"Σύγχρονη Εποχή" 1998
"Ο Εμφύλιος... Κι άρχιζαν να παρελαύνουν στην ταραγμένη φαντασία νεκροί, ξαφανισμένοι, δολοφονημένοι, χωριά ερημωμένα, τάφοι μισόσκεποι, εγκαταλειμμένα σπίτια του πουνέντε"
(Νίκος Μπλέτας - Δούκερης
"Ο εκτελεσμένος").
Ο εφιάλτης του Εμφύλιου σπαραγμού, που δημιουργός του υπήρξε ο ιμπεριαλισμός (πρωταίτιοι οι Εγγλέζοι και μετά οι Αμερικανοί) θα 'ρχεται και θα ξανάρχεται στη δημοσιότητα, όσο οι γενεσιουργές αιτίες θα υπάρχουν. Το"μεγάλο δίλημμα", το πέμπτο μυθιστόρημα του Βασίλη Λιόγκαρη, περιστρέφεται γύρω από αυτό το θέμα, βάζοντας βαθιά το νυστέρι στα γεγονότα, όσο να ξεπηδήσουν τα συμπεράσματα γι' αυτούς που προκάλεσαν τον όλεθρο και τον ορυμαγδό, τη βαθύτερη οδύνη και συντριβή στις ζωές των ανθρώπων.
Οι δυο κύριοι πρωταγωνιστές, δυο νέα παιδιά, έχουν υποστεί όλα τα παραπάνω δεινά στα κατεστραμμένα χωριά τους και στην πλήρη πια εξαθλίωση από την αδυναμία τους να επιβιώσουν μέσα στα γκρεμίσματα και τις συμφορές, έρχονται στην Αθήνα για δουλιά. Νέα χοάνη τους καταπίνει ως την εσχάτη συντριβή τους.
Γύρω τους παίρνουν σάρκα και οστά πολλοί άνθρωποι του στενού περιβάλλοντός τους, οι φίλοι, οι γνωστοί, οι εργοδότες, καταδότες, εγκληματίες, "εθνικόφρονες", κάπηλοι, ψεύτες και αποβράσματα, που, κάτω από το χέρι της τέχνης, ντύνονται το ένδυμα της ζωντανής πραγματικότητας, καθώς ο συγγραφέας καθοδηγείται άλλοτε από το ρεαλισμό κι άλλοτε από έναν λυρικό ρομαντισμό, ακριβώς όπως εκφράζονται και τα αισθήματα, και καθοδηγούνται από αυτά οι πράξεις των ανθρώπων: "Η Εριφύλη απόμεινε μια βουερή φωνή στον κουρνιαχτό της ρεματιάς. Η Εριφύλη ήταν πια μια αγκαλιά ανθισμένες κρανιές. Η Εριφύλη ήταν το θρόισμα τ' ανέμου ανάμεσα στις φυλλωσιές των δέντρων. Ηταν η κραυγή, ήταν ο απόηχος της νύχτας, της μέρας που ξημέρωνε πένθιμη, ο καταγραφέας του θανάτου στην ατέρμονη σιωπή. Η Εριφύλη ήταν το όραμα της δροσιάς, της νιότης, της ελπίδας, του καινούριου κόσμου που θα 'φτανε".
Το ενδεικτικό εξώφυλλο, που φιλοτέχνησε η Εύα Μελά κι η τεχνική στην εκτύπωση και τη βιβλιοδεσία, προσθέτουν στην ωραιότητα του κειμένου.
Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ
Πλημμύρισαν τα βιβλιοπωλεία με μυθιστορηματικές βιογραφίες, πολλές από τις οποίες είναι γραμμένες με πολλή έμπνευση και άλλες με καθόλου. Της μόδας έγιναν. Στην περίπτωση της Λιλής Μαυροκεφάλου, που δίνει, μέσα από μια ευρηματική επιστολή προς την ξενιτεμένη θετή της κόρη, τη ζωή και την ψυχή της Μαντώς Μαυρογένους, με τίτλο "Της φωτιάς και της ερημιάς" τα πράγματα διαφέρουν και ενδιαφέρουν τον αναγνώστη πολύ. Πρόκειται για υποδειγματική ιστορική βιογραφία, βασισμένη σε ιστορικά ντοκουμέντα και πλούσια βιβλιογραφία, τα οποία η συγγραφέας τα μεταπλάθει με δεξιοτεχνία σε ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, χωρίς όμως να της ξεφεύγει ούτε μια λέξη που να τροποποιεί ή να ωραιοποιεί την ιστορική αλήθεια. Κι αυτό γιατί η Λιλή Μαυροκεφάλου δεν είναι απλώς εξαιρετική συγγραφέας, αλλά συνδυάζει και τις ανάλογες γνώσεις που να της επιτρέπουν να αποτολμά και να πετυχαίνει ένα άθλο: την ειρηνική και γοητευτική συνύπαρξη της Ιστορίας με το μύθο.
Η συγγραφέας σπούδασε Αγγλική Φιλολογία και Ιστορία - Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ξεκίνησε τη λογοτεχνική της πορεία πριν είκοσι χρόνια με τα ιστορικά μυθιστορήματα "Αγις" και "Κλεομένης" ("Κέδρος"). Πορεία ποιοτική, σεμνή, ανοδική. Η ιστορία της Μαντώς Μαυρογένους είναι δοσμένη από τη συγγραφέα με φλόγα, φιλοπατρία, έμπνευση, πάθος, μέτρο και τέχνη. Είναι μια ιστορία που διαβάζεται απνευστί, μια ιστορία μελαγχολική, πικρή, αληθινή, μια ιστορία ελληνική, που αγκαλιάζει την επική, αλλά και τραγική εποχή της Ελλάδας και όλης της Ευρώπης. Η ιστορία μιας συγκεκριμένης γυναικείας μορφής, που θα μπορούσε να είναι η μορφή πολλών άλλων γυναικών που έδωσαν τα πάντα από φιλοπατρία, για να τους επιστραφεί η λήθη και η αχαριστία. (Εκδόσεις "Νέα Σύνορα" - Α. Α. Λιβάνης).
Τιτίνα ΔΑΝΕΛΛΗ
Ο Στ. Πετσόπουλος μάς είναι από παλιά γνώριμος για το μεράκι και την αγάπη του για το βιβλίο. Οσον αφορά την ποίηση του Δ. Κ. είναι ένα κελάηδισμα κορυδαλλού, που χαρίζει στον αναγνώστη μια γλυκιά αίσθηση μουσικής σε χαμηλούς τόνους. Η γραφή ρέει αβίαστα σε σωστά ελληνικά, σεβόμενη το ρυθμό και την αρμονία της ρίμας. Ο ποιητής πλέκει επιδέξια τον ποιητικό του καμβά και στις "Μπαλάντες" και στα Σονέτα.
Οι δύο αυτές συλλογές του ΔΚ υπογραμμίζουν ότι η ποίηση συνεχίζει την πορεία της μέσα από έμπνευση και λόγο άρτια συνδεδεμένα μεταξύ τους. Οι διεργασίες και οι λειτουργίες της ποιητικής τέχνης του αναδεικνύονται επιτυχώς στο ποιητικό αποτέλεσμά του. Ο Δ.Κ. ονειροπόλος, λάτρης της ομορφιάς, ερωτικός, πότε αισιόδοξος και πότε απαισιόδοξος, πάντα όμως λυρικός τροβαδούρος, αποτυπώνει τις στιγμές του, σε ενσταντανέ. Κι είναι κάποιες σταγόνες αλήθειας οι στίχοι του, μαζί με πικραμύγδαλα και κόμπους μέλι. Είναι η ποίηση που μας γαληνεύει. Η παλιά γνώριμη ποίηση, ιέρεια της ζωής και του θανάτου, συχνά ξεχασμένη στις κιτρινισμένες σελίδες ξεθωριασμένων δερματόδετων τόμων.
"Διψούσα μια φορά κι έναν καιρό/ δροσιά του κόσμου πήρα στην παλάμη/ μα πέρασαν τα χρόνια σαν νερό/ και σαν νερό τα πήρε το ποτάμι. / Ενα κερί κρατούσα στον καιρό/ και μου 'σβησε, το πήρε το σκοτάδι/ απέραντο ποτάμι παγερό/ Πώς γέρασε στο χέρι μου το χάδι".
(Εκδόσεις "Αγρα",1997).
Φαίδρα ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ