Ακόμη ένα πλήγμα δέχονται οι κάθε είδους μικροαποταμιευτές που διατηρούσαν το όποιο ισχνό "κομπόδεμά" τους σε καταθέσεις ταμιευτηρίου, καθώς οι τράπεζες έσπευσαν να μειώσουν αισθητά τα επιτόκια αυτής της κατηγορίας, εκμεταλλευόμενες τη νέα συγκυρία που δημιουργήθηκε μετά την υποτίμηση. Λόγος γίνεται για το νέο κύκλο μείωσης που ξεκίνησε στα επιτόκια πριν από δύο βδομάδες περίπου και σχεδόν λίγες μέρες μετά την υποτίμηση. Η κερδοσκοπική και ληστρική σε βάρος των μικροκαταθετών πρόθεση, που συνοδεύει σχεδόν πάντα τέτοιες κινήσεις από την πλευρά των τραπεζών, αποδεικνύεται αυτή τη φορά από το γεγονός ότι οι τράπεζες - χωρίς να υπάρχει εύλογη αιτία - σε αρκετές περιπτώσεις αποφάσισαν μεγαλύτερη μείωση των επιτοκίων καταθέσεων από τα επιτόκια χορηγήσεων ή στην καλύτερη περίπτωση τα μείωσαν στο ίδιο περίπου επίπεδο. Με την εξέλιξη αυτή αφ' ενός μεν διευρύνεται ακόμη περισσότερο η "ψαλίδα" μεταξύ επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων, αφ' ετέρου δε οι αποδόσεις των τοποθετήσεων σε καταθέσεις ταμιευτηρίου συρρικνώνονται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.

Τα ονομαστικά επιτόκια καταθέσεων ταμιευτηρίου που προσφέρουν σήμερα οι τράπεζες μετά και τη νέα μείωση, στην οποία προχώρησαν από τις αρχές της βδομάδας που πέρασε, κυμαίνονται από 8,75% (στις περισσότερες τράπεζες) έως 11% (μόνο στην Τράπεζα Κύπρου). Ωστόσο, η καθαρή απόδοση για τους καταθέτες μειώνεται μόλις στο 7,4% έως 9,35% αντίστοιχα, αν αφαιρεθεί ο φόρος 15% επί των τόκων των καταθέσεων. Αν ληφθεί υπόψη μάλιστα και ο πληθωρισμός - ο οποίος εκτιμάται ότι έτρεχε με ρυθμό γύρω στο 4,6% τον περασμένο Μάρτη και θα παρουσιάσει έντονα αυξητική τάση τους επόμενους μήνες - τότε γίνεται εμφανές ότι η όποια ωφέλεια είχε κάποιος που τοποθετούσε το "κομπόδεμά" του σε λογαριασμό ταμιευτηρίου, ουσιαστικά σήμερα εξανεμίζεται, αφού περιορίζεται σε επίπεδα μικρότερα του 3%.

Ολα αυτά βέβαια αφορούν τους "μικρομεσαίους" αποταμιευτές. Γιατί, όπως είναι γνωστό, οι λεγόμενοι "καλοί" πελάτες των τραπεζών με διαθέσιμα άνω των 10 εκατ. δρχ., απολαμβάνουν προνομιακής μεταχείρισης από τις τράπεζες. Τα ονομαστικά επιτόκια που προσφέρουν σήμερα - μετά την αποκλιμάκωση - οι τράπεζες στους διάφορους προνομιακούς λογαριασμούς ξεκινούν από 10,25% και φτάνουν (για ποσά άνω των 50 εκατ. δραχμών) μέχρι και 13%.Η καθαρή απόδοση για τους καταθέτες αυτής της κατηγορίας κυμαίνεται (μετά την αφαίρεση του φόρου) από 8,71% έως 11,05% αντίστοιχα, που είναι σαφώς ελκυστικότερη στις παρούσες συνθήκες σε σχέση με την απόδοση από τις καταθέσεις ταμιευτηρίου.

Η συνεχιζόμενη μείωση των επιτοκίων καταθέσεων ταμιευτηρίου την τελευταία διετία και η συρρίκνωση - ως εκ τούτου - της απόδοσης που προσφέρουν αυτές οι τοποθετήσεις, αλλά και η εφαρμοζόμενη σκληρή λιτότητα που έχει συμπιέσει σε οριακά πλέον επίπεδα τα λαϊκά εισοδήματα, εύλογα αποτυπώνεται και στην εικόνα που δίνουν τα επίσημα στοιχεία για το ύψος στο οποίο ανέρχεται κάθε φορά το σύνολο των καταθέσεων ταμιευτηρίου. Τα σχετικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας δείχνουν μία σταθερή επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του συνόλου των καταθέσεων ταμιευτηρίου, από τις αρχές του 1996 μέχρι σήμερα.

Συγκεκριμένα, τα υπόλοιπα καταθέσεων ταμιευτηρίου από 10.334,6 δισ. δρχ. που ήταν το Μάρτη του 1996, έφτασαν τα 12.181,1 δισ. δρχ. το Μάρτη του 1997 και τα 12.496,4 δισ. δρχ. το Μάρτη του 1998. Δηλαδή ενώ στο διάστημα Μάρτης '96 - Μάρτης '97 το συνολικό ποσό των καταθέσεων ταμιευτηρίου αυξήθηκε κατά 17,9%,στο επόμενο έτος (Μάρτης '97 - Μάρτης '98) αυξήθηκαν μόλις κατά 2,6%!

Πάντως, η συγκεκριμένη ληστρική στρατηγική των τραπεζών σε βάρος των μικροκαταθετών και η ανάγκη των τελευταίων να αποκομίζουν κάποιο όφελος από το όποιο "κομπόδεμα" διαθέτουν, δεν αποκλείεται να τους οδηγήσει στο να επιλέγουν τοποθετήσεις κερδοσκοπικές και με μεγαλύτερο ρίσκο - όπως είναι για παράδειγμα τα αμοιβαία κεφάλαια ή οι μετοχές και λοιποί τίτλοι που παίζονται στο Χρηματιστήριο - διατρέχοντας κίνδυνο να υποστούν ανυπολόγιστες ζημιές.

Βάσω ΜΠΑΡΜΠΑ

Στην τελική ευθεία βρίσκεται η προώθηση νομοθετικής ρύθμισης για τη δημιουργία του περίφημου Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΧ). Ενός οργανισμού που θα έχει μεν τη μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), αλλά θα αναλάβει ως αυτόνομος οργανισμός, τον οποίο θα διευθύνουν και στελέχη από την αγορά, αρμοδιότητες που μέχρι σήμερα ανήκαν στην αρμόδια υπηρεσία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και οι οποίες σχετίζονται με τη διαχείριση και εκτέλεση του προγράμματος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου, με τη σύναψη δανείων, τη διεξαγωγή εκδόσεων και δημοπρασιών και γενικότερα τη χρηματοδότηση των αναγκών του δημοσίου. Είναι εμφανές ότι και η παραπάνω κίνηση δεν είναι καθόλου άσχετη με τις γενικότερες κυβερνητικές μεθοδεύσεις συρρίκνωσης της κεντρικής δημόσιας διοίκησης και εκχώρησης αρμοδιοτήτων της στον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον, ειδικά η σύσταση του Οργανισμού και η ίδρυση αυτόνομου φορέα για τη διαχείριση του Δημοσίου Χρέους, ανοίγει το δρόμο στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, να "μαγειρεύει" και να παρουσιάζει όπως τη συμφέρει τα στοιχεία του δημοσίου χρέους στα πλαίσια της θεωρίας της περί "δημιουργικής λογιστικής".

Τους παραπάνω φόβους, άλλωστε, εκφράζουν και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ). Ο Σύλλογος Υπαλλήλων του ΓΛΚ έχει διατυπώσει επίσημα την αντίθεσή του στην προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση και έχει υποβάλει στην καθ' ύλην αρμόδια πολιτική ηγεσία υπόμνημα με τις θέσεις του και τις εναλλακτικές του προτάσεις. Ο Σύλλογος στο υπόμνημά του αυτό διατυπώνει φόβους ότι η προτεινόμενη από την κυβέρνηση νομοθετική ρύθμιση και η σύσταση του συγκεκριμένου Οργανισμού αποδυναμώνει τις αρμόδιες υπηρεσίες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, αφαιρεί αρμοδιότητές του, παρακάμπτει τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό του και υποτιμά την εμπειρία και τις δυνατότητες των υπαλλήλων.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα απ' την αρχή. Η δημιουργία Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΧ) προβλεπόταν από το νόμο για το δημόσιο λογιστικό, βάσει του οποίου προωθείται τώρα νομοθετική ρύθμιση (με τη μορφή τροπολογίας) για τη σύστασή του. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, οι διατάξεις της προωθούμενης νομοθετικής ρύθμισης προβλέπουν μεταξύ άλλων και τα εξής: Ο Οργανισμός θα έχει τη μορφή ΝΠΔΔ και ως σκοπός του αναφέρεται η χρηματοδότηση των αναγκών του δημοσίου, η βελτίωση του κόστους δανεισμού και επίτευξη της καλύτερης διάρθρωσης.

Για την πραγματοποίηση του παραπάνω σκοπού ο Οργανισμός:

• Προβαίνει σε έρευνα των αγορών εσωτερικού και εξωτερικού, στην αξιολόγηση επενδυτικών προτάσεων, για τη διενέργεια του εσωτερικού και εξωτερικού δανεισμού.
• Αναλαμβάνει ως εντολοδόχος για λογαριασμό του ελληνικού δημοσίου τη διαχείριση και εκτέλεση του προγράμματος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου, με τη σύναψη δανείων, τη διεξαγωγή εκδόσεων και δημοπρασιών, την παρακολούθηση και στήριξη της αγοράς των ομολόγων και ό,τι άλλο απαιτείται.
• Σύνταξη εκθέσεων για την εξέλιξη του Δημοσίου Χρέους και υποβολή προτάσεων προς τον υπουργό Οικονομικών.

Με απόφαση του υπουργού Οικονομικών ο Οργανισμός μπορεί να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες για τη σύναψη δανείων από την εσωτερική ή εξωτερική αγορά των οργανισμών και φορέων του ευρύτερου δημοσίου τομέα.

Ο Οργανισμός θα διοικείται από 7μελές Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο συγκροτείται με απόφαση του υπουργού Οικονομικών και απαρτίζεται στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, της Τράπεζας της Ελλάδας, του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, αλλά και από στελέχη της αγοράς. Συγκεκριμένα, ο γενικός διευθυντής και ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Οργανισμού, ορίζονται με απόφαση του υπουργού Οικονομικών, κατόπιν επιλογής μεταξύ στελεχών μεγάλης εμπειρίας σε θέματα χρηματαγορών, με αποδεδειγμένη προϋπηρεσία σε αντίστοιχες θέσεις στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Η θητεία τους ορίζεται τετραετής, που μπορεί να ανανεώνεται με όμοια απόφαση. Με την απόφαση διορισμού καθορίζεται και η αποζημίωσή τους.

Στον οργανισμό λειτουργούν τρία τμήματα:

• Τμήμα Εσωτερικού Δανεισμού, με αντικείμενο τις εκδόσεις τίτλων.
• Τμήμα Εξωτερικού Δανεισμού με αντικείμενο τον προγραμματισμό και διενέργεια του εξωτερικού δανεισμού για λογαριασμό του ελληνικού δημοσίου.
• Τμήμα Παρακολούθησης Αγορών με βασικό αντικείμενο την καταγραφή των υποχρεώσεων, την επεξεργασία των στοιχείων του χρέους και τη διαμόρφωση και αξιολόγηση προτάσεων για τη χρονική ανακατανομή του και την επιμήκυνση της μέσης διάρκειάς του.

Ο Σύλλογος Υπαλλήλων ΓΛΚ από την πλευρά του εμφανίζεται αντίθετος με την παραπάνω προτεινόμενη τροπολογία, κάνοντας λόγο για αποδυνάμωση των αρμοδίων υπηρεσιών του ΓΛΚ και αφαίρεση αρμοδιοτήτων του. Στα πλαίσια αυτά υπέβαλε στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών τις εξής προτάσεις:

• Σύσταση οργανικής μονάδας ενταγμένης στη Γενική Διεύθυνση Θησαυροφυλακίου και Προϋπολογισμού, η οποία θα έχει όλες τις αρμοδιότητες, που σύμφωνα με το σχέδιο ανατίθενται στον υπό σύσταση οργανισμό.
• Κατοχύρωση διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας, καθώς και ευελιξίας της παραπάνω μονάδας.
• Στελέχωσή της με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό με εμπειρία στις χρηματαγορές που θα προσληφθεί με σύμβαση ορισμένου χρόνου.
• Της μονάδας αυτής να προϊσταται στέλεχος προερχόμενο από το παραπάνω ειδικό επιστημονικό προσωπικό και οριζόμενο από τον υπουργό Οικονομικών.
• Σύσταση συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό και τη λήψη των σχετικών αποφάσεων και την εναρμόνισή τους με τη γενικότερη οικονομική και νομισματική πολιτική. Το όργανο αυτό να είναι 7μελές και η σύνθεσή του να περιλαμβάνει στελέχη του ΓΛΚ, της Τράπεζας της Ελλάδας, του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων.
• Οι σχέσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων διευθύνσεων του ΓΛΚ και της οργανικής μονάδας να καθορίζονται με απόφαση του υπουργού Οικονομικών και με κριτήριο την εξασφάλιση ομαλής συνεργασίας και αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών.

Β. Μ.