Δεν είναι η πρώτη φορά που εκατοντάδες εργαζόμενοι οδηγούνται μαζικά στην ανεργία, ούτε η πρώτη φορά που μεγάλες επιχειρήσεις κλείνουν ή μεταφέρονται. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά και από όλη τη χώρα. Μια ενδεικτική απαρίθμηση αρκεί. Το «ΜΙΝΙΟΝ» είχε εκατοντάδες εργαζόμενους και έκλεισε σχετικά πρόσφατα, αφήνοντας χώρο στους ανταγωνιστές του. Ενας από τους ανταγωνιστές, στον τομέα κυρίως των καλλυντικών, ήταν και η αλυσίδα καταστημάτων του «ΥΒΟΝΝΗ ΣΤΟΡΣ». Λίγα χρόνια νωρίτερα η μία κλωστοϋφαντουργία έκλεινε μετά την άλλη, π.χ. ΛΕΚΚΑΣ στην Καλαμάτα και στην Αθήνα και πολλές ακόμη, με εκατοντάδες εργαζόμενους να μένουν άνεργοι. Είχε προηγηθεί ο κατακερματισμός και η διάλυση της «Πειραϊκής - Πατραϊκής» και άλλων μεγάλων επιχειρήσεων στο Λαύριο και αλλού. Η συρρίκνωση της Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης στο Πέραμα δεν μπορεί να αποτυπωθεί στο κλείσιμο μεγάλων μονάδων, αλλά αντικειμενικά θεωρείται ως μια ενιαία ζώνη παραγωγικής δραστηριότητας, που η υπονόμευσή της στοίχισε τη δουλιά σε χιλιάδες εργαζόμενους. Και από τα ναυπηγεία, όμως, που συνεχίζουν να λειτουργούν, υπήρξαν «μειώσεις προσωπικού» με εκατοντάδες ανέργους.

Μια ματιά στις σελίδες των εφημερίδων τα τελευταία πέντε χρόνια έχει να αποκαλύψει πολλά για τα καθημερινά λουκέτα μικρών και μεγαλύτερων επιχειρήσεων, από όλους τους κλάδους, που κλείνουν, υποτάσσονται σε αυτό που λέγεται ανταγωνισμός. Και αυτό που χάνεται, δεν αναπληρώνεται και ας υποστηρίζει η κυβέρνηση ότι ανοίγουν άλλες επιχειρήσεις. Στο χώρο του εμπορίου, λίγα μόλις χρόνια πριν, είχε κάνει εντύπωση σε πολύ κόσμο το κλείσιμο του «ΑΚΡΟΝ ΙΛΙΟΝ ΚΡΥΣΤΑΛ». Μα και μερικές αλυσίδες καταστημάτων «φαστ - φουντ» έκλεισαν, μέσα σε ένα κλίμα σιωπής και αδιαφορίας, παρόλο που μετρούσαν δεκάδες εργαζόμενους. Ενα δυο χρόνια έχουν περάσει από το λουκέτο των κέντρων αδυνατίσματος «ΣΙΚ» και από το κλείσιμο του πολυκαταστήματος «ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ» στον Πειραιά. Πολύ πιο πρόσφατη είναι η πτώχευση του μεγάλου ταξιδιωτικού γραφείου «ΜΑΝΟΣ ΤΟΥΡΣ». Αρκετές εκατοντάδες είναι και οι άνεργοι στην επαρχία από επιχειρήσεις που ξεκουβαλήθηκαν για να πάνε σε γειτονικές χώρες, όπου δίνουν στους εργάτες εξευτελιστικά μεροκάματα. Προς τι, λοιπόν, η έκπληξη; Η κρίση είναι σύμφυτη του καπιταλισμού. Η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης ενισχύει τους μεγαλοεπιχειρηματίες. Κι όλοι αυτοί που στηρίζουν αυτή την πολιτική, δεν μπορούν τώρα να εξεγείρονται, ζητώντας άραγε τι, μήπως και νέες ενισχύσεις;

Το αποτέλεσμα της εν μέσω αντιθέσεων και αντιφάσεων εξέλιξης του συστήματος είναι ολοφάνερο: Πίσω από τους ατελείωτους καταλόγους με τις εταιρίες που παρουσιάζουν κέρδη ακόμη και 131,7%, όπως τα «Ελληνικά Πετρέλαια», καιροφυλακτούν οι λίστες με τις επιχειρήσεις που βάζουν «λουκέτο». Οι πτωχεύσεις έχουν ως άμεσο αποτέλεσμα άνεργους εργαζόμενους, κατεστραμμένες επιχειρήσεις, ενίοτε πλουσιότερους επιχειρηματίες. Αυτή η κίνηση, το συνεχές στύψιμο των εργαζομένων, ο ανταγωνισμός, το κυνηγητό του κέρδους, οι επιχειρήσεις που επικρατούν και οι άλλες που βγαίνουν στο περιθώριο, μπορεί να είναι αντιθέσεις και αντιφάσεις, είναι όμως ταυτόχρονα και φύση. Η φύση και το θερμοκήπιο του συστήματος. Η εμπειρία και τα επίσημα στοιχεία ενισχύονται από την άποψη του κυβερνητικού εκπροσώπου, ο οποίος θεωρεί «φυσιολογικό» το κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων. Ομως, σε κοινωνίες όπου έχει θεοποιηθεί το κέρδος, δεν είναι δυνατό να εξασφαλίζεται συνεχώς η ανάπτυξη της παραγωγής με θετικά ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία, προς όφελος του λαού. Η άποψη που λανσάρει τις μέρες αυτές η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που λέει πως η απασχόληση αυξάνεται σε αντιστοιχία με τις... πτωχεύσεις(!) αποτελεί κατάφωρη διαστρέβλωση της πραγματικότητας.

Οι νόμοι της συγκέντρωσης και της συγκεντροποίησης του κεφαλαίου επιβάλλουν τη βίαιη καταστροφή των ανταγωνιστών, τον αφανισμό ολόκληρων κλάδων με κριτήριο το κέρδος των τμημάτων της οικονομικής ολιγαρχίας με τη μεγαλύτερη ισχύ, ενώ το εκβιαστικό ψευτοδίλημμα προς τους εργαζόμενους είναι πάντα ένα και πάντα σαφές: «Αποδοχή όλο και χειρότερων όρων για την πώληση της εργατικής τους δύναμης ή κλείσιμο». Την ίδια στιγμή, αυτό που φαίνεται «φυσιολογικό» στους υποστηρικτές και γνώστες της λειτουργίας του καπιταλισμού, είναι παράταιρο, αφύσικο και ακατανόητο για μια μερίδα της εργατικής τάξης. Μια επιχείρηση με τα ράφια της γεμάτα προϊόντα λαϊκής κατανάλωσης, με πλήρη εξοπλισμό και με τους εργαζόμενους ειδικούς και πρόθυμους να εργαστούν όπως κάθε μέρα, εμφανίζεται «ξαφνικά» να βάζει «λουκέτο», όπως η αλυσίδα σούπερ μάρκετ «Αφοί Αντωνόπουλοι». Σε ένα άλλο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα, χωρίς ατομική ιδιοκτησία, δε θα έκλεινε αυτή η επιχείρηση. Ο εργάτης θα δούλευε και θα την έκανε επιχείρηση να προκόψει ακόμη περισσότερο, ως τμήμα μιας οικονομίας που θα αναπτυσσόταν όχι για την αποκόμιση όλο και μεγαλύτερου κέρδους, αλλά την κάλυψη των αναγκών των εργαζομένων και των οικογενειών τους.

Ορισμένοι κάνουν αυτή την περίοδο λόγο για έξαρση του φαινομένου των πτωχεύσεων, ενώ ο Τύπος το αντιμετωπίζει ως «κοινωνικό γεγονός» εφήμερου ενδιαφέροντος, όπως το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη και οι θάνατοι από τα ναρκωτικά. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οι κλειστές επιχειρήσεις και βασικά οι εργαζόμενοι σε αυτές, είναι τα θύματα ενός διαρκούς πολέμου.

Ευρωπαϊκή Ενωση και κυβέρνηση κάνουν λόγο για τόνωση της «επιχειρηματικότητας» και εξασφάλιση της «ανταγωνιστικότητας». Πρόκειται για την πολιτική που επιδιώκει, και στην πράξη πριμοδοτεί με κάθε τρόπο, τις επιχειρήσεις για να αντέξουν, να επιβιώσουν και να βγουν πιο δυναμωμένες μέσα από το συνεχή και ανηλεή ανταγωνισμό, ανεξάρτητα αν κάτω από τις συνθήκες της κρίσης κάποιες απ' αυτές κλείνουν. Μια πολιτική ενίσχυσης, για να καταφέρνουν να μεγαλώνουν τα κέρδη και το μέγεθός τους. Για να το κάνουν αυτό χρειάζονται περισσότεροι κακοπληρωμένοι εργαζόμενοι, λιγότεροι φόροι, μεγαλύτερα ποσοστά κέρδους, φτηνότερες πρώτες ύλες, ακόμη πιο κακοπληρωμένοι και χωρίς δικαιώματα εργαζόμενοι, υφαρπαγή του ιδρώτα τους και με άλλους τρόπους όπως οι γενναίες επιχορηγήσεις.

Αυτά όλα όμως οδηγούν σε ένα μονόδρομο. Σε ένα μέλλον που επιφυλάσσει περισσότερα «λουκέτα», περισσότερους άνεργους, μεγαλύτερη αμφισβήτηση των λαϊκών καταχτήσεων. Ταυτόχρονα, μαζί με τα πλήγματα που δέχονται οι μισθωτοί από αυτή την κατάσταση, θύματα αποδεικνύονται και χιλιάδες μικροί επαγγελματίες βιοτέχνες και έμποροι, ειδικά οι αυτοαπασχολούμενοι σε οικογενειακού χαρακτήρα επιχειρήσεις. Αυτοί που στην περίπτωση της χώρας μας απορροφούν ένα μέρος των απασχολουμένων ως εργοδότες, αλλά στην ουσία οι περισσότεροι από αυτούς βαδίζουν σε παράλληλες πορείες με τους εργαζόμενους, με το μέλλον τους προδιαγεγραμμένο. Αλλά, όπως θα πούνε οι υπηρέτες του συστήματος κι αυτό είναι κάτι «φυσιολογικό»...