"Ο Εμφύλιος... Κι άρχιζαν να παρελαύνουν στην ταραγμένη φαντασία νεκροί, ξαφανισμένοι, δολοφονημένοι, χωριά ερημωμένα, τάφοι μισόσκεποι, εγκαταλειμμένα σπίτια του πουνέντε"

(Νίκος Μπλέτας - Δούκερης

"Ο εκτελεσμένος").

Ο εφιάλτης του Εμφύλιου σπαραγμού, που δημιουργός του υπήρξε ο ιμπεριαλισμός (πρωταίτιοι οι Εγγλέζοι και μετά οι Αμερικανοί) θα 'ρχεται και θα ξανάρχεται στη δημοσιότητα, όσο οι γενεσιουργές αιτίες θα υπάρχουν. Το"μεγάλο δίλημμα", το πέμπτο μυθιστόρημα του Βασίλη Λιόγκαρη, περιστρέφεται γύρω από αυτό το θέμα, βάζοντας βαθιά το νυστέρι στα γεγονότα, όσο να ξεπηδήσουν τα συμπεράσματα γι' αυτούς που προκάλεσαν τον όλεθρο και τον ορυμαγδό, τη βαθύτερη οδύνη και συντριβή στις ζωές των ανθρώπων.

Οι δυο κύριοι πρωταγωνιστές, δυο νέα παιδιά, έχουν υποστεί όλα τα παραπάνω δεινά στα κατεστραμμένα χωριά τους και στην πλήρη πια εξαθλίωση από την αδυναμία τους να επιβιώσουν μέσα στα γκρεμίσματα και τις συμφορές, έρχονται στην Αθήνα για δουλιά. Νέα χοάνη τους καταπίνει ως την εσχάτη συντριβή τους.

Γύρω τους παίρνουν σάρκα και οστά πολλοί άνθρωποι του στενού περιβάλλοντός τους, οι φίλοι, οι γνωστοί, οι εργοδότες, καταδότες, εγκληματίες, "εθνικόφρονες", κάπηλοι, ψεύτες και αποβράσματα, που, κάτω από το χέρι της τέχνης, ντύνονται το ένδυμα της ζωντανής πραγματικότητας, καθώς ο συγγραφέας καθοδηγείται άλλοτε από το ρεαλισμό κι άλλοτε από έναν λυρικό ρομαντισμό, ακριβώς όπως εκφράζονται και τα αισθήματα, και καθοδηγούνται από αυτά οι πράξεις των ανθρώπων: "Η Εριφύλη απόμεινε μια βουερή φωνή στον κουρνιαχτό της ρεματιάς. Η Εριφύλη ήταν πια μια αγκαλιά ανθισμένες κρανιές. Η Εριφύλη ήταν το θρόισμα τ' ανέμου ανάμεσα στις φυλλωσιές των δέντρων. Ηταν η κραυγή, ήταν ο απόηχος της νύχτας, της μέρας που ξημέρωνε πένθιμη, ο καταγραφέας του θανάτου στην ατέρμονη σιωπή. Η Εριφύλη ήταν το όραμα της δροσιάς, της νιότης, της ελπίδας, του καινούριου κόσμου που θα 'φτανε".

Το ενδεικτικό εξώφυλλο, που φιλοτέχνησε η Εύα Μελά κι η τεχνική στην εκτύπωση και τη βιβλιοδεσία, προσθέτουν στην ωραιότητα του κειμένου.

Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ