ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 14 Ιούλη 2002
Σελ. /32
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Η γυναίκα στην Αντίσταση

Η συμβολή της Ελληνίδας στην Αντίσταση και τον Εμφύλιο ήταν το θέμα μιας πολύ ενδιαφέρουσας συζήτησης που έγινε στα γραφεία της Αδέσμευτης Κίνησης Γυναικών με προσκεκλημένους εκπροσώπους των γυναικείων οργανώσεων. Εισηγήτρια η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη, συγγραφέας του βιβλίου «Η γυναίκα στην Αντίσταση» και οι προβληματισμοί που εκφράστηκαν πολύ εποικοδομητικοί.

Απ' όλες διαπιστώθηκε ένα κενό ιστορικής μνήμης που αφορά τα χρόνια κυρίως του εμφυλίου πολέμου. Να οφειλόταν αυτό στο γεγονός ότι το θέμα πονούσε πολύ (θάνατοι, βία, εμπλοκή) και ακόμα στο ότι οι άνθρωποι που είχαν πάρει μέρος στους αγώνες τότε ένιωθαν απώθηση να μιλήσουν γι' αυτές τις σκληρές μέρες στα παιδιά τους; Οχι, δεν είναι αυτός ο λόγος, υποστηρίχτηκε στη συζήτηση που ακολούθησε: Η ιστορική μας μνήμη βάλλεται εδώ και χρόνια από το κατεστημένο. Παρεμποδίζεται η γνώση - και δεν είναι τυχαίο που δε διδάσκεται στα σχολεία: Δε θέλουν να τη γνωρίσει η νεολαία, δε θέλουν να μεταλαμπαδεύσει το πνεύμα της Αντίστασης. Ετσι, παρατηρείται το φαινόμενο ενώ όλη η Ευρώπη θυμάται την ιστορία της, η Ελλάδα που είχε ένα από τα ισχυρότερα αντιστασιακά κινήματα, να την «ξεχνά»!

Η διάσταση της γυναικείας συμβολής σ' αυτό το αντιστασιακό κίνημα, που υπήρξε καθοριστική, προβάλλεται σε πολύ λίγα βιβλία που αναφέρονται στην Αντίσταση, παρατήρησε η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη. Κι όμως, η δεκαετία του '40 ήταν αποφασιστική για τη διαμόρφωση της τύχης των Ελληνίδων. Στις κρίσιμες περιόδους οι γυναίκες βρέθηκαν με τους αγώνες τους στο προσκήνιο. Μετά τον πόλεμο τις γυρίσανε πάλι στο σπίτι, στους παλιούς τους ρόλους. Γι' αυτό, όπως τονίστηκε στη διάρκεια της συζήτησης που ακολούθησε, η σημερινή γυναίκα πρέπει να δώσει το δικό της αγώνα, να αντισταθεί στους ρόλους που θέλουν να της επιβάλουν.

Ανοιξε δρόμους στην πάλη για την ισοτιμία

Η Εαμική αντίσταση υπήρξε η πιο μαζική από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, ενώ στο Δημοκρατικό Στρατό οι γυναίκες μαχήτριες ήταν το 50% - ούτε στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο δεν υπήρξε τέτοια συμμετοχή!

Στην αντίσταση οι νέες είχαν τη μεγαλύτερη πολιτική δράση και τότε για πρώτη φορά οι Ελληνίδες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου. Στη συνέχεια, οι γυναίκες βρέθηκαν μπροστά στο δίλημμα: «Συνεχίζουμε την πολιτική δράση ή γυρίζουμε πίσω στο σπίτι μας»; Οσες αποφάσισαν να συνεχίσουν να μετέχουν πλήρωσαν βαρύ τίμημα: Αλλες έχασαν την ίδια τους τη ζωή, άλλες δεν άντεξαν και έκαναν δήλωση, άλλες παντρεύτηκαν και άλλαξαν το επίθετό τους, άλλες βγήκαν στην παρανομία ή σύρθηκαν σε φυλακές και εξορίες - και όλες γνώρισαν τις συνέπειες της τρομοκρατίας!

Η ιστορική μας μνήμη καταπιέστηκε. Μόνο τις δυο τελευταίες δεκαετίες αρχίσαμε να συζητάμε ανοιχτά γι' αυτή την οδυνηρή περίοδο.

Η επίσημη ιστορία δε μιλά γι' αυτά τα θέματα, παρά μόνο όταν δε θίγονται τα ταξικά συμφέροντα της καθεστηκυίας τάξης. Η τηλεόραση, κατά κανόνα, δε θίγει παρόμοια θέματα. Εχουν και οι γονείς ευθύνη απέναντι στα παιδιά τους να τους μεταδώσουν αυτή την ιστορική μνήμη, να αγωνιστούν για να περάσει η ιστορία στα σχολεία. «Ας αρχίσουμε, ακούστηκε στη διάρκεια της συζήτησης, από εκεί: Από τις επετείους, από τα λογοτεχνικά κείμενα. Κι εμείς στο σπίτι μας ας διηγηθούμε την ιστορία στα παιδιά, στα εγγόνια μας... Θα βρούμε τρόπους!».

Διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς

Τα χνάρια της Αντίστασης είναι ανεξάντλητα... Για πόσον καιρό, άραγε, ακόμα θα ανακαλύπτουμε καινούρια;

Μια άγνωστη Ελληνίδα «Μάτα Χάρι» αποκαλύφτηκε στη διάρκεια των εργασιών για την αποκατάσταση του ιστορικού κτιρίου του Λυκείου Ελληνίδων. Στα εγκαίνιά του, ανακοινώθηκε ότι στο πλυσταριό, μέσα σε μια τρύπα στον τοίχο, βρέθηκε ένα παλιό τηλέφωνο κι ένα σκαμνάκι - απαραίτητα «εργαλεία» για τη μετάδοση μηνυμάτων!

Το κτίριο στην οδό Δημοκρίτου 14, από σκοτεινό που ήταν, λάμπει σήμερα στο φως και έχει αποκτήσει ένα νέο όροφο. Νεοκλασικό, στη διάρκεια της Κατοχής στέγαζε συσσίτια για τα παιδιά, ενώ στην τελευταία περίοδο στέγαζε τους βομβόπληκτους του Πειραιά...

Το Λύκειο των Ελληνίδων ιδρύθηκε το 1911 από την πρωτοπόρο του γυναικείου κινήματος Καλλιρρόη Παρρέν, που με την αρθρογραφία της από τις στήλες της «Εφημερίδας των Κυριών» χάραξε καινούριους δρόμους για τις γυναίκες, μιλώντας πρώτη για το δικαίωμα στην εργασία, για το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια και υποστήριξε την πρώτη απεργία εργατριών, που έγινε τον Απρίλη του 1892 στον Πειραιά.

Σήμερα το Λύκειο έχει μια σημαντική συμβολή στη διαφύλαξη της ελληνικής πολιτιστικής παράδοσης.

  • Στο Ιστορικό Αρχείο (που στεγάζεται στο Μέγαρο Αντωνοπούλου, Λεωφ. Αλεξάνδρας 4), οι ερευνητές μπορούν να βρουν πολύτιμα στοιχεία, κυρίως για την πορεία του γυναικείου κινήματος από τις αρχές του αιώνα έως τις μέρες μας.
  • Η βιβλιοθήκη του, που είναι ίσως η μοναδική δανειστική βιβλιοθήκη στο κέντρο της Αθήνας, περιλαμβάνει 25.000 τόμους Ιστορίας, Λαογραφίας και Λογοτεχνίας. Πολύ σύντομα πρόκειται πάλι να λειτουργήσει για το κοινό.
  • Μαθήματα Ελληνικής Γλώσσας για ομογενείς ή μετανάστριες προσφέρονται δωρεάν (Δευτέρα και Τετάρτη 5-8 μ.μ., Λεωφόρος Αλεξάνδρας 4, τηλ. 010.8227.703).
  • Το Μουσείο Εθνικών Ενδυμασιών στεγάζεται στην οδό Δημοκρίτου 7 με σπάνιες ενδυμασίες απ' όλη την Ελλάδα. Οργανώνει περιοδικές εκθέσεις και αυτό τον καιρό στεγάζει έκθεση ενδυμασιών από τη Θράκη.
  • Η χορευτική ομάδα του από νέους και νέες 6-18 χρόνων είναι περίφημη, η χορωδία (παιδική, γυναικεία, νέων), με εντυπωσιακή δραστηριότητα, έχει αποσπάσει ιδιαίτερα κολακευτικά σχόλια στις δημόσιες εμφανίσεις της (Ηρώδειο, Μέγαρο Μουσικής κ.ά.).
  • Ιδιαίτερη φροντίδα για παιδιά με ειδικές ανάγκες δίνει το Τμήμα Προβλημάτων Γυναίκας και Παιδιού.
  • Στο πλαίσιο της προσπάθειας για τη διάσωση και τη διάδοση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, το Λύκειο Ελληνίδων έχει εκδώσει δίσκους με δημοτική μουσική από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπως πρόσφατα, CD με τραγούδια από Κάλυμνο, Κύπρο, Νάουσα κ.ά.

Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ

Η ΑΛΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Ξέρω τους τρομοκράτες!

Απόσπασμα! Σημαδέψτε! Στην καρδιά. Πυρ!

Εκατόν ογδόντα οκτώ (188) άνθρωποι, εκατόν ογδόντα οκτώ εργάτες έπεσαν νεκροί μέσα σε ένα χρόνο. Και μαζί τους χιλιάδες σύντροφοί τους τραυματίες. Αλλος χωρίς μάτι, άλλος χωρίς χέρι, άλλος με σπασμένα πλευρά, άλλος με κομμένο πόδι. Μια «Γκουέρνικα» καμωμένη από αγνά υλικά, από πραγματικούς ανθρώπους.

Αυτή είναι τρομοκρατία και με τα όλα της, μάλιστα. Εκατόν ογδόντα οκτώ εργάτες κάθε χρόνο να σπρώχνονται στα φρεάτια, να πετάγονται στα καμίνια για να λιώσουν μαζί με τα σίδερα, να πνίγονται στις κάθε λογής αναθυμιάσεις και το ζήτημα να απασχολεί απλώς... τη στατιστική. Κανένας αντιτρομοκρατικός νόμος για ετούτο το έγκλημα. Καμία αστυνομία για να κυνηγήσει τους εγκληματίες. Κανένα κανάλι για να ερευνήσει την υπόθεση. Κανένας Σούρλας, κανένας Κρυστάλλης και κανένας Λυκουρέζος για να δώσουν τις «ερμηνείες» τους πάνω στο ζήτημα. Αυτή κι αν είναι τρομοκρατία!

Και μιλάνε οι ψεύτες και οι υποκριτές, οι συνένοχοι, το κράτος, με ύμνους - τάχα μου - για την υπέρτατη αξία, την ανθρώπινη ζωή. Και ωστόσο - γι' αυτούς - όλοι μαζί οι εκατόν ογδόντα οκτώ εργάτες, στην πιο παραγωγική ηλικία τους μάλιστα, δεν αξίζουν ούτε όσο αξίζει μόνος του ένας Σόντερς, ένας Γουέλς, ένας Μάλιος. Ο θάνατος όλων αυτών των εργατών, στην καλύτερη περίπτωση, να περάσει στα ψιλά της συνείδησής τους. Οπως στα ψιλά περνάει και στις εφημερίδες τους. Καμία κουβέντα για τους ενόχους. Που δεν έχουν λόγους να κρύβονται πίσω από ψευδώνυμα σε ισόγειες και υπόγειες «γιάφκες». Κανένας δε θα τους αναζητήσει. Κανένας δε θα ψάξει για αποτυπώματα, δε θα συγκρίνει κηλίδες αίματος, δε θα ερευνήσει για ψευδώνυμα; Ποιες μυστικές υπηρεσίες, ποιες συμμαχίες (Ελλάδα, Αμερική, Βρετανία, ΕΕ, Ισραήλ...) θα αναζητήσουν τον ιστό της αράχνης που οδηγεί στον «πρώτο» της τρομοκρατίας, στον «Νικήτα» των εργατικών ατυχημάτων;

Καμία συμμαχία, βεβαία! Οι θάνατοι αυτών των ανθρώπων, είναι υπόθεση της στατιστικής, είπαμε! Δεν ενδιαφέρει κανέναν δημοσιογράφο να τρέξει να βρει τους συγγενείς, πρώτης και δεύτερης και τρίτης γενιάς, των δολοφόνων. Να τους κολλήσει στον τοίχο και να τους ρωτήσει για το όπλο που χρησιμοποιήθηκε, για τις διασυνδέσεις. Τους φτάνει ο παπάς και η παπαδιά... Καμιά υπηρεσία, ντόπια ή ξένη, δε θα στήσει μπλόκα να πιάσει τους δολοφόνους και τους συνένοχους των εργατικών ατυχημάτων. Που κυκλοφορούν ελεύθεροι. Σίγουροι πως καμία Ασφάλεια, καμιά Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία δε θα τολμήσει να τους κλείσει στον «Ευαγγελισμό» για ανάκριση. Σίγουροι πως κανένας δε θα τολμήσει να ψάξει για αποτυπώματα. Σίγουροι ότι κανένας δε θα ελέγξει το DNA τους.

Και με τη σιγουριά που δίνει το θράσος, όλος ετούτος ο... εσμός, κυβέρνησης, εργοδοτών, εφοπλιστών και βιομήχανών, μυστικών και φανερών υπηρεσιών, ΜΜΕ, αναλυτών, ψυχολόγων, χαρτορίχτρων, περιβαλλοντολόγων, υποψήφιων δημάρχων, πρακτόρων φανερών και πρακτορων κρυφών, όλοι ετούτοι οι άνθρωποι του συστήματος της τρομοκρατίας, τρέχουν στα κανάλια υποκρινόμενοι τους δημοκράτες, δηλώνοντας με οργή πως - τάχα μου - μισούν το αίμα. Και ωστόσο, οι «ευαίσθητοι» δεν έχουν, ούτε βρήκαν μια λέξη - έστω - να πούνε για ετούτα τα θύματα. Για τους εκατόν ογδόντα οκτώ εργάτες που δολοφονήθηκαν «εν ψυχρώ». Λες και το αίμα των εργατών είναι πλαστικό. Δεν είναι κόκκινο και καυτό; Δεν είναι ανθρώπινο αίμα. Και μάλιστα ανθρώπινο, από ανθρώπους πρώτης ποιότητας και απόλυτα αθώους.


Του Νίκου ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ