Οι σπουδαστές των ΙΕΚ αλλά και άλλων σχολών στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι παιδιά της εργατικής τάξης, σε μεγάλο τους ποσοστό σπουδαστές και μαζί εργάτες. Μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν μια αστείρευτη πηγή δύναμης για το εργατικό κίνημα (φωτό: Από τη συμπαράσταση σπουδαστών - φοιτητών στην περιφρούρηση της απεργίας των ναυτεργατών το 2006)

Πριν λίγες μέρες, ο Γιάννης αποφάσισε να πάει να γραφτεί στο Συνδικάτο του Επισιτισμού.

Χιλιάδες νέοι και νέες εργατικών και λαϊκών οικογενειών που τελειώνουν το σχολείο εγκλωβίζονται στο λαβύρινθο των δημόσιων και ιδιωτικών δομών κατάρτισης, για να καταλήξουν όπου προστάζουν οι επιχειρήσεις. Στην αμάθεια, τη χειραγώγηση, την υποταγή. Να γίνουν εξάρτημα στις μηχανές που παράγουν πλούτη για τις πολυεθνικές και λειτουργώντας με τους κανόνες που επιβάλλει η ανταγωνιστικότητα, είναι σχεδιασμένες για να συνθλίψουν κάθε δικαίωμα, κάθε κατάκτηση, κάθε ανάγκη και κάθε όνειρο της εργαζόμενης νεολαίας.

Τις τελευταίες βδομάδες, ο Σύλλογος Σπουδαστών Ιδιωτικών Σχολών (ΣΥΣΠΙΣ) και ο Σύλλογος Σπουδαστών Δημοσίων ΙΕΚ (ΣΥΣΔΙΕΚ) ξεκίνησαν μαζί με μια σειρά ταξικά συνδικάτα ένα πλατύ «άνοιγμα» σε χώρους κατάρτισης. Με στόχο την οικοδόμηση σταθερών δεσμών με τους σπουδαστές, την ένταξή τους στους μικρούς και μεγάλους αγώνες, την ενίσχυση της κοινής δράσης συλλόγων και συνδικάτων. Η ανάδειξη των προβλημάτων στα ΙΕΚ και τις σχολές, αλλά και όσων συνεπάγεται η ανεργία, οι «νέες» εργασιακές σχέσεις, η ανάπτυξη προβληματισμού για τους ενόχους, οι αιτήσεις εγγραφής που ήδη μετρούν τα σωματεία, επιβεβαιώνουν ότι αυτά τα παιδιά, στη συντριπτική τους πλειοψηφία παιδιά της εργατικής τάξης, σε μεγάλο τους ποσοστό σπουδαστές και μαζί εργάτες, που συχνά πηγαίνουν στη σχολή με τα ρούχα της δουλιάς, μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν μια αστείρευτη πηγή δύναμης για το εργατικό κίνημα. Εκεί βρίσκεται άλλωστε και η δική τους ελπίδα. Στην αγωνιστική συμπόρευση των συλλόγων τους με τα συνδικάτα. Στην ταξικά προσανατολισμένη πάλη όχι μόνο στο πλευρό, αλλά μέσα από τις γραμμές του εργατικού κινήματος, κόντρα σε όσους τους τάζουν στελεχικές θέσεις και αστραφτερά γραφεία, αλλά στην πραγματικότητα σκάβουν το λάκκο τους. Η προοπτική του αγώνα βρίσκεται στην οργάνωση και στη σύγκρουση.

Ολα τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από τη συζήτηση με τρεις συνδικαλιστές από το ΣΥΣΔΙΕΚ και το ΣΥΣΠΙΣ, τον Νίκο Λάππα, τον Γιάννη Μίχα και τον Τριαντάφυλλο Ευθυμίου, που δημοσιεύει σήμερα ο «Ρ».

Από πρόσφατη κοινή σύσκεψη συνδικάτων και σπουδαστών ΙΕΚ

Στα ιδιωτικά κέντρα, η οικογένεια του σπουδαστή «φεσώνεται» κατά 3.000 ευρώ το χρόνο, που μπορεί να φτάσουν και τα 7.000! «Αν ζητήσει κάποιος σπουδαστής να βγάλει φωτοτυπίες ένα βιβλίο σου απαντάνε "τι λες τώρα, εγώ έχω κλείσει συνεργασίες με τις επιχειρήσεις που μου δίνουν τα βιβλία"... Κάτω από κάθε ιδιωτικό ΙΕΚ υπάρχει κι ένα φωτοτυπάδικο», υπογραμμίζει ο Τριαντάφυλλος.

Η εικόνα που περιγράφει, μαζί με τον Νίκο και τον Γιάννη, μιλά καθαρά: Καλοσχεδιασμένες μπίζνες με πελάτη τον εργάτη και το παιδί του.

Η οικονομική αιμορραγία δεν έχει τέρμα. Για να «μετρά το χαρτί» πρέπει κάθε σπουδαστής να δώσει 40-50 ευρώ ακόμα, για να πάρει την «πιστοποίηση». Αν κάποιος δεν περάσει ένα μάθημα, πληρώνει τουλάχιστον 15 ευρώ, πληρώνει τα δίδακτρα ολόκληρου του εξαμήνου, έστω κι αν θα παρακολουθεί ένα μόνο μάθημα. Το ίδιο συμβαίνει κι αν «κοπεί» από απουσίες, που «μετράνε» ανεξάρτητα αν κάποιος είναι εργαζόμενος. «Το κόστος είναι πολύ μεγάλο. Πολλά παιδιά φυτοζωούν για να τα βγάλουν πέρα. Ακόμα κι ένας νέος που δουλεύει, δεν μπορεί να μαζεύει τόσα λεφτά το χρόνο. Και πολλοί σχολάρχες σου λένε "κι αφού δουλεύεις τι έρχεσαι να κάνεις εδώ πέρα;"...».

Οι σπουδαστές των ΙΕΚ μιλούν στη συντάκτρια του «Ρ»

Οι νεαροί συνδικαλιστές σημειώνουν ότι υπάρχουν εργαζόμενοι 30 και 35 ετών που αναγκάζονται να 'ρθουν στα ΙΕΚ και να πληρώσουν για κατάρτιση που ζητούν οι επιχειρήσεις. «Είναι τα πρώτα πειραματόζωα της "διά βίου κατάρτισης"...». Η κατάσταση στα δημόσια ΙΕΚ αποτυπώνει τις συνέπειες που θα έχει η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος: «Δημόσιες σχολές όπου πληρώνεις, χωρίς εργαστήρια, χωρίς τίποτα κι ένα χαρτί που δε σου κατοχυρώνει τίποτα. Οι γνώσεις δεν είναι απλά με ημερομηνία λήξης, οι γνώσεις είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες...».

Η νεολαία εγκλωβίζεται σε μια ατέρμονη εργασιακή ανασφάλεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι, για παράδειγμα, σπουδαστές των δημόσιων σχολών που προορίζονται για τεχνικοί ηλεκτρονικών υπολογιστών «μαθαίνουν» πάνω σε μηχανήματα του '92 και του '93! Σπουδαστές ηχοληψίας ή δημοσιογραφίας στα γνωστά ιδιωτικά «εργαστήρια» κάνουν την πρακτική τους άσκηση σε εκπομπές ιδιωτικών καναλιών ως ...κοινό που χειροκροτά!

«Μετά θα ζητήσουν επανακατάρτιση... Οι ίδιοι το λένε πως μόνο βίντεο θα μπορούμε να φτιάχνουμε, αν υπάρχουν όταν τελειώσουμε εμείς, ή καμιά τηλεόραση απ' αυτές που θέλουν πέντε κεραίες για να πιάσουν σήμα... Μας λένε ότι θα παίρνουμε μισθούς 900 και 1.000 ευρώ...». Πέρα απ' τις υποσχέσεις και τον εμπαιγμό τους, προκύπτουν ουσιαστικά ερωτήματα: «Το θέμα δεν είναι απλά να πάρεις ένα χαρτί. Το θέμα είναι εμείς τι γνώσεις θα έχουμε για να κάνουμε τη δουλιά μας σωστά... Τι "διάρκεια", τι αξία έχει η γνώση που παίρνουμε...», επισημαίνει ο Νίκος.

Σκόρπιες γνώσεις, που περισσότερο μοιάζουν με πληροφορίες κι αυτές με ημερομηνία λήξης: Αυτό «προσφέρει» στη νεολαία η εφαρμοζόμενη πολιτική που καθορίζει την κατάσταση στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Το δρόμο στις δημόσιες σχολές δείχνουν οι ιδιωτικές. Η κατάσταση είναι σκόπιμα ανεξέλεγκτη. «Αφήνουν το περιθώριο να ιδρύονται ιδιωτικά ΙΕΚ και ταυτόχρονα τ' αφήνουν ανεξέλεγκτα...».

Σε πρόσφατη κινητοποίηση των ΣΥΣΠΙΣ και ΣΥΣΔΙΕΚ στα γραφεία του Οργανισμού Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΟΕΕΚ), ο διευθυντής απάντησε ότι δεν μπορεί ο Οργανισμός να παρέμβει γιατί πρόκειται για ιδιωτικές επιχειρήσεις. Την ίδια απάντηση που δίνει η κυβέρνηση και στους εργάτες όταν ζητούν παρέμβαση ενάντια σε αυθαίρετες απολύσεις. Για την ΕΕ, για τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, που ευθύνονται για την κατάντια της επαγγελματικής εκπαίδευσης, νόμος είναι το κέρδος της επιχείρησης.

«Κάνε υπομονή, σου λένε, πότε θα δουλέψεις, αν δε δουλέψεις τώρα που 'σαι νέος;.. Δουλέψτε και λίγο "μαύρα", τι, έτσι εύκολο είναι να βρεις δουλιά σήμερα;..» σημειώνει ο Νίκος.

Τέτοια επιχειρήματα συνθέτουν τη ...διαπαιδαγώγηση που δέχονται οι αυριανοί εργαζόμενοι. Τα «Γραφεία Διασύνδεσης», που λειτουργούν πλέον στις περισσότερες ιδιωτικές και δημόσιες σχολές κατάρτισης, έχουν ως αποστολή τη σύνδεση με την αγορά εργασίας: Επί της ουσίας δηλαδή, αποστολή τους είναι να εφοδιάζουν τις επιχειρήσεις με υπάκουους και φτηνούς - ακόμα και τσάμπα - εργάτες. «Στέλνουν σπουδαστές σε επιχειρήσεις, για πρακτική άσκηση υποτίθεται, που μπορεί να δουλεύουν και χωρίς να πληρώνονται και λένε ότι "έτσι αποκτάς εμπειρία"...». Απ' την άλλη μεριά, βέβαια, «όταν λέμε για απεργία, σου λένε "κοίταξε να δεις, εθελοντική είναι η εργασία σου, αλλά κάνεις και κάποια δουλιά εδώ πέρα, δεν μπορείς να λείπεις όποτε θες"... Δεν τους αφήνουν να σηκώσουν κεφάλι, γιατί, αν πάρουν τηλέφωνο εκεί που θα πιάσεις δουλιά μετά, θα πουν "κοίταξε καλός ήταν, αλλά πήγε και στην απεργία"...».

Η δράση των δύο Συλλόγων μετρά σημαντικά βήματα στην προσπάθεια να οργανώσει τον αγώνα των σπουδαστών. Οχι μόνο για να διεκδικήσουν καλύτερους όρους σπουδών, αλλά και για δυναμώσουν την πάλη για εξασφάλιση δουλιάς με πλήρη δικαιώματα. «Εχουμε καθηγητές που μας λένε μπράβο που έχετε φτιάξει τους συλλόγους και παλεύετε...».

Κι αυτή η προσπάθεια, που αργά, αλλά σταθερά αποδίδει καρπούς, είναι που ανησυχεί τους επιχειρηματίες και όσους υπηρετούν τα συμφέροντα των επιχειρήσεων και βλέπουν τα παιδιά που προορίζουν για δούλους των πολυεθνικών να σηκώνουν κεφάλι: «Πήγαμε να κάνουμε τις εκλογές του συλλόγου μας - ΣΥΣΠΙΣ - και δε μας άφηναν ούτε στο πεζοδρόμιο να κάτσουμε. Στις εξορμήσεις λένε "πώς θα διακινείς το υλικό εδώ; Εδώ είναι επιχείρηση μου"...».

Η συνδικαλιστική δράση διώκεται και στις δημόσιες σχολές. «Στην Αργυρούπολη πέταξαν έξω δυο κοπέλες που πήγαν να ενημερώσουν απ' το σύλλογο - ΣΥΣΔΙΕΚ. Στο Χαλάνδρι, όταν έγινε συνέλευση, έβαλαν απουσίες σε όσους πήγαν... Λένε ότι δεν προβλέπεται κάτι τέτοιο απ' τον κανονισμό», εξηγεί ο Γιάννης.

Οι σπουδαστές όμως απαντούν αγωνιστικά. Το υλικό του συλλόγου κυκλοφορεί από χέρι σε χέρι στην ώρα του διαλείμματος. Με δυναμικές κινητοποιήσεις «στρίμωξαν» τον ΟΕΕΚ, ο διευθυντής είπε ότι θα στείλει σχετική εγκύκλιο για τις συνελεύσεις. Τα παιδιά είναι πάντα σε αγωνιστική εγρήγορση. Η εμπειρία τα διδάσκει πως όσο δυναμώνουν την οργανωμένη αγωνιστική δράση τους μέσα από τους συλλόγους τους, τόσο περισσότερο θα «στριμώχνουν» την αντιλαϊκή πολιτική που υποθηκεύει το μέλλον τους.

Η εμπειρία τα διδάσκει ότι το συμφέρον τους είναι η οργάνωση στα συνδικάτα, από σήμερα κιόλας. «Πολλά παιδιά λένε ότι "είναι προσωρινή αυτή η κατάσταση", αυτό θέλουν να μας περάσουν...». Δεν είναι όμως έτσι. Ο Νίκος τονίζει: «Στην εταιρεία όπου δούλευα πριν λίγο καιρό, δούλευαν οικογενειάρχες που 'χαν κι αυτοί ξεκινήσει με τη λογική "να δουλέψω λίγο για τώρα", αλλά μετά, πού να βρεις καλύτερα"...».

Εφτασαν στο σημείο να λένε ότι "δεν πουλάς αυτά που πρέπει να πουλήσεις, ότι δε δικαιολογείς τη θέση σου εδώ μέσα". Εφταναν να λένε "γιατί να πάρεις δώρο Χριστουγέννων, γιατί να πάρεις δώρο Πάσχα, αφού δε "βγάζεις" τις πωλήσεις που θέλει η εταιρεία", π.χ. να πουλάς πέντε κάρτες τη μέρα. Μετά έλεγαν να μπούμε σε κάτι προγράμματα να μας εκπαιδεύσουν τις ώρες της δουλιάς και να πηγαίνουμε μετά να τις αναπληρώνουμε, δηλαδή να δουλεύουμε τσάμπα...».

«Λένε πολλοί ότι "δυο χρόνια είναι μόνο", αλλά μετά είναι άλλα ...42. Αν είσαι μόνος σου σε χτυπάνε, αν είσαι στο σωματείο δε σε χτυπάνε τόσο εύκολα. Γι' αυτό κι εμείς λέμε δουλιά, πάλη από σήμερα, συσπείρωση στα συνδικάτα, συμπόρευση με τα συνδικάτα, γιατί αύριο - μεθαύριο όλοι μας θα 'μαστε εργαζόμενοι...».

Η αγωνιστική διάθεση δεν είναι αποτέλεσμα της νεανικής τους ηλικίας. Πηγάζει πρώτα απ' όλα απ' την ίδια την καθημερινότητα που διδάσκει την αξία και τη δύναμη της πάλης. Και μαζί γεννά την αισιοδοξία, τρέφει την ελπίδα. Οι δύο σύλλογοι ετοιμάζουν κοινό φεστιβάλ, μέσα στο Μάη. Με πλούσιο περιεχόμενο, «προβολές ταινιών, ποδοσφαιρικούς αγώνες, βιβλιοπαρουσιάσεις και θα καταλήξουμε σε συναυλίες. Τέλη Μάη θα γίνει κι η εκδρομή του συλλόγου, είναι η πρώτη φορά φέτος...».

Οσο κι αν η άρχουσα τάξη θέλει τη νεολαία υποταγμένη, οι νέοι και οι νέες της εργατικής τάξης αναζητούν την αληθινή διέξοδο μέσα απ' τη συλλογική πάλη. Αντιστέκονται.