Η ΦΤΩΧΟΤΕΡΗ χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης συνεχίζει να είναι η Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, της επίσημης στατιστικής υπηρεσίας της Κομισιόν, βρίσκεται στη 15η θέση. Για την κατάρτιση αυτού του πίνακα λαμβάνεται υπόψη το μέσο κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) στις χώρες - μέλη. Για να είναι όμως συγκρίσιμα τα στοιχεία γίνεται μια αναγωγή στο μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτός λοιπόν για το 1997 υπολογίστηκε στις 19.287 μονάδες. Σε σχέση μ' αυτό το δείκτη πλουσιότερη χώρα είναι το Λουξεμβούργο με 32.885 μονάδες και φτωχότερη η Ελλάδα με 13.187 μονάδες.

***

ΟΙ ΠΕΝΤΕ πλουσιότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι κατά σειρά το Λουξεμβούργο, η Δανία, το Βέλγιο, η Αυστρία και η Γερμανία. Στον αντίποδα, οι φτωχότερες χώρες είναι η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Σουηδία και η Βρετανία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα μένει στην τελευταία θέση εδώ και τέσσερα τουλάχιστον χρόνια, ενώ η απόστασή της από την προτελευταία Πορτογαλία αυξάνεται. Αυτό και μόνο αρκεί για να καταδείξει ότι τα όσα ισχυρίζονται η κυβέρνηση και οι άλλοι θιασώτες του Μάαστριχτ, πως δηλαδή η χώρα βρίσκεται σε τροχιά σύγκλισης, είναι λόγια του αέρα.

***

Ο ΠΙΝΑΚΑΣ της Eurostat δείχνει όμως ότι συνολικά η εφαρμογή της Συνθήκης του Μάαστριχτ, όχι μόνο δεν έφερε τη σύγκλιση των οικονομιών των χωρών, αλλά αντιθέτως διεύρυνε το χάσμα μεταξύ των "πλούσιων" και των "φτωχών". Αυτό που καθένας διαπιστώνει σε εθνικό επίπεδο, ισχύει και στο γενικό κοινοτικό επίπεδο, δηλαδή οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι.

***

ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ σ' όλο το μεγαλείο της. Αφού με τη "Λευκή Βίβλο" η Κομισιόν πρωτοστάτησε στην κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων, όπως το ωράριο εργασίας, η ανάπαυση κλπ., θέλει τώρα να "προστατεύσει" όσους εργαζόμενους έριξε στον "Καιάδα" των νέων εργασιακών σχέσεων. Αποφάσισε λοιπόν να ξεκινήσει διαβουλεύσεις με τους Ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους (Εργοδοσία - Συνδικάτα - Δημόσια Διοίκηση), σχετικά με το περιεχόμενο μιας νομοθεσίας για την ασφάλεια και τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων, που δεν καλύπτονται από την υπάρχουσα οδηγία για το χρόνο εργασίας.

***

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ θα αφορά στους εργαζόμενους στις αερομεταφορές, στο σιδηρόδρομο, στους οδηγούς φορτηγών, στους ναυτικούς, καθώς και στους εργαζόμενους στον τομέα της αλιείας και τους ειδικευόμενους ιατρούς. Η πρόταση της Επιτροπής, που έχει τη μορφή εγγράφου προς διαβούλευση και θα σταλεί σε όλους τους Ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους, αποτελεί συνέχεια μιας διαδικασίας που άρχισε τον περασμένο Ιούλη με την υιοθέτηση της "Λευκής Βίβλου για τους τομείς και τις δραστηριότητες που δεν καλύπτονται από την οδηγία για το χρόνο εργασίας".

***

"Ο ΣΟΠΕΝ ήταν Πολωνός, ο Μπάρτοκ Ούγγρος και ο Ντβόρζακ Τσέχος". Μ' αυτές τις λέξεις ο Βρετανός προεδρεύων του Συμβουλίου Υπουργών, Ρόμπιν Κουκ, χαιρέτισε τη Δευτέρα την έναρξη της Διάσκεψης για τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θέλοντας να επισημάνει τη συμβολή των προς ένταξη χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μόνο που τόσο ο κύριος Κουκ, όπως και οι άλλοι ισχυροί "εταίροι" δεν έχουν στο μυαλό τους τα αριστουργήματα του Ντβόρζακ όταν ετοιμάζουν την άλωση της Τσεχίας. Εκτός και αν σκέφτονται να κάνουν τις "δουλιές" υπό τους ήχους του πένθιμου εμβατηρίου του Σοπέν.

***

Η ΕΥΡΩΠΗ πάει σινεμά. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια είχαμε ανάπτυξη τόσο της παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών από τις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όσο και του αριθμού των εισιτηρίων στους κινηματογράφους. Το 1996 γυρίστηκαν 669 ταινίες απ' τις οποίες 412 έγιναν με κρατική ενίσχυση. Το 1990 σε κάθε κάτοικο της Ευρωπαϊκής Ενωσης αντιστοιχούσε 1,6 εισιτήριο κινηματογράφου το χρόνο, το 1996 έγινε 1,9. Συνολικά το 1996 κόπηκαν σ' όλες τις χώρες - μέλη 702 εκατομμύρια εισιτήρια στους κινηματογράφους.

***

ΟΙ ΙΡΛΑΝΔΟΙ είναι οι πιο κινηματογραφόφιλοι. Κάθε Ιρλανδός πηγαίνει πάνω από τρεις φορές το χρόνο στον κινηματογράφο. Στην αμέσως επόμενη θέση έρχονται οι Ισπανοί που πηγαίνουν 2,7 φορές και ακολουθούν οι Γάλλοι με 2,3 φορές. Στην προτελευταία θέση οι Ελληνες. Δεν αναλογεί ούτε ένα εισιτήριο στον καθένα μας το χρόνο. Συγκεκριμένα, σε κάθε Ελληνα αναλογεί 0,7 εισιτηρίου. Τελευταίοι είναι οι Πορτογάλοι με 0,8. Ενώ γενικά στις άλλες χώρες υπάρχει αύξηση των εισιτηρίων ανά κάτοικο, στο διάστημα 1990 - 1996, στην Ελλάδα είχαμε μείωση.

Τις καλύτερες αποδείξεις για τη συμμόρφωση της κυβέρνησής του στις απαιτήσεις του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών θέλει να έχει στις αποσκευές του ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, ενόψει της Συνόδου Κορυφής την 1η Μάη στην οποία θα οριστικοποιηθεί η απόφαση για την πορεία της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ). Αυτές τις "αποσκευές" προετοίμασε και χθες ο πρωθυπουργός σε συνεργασία με τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας.

Οταν εντάχθηκε η δραχμή στο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ) η κυβέρνηση ανέλαβε την υποχρέωση να προωθήσει τα λεγόμενα "διαρθρωτικά" μέτρα, δηλαδή τις σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις, την εκ βάθρων αλλαγή του εργασιακού καθεστώτος και την κατεδάφιση του ασφαλιστικού συστήματος. Εξάλλου, η Νομισματική Επιτροπή, η οποία αποφάσισε την ένταξη της δραχμής στο ΜΣΙ, προσδιορίζει στην απόφασή της ότι κριτήριο αξιολόγησης των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας θα είναι η πορεία αυτών ακριβώς των μέτρων.

Ο πρωθυπουργός, λοιπόν, θέλει να έχει την 1η Μάη στις Βρυξέλλες τις αποδείξεις ότι όλα "βαίνουν καλώς". Το πρώτο και ίσως ισχυρότερο "χαρτί" του θα είναι ο νόμος για την ιδιωτικοποίηση της "Ολυμπιακής Αεροπορίας", το δεύτερο θα είναι το νομοσχέδιο για την "αγορά εργασίας", που θα συζητηθεί στις 10 Απριλίου στο Υπουργικό Συμβούλιο και θα γνωστοποιηθεί στους "εταίρους" μας στις 15 του μηνός, το τρίτο "χαρτί" θα είναι το λεγόμενο "μικρό πακέτο" αλλαγών στο ασφαλιστικό σύστημα που προωθείται ήδη στα πλαίσια του ψευδεπίγραφου "κοινωνικού διαλόγου".

Αυτό όμως που ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση οι ισχυροί "εταίροι" δεν είναι οι απλές διακηρύξεις πολιτικής και προθέσεων, είναι η έμπρακτη διαβεβαίωση ότι η κυβέρνηση θα συγκρουστεί με τον υπ' αριθμόν ένα εχθρό αυτών των πολιτικών, τους εργαζόμενους. Ζητούν απ' την κυβέρνηση να αποδείξει ότι δεν υπολογίζει ούτε το πολιτικό κόστος, ούτε τις κοινωνικές συνέπειες απ' την εφαρμογή αυτών των μέτρων, ούτε, τέλος, τις αντιδράσεις που θα συναντήσει. Την καλούν με λίγα λόγια να αποδείξει την "πυγμή" της.

Και στον τομέα αυτό ο πρωθυπουργός θέλει να έχει πειστικές απαντήσεις. Η όλη μεθόδευση της ιδιωτικοποίησης της "Ολυμπιακής Αεροπορίας" είναι αρκετή. Πέρα από το περιεχόμενο του συγκεκριμένου νομοσχεδίου που θυμίζει διάταγμα στρατευμάτων κατοχής, το μήνυμα της κυβέρνησης προς τους εργαζόμενους ήταν σαφές: Δε μας ενδιαφέρουν οι όποιες αντιδράσεις σας. Είτε το θέλετε, είτε όχι αυτή η πολιτική θα εφαρμοστεί. Ισως, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Γ. Παπαντωνίου το εξέφρασε πιο παραστατικά στην προ δυο μηνών συνέντευξή του στους "Φαϊνάνσιαλ Τάιμς". Ρωτήθηκε τότε πώς θα αντιμετωπίσει η κυβέρνηση τις αντιδράσεις των εργαζομένων της "Ολυμπιακής Αεροπορίας" και δήλωσε: Οπως αντιμετώπισε η κυρία Θάτσερ τους Βρετανούς ανθρακωρύχους το 1985!

Δεν αρκεί να ακολουθείς μια πολιτική θατσερικής έμπνευσης και περιεχομένου αν δε χρησιμοποιείς και τις ανάλογες μεθόδους.

Τι προσδοκά όμως η κυβέρνηση από τη Σύνοδο Κορυφής της 1ης Μάη, όταν μάλιστα το αποτέλεσμα είναι ήδη γνωστό;

Το πρώτο είναι μια δήλωση με την οποία οι "εταίροι" θα εκφράζουν την εκτίμησή τους για την πολιτική της κυβέρνησης και τις προσπάθειές της να συμμορφωθεί στις απαιτήσεις τους. Το δεύτερο είναι μια υπόσχεση ότι η ελληνική οικονομία θα κριθεί, όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου, με τα ίδια κριτήρια μ' αυτά που κρίθηκαν οι 11 χώρες που θα πάρουν μέρος στο επόμενο στάδιο της ΟΝΕ. Αν όμως το πρώτο φαίνεται εύκολο, το δεύτερο φαίνεται πρακτικά αδύνατο. Αν οι 11 χώρες που από την 1η Ιανουαρίου 1999 περάσουν στο επόμενο στάδιο της ΟΝΕ διαμορφώσουν στα επόμενα χρόνια χαμηλότερους δείκτες πληθωρισμού, δημόσιου χρέους, ή επιτοκίων, είναι αδύνατον να δεχτούν στους κόλπους τους μια οικονομία με υψηλότερους δείκτες. Ετσι θεωρείται βέβαιο ότι ο "πήχης" για τη δοκιμασία όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και όποιας άλλης χώρας θελήσει να ενταχθεί θα ανέβει ακόμη πιο ψηλά.

Το βέβαιο είναι ότι από τη Σύνοδο της 1ης Μάη ο πρωθυπουργός θα αναλάβει την υποχρέωση για τη σύνταξη ενός νέου "προγράμματος σύγκλισης" ακόμη πιο σκληρού απ' το σημερινό, το οποίο πρέπει να υποβάλλει σύντομα προς έγκριση στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ η Ελλάδα θα είναι η μόνη από τις 15 χώρες - μέλη που θα συνεχίζει υπό το ζυγό της "διαδικασίας του υπερβολικού ελλείμματος". Δηλαδή γι' αυτήν και μόνο γι' αυτήν θα ισχύει το καθεστώς της εποπτείας του δημοσίου ελλείμματος και θα δέχεται τις ποινές που προβλέπονται για την υπέρβασή του.

Λίγα εικοσιτετράωρα μετά τη γνωμοδότηση της Κομισιόν σχετικά με την πορεία της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης και την επιλογή των 11 χωρών για το επόμενο στάδιο του ΕΥΡΩ, έκαναν την εμφάνισή τους γκρίνιες και αλληλοσυγκρουόμενες εκτιμήσεις για το μέλλον του εγχειρήματος. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκε η περίπτωση της Ιταλίας, που περιλήφθηκε μεν στις χώρες του ΕΥΡΩ, αλλά υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσο εκπλήρωνε τα απαραίτητα κριτήρια, ειδικότερα το κριτήριο του δημοσίου ελλείμματος. Οπως είναι γνωστό, η ιταλική κυβέρνηση χρησιμοποίησε τα αποθέματα χρυσού για να παρουσιάσει πλασματική εικόνα του ελλείμματος. Κάτι τέτοιο φαίνεται ότι έκανε και το Βέλγιο. Οι ισχυρότερες αντιρρήσεις προέρχονται από τους Γερμανούς τραπεζίτες, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η αλλοίωση των κριτηρίων θα έχει επιπτώσεις στην πορεία του ΕΥΡΩ, αφού κάποιοι από τους συνεταίρους δεν έχουν τις δυνάμεις να ακολουθήσουν τους ρυθμούς που επιβάλλει η Μπούντεσμπανκ.

Πριν ακόμα ξεκινήσει το επόμενο στάδιο της ΟΝΕ, λοιπόν, παρουσιάζεται το πρόβλημα που αναμένεται να αποτελέσει και το μεγάλο πονοκέφαλο των αρχιτεκτόνων του ΕΥΡΩ και θα κρίνει την ανθεκτικότητα του συνολικού οικοδομήματος. Είναι το θέμα των επιτοκίων αφού για άλλες χώρες (με τη μικρότερη ανάπτυξη) θα χρειάζονται τα μεγάλα επιτόκια, ενώ οι ισχυρές θα απαιτούν τη μείωση. Σε μια τέτοια περίπτωση μια χώρα που μπήκε στο ΕΥΡΩ μπορεί να αντιμετωπίσει καταστροφική κρίση. Υποψήφιες για τέτοια κρίση είναι λοιπόν η Ιταλία και το Βέλγιο.

Πάντως, ακόμα και για την αισιόδοξη πρόβλεψη ότι το ΕΥΡΩ θα βοηθήσει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, υπάρχει σοβαρός αντίλογος. Προέρχεται μάλιστα από το πρώην αφεντικό της Μπούντεσμπανκ, Καρλ Οτο Πολ, ο οποίος προέβλεψε ότι τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα το ΕΥΡΩ θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και θα παρουσιαστεί αύξηση της ανεργίας.