Στις 1-2 Μάρτη πραγματοποιείται στη χώρα μας η λεγόμενη Ατυπη Σύνοδος των υπουργών Παιδείας της ΕΕ στο πλαίσιο της Προεδρίας που ασκεί αυτό το εξάμηνο η ελληνική κυβέρνηση. Η ατζέντα αυτής της Προεδρίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η συνέχιση της προώθησης αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, που έχει ανάγκη το κεφάλαιο της Ευρώπης, προκειμένου να ανταγωνιστεί τα κεφάλαια των άλλων ιμπεριαλιστικών κέντρων. Οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν προδιαγραφεί ήδη από τη Σύνοδο της Λισαβόνας το καλοκαίρι του 2000 και φυσικά συμβαδίζουν με τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις που ήδη υλοποιούνται και αφορούν στους όρους πώλησης της εργατικής δύναμης και της χειροτέρευσης όλων των τομέων αναπαραγωγής της.

Με το σημερινό αφιέρωμα, επιχειρούμε μπροστά στη Σύνοδο Υπουργών Παιδείας στην Αθήνα και μετά το πρόσφατο 1ο Συμβούλιο στις Βρυξέλλες, που εγκαινίασε την προώθηση της λεγόμενης αποδοτικής επένδυσης στην εκπαίδευση σε σχέση με την ποιότητά της, καθώς και την υιοθέτηση των λεγόμενων κοινών κριτηρίων αναφοράς, να «φρεσκάρουμε», μέσα από μια ιστορική αναδρομή, τους σταθμούς της εξελισσόμενης παρέμβασης του ευρωπαϊκού κεφαλαίου στην Παιδεία.

Ταυτόχρονα, το αφιέρωμα του «Ριζοσπάστη» αναδεικνύει πώς με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές εμπορευματοποιείται η Παιδεία και δένεται σφιχτά στο άρμα της αγοράς.

Ο στόχος όλων των αλλαγών που εξελίσσονται και στη χώρα μας είναι η παραπέρα ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης, η ταξική διαφοροποίηση των σχολείων, των μαθητών και των εκπαιδευτικών.

Η διαδικασία της «Διακήρυξης της Μπολόνια» για ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο ανώτατης εκπαίδευσης προωθεί την πολυκατηγοριοποίηση και υποβάθμιση των πανεπιστημίων (είναι γνωστή η αντιεπιστημονική διάκριση επιστήμης - τεχνολογίας με το διαχωρισμό ΑΕΙ - ΤΕΙ). Διευρύνει τους ταξικούς φραγμούς για τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων, αφού μέσα από το σπάσιμο των σπουδών σε κύκλους η ουσιαστική επιστημονική γνώση περιορίζεται μόνο για μια μικρή ελίτ.

Ταυτόχρονα, η πρόσδεση του πανεπιστημίου (διδασκαλία και έρευνα) όλο και περισσότερο με επιχειρήσεις - χρηματοδότες οδηγεί σε αλλοίωση του κοινωνικού ρόλου της επιστήμης και του επιστήμονα.

Ολα αυτά έχουν τη συνοπτική αναφορά τους στο σημερινό αφιέρωμα σε μια περίοδο που εντείνονται οι προετοιμασίες για την αγωνιστική υποδοχή των υπουργών Παιδείας, με τα πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια στις 28 Φλεβάρη και το πανελλαδικό παλλαϊκό συλλαλητήριο ενάντια στην Παιδεία της Αγοράς, για τη Λαϊκή Παιδεία των κοινωνικών αναγκών, που διοργανώνει η Κίνηση «Δράση: Θεσσαλονίκη 2003», μαζί με άλλους φορείς στην Αθήνα την 1η Μάρτη.

«Η μόρφωση δεν είναι εμπόρευμα». Από τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις το 1999

Το κείμενο εκείνο της Ευρωπαϊκής Ενωσης που αποτέλεσε οδηγό για τις πολιτικές που εφαρμόζονται μέχρι και σήμερα είναι η Λευκή Βίβλος για την Παιδεία το 1996, που ακολούθησε τη Λευκή Βίβλο για την Απασχόληση, με στόχο να εξασφαλίσει ταύτιση του εκπαιδευτικού με το εργασιακό μοντέλο. Βασικές κατευθύνσεις της είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων που θα κάνουν τα άτομα ευέλικτα στην αγορά εργασίας, σε βάρος της ολόπλευρης μόρφωσης, και η διά βίου κατάρτιση - όροι που για πρώτη φορά εμφανίζονται σαν στρατηγική επιλογή για την εκπαίδευση. «Μια καλή ισορροπία πρέπει να δομηθεί στη βασική εκπαίδευση ανάμεσα στις μεταδιδόμενες γνώσεις και στις μεθοδολογικές δεξιότητες, που εξοικειώνουν το άτομο με την παραπέρα μάθηση. Αυτό είναι που σήμερα πρέπει να αναπτυχθεί. Τα τελευταία χρόνια, οι ευρωπαϊκές χώρες στοχεύουν να επανεπικεντρώσουν τη βασική εκπαίδευση σε ανάγνωση, γραφή και αρίθμηση... Η εκμάθηση ξένων γλωσσών πρέπει επίσης να ενθαρρυνθεί...», ανέφερε η Λευκή Βίβλος.

Αυτό που περιέγραφε η Λευκή Βίβλος ήταν ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα έδινε με ταξικά κριτήρια ένα μίνιμουμ γνώσεων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και την ικανότητα να μαθαίνει διά βίου.

Αυτό αποτέλεσε και οδηγό για την εκπαιδευτική «μεταρρύθμιση» και τη στροφή στην κατάρτιση. Για όσους δεν ολοκληρώνουν το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα προέβλεπε ότι «μπορούν να ενθαρρυνθούν να καλλιεργήσουν τις δεξιότητές τους. Αυτό δε σημαίνει οποιαδήποτε προσόντα με την ευρεία έννοια, αλλά δεξιότητες βασισμένες σε ένα ειδικό βασικό ή επαγγελματικό «know - how». Αυτές τις τμηματικές δεξιότητες μπορούν επίσης να τις κατέχουν ενήλικες που έχουν κάποια ειδικότητα οφειλόμενη στις προσωπικές τους προσπάθειες αυτομόρφωσης».

Motion Team

Η εφαρμογή των μέτρων που οδηγούν στο εκπαιδευτικό μοντέλο που περιέγραφε η Λευκή Βίβλος είναι σε εξέλιξη και σήμερα. Η εξειδίκευση των μέτρων αποτέλεσαν θέμα του υπουργείου Παιδείας το οποίο με τη «μεταρρύθμιση» του 1997, με σειρά προγραμμάτων και με μοχλό τα Επιχειρησιακά Προγράμματα για την Εκπαίδευση και την Κατάρτιση (ΕΠΕΑΕΚ) και τις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις οδηγεί στην πλήρη εφαρμογή και εμπλουτισμό αυτών των μέτρων.

Ενα άλλο κείμενο που αποτέλεσε επίσης «βίβλο» για τις προθέσεις των πολυεθνικών για την εκπαίδευση ήταν η έκθεση που κατάρτισαν εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα του 1995. Με νεοφιλελεύθερο πνεύμα, στρεφόταν ενάντια στο δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης και ζητούσε να καταργηθεί στη χώρα μας η δωρεάν Παιδεία, γιατί «η λογική της ισότητας των ευκαιριών είναι ξεπερασμένη». Ανάμεσα σε άλλα προέβλεπε την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, κατάργηση της δωρεάν διανομής των συγγραμμάτων στους φοιτητές και τους σπουδαστές, κατάργηση της επετηρίδας διορισμού των εκπαιδευτικών και αύξηση της οικονομικής συμμετοχής των γονιών στην εκπαίδευση των παιδιών τους. Μάλιστα, μετά την παρουσίαση αυτών των μέτρων, ο τότε υπουργός Παιδείας είχε σπεύσει να δηλώσει ότι κάποια από τα μέτρα που προτείνει ο ΟΟΣΑ, το υπουργείο ήδη τα προχωράει.

Στο διάστημα των τελευταίων χρόνων οι εργαζόμενοι συνειδητοποιούν πως το στοιχείο της εμπορευματοποίησης στην εκπαίδευση γίνεται πιο έντονο. Η καθήλωση των δαπανών για την εκπαίδευση από τον κρατικό προϋπολογισμό, σε συνδυασμό με την εξώθηση στα φροντιστήρια, την ιδιωτική επαγγελματική «κατάρτιση» κλπ. επιβαρύνουν τη λαϊκή οικογένεια και το κόστος της εκπαίδευσης. Ιδιαίτερα στο Λύκειο και στα ΑΕΙ - ΤΕΙ μετατρέπεται σε ανυπέρβλητο εμπόδιο στη συνέχιση των σπουδών των παιδιών της εργατικής τάξης και ενδεικτικά προς αυτό είναι τα νούμερα των μαθητών που δε συνεχίζουν τις σπουδές τους στο λύκειο και διοχετεύονται στην επαγγελματική κατάρτιση. Και δε λείπει και η συμβολή των γονιών στα έξοδα του δημόσιου σχολείου, ακόμα και σε πολυδιαφημισμένα μέτρα όπως αυτό του «ολοήμερου σχολείου».

Αλλά και στα ΤΕΕ, τόσο ο ίδιος ο χαρακτήρας τους όσο και τα λειτουργικά τους προβλήματα οδηγούν στα ιδιωτικά ΤΕΕ και αυτά με τη σειρά τους στα επίσης ιδιωτικά ΙΕΚ και ΚΕΚ. Την εικόνα έρχεται σήμερα να ολοκληρώσει η προωθούμενη «αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου», που έχει προκαλέσει ήδη τις αντιδράσεις των εκπαιδευτικών, καθώς για τους ίδιους δημιουργεί συνθήκες χειραγώγησης και επαγγελματικής ανασφάλειας, ενώ οδηγεί - όπως έχει δείξει και η διεθνής εμπειρία - στην κατηγοριοποίηση των σχολείων, με συνέπειες στο μορφωτικό δικαίωμα των μαθητών και στη λειτουργία τους.

Παράλληλα, το υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να εμφανίσει μία «επανάσταση» σε ό,τι αφορά τη χρήση νέων τεχνολογιών, σαν αντιστάθμισμα της αγανάκτησης που έχει δημιουργήσει η κατάντια του σχολείου. Ωστόσο, και αυτός ακόμα ο εξοπλισμός των σχολείων με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που είναι αυτονόητος σήμερα, υπηρετεί τους στόχους της Συνθήκης της Λισαβόνας για ένα σχολείο που θα παρέχει τη γνώση των ηλεκτρονικών υπολογιστών ως βασική δεξιότητα για τους μελλοντικούς εργαζομένους.

Στον αντίποδα αυτών των εξελίξεων και μέτρων βρίσκεται η ανάπτυξη κινητοποιήσεων, με χαρακτηριστικά που στρέφονται όχι μόνο ενάντια στην υπάρχουσα κατάσταση, αλλά προβάλλουν ζητήματα και αιτήματα με στόχο τη διεκδίκηση μιας άλλης πορείας στην Παιδεία. Καταδικάζουν τα μέτρα και κατονομάζουν την «πηγή» τους, που δεν είναι άλλη από τις επιθυμίες του μεγάλου κεφαλαίου για τους μελλοντικούς εργαζόμενους, όπως εκφράζονται διά της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Καταδικάζουν την υπαγωγή της εκπαίδευσης στις απαιτήσεις της αγοράς και διεκδικούν την Παιδεία που γνώμονα θα έχει τις λαϊκές ανάγκες και όχι τους νόμους της αγοράς.

«Η Παιδεία είναι υπόθεση όλου του λαού και πρώτα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων». Γι' αυτό και η Ομοσπονδία Οικοδόμων Ελλάδας διοργανώνει για την Τρίτη 25 Φλεβάρη, εκδήλωση - συζήτηση για την Παιδεία. Η εκδήλωση έχει προγραμματιστεί για τις 6 το απόγευμα και θα πραγματοποιηθεί στο θέατρο «Γκλόρια». Θέμα της εκδήλωσης είναι «Οι θέσεις και ο ρόλος του ταξικού κινήματος στην πάλη για το δικαίωμα στη μόρφωση».

Σκοπός της εκδήλωσης, όπως σημειώνουν στελέχη της Ομοσπονδίας, είναι να αναδειχτεί το ζήτημα της Παιδείας και ενόψει της άτυπης συνάντησης των υπουργών Παιδείας της Ευρώπης που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα την 1 και 2 Μάρτη. Και αυτό γιατί τα προβλήματα της Παιδείας αφορούν την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Τις επιπτώσεις της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής τις ζουν κυρίως τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων, τα οποία δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες και τα ίδια δικαιώματα στη μόρφωση, ενώ τα οικονομικά βάρη είναι δυσβάσταχτα για την εργατική οικογένεια.

Η Ομοσπονδία Οικοδόμων καλεί σε αγώνα όλο το λαό, απαιτώντας δημόσια και δωρεάν Παιδεία για όλα τα παιδιά, καθώς και αναβάθμιση της Παιδείας προς όφελος του λαού και της νεολαίας.