Πέρασαν πενήντα πέντε ολόκληρα χρόνια για να μπορέσουν οι αντιστασιακοί και οι συγγενείς των 100 πατριωτών, που εκτελέστηκαν ομαδικά στις 6 Ιούνητου 1944 από τους ναζιστές Γερμανούς κατακτητές, να βρουν το Κοινοτάφειο και να αποκαλύψουν τα ονόματά τους.

Ετσι, στο μακρύ κατάλογο των τραγικών ομαδικών εκτελέσεων σε Καισαριανή, Δίστομο, Καλάβρυτα, Μονοδέντρι, προστίθενται σήμερα και τα Διαβατά Θεσσαλονίκης.

Η τιμητική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 6/6/99 στο χώρο του Κοινοταφείου - όπου οι συγγενείς έχουν στήσει επιτύμβια πλάκα με τα 100 ονόματα των πατριωτών - οργανώθηκε τέλεια από τον Δήμο Διαβατών και την Πανελλήνια Ενωση Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής "Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ".

Στην εκδήλωση μίλησε, εξ ονόματος του προέδρου του "ΦΟΙΝΙΚΑ" Θεμ. Ζαφειρόπουλου,ο Πέτρος Αδάμ,του οποίου αδελφός ήταν ένας από τους 100 εκτελεσμένους. "Σήμερα 6 Ιουνίου - τόνισε ο ομιλητής - πανηγυρίζουν οι εκατό νεκροί μας, γιατί τους εμφανίζουμε επώνυμους στο απέριττο αυτό Κοινοτάφειο και τους τιμούμε τη μνήμη και τον ηρωισμό τους σαν ήρωες,καταχωρημένους πλέον στο Εθνικό Μαρτυρολόγιο της Εθνικής Αντίστασης.

Η 6η Ιουνίου, που συμπίπτει μ' αυτήν της εκτέλεσής τους το 1944, καθιερώνεται επίσημα ως ημέρα των εφεξής επετειακών εκδηλώσεων τιμής και μνήμης, διδαχής και όρκου των "Εκατό των Διαβατών". Αν αφουγκραστούμε το χώμα τους, θα τους ακούσουμε να διατρανώνουν το μήνυμά τους: "Ποτέ πια πόλεμος, ποτέ πια φασισμός!"".

Στη συνέχεια, μετά την ομιλία, κατατέθηκαν στεφάνια και ο δήμαρχος Διαβατών Μιχάλης Σελβίδης,απένειμε ονομαστικά στους συγγενείς των εκτελεσμένων, Διπλώματα Τιμής και Αναμνηστικά Μετάλια.

Ηταν το φοβερό καλοκαίρι του 1949, πρώτες μέρες του Ιούλη, που στο κολαστήρι της Μακρονήσου, μας έφτανε η είδηση πως ο μπάρμπα Μανώλης Λυγηρός- ο λεοντόψυχος εκείνος λαϊκός αγωνιστής δίπλα στον Κώστα Βιδάλη - είχε πέσει από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος για παράβαση του Γ Ψηφίσματος. Μαζί του, την ίδια μέρα, 2 Ιούλη 1949, και με τις σφαίρες του ίδιου εκτελεστικού αποσπάσματος, έπεσαν ο Βασίλης Μαρκεζίνης, ηγετικό στέλεχος της Επιτροπής Πόλης της ΚΟΑ του ΚΚΕ και ο Κορνήλιος Νικολαϊδης.

Μένει πάντα μπροστά στα μάτια, στη μνήμη μας, αυτή η μορφή που τόσα πολλά, αλλά και με τόση αφοσίωση κι απλότητα έδωσε στα χρόνια του αγώνα. Συνέχισε κι έπειτα να 'ναι πάντα κοντά στις εφημερίδες μας, την "Ελεύθερη Ελλάδα" και το "Ριζοσπάστη", ο άγρυπνος άνθρωπος, ο αγωνιστής, που νύχτα μέρα είχε την έγνοια τους σ' όλες τις δύσκολες εκείνες στιγμές της τρομοκρατίας που περνούσε, τότε, το λαϊκό κίνημα.

Ο Μανώλης Λιγηρός: "...ένας γεροδεμένος ασπρομάλλης γύρω στα πενήντα χρόνια να σπρώχνει μέσα στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, το φορτωμένο χειράμαξό του, που πάνω - πάνω, πότε είχε λαχανόφυλλα, πότε άδεια καλάθια και πότε σακιά με ξυλοκάρβουνα. Μα, κάτω από το φαινομενικό αυτό φορτίο έκρυβε το πολύτιμο "εμπόρευμα" για τον Τύπο της Εθνικής Αντίστασης. Και ήταν αυτό, πότε αρκετές δεσμίδες δημοσιογραφικού χαρτιού και μελάνι που μεταφέρονταν στο τυπογραφείο ή ακόμη και ανταλλακτικά του τυπογραφείου, και πότε, πάλι, εκατοντάδες εφημερίδες και προκηρύξεις του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, που με το καροτσάκι του μπάρμπα Μανώλη μεταφέρονταν στις κεντρικές "γιάφκες", για να πάρουν από κει το δρόμο για τις συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά" (μαρτυρία Θανάση Γεωργίου, Ιστορία της Αντίστασης, τ. 4 σελ. 1.482).

Είναι ο πολύτιμος συνεργάτης της παράνομης δημοσιογραφίας, ο ατρόμητος παραστάτης του Κώστα Βιδάλη στην εποποιία του Τύπου της Εθνικής Αντίστασης. Πολλές φορές είχε πέσει σε μπλόκα των Γερμανοτσολιάδων και με την ψυχραιμία και την αταραξία του μπόρεσε να ξεφύγει από τα μπλόκα τους.

Ατάραχος κι απλός, αντιμετώπισε παλικαρίσια και τα τρομερά βασανιστήρια στις φυλακές της Μακρονήσου, όταν οι βασανιστές δοκίμασαν όλα τα σύνεργα για να τον λυγίσουν και να του αποσπάσουν μια δήλωση αποκήρυξης, μια λέξη που θα αποκάλυπτε τους συνεργάτες του.

Υστερα από μισό αιώνα, που του έκοψε τη ζωή της αμερικανοκρατίας το εκτελεστικό απόσπασμα, θυμόμαστε τον μπάρμπα Μανώλη, που, με απέραντη πίστη και αφοσίωση στο ΚΚΕ, με καρτερικότητα, ακολούθησε το δρόμο του αγώνα δίπλα στο λαό, όρθιος κι απροσκύνητος ως την ύστατη στιγμή στο δρόμο του μαρτυρίου.

• Στη μνήμη του ΜΑΝΩΛΗ ΛΥΓΗΡΟΥ,τα παιδιά του Γιάννης, Σταύρος, Δημήτρης και Πολυξένη Λυγηρού προσφέρουν στο ΚΚΕ, μέσω της ΚΟΒ του "Ρ", 50.000 δραχμές.

Κυκλοφόρησε το 102ο τεύχος του περιοδικού της ΠΕΑΕΑ "ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ" (τρίμηνη έκδοση Απρίλης - Ιούνης), αφιερωμένο κατά ένα μεγάλο μέρος στο 8ο Τακτικό Συνέδριο της Ενωσης που πραγματοποιήθηκε στις 23 - 24 Απρίλη '99. Δημοσιεύονται επίσης μια σειρά από ψηφίσματα, που αφορούν διάφορα αντιστασιακά θέματα και πολιτικά γεγονότα. Ακόμη ρεπορτάζ από τις επετείους: Της εκτέλεσης των 200 κομμουνιστών της Καισαριανής, της 9ης Μάη - Μέρας της Αντιφασιστικής Νίκης, των τριών ΕΠΟΝιτών του Κάστρου του Υμηττού, της Μάχης της Γκιώνας. Και ρεπορτάζ από τη γιορτή στη Μελβούρνη Αυστραλίας για τα 56χρονα της ΕΠΟΝ, από τις εκδηλώσεις: Στη σπηλιά "Κιουμπριά" Ρεθύμνου, στο "γιοφύρι Πασχάλι" Φθιώτιδος κ.ά. Αφιέρωμα στον Δ. Γληνό και Αναμνήσεις - Χρονικά από τον απελευθερωτικό αγώνα του λαού καθώς και από τη δράση του ΕΛΑΣ.

Τέλος, έχουμε Βιβλιοπαρουσίαση, Μορφές αγωνιστών και προσφορές.

Κυκλοφόρησε το "Ενημερωτικό ΔΕΛΤΙΟ" της ΠΕΕΠΠ (τρίμηνη έκδοση Απρίλης - Ιούνης 1999) με πλούσια όπως πάντα ύλη. Σ' αυτό το τεύχος διαβάζουμε: Κύριο άρθρο για το δυνάμωμα του αγώνα. Ψήφισμα διαμαρτυρίας για τον πόλεμο του ΝΑΤΟ εναντίον της Γιουγκοσλαβίας. Ρεπορτάζ από τις εργασίες της Ολομέλειας του ΚΣ της ΠΕΕΠΠ. Απαντήσεις αρμοδίων Υπουργών σε αιτήματα Πολιτικών Προσφύγων. Από την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Στεφανόπουλου στην Τασκένδη και τη συνάντησή του με τους πολιτικούς πρόσφυγες. Ρεπορτάζ από την εκδήλωση για την Ημέρα της Γυναίκας. Δραστηριότητες Παραρτημάτων. Χρονικά του αγώνα. Βιβλία και στίχοι αγωνιστών, τέλος μνημόσυνο γι' αυτούς που φεύγουν.

Τιμώντας την 55η επέτειο της διήμερης μεγάλης μάχης της VIII Μεραρχίας του ΕΛΑΣ κατά των Γερμανών, που κατέληξε στην κατάληψη της Αμφιλοχίας, ο Δήμος ΑΜΦΙΛΟΧΙΑΣ και το Τοπικό Παράρτημα της ΠΕΑΕΑ οργανώνουν πολιτικό Μνημόσυνο - που το αφιερώνουν φέτος στην ειρήνη - την Κυριακή 11/7/99 στις 9.30 πμ στην Αμφιλοχία. Καλούνται όλοι οι αντιστασιακοί, οι νέοι και νέες όπως και ο κάθε πολίτης της περιοχής, να πάρουν μέρος στις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν και στις δυο μέρες (10 - 11/7/99).

- Τα Κεντρικά Γραφεία της ΠΕΑΕΑ παίρνουν μέρος στις εκδηλώσεις και δρομολογούν πούλμαν που ξεκινά το Σάββατο 10/7 στις 7.30 πμ από την πλατεία Κάνιγγος. Δηλώσεις συμμετοχής στα τηλ.: 82.34.296 και 82.22.952.

Το ΚΣ της Πανελλήνιας Ενωσης Επαναπατρισθέντων Πολιτικών Προσφύγων (ΠΕΕΠΠ) γνωστοποιεί σε όλα του τα Παραρτήματα ότι η ετήσια κεντρική συνάντηση των επαναπατρισμένων πολιτικών προσφύγων θα γίνει στον Αγιο Νικόλαο ΝΑΟΥΣΑΣ μεθαύριο Κυριακή 4-7-99.

Πούλμαν δρομολογούνται για τη Νάουσα που ξεκινούν το Σάββατο 3-7-99 από την πλατεία Κάνιγγος στις 7 π.μ..Πληροφορίες στα κατά τόπους Παραρτήματα και στα τηλέφωνα του Κεντρικού Συμβουλίου: 5230.526 και 5230.534.

• Η ΝΕ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ της ΠΕΑΕΑ οργανώνει μεθαύριο Κυριακή 4-7-99,την καθιερωμένη ετήσια εκδήλωση στο ιστορικό ΤΣΑΡΔΑΚΙ ΝΕΥΡΟΠΟΛΗΣ Καρδίτσας, για να τιμήσει τα 68χρονα του ΕΑΜ, τα 53χρονα του ΔΣΕ και τα 54χρονα της Αντιφασιστικής Νίκης. Καλούνται οι αγωνιστές και αγωνίστριες της ΕθνικήςΑντίστασης και του ΔΣΕ να πάρουν μέρος στην εκδήλωση.
• Το Παράρτημα ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ της ΠΕΑΕΑ πραγματοποιεί εκδήλωση μεθαύριο Κυριακή 4-7-99 στις 11 π.μ. στην ΚΟΥΝΙΝΑ, για να τιμήσει τα θύματα της περιοχής την περίοδο της γερμανικής κατοχής και του ΔΣΕ.

Στην Αίγινα, στα μαύρα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου, πολλοί είναι οι αγωνιστές φυλακισμένοι, που εκτελέστηκαν από το μισαλλόδοξο κράτος της εποχής εκείνης, υπερασπιζόμενοι την εθνική ανεξαρτησία της πατρίδας μας.

Τους εκτελεσμένους αγωνιστές, τιμούν κάθε χρόνο, με μνημόσυνο που τελούν στον τόπο του μαρτυρίου τους, στο Νεκροταφείο του νησιού, οι αντιστασιακοί και οι συγγενείς τους.

Τη φετινή εκδήλωση διοργάνωσαν και πραγματοποίησαν την Κυριακή 27 Ιούνη, τα Παραρτήματα που ανήκουν στη δύναμη της Α Νομαρχιακής Πειραιά της ΠΕΑΕΑ με τη συμμετοχή του "Συλλόγου Απογόνων και Φίλων της Εθνικής Αντίστασης", καθώς και της ΚΟ Βάσης της Αίγινας του ΚΚΕ.

Για τους αγώνες, για κοινωνική δικαιοσύνη και πρόοδο των φυλακισμένων και στη συνέχεια εκτελεσμένων, αναφέρθηκε σε ομιλία του ο πρόεδρος του Συλλόγου Απογόνων Γρηγόρης Τουγλίδης,ενώ το χρονικό της εκτέλεσης εξιστόρησε η αδελφή του εκτελεσμένου νεολαίου Κ. Γιαννόπουλου.Στη συνέχεια, κατατέθηκαν στεφάνια και ο γραμματέας της ΚΟ Αίγινας διαβεβαίωσε τους παρευρισκομένους ότι σύντομα ολοκληρώνεται η μελέτη για την ανέγερση μνημείου προς τιμήν των εκτελεσμένων αγωνιστών, στο χώρο του Νεκροταφείου, όπου υπάρχει και το Κοινοτάφειο. Τα σχέδια του μνημείου ανήκουν στον γλύπτη Γιάννη Κινάκη και η δαπάνη της ανέγερσης θα καλυφθεί από προσφορές Αντιστασιακών Οργανώσεων, Μαζικών Φορέων, καθώς και από τους συγγενείς των εκτελεσμένων.

Ο λαϊκός αγωνιστής Μανώλης Λυγηρός, που εκτελέστηκε το 1949 για παράβαση του Γ Ψηφίσματος

Ο Πέτρος Αδάμ, αδελφός ενός από τους 100 εκτελεσμένους στα Διαβατά το 1944 από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, μιλάει στην εκδήλωση