9 Αυγούστου 1944: Η μέρα που ήρθε η σειρά του Νέου Κόσμου να δοκιμάσει τη ναζιστική θηριωδία και έμεινε γνωστή ως μέρα του Μπλόκου του Δουργουτίου. Οι αγωνιστές του Μπλόκου, όπως και όλη η ηρωική πάλη του λαού μας την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης, μέσα από το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ, την ΕΠΟΝ, τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, με εμπροσθοφυλακή το ΚΚΕ, τιμήθηκαν στο Νέο Κόσμο την περασμένη Κυριακή, στην εκδήλωση των Κομματικών Οργανώσεων του ΚΚΕ στο 2ο Διαμέρισμα Αθήνας και της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ.

Ολη αυτή η ηρωική πορεία, από το ιστορικό ανοιχτό γράμμα του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, προς το λαό και τη συγκρότηση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ μέχρι την Απελευθέρωση της Αθήνας, ζωντάνεψαν στην αφήγηση του συγκλονιστικού χρονικού που συνοδεύτηκε με αντάρτικα τραγούδια.

Ξεχωριστή στιγμή της εκδήλωσης ήταν όταν δύο μαθήτριες παρουσίασαν την εργασία που πήρε το 1ο βραβείο στα πλαίσια Μαθητικού Διαγωνισμού της ΚΝΕ μεταξύ σχολείων της Αττικής και είχε ως θέμα «Ν. Κόσμος, ο τόπος μου χτες και σήμερα».

Στην εκδήλωση μίλησε ο Θέμης Γκιώνης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο Γιάννης Ζαγγανάς, μέλος του ΔΣ της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ. Ο Θ. Γκιώνης σημείωσε, μεταξύ άλλων, πως το Κόμμα σε λίγο καιρό κλείνει 97 χρόνια, με σταθερή προσήλωση στο στόχο του, την οργάνωση της εργατικής τάξης στην πάλη της για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό. «Σε όλη αυτήν την πορεία, συναντάμε μεγάλα γεγονότα που έβαλαν τη σφραγίδα τους στην πρόοδο της ανθρωπότητας, που έφεραν μεγάλες ανατροπές και κατακτήσεις. Γεγονότα που καθορίζουν και οδηγούν τις εξελίξεις, που αναδεικνύουν υψηλές αξίες, ιδανικά, μεγάλους σκοπούς, μεγάλα έργα και πράξεις απλών ανθρώπων που γράφτηκαν στις σελίδες της Ιστορίας με ανεξίτηλα γράμματα. Γεγονότα που εμπνέουν, παραδειγματίζουν, που αποτελούν κίνητρο για τις νέες γενιές, για νέα και πιο μεγάλα έργα, για τη δικαίωση και ολοκλήρωση του αγώνα, των θυσιών, την προσφορά των προηγούμενων γενιών».

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με κατάθεση στεφάνων.

Από το χρονικό που αναγνώστηκε στην εκδήλωση, το σχετικό με το Μπλόκο απόσπασμα έλεγε:

«Δεκάδες είναι οι μάχες του ΕΛΑΣ ενάντια στους κατακτητές και τους ταγματασφαλίτες σε όλες τις γειτονιές της Ανατολικής Αθήνας. Ο Αύγουστος του 1944 είναι ο ματωμένος μήνας για τις συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά. Στις 9 Αυγούστου του 1944, το γερμανικό επιτελείο της Αθήνας αποφάσισε να χτυπήσει τα ξημερώματα τον προωθημένο θύλακα της αντίστασης, της κόκκινης γραμμής: Του 1ου Τάγματος του 2ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, δηλαδή το συνοικισμό Δουργούτι, το Κατσιπόδι και μέρος του Ν. Κόσμου.

Από νωρίς το πρωί, ένα τάγμα 400 Γερμανών των SS, με 20 θωρακισμένα, απέκοψε το Κατσιπόδι και το Ν. Κόσμο από την υπόλοιπη αμυντική διάταξη του 2ου Συντάγματος στην περιοχή Αγ. Γιάννη - Κατσιπόδι - Α' Νεκροταφείο. Αλλοι 400 Ιταλοί φασίστες πήραν θέση από την πλευρά της Ν. Σμύρνης και τέλος ένα μεικτό τάγμα από 400 γερμανοτσολιάδες - "μπουραντάδες" και χωροφύλακες και δεκαπέντε μασκοφόρους ανέλαβαν την εκτέλεση του αιματηρού οργίου στις ανωτέρω συνοικίες. Επικεφαλής τους ο Πλυτζανόπουλος, ο Μπουραντάς και ο Γκίνος.

Με τηλεβόες καλούσαν όλους τους άντρες από 16 ως 60 ετών να συγκεντρωθούν στην πλατεία του Φάρου, στην ΕΘΕΛ και στην Αρμένικη Εκκλησία Αγ. Γρηγόριος. Μέσα στο μπλόκο εγκλωβίστηκε το μισό τάγμα του Λευτέρη Γ. Κυριακίδη με ένα λόχο του Βύρωνα, ύστερα από μία ώρα άμυνας. Στο Φάρο, ο ανθυπασπιστής των γερμανοτσολιάδων, Γιώργος Ζαχαρόπουλος, εκτέλεσε 34 μαχητές του Λόχου Βύρωνα και άλλα 80 στελέχη των πολιτικών οργανώσεων. Στο εργοστάσιο της ΕΘΕΛ, εκτέλεσαν 20 μαχητές του 1ου Τάγματος και 60 αγωνιστές ακόμα.

Μετά το μεσημέρι και ύστερα από συστηματικό πλιάτσικο, οι γερμανοτσολιάδες ρίξανε βενζίνη και έκαψαν ολόκληρο το συνοικισμό του Δουργουτίου, παράγκες και βιος χιλιάδων ανθρώπων, ακόμα και γυναικόπαιδα και άρρωστοι γέροι έγιναν παρανάλωμα του πυρός των αδίστακτων δολοφόνων.

Το 2ο Τάγμα, με επικεφαλής τον καπετάνιο του Συντάγματος Λάμπρο, επενέβη από το Κατσιπόδι. Το δε 3ο Τάγμα, με επικεφαλής το δεύτερο καπετάνιο του Συντάγματος Γιάννη, επετέθη από τη Γούβα για να διασπάσουν τον κλοιό του μπλόκου, χωρίς θετικό αποτέλεσμα. Σε κάθε έφοδο απαντούσαν οι Γερμανοί με χαλάζι από σφαίρες, όλμους και πυροβολισμούς από τα θωρακισμένα. Για πρώτη φορά, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ είχαν πολιορκήσει τον εχθρό και σχημάτισαν αντιμπλόκ. Το απόγευμα, οι εχθροί υποχώρησαν προς τη Λ. Συγγρού, παίρνοντας μαζί τους 2.500 ομήρους. Μπροστά στο ΦΙΞ επίλεκτες δυνάμεις του 2ου Τάγματος Καλλιθέας επιτέθηκαν ανάμεσα στους οπισθοφύλακες των Γερμανών και εξόντωσαν ένα Γερμανό ανθυπολοχαγό και 30 Γερμανούς και γερμανοτσολιάδες. Λευτερώθηκαν 500 όμηροι.

Ξέσπασαν δυναμικά συλλαλητήρια στις πλατείες όλων των ανατολικών και νότιων συνοικιών της Αθήνας. Επίμονα, μεγάλες μάζες πατριωτών ζητούσαν όπλα να πολεμήσουν με τον ΕΛΑΣ. Αυτή τη μέρα δημιουργήθηκε από τους εθελοντές και ο Λόχος Μηχανικού του 3ου Τάγματος, μέσα σε μία μόνο ώρα και πήρε αμέσως μέρος στη μάχη, κατασκευάζοντας οδοφράγματα στην πρώτη γραμμή του πυρός, στη Γούβα, για να εμποδίσουν την κίνηση των γερμανικών θωρακισμένων».

Την ηρωική μάχη της Ηλεκτρικής τίμησαν με τριήμερο εκδηλώσεων (16 - 18/10) οι Κομματικές Οργανώσεις Κερατσινίου - Δραπετσώνας του ΚΚΕ από κοινού με το Παράρτημα Κερατσινίου - Δραπετσώνας της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ. Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν με τη μαζική συγκέντρωση που έγινε την Κυριακή 18/10, με ομιλητή τον Βαγγέλη Μαρούπα, μέλος του Γραφείου της ΕΠ της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ.

Κορύφωση των συγκρούσεων που έγιναν στις 12 και 13 Οκτώβρη 1944 ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τους ναζί που υποχωρούσαν από την Αττική καταστρέφοντας εργοστάσια και υποδομές, ήταν η μάχη της Ηλεκτρικής στο Κερατσίνι. Οι ηρωικοί λόχοι του ΕΛΑΣ και η ένοπλη ΕΛΑΣίτικη εργατική φρουρά της «Ηλεκτρικής» έδωσαν σκληρή μάχη και έσωσαν τελικά το εργοστάσιο από την ανατίναξη, τρέποντας σε φυγή τους ναζί.

Αν κατάφερναν οι ναζί να ανατινάξουν το εργοστάσιο της «Ηλεκτρικής ΠΑΟΥΕΡ», ολόκληρη η Αττική θα βυθιζόταν στο σκοτάδι. Για μεγάλο διάστημα δε θα δούλευαν τα εργοστάσια, σιδηρόδρομος και τραμ και θα υπολειτουργούσε το λιμάνι.

Ο ΕΛΑΣ προετοιμάστηκε έγκαιρα. Ηξερε ότι οι γερμανοτσολιάδες είχαν φυτέψει με νάρκες όλες τις βιομηχανίες του Πειραιά και το λιμάνι. Το 6ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ με διοικητή τον Νίκανδρο Κεπέση ήταν σε ετοιμότητα. Το ίδιο και η ομάδα του ΕΑΜ που είχε οργανωθεί μέσα στο εργοστάσιο με επικεφαλής τον Αντώνη Καλαποθάκο. Στις 12 Οκτώβρη οι Γερμανοί δήλωσαν ότι δεν θα πειράξουν το εργοστάσιο αν τους εξασφαλιστεί η ασφαλής τους υποχώρηση. Η δήλωση δεν εφησύχασε τους κομμουνιστές και ενισχύθηκε με 20 ΕΛΑΣίτες η φρουρά του εργοστασίου. Την επομένη, 13 Οκτώβρη, οι Γερμανοί, αφού ανατίναξαν τις εγκαταστάσεις της ΣΕΛ στο Πέραμα, πήγαν να κάνουν το ίδιο και στην Ηλεκτρική. Βρήκαν όμως τους ΕΛΑΣίτες ετοιμοπόλεμους και αποφασισμένους. Ο ΕΛΑΣ, παρά την υπεροχή των Γερμανών σε οπλισμό, νίκησε και έσωσε το εργοστάσιο. Το τίμημα βαρύ: 11 νεκροί μαχητές του ΕΛΑΣ και αρκετοί τραυματίες.

Κεντρικό σύνθημα των φετινών εκδηλώσεων ήταν «Διδασκόμαστε, εμπνεόμαστε, συνεχίζουμε για την ανατροπή. Παλεύουμε για το σοσιαλισμό». Γιατί όπως ανέφερε ο Β. Μαρούπας, αυτός είναι ο πραγματικός φόρος τιμής στους «ήρωές μας».

«Είναι κρίσιμο», τόνισε, «να είναι σε κάθε περίπτωση όρθια μια πρωτοπορία, που θα μπαίνει μπροστά ειδικά στις δύσκολες συνθήκες. Και η περίπτωση των καπιταλιστικών κρίσεων και των πολέμων είναι περιπτώσεις με ιδιαίτερες δυσκολίες (...) Αν το ΚΚΕ τα είχε διπλώσει, αν το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα δεν είχε αντιταχτεί στο ναζισμό που τότε φάνταζε πανίσχυρος θα είχε γραφτεί αλλιώς η ιστορία».

«Το ΚΚΕ», υπογράμμισε ο Β. Μαρούπας, «που ήταν πολλαπλά χτυπημένο από τη δικτατορία του Μεταξά, τις διώξεις, τις εκτελέσεις, με τους κρατούμενους κομμουνιστές να παραδίδονται στους ναζί, το ΚΚΕ μπήκε μπροστά. Ιδρύθηκε το Εργατικό ΕΑΜ και στη συνέχεια στις 27 Σεπτέμβρη του '41 το ΕΑΜ. Στη συνέχεια ο ΕΛΑΣ, η ΕΠΟΝ, η ΟΠΛΑ, θρυλικές οργανώσεις που συσπείρωσαν την πλειοψηφία του λαού, οργανώσεις που έγραψαν αθάνατες εποποιίες, μεταξύ αυτών και η μάχη της Ηλεκτρικής».

Στο σημείο αυτό αξίζει να προστεθούν ορισμένα στοιχεία, τα οποία παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση που είχαν διοργανώσει το 2012 οι ΚΟ Δυτικών Συνοικιών Πειραιά του ΚΚΕ. Ακριβώς επειδή το ΚΚΕ έμεινε όρθιο, κατάφερε τον Οκτώβρη του '44 να είναι το ισχυρότερο και μαζικότερο πολιτικό κόμμα και στον Πειραιά. Σε έναν πληθυσμό 250 - 300 χιλ. κατοίκων, οι εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις στις οποίες πρωτοστατούσαν οι κομμουνιστές (ΕΑΜ, ΕΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΕΑ) αριθμούσαν πάνω από 100 χιλ. οργανωμένα μέλη. Δηλαδή το 33% έως το 40% του πειραιώτικου λαού.

Δεν υπήρχε εργοστάσιο και χώρος δουλειάς που να μην είχε Κομματική και ΕΑΜική οργάνωση. Πολλά εργοστάσια είχαν ένοπλη εργατική φρουρά (π.χ. Ηλεκτρική, Ναυπηγεία Αμπελακίων) ή προστασία από τα ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ στην περιοχή τους (π.χ. Λιπάσματα, Τσιμέντα, Μηχανουργία, ΣΕΚ, Παπαστράτος, Λιμάνι, Ναύσταθμος, Ναυπηγεία Περάματος κ.ά.). Χωρίς αυτή τη σχέση δεν θα ήταν δυνατό να σωθεί ο Πειραιάς κατά την αποχώρηση των Γερμανών. Στα καράβια, η δράση της ΚΟΝ και της ΟΕΝΟ ήταν πολύ σημαντική, καθώς κράτησαν «τα πλοία εν κινήσει».

Στους εορτασμούς για τα 26 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ, στον Πειραιά συμμετείχαν 70 χιλιάδες λαού, ενώ καθημερινά διακινούνταν 15 χιλιάδες φύλλα «Ριζοσπάστη».

Κλείνοντας την ομιλία του, ο Β. Μαρούπας τόνισε: «Και σήμερα που η κρίση οδηγεί σε χαμήλωμα των απαιτήσεων, που οι δυσκολίες θολώνουν το ταξικό κριτήριο, είναι κρίσιμο η πρωτοπορία να μείνει όρθια. Για να μη σβήσει η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, μακριά από τη σημερινή βαρβαρότητα. Γιατί αν η φλόγα μένει ζωντανή, αν περιφρουρηθεί κόντρα στο ρεύμα και δε σβήσει, τότε μπορεί να θεριέψει και να δυναμώσει τη φωτιά, φωτιά που θα κάψει το σημερινό σάπιο σύστημα και θα ανοίξει το δρόμο για ένα καλύτερο αύριο».

Η μελέτη του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, «Το ΚΚΕ στον ιταλοελληνικό πόλεμο 1940-41», που κυκλοφορεί από τη «Σύγχρονη Εποχή», παρουσιάζεται αυτές τις μέρες σε δεκάδες εκδηλώσεις από τις Κομματικές Οργανώσεις σε όλη την Ελλάδα.

Η συζήτηση στις εκδηλώσεις ξεδιπλώνεται γύρω από τα πολύτιμα συμπεράσματα και τα ιστορικά διδάγματα για σημαντικές πλευρές της επαναστατικής στρατηγικής. Ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και οι αποφάσεις της Γ' Διεθνούς, η στρατηγική του ΚΚΕ εκείνα τα χρόνια, αλλά και ο ηρωισμός των χιλιάδων κομμουνιστών που αναδείχθηκε σε όλα τα μέτωπα, βρίσκονται στο επίκεντρο των εκδηλώσεων.

Μια συζήτηση που είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, τόσο ενόψει της επετείου της 28ης Οκτωβρίου, που σηματοδοτεί την έναρξη του ιταλοελληνικού πολέμου, όσο και λόγω των έντονων διεθνών εξελίξεων και των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που οξύνονται επικίνδυνα. Εξελίξεις που καθιστούν αναγκαία την άντληση συμπερασμάτων για την ιδεολογική και πολιτική ετοιμότητα των κομμουνιστών και του εργατικού - λαϊκού κινήματος.

-- Σήμερα Παρασκευή, στις 7 μ.μ., στο Περιστέρι, στην «Ανοιξη», με τον Θοδωρή Σκολαρίκο, μέλος της ΠΕ Δυτικού Τομέα της ΚΟ Αττικής.

-- Αύριο Σάββατο, στις 6.30 μ.μ., στο Μενίδι - αίθουσα ΠΟΚΕΝ, με τον Πέτρο Αλέπη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

-- Αύριο Σάββατο, στις 6.30 μ.μ., στο Αιγάλεω - αίθουσα «Γιάννης Ρίτσος», με τον Βασίλη Βούλγαρη, Γραμματέα της ΤΕ Νοτιοδυτικών Συνοικιών της ΚΟ Αττικής.

-- Την Κυριακή 25/10, στις 11.30 π.μ., στο Χαϊδάρι - αίθουσα εκδηλώσεων Δημαρχείου, με τον Πέτρο Αλέπη.

-- Την Κυριακή 25/10, στις 6.30 μ.μ., στους Αγίους Αναργύρους, στον Πευκώνα, με τον Αναστάση Γκίκα, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ.

-- Την Τρίτη 27/10, στις 6.30 μ.μ., στην αίθουσα του Συνδικάτου Οικοδόμων, απ' την ΤΟ Μεταφορών, με τον Δημήτρη Ξεκαλάκη, μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ και του Γραφείου της ΕΠ της ΚΟ Αττικής.

-- Σήμερα Παρασκευή, στη Σπάρτη, στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου, στις 6.30 μ.μ., με τον Γιώργο Κυριακάκη, μέλος της ΕΠ Πελοποννήσου του ΚΚΕ.

-- Αύριο Σάββατο, στις 8 μ.μ., στην αίθουσα του Δήμου Αμφιλοχίας «Αφών Τρομπούκη». Θα μιλήσει ο Γιάννης Ποσοτίδης, μέλος της ΕΠ Δυτικής Ελλάδας του ΚΚΕ.

-- Την Κυριακή 25/10, στο Αργος, στο Εργατικό Κέντρο, στις 7.30 μ.μ., με τον Βασίλη Μπαβέλα, μέλος της ΤΕ Αργολίδας.

-- Σήμερα Παρασκευή, στις 7.30 μ.μ., στο Δημαρχείο Τρικάλων. Θα μιλήσει η Μαρία Γαβαλά, μέλος του Γραφείου της ΕΠ Θεσσαλίας ΚΚΕ.

-- Τη Δευτέρα 26/10, στις 8 μ.μ., στο ΑΙΘΡΙΟ της Δημοτικής Αγοράς Λάρισας. Την παρουσίαση θα κάνει η Μαρία Γαβαλά.

-- Αύριο Σάββατο, στις 7 μ.μ., σε αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου Κασσιώπης.

-- Την Κυριακή 25/10, στις 6.30 μ.μ., στο παλιό Δημοτικό Σχολείο Αχαράβης.

-- Την Κυριακή 25/10, στις 7 μ.μ., στην Πρέβεζα, στο «Preveza City».

-- Τη Δευτέρα 26/10, στις 7 μ.μ., στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου.

-- Την Τρίτη 27/10, στην Πολίχνη, στις 6.30 μ.μ., στο στέκι της Λαϊκής Επιτροπής (Μαυρολεύκης 17), με ομιλήτρια την Λίνα Χατζηκυριάκου, μέλος της ΕΟΕ της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.

-- Αύριο Σάββατο, στην Καβάλα, στις 7 μ.μ., στο ξενοδοχείο «Ωκεανίς», με ομιλητή τον Διονύση Αρβανιτάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ.

-- Την Κυριακή 25/10, στην Αλεξανδρούπολη, στις 11 π.μ., στο Εμπορικό Επιμελητήριο, με ομιλητή τον Διονύση Αρβανιτάκη.

-- Τη Δευτέρα 26/10, στην Κομοτηνή, στις 7 μ.μ., στην Παλιά Νομική, με ομιλητή τον Νίκο Σταματόπουλο, μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ.