Αποκαλυπτικό έγγραφο του υπουργείου Υγείας προς όσους έχουν αναλάβει προγράμματα αποασυλοποίησης
Στο πρόγραμμα αποασυλοποίησης «Ψυχαργώς», που σχεδίασε και εφαρμόζει το υπουργείο Υγείας, προβλέπεται το κλείσιμο των ψυχιατρικών νοσοκομείων, με την προοπτική να αντικατασταθούν κυρίως από τα ψυχιατρικά τμήματα των Γενικών Νοσοκομείων και από δομές που ...θα δημιουργηθούν στα πλαίσια προγραμμάτων, για τα οποία έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση - κυρίως με κοινοτικά κονδύλια - μέχρι το 2006. Τα προγράμματα του «Ψυχαργώς» έχουν αναλάβει κυρίως ιδιωτικές εταιρίες, για τις οποίες επανειλημμένα και απ' τους λειτουργούς της Ψυχικής Υγείας έχουν γίνει καταγγελίες για τον τρόπο λειτουργίας τους και το προσωπικό τους, με αποτέλεσμα να τίθενται ερωτήματα αν οι δομές αυτές είναι νησίδες αποασυλοποίησης ή απλά θα οδηγήσουν στη δημιουργία μικρότερων, διάσπαρτων ασύλων στην κοινότητα και μάλιστα με ημερομηνία λήξεως.
Πέραν των άλλων, καθημερινά βγαίνουν στην επιφάνεια οι διαδικασίες της λεγόμενης αποασυλοποίησης και τα χοντρά παιχνίδια που παίζονται μέσα απ' τη διαπλοκή του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα υγείας.
Οι σχεδιασμοί του υπουργείου Υγείας φαίνονται ξεκάθαρα στο έγγραφο με ημερομηνία 8 Απρίλη 2003 του γενικού γραμματέα του υπουργείου Χ. Σοφιανού με θέμα: «Διευκρινίσεις αναφορικά με την επιλογή των ασθενών των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων για την εγκατάστασή τους σε οικοτροφεία».
Το έγγραφο έχει ως αποδέκτες πρώτα 18 ιδιωτικές εταιρίες και το Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής (ΚΨΥ) και μετά τα εννιά ψυχιατρεία της χώρας. Σε αυτό επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι τα ψυχιατρικά νοσοκομεία καλούνται μονομερώς να επιλέξουν τους ασθενείς και τόπο εγκατάστασής τους. «Καθώς ήταν σαφές στη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας από τα στοιχεία που είχαν καταθέσει τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία για τους χρόνιους ασθενείς τους ότι το έργο επρόκειτο να αναληφθεί από εσάς ήταν εξαιρετικά δύσκολο να προδιαγράψουμε μεγάλες πολυκλαδικές ομάδες και υψηλούς προϋπολογισμούς λειτουργίας και απόκτησης εξοπλισμού», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χ. Σοφιανός.
Σ' αυτά τα πλαίσια, αναφέρεται στο έγγραφο, «τα ψυχιατρικά νοσοκομεία όρισαν εσωτερικές διαδικασίες, προκειμένου να σχηματιστούν οι ομάδες ασθενών που πρόκειται να μετακινηθούν και να εγκατασταθούν σε κάθε δομή ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης που αναπτύσσεται είτε από το ίδιο το Ψυχιατρείο, αλλά και τα Γενικά Νοσοκομεία, είτε από τους φορείς ιδιωτικού δικαίου».
Για να επιτευχθεί ο στόχος, αλλάζει ακόμα και ο χαρακτήρας του ΚΨΥ, που είχε εδώ και 50 χρόνια. Ετσι, ο νέος οργανισμός του προβλέπει τη μετατροπή του σε τύπο οικοτροφείου, ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει αποασυλοποιημένους με κονδύλια από κοινοτικά προγράμματα. Με αυτή την επιλογή είναι κάθετα αντίθετοι οι εργαζόμενοι του ΚΨΥ.
Και το έγγραφο του Χ. Σοφιανού καταλήγει: «Επειδή ο στόχος που έχει τεθεί τουλάχιστον για τα πέντε από τα εννέα ψυχιατρικά νοσοκομεία της χώρας μας, προς την επίτευξη του οποίου έχουμε στρατευτεί όλοι, είναι το άμεσο κλείσιμο των ασυλικών τους μονάδων, είναι προφανές ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την οριστική και ολοκληρωτική εγκατάλειψη των κτιρίων τους ύστερα από μετακίνηση όλων των χρόνιων ασθενών τους».
Ο στόχος της κυβέρνησης είναι το κλείσιμο όλων των ψυχιατρείων μέχρι το 2010.
Απίστευτες προτάσεις για το μοναδικό στη χώρα παιδοψυχιατρικό νοσοκομείο
Σήμερα απ' τους 100 ψυχικά πάσχοντες που βρίσκονται στο ψυχιατρείο δεν έχει μετακινηθεί κανένας, αφού η διαδικασία της λεγόμενης αποασυλοποίησης έχει συναντήσει τις αντιστάσεις των εργαζομένων, των οικογενειών των ψυχικά πασχόντων, αλλά και των δήμων της Νοτιοανατολικής Αττικής, που αντιδρούν στην κατάργηση του νοσοκομείου που εξυπηρετεί κάθε χρόνο στα εξωτερικά ιατρεία του 22.000 κατοίκους απ' τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα της περιοχής. Οι εργαζόμενοι του νοσοκομείου όμως εκφράζουν φόβους ότι η μετακίνηση των παιδιών που νοσηλεύονται σε αυτό θα γίνει με αθόρυβες διαδικασίες, κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών αδειών του προσωπικού.
Διοικητής στο νοσοκομείο διορίστηκε ο Στυλιανός Στυλιανίδης, ο οποίος έως τη μέρα που ανέλαβε καθήκοντα ήταν πρόεδρος της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ), που δραστηριοποιείται στο χώρο της ψυχικής υγείας και συγκεκριμένα με την εφαρμογή προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και φροντίδας ψυχιατρικών ασθενών και άλλους τομείς της Ψυχικής Υγείας.
Η συγκεκριμένη εταιρία (μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της οποίας είναι η σύζυγος του διοικητή του ΠΝΑ Στυλιανού Στυλιανίδη) βρίσκεται δεύτερη στον πίνακα διανομής του εγγράφου του γενικού γραμματέα του υπουργείου Υγείας Χ. Σοφιανού για την επίσπευση της αποασυλοποίησης! Η συγκεκριμένη εταιρία μάλιστα επέδειξε ιδιαίτερη ζέση προκειμένου να προχωρήσουν οι διαδικασίες αποασυλοποίησης στο ΠΝΑ και ενεπλάκη σε ζητήματα που αφορούν το νοσοκομείο.
Στα πλαίσια της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης προβλέπεται σχέδιο διετούς διακρατικής συνεργασίας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και ΠΝΑ με το ψυχιατρικό νοσοκομείο της Γαλλίας Maison - Blance. Η πρώτη επίσκεψη καθορίστηκε να πραγματοποιηθεί από 3 έως 10 Νοέμβρη του 2002 με εκπροσώπους των δυο ψυχιατρείων και την υφυπουργό Υγείας Ελ. Τσουρή. Το ΠΝΑ εκπροσώπησαν ο διοικητής του Στ. Στυλιανίδης και δυο ακόμα εργαζόμενοι.
Ομως το Β΄ Περιφερειακό Σύστημα Υγείας και Πρόνοιας (ΠεΣΥΠ), στο οποίο υπάγεται το ΠΝΑ, δε δέχτηκε να καλύψει τα έξοδα του ταξιδιού. Τα έξοδα μετάβασης τελικά πληρώθηκαν, σε συνεννόηση με τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας, από ειδικό κονδύλι που δόθηκε απ' την «εποπτευόμενη από το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας μη κυβερνητική οργάνωση ΕΠΑΨΥ». Η απόφαση πήγε για έγκριση στο Συμβούλιο του ΠΝΑ και σε αυτή διαφώνησε η διοικητική διευθύντρια του νοσοκομείου, με αιτιολογικό ότι τα έξοδα καλύπτονταν από ιδιωτική εταιρία. Τελικά, η απόφαση πάρθηκε κατά πλειοψηφία και οι εργαζόμενοι πήγαν στο σεμινάριο με χρήματα της ΕΠΑΨΥ.
Επιστρέφοντας από το ταξίδι αυτό στη Γαλλία, ένας εκ των δυο υπαλλήλων του ΠΝΑ που μετείχαν σε αυτό και μέλος της ομάδας αποασυλοποίησης του ΠΝΑ συνέταξε αναφορά σχετικά με την εμπειρία του. Σε αυτήν αναφέρει: «Τα ελληνικά νοσοκομεία και κατ' επέκταση και τα ψυχιατρεία οφείλουν να αντιμετωπίζουν τα έξοδα λειτουργίας τους, αν θέλουμε να συνεχίζουν να παρέχουν το κοινωνικό τους έργο» και ότι «ο αποϊδρυματισμός, η αποασυλοποίηση και η ανάπτυξη Κοινοτικών Δομών απαιτούν σαφώς την εφαρμογή ενός μοντέλου διοίκησης και διαχείρισης που προσιδιάζει με το γαλλικό μοντέλο μάνατζμεντ των νοσοκομείων».
Το συγκεκριμένο «γαλλικό μοντέλο» χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, όπως αναφέρει ο υπάλληλος του ΠΝΑ, από τα εξής:
Επισημαίνεται ότι στο ΠΝΑ σήμερα εργάζονται 431 άτομα προσωπικό. Η ακίνητη περιουσία του νοσοκομείου είναι οικοπεδική έκταση 460 στρεμμάτων στη θέση Νταού Πεντέλης με κτίρια συνολικής επιφάνειας 20.000 τετραγωνικών μέτρων περίπου. Κτίριο 1.000 τετρ. μέτρων στη θέση Νταμάρια του Δήμου Παλλήνης και δυο καταστήματα επιφάνειας 130 τετρ. μέτρων στο Περιστέρι Αττικής.
Η ανάγκη Γενικού Νοσοκομείου στην περιοχή δεν προϋποθέτει το κλείσιμο του Παιδοψυχιατρικού τονίζει ο Ν. Στεφανίδης, νομαρχιακός σύμβουλος Ανατολικής Αττικής
Το κλείσιμο του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (ΠΝΑ) σχεδιάζεται ενώ το Εθνικό Σύστημα Υγείας παρουσιάζει τραγικές ελλείψεις στον τομέα της ψυχικής υγείας του παιδιού και του εφήβου, παρά το γεγονός ότι το 15 - 20% του εφηβικού πληθυσμού της χώρας παρουσιάζει κάθε χρόνο σοβαρές δυσκολίες και παθολογίες (ψυχώσεις, εφηβική κατάθλιψη, παραπτωματικότητα, χρήση ουσιών, ανορεξία, βουλιμία, σχολική αποτυχία κ.ά.). Σε όλη τη χώρα δεν υπάρχει ούτε μια εξειδικευμένη μονάδα για τη νοσηλεία των εφήβων, με αποτέλεσμα παιδιά και έφηβοι από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, να νοσηλεύονται στο ΠΝΑ.
Πρόκειται για νοσοκομείο με μεγάλη εμπειρία στον παιδοψυχιατρικό τομέα, αφού εκεί λειτουργούν από το 1985 μονάδα αυτιστικών παιδιών με σοβαρές διαταραχές και επειγόντων περιστατικών, δημόσιο ειδικό δημοτικό σχολείο, προεπαγγελματικά εργαστήρια. Επίσης λειτουργούν από το 1985 και εξωτερικά ιατρεία (παιδιατρικό, οδοντιατρικό, χειρουργικό, παθολογικό, καρδιολογικό, γυναικολογικό, νευρολογικό, οφθαλμιατρικό) και εργαστήρια (μικροβιολογικό, ακτινολογικό κ.ά.).
Στους σχεδιασμούς του υπουργείου Υγείας είναι η δημιουργία στο χώρο του νοσοκομείου Κέντρου Υγείας «Αστικού Τύπου» με κατάλληλη υποδομή για την εγκατάσταση ενισχυμένου διαγνωστικού εξοπλισμού» και η δημιουργία μονάδας αποθεραπείας και αποκατάστασης «για την αποσυμφόρηση ζωτικών κλινών των νοσοκομειακών μονάδων». Οι τέσσερις παιδοψυχιατρικές κλινικές του νοσοκομείου θα μεταφερθούν σε γενικά και παιδιατρικά νοσοκομεία. Πέραν βέβαια από τις όποιες εξαγγελίες δεν υπάρχει καμία διαβεβαίωση για το μέλλον του νοσοκομείου και των εργαζομένων σ' αυτό.
Σε έγγραφο του διοικητή του ΠΝΑ, Στ. Στυλιανίδη, προς τον πρόεδρο του Β' ΠεΣΥΠ με ημερομηνία 7.3.2003 αναφέρεται ότι το προσωπικό του νοσοκομείου κλήθηκε να συμπληρώσει ανώνυμο ερωτηματολόγιο, στο οποίο να δηλώνεται σε ποια δομή θέλουν να απασχοληθούν (ΚΥ και Κέντρο Αποθεραπείας στη Ραφήνα, δομές ψυχικής υγείας στην κοινότητα, παιδοψυχιατρικά τμήματα σε παιδιατρικά και γενικά νοσοκομεία, άλλες δομές υγείας του Β' ΠεΣΥΠ). Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από 346 από τους συνολικά 431 υπαλλήλους, κάτι που σύμφωνα με τον Στ. Στυλιανίδη «είναι ενδεικτικό του κλίματος αβεβαιότητας και ρευστότητας που κυριαρχούν μεταξύ των εργαζομένων».
Ενστάσεις για την κατάργηση του νοσοκομείου έχουν εκφράσει τα δημοτικά συμβούλια Ν. Μάκρης και Ραφήνας, αφού το ΠΝΑ εξυπηρετεί πέραν των παιδιών με ψυχικές διαταραχές και τις ανάγκες των φτωχών λαϊκών στρωμάτων της Νοτιοανατολικής Αττικής, αφού από το Γραμματικό και μέχρι την Αγία Παρασκευή δεν υπάρχει νοσοκομείο.
Οι αγωνίες των επιστημονικών φορέων του νοσοκομείου είχαν εκφραστεί σε ημερίδα με θέμα: «Ψυχαργώς: Α' φάση, από τη θεωρία στην πράξη», που πραγματοποιήθηκε στο ΠΝΑ τον Οκτώβρη του 2002. Συγκλονιστικά ήταν τα όσα είχε πει ο Κων. Κόντης, επιστημονικός υπεύθυνος του «Ψυχαργώς» στο ΨΝΑ, μεταφέροντας την εμπειρία του από την Ιταλία: Μετά το κλείσιμο των ψυχιατρείων και αφού οι ψυχιατρικοί τομείς των γενικών νοσοκομείων αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες για ψυχιατρική περίθαλψη, οι ασθενείς «νοσηλεύονται» αλυσοδεμένοι στις φυλακές. Την ίδια στιγμή οι ιδιωτικές κλινικές είναι υπερπλήρεις από... πελάτες.
«Η ανάγκη για τη λειτουργία Γενικού Νοσοκομείου για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων της περιοχής δεν μπορεί να προϋποθέτει το κλείσιμο του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου. Αλλωστε, στην έκταση των 460 στρεμμάτων υπάρχουν χώροι, για την ανάπτυξη ψυχιατρικών δομών, αλλά και γενικού νοσοκομείου για τους κατοίκους της περιοχής», επισήμανε σχετικά στο «Ρ» ο Ν. Στεφανίδης, νομαρχιακός σύμβουλος Ανατολικής Αττικής της «Νομαρχικής Αγωνιστικής Συνεργασίας».
«Οι φορείς που ανησυχούν για το νοσοκομείο, κατέληξε, οφείλουν να παλέψουν και για την ανάπτυξη του ΠΝΑ σε δημόσιο κέντρο, υψηλής ποιότητας με δωρεάν υπηρεσίες για το παιδί με ψυχονοητικές παθήσεις, αλλά και για τη δημιουργία Γενικού Νοσοκομείου για την ευρύτερη περιοχή και να μην μένουν σε απλά ψηφίσματα συμπαράστασης και συνεντεύξεις στον τοπικό Τύπο».
Η Μαρία Αντουανέττα πρότεινε στους πεινασμένους παντεσπάνι, στη θέση του ψωμιού που έλειπε. Και οι δικοί μας «ελέω Μάαστριχτ» άρχοντες, μας προσφέρουν κατάλογο τιμών από τα διαδίκτυα για να διαλέξουν οι φτωχοί μέσα από μια εικονική πραγματικότητα.
Αγανακτισμένοι οι γονείς των παιδιών
Η αποασυλοποίηση - αν ήταν πραγματική - θα έπρεπε να φέρει ανακούφιση στους γονείς των παιδιών που νοσηλεύονται στο Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (ΠΝΑ).
Ομως με όσα βλέπουν οι γονείς έχουν έρθει σε απόγνωση. Αποκαλυπτικά τα λόγια της Δέσποινας Μανωλοπούλου, μάνας παιδιού στο ΠΝΑ: «Για μένα που είμαι μάνα και για όλους τους γονείς πιστεύω πρόκειται για αβέβαιο μέλλον για τα παιδιά μας. Και τίποτα συγκεκριμένο δεν υπάρχει και ξέρουμε ότι αυτά τα προγράμματα θα τα κάνουν ιδιωτικές εταιρίες. Δεν έχουμε καμία εμπιστοσύνη στην εξασφάλιση των κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Ενωση και ξέρουμε ότι αυτά τα προγράμματα έχουν εξασφαλισμένη χρηματοδότηση για 18 μήνες. Μετά τους 18 μήνες τι θα γίνουν τα παιδιά μας; Ποιος θα χρηματοδοτήσει αυτούς τους ξενώνες;».
Πριν από λίγες μέρες, όπως μας είπε η Δ. Μανωλοπούλου, ο διοικητής του ΠΝΑ Στ. Στυλιανίδης κάλεσε τους γονείς και τους είπε να ιδρύσουν σύλλογο γονέων, για να... διεκδικήσουν τα δικαιώματα των παιδιών τους. Ενημέρωσε τους γονείς ότι σχεδιάζεται η μεταφορά των παιδιών σε ξενώνες για να αποασυλοποιηθούν, χωρίς όμως να τους ενημερώσει ποιος θα αναλάβει αυτό το έργο και με προσωπικό ή ακόμα και σε ποια περιοχή θα μεταφερθούν τα παιδιά τους.
«Εμείς οι γονείς, υπογραμμίζει η μάνα, θα προσπαθήσουμε να κρατηθούν τα παιδιά μέσα στο νοσοκομείο, να έρθει εξειδικευμένο προσωπικό, να αξιοποιηθεί αυτός ο χώρος, γιατί εκεί μέσα το προσωπικό και κυρίως το νοσηλευτικό έχει φτύσει αίμα και έχει γίνει πολύ μεγάλη προσπάθεια. Κι αν το θέμα τους είναι η ταμπέλα ας την αλλάξουν, ας το μετονομάσουν από ψυχιατρείο σε κάτι άλλο. Εμείς οι γονείς είμαστε αγανακτισμένοι με όλο αυτό το χάλι!»
Σε ό,τι αφορά το προσωπικό του νοσοκομείου, η μάνα υπογραμμίζει ότι οι γονείς είναι πολύ ευχαριστημένοι και κυρίως απ' το νοσηλευτικό, γιατί ιατρικό δεν υπάρχει αρκετό για τη φροντίδα των παιδιών. «Κι όμως, τονίζει, τώρα αυτό το προσωπικό θέλουν να το "πετάξουν". Πραγματικά, ειδικά στο ιατρικό προσωπικό τα τελευταία χρόνια υπάρχουν ελλείψεις, αυτό το εξειδικευμένο προσωπικό που λένε πως θα υπάρχει στους ξενώνες ας το φέρουν εδώ στο νοσοκομείο».
«Το νοσοκομείο και το προσωπικό του πρέπει να αξιοποιηθούν, καταλήγει η μητέρα. Τα παιδιά μας κοινωνικοποιούνταν και μέσα στο ΠΝΑ. Υπήρχε σινεμά, πήγαιναν τα παιδιά για μπάνιο στη θάλασσα τα καλοκαίρια, στο θέατρο, σε στάδια. Μπορεί να γίνει κοινωνικοποίηση μέσα στον ίδιο το χώρο».
Ρεπορτάζ:
Νατάσα ΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ