Η νέα κρίση, με επίκεντρο και πάλι τη Βραζιλία, φέρνει στην επιφάνεια τους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς και στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν από την εισαγωγή του ΕΥΡΩ και τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Η διοίκηση της ΕΚΤ αντιμετωπίζει την πρώτη "πρόκληση", αφού καλείται να πάρει μέτρα "προστασίας" του κοινού νομίσματος με τη μείωση του επιτοκίου. Ηδη χτες οι φήμες για πιθανή αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων προκάλεσαν απαισιοδοξία, αφού μια τέτοια εξέλιξη θα μείωνε τα περιθώρια πτώσης του ευρω-επιτοκίου. Χτες, εξάλλου, η διοίκηση της ΕΚΤ με έκθεσή της για τον τραπεζικό τομέα επισημαίνει κινδύνους από την Ασία, τη Ρωσία και την Ιαπωνία.

Η Γερμανία, αλλά και η Γαλλία ζητούν τη μείωση του ευρω-επιτοκίου. Ειδικότερα από την πλευρά της Γερμανίας προβάλλεται η αναγκαιότητα της μείωσης των επιτοκίων, ανεξάρτητα από την πορεία ανάπτυξης και αυτό γιατί θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας, η οποία σημειώνει και πάλι μεγάλη αύξηση. Ομως μια μείωση του ευρω-επιτοκίου, που μπορεί να "ανακουφίζει" τους κυβερνώντες, τη Γερμανία, είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει πολλά και σοβαρά προβλήματα στις οικονομίες των χωρών που βρίσκονται σε χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης. Οι χώρες αυτές προτείνουν να γίνει η μείωση του επιτοκίου μόνο εφόσον υπάρξει επιβράδυνση των οικονομικών ρυθμών. Γι' αυτή την κατηγορία χωρών η μείωση του επιτοκίου θα έχει σαν συνέπεια την αναζωπύρωση του πληθωρισμού και τη μεγάλη αύξηση του ελλείμματος.

Το γεγονός ότι ένα και το ίδιο μέτρο, όπως είναι η μείωση του ευρω-επιτοκίου, έχει διαφορετικές επιπτώσεις στις οικονομίες με διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης, αναδεικνύει ένα από τα μεγάλα προβλήματα στην προσπάθεια των ιθυνόντων της Ευρωπαϊκής Ενωσης να δώσουν κοινές απαντήσεις στα θέματα που ανακύπτουν από την ανισόμετρη ανάπτυξη των χωρών - μελών. Αποδεικνύει ακόμη τον πραγματικό χαρακτήρα της "σύγκλισης", που είναι μόνο ονομαστική και όχι πραγματική. Βέβαια, κάποια στιγμή και όταν ο κόμπος θα φτάσει στο χτένι, η διοίκηση της ΕΚΤ θα καταλήξει σε μια απόφαση, και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απόφαση αυτή θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων, αλλά και τα συμφέροντα των μεγάλων αφεντικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κυρίως τον γερμανο-γαλλικό άξονα. Ομως μια τέτοια εξέλιξη θα οξύνει ακόμη περισσότερο τις αντιθέσεις στους κόλπους της ΕΕ, πυροδοτώντας και πολιτικές εντάσεις.

Ούτως ή άλλως τίθεται επί τάπητος το θέμα της διαχείρισης των κρίσεων και καταδεικνύεται ο κίνδυνος από την εκδήλωση των ενδοκαπιταλιστικών ανταγωνισμών με συνέπειες και για την ίδια τη συνοχή του συνολικού οικοδομήματος της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης.

Οι δεκαπέντε ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι αρχιτέκτονες των Συνθηκών Μάαστριχτ και Αμστερνταμ, μπορεί να ανησυχούν για την αύξηση της ανεργίας, αλλά γνωρίζουν ότι ελάχιστα περιθώρια έχουν για να την αντιμετωπίσουν. Πολύ περισσότερο γνωρίζουν ότι είναι αδύνατον να την εξαλείψουν, αφού η ανεργία είναι σύμφυτη με τον καπιταλισμό, ενώ όταν κινείται σε "ελεγχόμενα όρια", χρησιμοποιείται από το μεγάλο κεφάλαιο σαν φόβητρο για τους εργαζόμενους. Αποτελεί, έτσι, έναν ακόμη μοχλό για την ένταση της εκμετάλλευσης. Στην πραγματικότητα δηλαδή οι "δεκαπέντε" δεν ανησυχούν για την ανεργία, αλλά για την πιθανότητα μιας κοινωνικής έκρηξης που θα απειλήσει τις θεμελιώδεις επιλογές τους. Εχουν βεβαίως στη διάθεσή τους ορισμένα μέσα για να φέρνουν το επίπεδο της ανεργίας "υπό έλεγχο", αλλά αυτά τα μέσα με τον καιρό λιγοστεύουν και χάνουν την αποτελεσματικότητά τους.

Το 1991, όταν υπογράφηκε η Συνθήκη του Μάαστριχτ, το σλόγκαν που χρησιμοποιούσαν οι ιθύνουσες δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης ήταν: "Η ανάπτυξη που θα προκύψει από την εφαρμογή των προγραμμάτων σύγκλισης θα δώσει νέες θέσεις εργασίας για να απορροφηθεί έτσι ένα μέρος της ανεργίας". Τα επόμενα χρόνια η αύξηση του ΑΕΠ ήταν σημαντική, τα κέρδη των επιχειρήσεων πολλαπλασιάστηκαν, όμως η ανεργία συνέχισε να μεγαλώνει. Μπροστά στον κίνδυνο "ανεξέλεγκτων καταστάσεων", το Διευθυντήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης εισηγείται τα μέτρα της "Λευκής Βίβλου" για την "ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση". Η κεντρική ιδέα αυτής της νέας πολιτικής ήταν ότι για την ανεργία φταίει το "μη μισθολογικό κόστος εργασίας" και η "ανελαστικότητα στην αγορά εργασίας". Οι δυο αυτοί παράγοντες χαρακτηρίστηκαν "μεγάλοι εχθροί της ανταγωνιστικότητας", έτσι άλλαξε το τροπάρι και άρχισαν να λένε: "Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας έναντι των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας θα δημιουργήσει τις θέσεις εργασίας για να αντιμετωπιστεί η ανεργία"...

Στη συνέχεια οι ρυθμίσεις της "Λευκής Βίβλου" εξειδίκευτηκαν με την "Πράσινη Βίβλο" για "την οργάνωση της εργασίας". Εκεί συστήνονται συγκεκριμένα μέτρα, όπως η κατάργηση του οκτάωρου, η επέκταση των ελαστικών μορφών απασχόλησης, η κατάργηση των ορίων στις απολύσεις, η απαλλαγή των εργοδοτών από τις ασφαλιστικές εισφορές, η προώθηση νέων άτυπων μορφών εργασίας, όπως και οι μορφές εθελοντισμού κ. ά.

Με τέτοιου χαρακτήρα μέτρα οι πολυεθνικές επιχειρήσεις και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι επιδιώκουν την επίτευξη πολλών στόχων. Οπως το μοίρασμα της ανεργίας σε μικρότερα μερίδια σε μεγαλύτερο αριθμό ατόμων. Ετσι με την κατάργηση θεμελιακών δικαιωμάτων, αποτελεσμάτων πολύχρονης ταξικής πάλης, υπολογίζουν ότι οι μερικώς άνεργοι, μερικώς απασχολούμενοι, μερικώς αμειβόμενοι και μερικώς ασφαλιζόμενοι θα είναι και μερικώς διαμαρτυρόμενοι. Ο άλλος στόχος είναι η ένταση της εκμετάλλευσης μέσω της "διευθέτησης του χρόνου εργασίας", της αύξησης του ποσοστού της υπεραξίας. Είναι ακόμη και ο στόχος για την αποδιάρθρωση του συνδικαλιστικού κινήματος με την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και την εξατομίκευση της σχέσης εργαζόμενου - εργοδότη κ. ά.

Οι παραπάνω πολιτικές αποτελούν νέες προκλήσεις για την εργατική τάξη, καθώς η εφαρμογή τους συνιστά επιστροφή σ' έναν εργασιακό μεσαίωνα, μια συνολική οπισθοδρόμηση. Βέβαια, παρά τα σχέδια των ιθυνόντων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αυτές οι πολιτικές δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, επιχειρούν απλώς να το συγκαλύψουν. Ετσι όλες οι συνέπειες αργά ή γρήγορα θα εμφανιστούν και θα πυροδοτήσουν νέους αγώνες των εργαζομένων. Εχει όμως σημασία η έγκαιρη συνειδητοποίηση εκ μέρους των εργαζομένων της φύσης και του χαρακτήρα αυτής της πολιτικής.

Δ. Π.

Ανεπαρκή και επικίνδυνα, βραχύρυθμα για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και ουσιαστικά το οξυμένο πρόβλημα των αποβλήτων, χαρακτήρισε τα προτεινόμενα μέτρα της Οδηγίας του Συμβουλίου για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ Β. Εφραιμίδης, παρεμβαίνοντας στη σχετική συζήτηση της Ολομέλειας του ΕΚ.

"Ενώ οι προτεινόμενες ρυθμίσεις θα βελτιώσουν ίσως την υφιστάμενη μέχρι τώρα κατάσταση, φοβούμαι, υπογράμμισε ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, δε θέλω να κάνω πρόβλεψη, ότι δε θα έχουμε ριζικά διαφορετική κατάσταση στο μέλλον - ακούω για μέτρα για την επόμενη τριακονταετία. Και αυτό θα συμβεί γιατί όλα αυτά τα μέτρα έρχονται από τη μία μεριά πολύ αργά, ενώ όλα αυτά τα υλικά που είναι προς ταφή, καύση κλπ. πολλαπλασιάζονται πολύ γρηγορότερα, πολύ πιο επικίνδυνα από ό,τι έρχονται τα μέτρα είτε του Συμβουλίου, είτε της Κομισιόν, είτε εκείνα που εισηγούμαστε εδώ. Διατρέχουμε τον κίνδυνο δηλαδή, όσοι εισηγούμαστε αυτά τα μέτρα, να ενταφιαστούμε με αυτά τα υλικά λόγω του ρυθμού με τον οποίο κινούμαστε για τα αντιμετωπίσουμε".

"Ακουσα για πρόληψη. Τι σημαίνει αυτό;" τόνισε ο Β. Εφραιμίδης. "Ποιος παράγει αυτά τα απόβλητα; Ποιος κατά κύριο λόγο είναι η πηγή, ο υπεύθυνος, της υπερπαραγωγής αυτών των αποβλήτων; Είναι τα άτομα, είναι οι πολίτες; Και γιατί σε μια άλλη εποχή δεν είχαμε αυτή τη θηριώδη ανάπτυξη των αποβλήτων; Είναι γνωστό! Είναι ορισμένες βιομηχανίες, είναι ορισμένα συγκροτήματα που παράγουν, που μαρκετάρουν και με ύποπτες ύλες, τα ποικίλα προϊόντα τους για το κέρδος, αδιαφορώντας για τα απόβλητα που θα προκύψουν και τις συνέπειές τους. Πρόληψη λοιπόν στην πηγή. Να περιοριστεί ο όγκος, ...των αποβλήτων. Πρόληψη στον τρόπο διαχείρισης των όποιων αποβλήτων, όσων λιγότερων, θα υπάρχουν. Είτε με την αξιοποίηση, είτε με τις εναλλακτικές διαχειρίσεις και ένα ελάχιστο ποσοστό που θα μένει για ενταφιασμό, πάλι με προληπτικά μέτρα ώστε να μην είναι επικίνδυνα για την υγεία, για το περιβάλλον, για το οικοσύστημα".

"Τέτοια μέτρα δε βλέπω, επισήμανε ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, δεν άκουσα και γι' αυτό διατύπωσα και τους φόβους που διατύπωσα και θέλω να ισχυριστώ ότι αυτός ο δισταγμός από Συμβούλιο, από Κομισιόν, περισσότερο οφείλεται στην επιφύλαξη να αντιμετωπίσουν τους κύριους υπεύθυνους για όλη αυτή την κακοδαιμονία, εξαιτίας των αποβλήτων. Πάρτε το θάρρος, αντιμετωπίστε τα θαρραλέα, για να είναι μαζί σας και το Κοινοβούλιο, να είναι μαζί σας και η κοινή γνώμη. Γιατί δεν υπάρχει περιφέρεια στην Κοινότητα που να μη γίνονται ομηρικές μάχες για να αποφύγουνε τις χωματερές στις περιοχές τους. Ενώ υπάρχουνε από την άλλη μεριά και συμφέροντα που θέλουνε να "φυτεύουνε" χωματερές στην άλφα, βήτα περιφέρεια, να εγκαθιδρύουν μονάδες καύσης για να έχουνε από εκεί προμήθειες, μίζες, κέρδη. Είναι τα πολλαπλά λόμπι που κινούνται γύρω από την υπόθεση. Απαλλαγείτε από τον εφιάλτη της πίεσης των λόμπι και αντιμετωπίστε αυτό το πρόβλημα που είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για την κοινωνία μας".