκκινο κομμάτι μου αίμα... " (εκδόσεις "Ιωλκός").

Η πρώτη παρουσία στην ποίηση της Κ. Σ. Τ. γίνεται με τη συλλογή "Το αόρατο λουλούδι". Πρόκειται για λυρικά ποιήματα, με τρυφερότητα κι ευαισθησία. Η γραφή στρωτή, χωρίς πλατειασμούς, με έμπνευση και στοχασμό. Η ποιήτρια, συχνά ερωτική, κινείται σε μικρές ανθρώπινες στιγμές, γεμάτες από το βάρος του κοινωνικού "γίγνεσθαι".

Κάθε, σχεδόν, ποίημά της τελειώνει με μια κορόνα που γοητεύει τον αναγνώστη της.

Χαιρετίζουμε αυτή την πρώτη παρουσία, που υπόσχεται μια συνέχεια αξιώσεων. "Οταν είδε τον ήλιο να ροδίζει/ πέρα στα μακρινά βουνά/ νερό ματωμένο έτρεχε η πηγή. / Εκεί έγειρε να ξεδιψάσει. / Οι διώκτες ήταν κοντά. / Δεν τον είδαμε ποτέ από τότε. /" (εκδόσεις "Ιωλκός").

Φαίδρα ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ