Στις Θέσεις του 19ου Συνεδρίου απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στο Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο (ΑΑΔΜ) και δεν αποτιμάται η απόπειρα οικοδόμησής του κατά τα προηγούμενα χρόνια. Πρόκειται για μια σημαντική «παράλειψη», με δεδομένο ότι η συγκρότησή του αποτελούσε άμεσο καθήκον για το Κόμμα μας από το 15ο έως το 18ο Συνέδριο, καθοδηγώντας την καθημερινή μας δράση για χρόνια σε όλα τα πεδία. Η εγκατάλειψη του ΑΑΔΜ και η αντικατάστασή του από τη Λαϊκή Συμμαχία (ΛΣ), εκτός από το γεγονός ότι παρουσιάζεται με μη τεκμηριωμένο τρόπο στο κείμενο των Θέσεων, εγείρει ένα ζήτημα κομβικής σημασίας: αυτή η αλλαγή συνιστά ρήξη με την προγραμματική αντίληψη που χάραξε το 15ο Συνέδριο.

Σύμφωνα με το ισχύον Πρόγραμμα, η συγκέντρωση δυνάμεων για την επαναστατική αλλαγή προωθείται μέσω του ΑΑΔΜ. «Το ΑΑΔΜ πάλης εκφράζει αντικειμενικά μια ευρύτερη κοινωνική βάση, τα συμφέροντα της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού, που δέχεται τις συνέπειες από τη δράση των πολυεθνικών και από τη συμμετοχή της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς» (σ. 28), «... στην αρχική του φάση ξεκινά σαν συσπείρωση κυρίως κοινωνικών δυνάμεων γύρω από αντιιμπεριαλιστικά αντιμονοπωλιακά αιτήματα και στόχους, από επιμέρους μέτωπα πάλης...» (σ. 29). Τα τελευταία περιγράφονται στο ισχύον Πρόγραμμα στα 11 σημεία που ορίζουν τις βασικές προγραμματικές κατευθύνσεις και στόχους πάλης, χωρίς κάποιο από αυτά να αποτελεί αντικαπιταλιστικό αίτημα. Συνεπώς, το μέτωπο ξεκινάει να οικοδομείται στη βάση ΑΑΔ στόχων και στην πορεία γίνεται αντικαπιταλιστικό, αφού «Στην πορεία της πάλης και στο βαθμό που βαθαίνει ο αντικαπιταλιστικός του χαρακτήρας, αποκτά τα χαρακτηριστικά ενός επαναστατικού λαϊκού μετώπου...» (σ. 30), προτάσσοντας δηλαδή το ζήτημα της διεκδίκησης της εξουσίας. Σε κάθε περίπτωση, η ΑΑΔ γραμμή συσπείρωσης δυνάμεων συνιστά ατραπό περάσματος για το σοσιαλισμό, χωρίς να συνεπάγεται την αναγκαστική συμφωνία με αυτόν, καθώς «Στις γραμμές του Μετώπου εντάσσονται δυνάμεις ανομοιογενείς, από άποψη κοινωνικής θέσης και ιδεολογικοπολιτικής στάσης. Αντανακλώνται διαφορετικές τάσεις, σε ό,τι αφορά την προοπτική και το σκοπό της αντιιμπεριαλιστικής, αντιμονοπωλιακής πάλης» (σ. 38).

Στον αντίποδα στο σχέδιο της ΚΕ το μέτωπο ορίζεται εν τη γενέσει του ως αντικαπιταλιστικό. Η Λαϊκή Συμμαχία «...έχει σαφή αντιμονοπωλιακό αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό...» και προβλέπει τη «...συσπείρωση των αντιμονοπωλιακών αντικαπιταλιστικών κοινωνικών δυνάμεων, με έκβαση του αγώνα προς την εργατική - λαϊκή εξουσία...» (Θ.62). Εν ολίγοις, η συσπείρωση δυνάμεων γίνεται πριν από όλα σε αντικαπιταλιστική βάση, δηλαδή προϋποθέτει συμφωνία με το σοσιαλισμό. Αυτή η γραμμή απεμπολεί τη δυνατότητα συσπείρωσης σε μέτωπα πάλης ΑΑΔ κατεύθυνσης, εφόσον αυτά δε χωράνε σε μια τέτοια αντικαπιταλιστική συμμαχία, και στενεύει το εύρος των υπό συσπείρωση κοινωνικών δυνάμεων. Πρακτικά, ο χαρακτήρας της Λ.Σ. μένει έωλος, καθώς πλανάται το ερώτημα αν μπορεί να υφίσταται μέτωπο με αυτούς τους όρους, πολύ περισσότερο δε από τη στιγμή που μόνο η εργατική τάξη αναγνωρίζεται ως αντικαπιταλιστική δύναμη από τη μαρξιστική - λενινιστική θεωρία, εκτός και αν η εργατική τάξη καλείται να συμμαχήσει με τον εαυτό της, πράγμα παράδοξο. Επιπλέον, η Λ.Σ. δεν ορίζεται ως κοινωνικοπολιτική (Θ. 67), σε αντίθεση με το ΑΑΔΜ που αποτελούσε κοινωνικοπολιτικό μέτωπο, γεγονός που εκτός των άλλων αναθεωρεί τις προγραμματικές επεξεργασίες για τις δυνατότητες και τους όρους σύμπραξης πολιτικών συμμαχιών (Πρόγραμμα σ. 29-30, 39).

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, διερωτάται κανείς αν επιβεβαιώνουμε το ΝΑΡ και τις ποικίλες τροτσκιστικές ομάδες που χρόνια μας κατηγορούσαν ως ρεφορμιστές, οπορτουνιστές, επειδή παλεύαμε για τη συγκρότηση του ΑΑΔΜ, καθώς αυτό χαρακτηριζόταν ως στάδιο, και ότι μεταθέταμε έτσι το σοσιαλισμό στις καλένδες, αντί να χαράσσουμε σαφή αντικαπιταλιστική κατεύθυνση.

Συνεπώς, είναι κάτι παραπάνω από σαφές ότι αλλάζει άρδην το πλαίσιο της στρατηγικής αντίληψης του Κόμματος από το 18ο Συνέδριο και μετά, γεγονός που βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με την αναθεώρηση θεωρητικών επεξεργασιών μας τα τελευταία χρόνια, που αφορούν στη θέση της Ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, στη θεώρηση του ελληνικού καπιταλισμού και στις αναλύσεις μας για το ιμπεριαλιστικό σύστημα συνολικά. Δεν πρόκειται για εμπλουτισμό ή τροποποίηση που υπαγορεύεται από τις όποιες συνθήκες, αλλά για ολοκληρωτική ρήξη με το ισχύον Πρόγραμμα, και μάλιστα για μια εκ των υστέρων νομιμοποίηση μιας αντίληψης που ζυμώνεται επί χρόνια και διαπερνά την πολιτική γραμμή του Κόμματος, ιδιαίτερα από το 18ο Συνέδριο και εξής, κατά παράβαση των μέχρι τώρα προγραμματικών ντοκουμέντων και των καταστατικών αρχών λειτουργίας του Κόμματος, αφού δεν έχει μεσολαβήσει σε αυτό το διάστημα «θεσμοθετημένη» αλλαγή του προγράμματος.

Αυτό όμως που πρέπει να απασχολήσει περισσότερο από όλα αναφορικά με την αλλαγή της προγραμματικής μας αντίληψης, είναι το κατά πόσο η «νεότευκτη» γραμμή πάλης που ακολουθούμε προωθεί την υπόθεσή μας, το στρατηγικό μας στόχο, το σοσιαλισμό και κομμουνισμό. Σε αυτό έχει απαντήσει η ίδια η ζωή, καθώς η ορθότητα των υιοθετούμενων πολιτικών πρακτικών κρίνεται κάθε φορά στο πεδίο πάλης. Εν μέσω κρίσης, τα τελευταία χρόνια, σημειώνεται μείωση της επιρροής του Κόμματος, της ιδεολογικοπολιτικής του παρέμβασης και της απήχησης των θέσεων και της δράσης του στην ελληνική κοινωνία, γεγονός που μεταφράζεται σε δείκτες, όπως η άνευ προηγουμένου φθορά της εκλογικής του δύναμης μετά τις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις, οι απώλειες δυνάμεων σε συνδικάτα, σωματεία - με παράλληλη σοβαρή ενίσχυση των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ και των αριστεριστών - στο φοιτητικό, μαθητικό κίνημα, στην ανάπτυξη της κομματικής και ΚΝίτικης οικοδόμησης, στη διακίνηση του «Ριζοσπάστη», και των άλλων κομματικών εντύπων, συνολικά στη συρρίκνωση των προπαγανδιστικών μέσων του Κόμματος. Τα παραπάνω δεν μπορούν να εκτιμώνται και να αξιολογούνται μόνο στο έδαφος των αρνητικών συσχετισμών για το κίνημα, του αντικομμουνισμού, των όποιων επιμέρους αδυναμιών του Κόμματος, αλλά πρέπει να αποτιμώνται και στη βάση της ορθότητας ή όχι της πολιτικής μας γραμμής, κρίνοντας και εκ του αποτελέσματος. Η πολιτική γραμμή δεν αποτελεί θέσφατο για εμάς. Κρίνεται, αξιολογείται, προσαρμόζεται στις συνθήκες, απαιτεί τακτικούς ελιγμούς, ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών με βασικό στόχο την προετοιμασία της συνείδησης του λαού από το Κόμμα μας, την πρωτοπορία, για την επίτευξη του τελικού στόχου μας, του σοσιαλισμού. Και η πολιτική γραμμή που ακολουθούμε τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές απαιτήσεις των καιρών, αλλά δυστυχώς οδηγεί το Κόμμα μας σε μια άνευ προηγουμένου περιχαράκωση και περιθωριοποίηση.

Το διακύβευμα είναι μεγάλο και η ιστορική ευθύνη που μας βαραίνει ακόμα μεγαλύτερη. Μπροστά στο 19ο Συνέδριο καθήκον μας είναι η υπεράσπιση της φυσιογνωμίας και του ρόλου του Κόμματός μας.

Οι Θέσεις της ΚΕ για το 19ο Συνέδριο, το σχέδιο Προγράμματος, καθώς και το σχέδιο Καταστατικού, με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνο ως προς το κύριο, δηλαδή ως προς την κατεύθυνσή τους, παρά τις κάποιες επιμέρους, δευτερεύουσας σημασίας, κατά την άποψή μου ελλείψεις τους.

Στον πρόλογο των Θέσεων αναφέρεται ότι η αναγκαιότητα σύγχρονης επεξεργασίας του Προγράμματος απορρέει από το γεγονός ότι στο μεταξύ κύλησε «αρκετό νερό στο αυλάκι». Η αναγκαιότητα όντως υπάρχει, άλλοι όμως είναι οι λόγοι που την επιβάλλουν. Το ισχύον Πρόγραμμα αποτελεί μια αντιδιαλεκτική συρραφή «ανάμεσα σε κομμουνιστικές, οπορτουνιστικές και σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις, οι οποίες, ελέω κομματικής κρίσης και μεθόδων επίλυσής της, συστεγάζονται στα ανώτατα καθοδηγητικά μας όργανα» όπως σημείωνα στον τότε προσυνεδριακό διάλογο. Η θέση για κυβέρνηση αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών δυνάμεων που θα προέκυπτε με βάση το κοινοβούλιο και η οποία μάλιστα θα συνέβαλε στην έναρξη της επαναστατικής διαδικασίας, έμπαζε απ' το παράθυρο τη θεωρία του σκαλοπατιού, ενώ οι στόχοι πάλης του ΑΑΔΜ (περιφερειακό σύστημα ασφάλειας, θεσμοί εργατικού και λαϊκού ελέγχου, υποστήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων, εκδημοκρατισμός της δημόσιας διοίκησης, των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας κ.λπ.) ήταν άλλες οπορτουνιστικού και άλλες σοσιαλδημοκρατικού χαρακτήρα, με εξαίρεση την αποδέσμευση απ' την ΕΕ, η οποία ωστόσο ήταν αποσυνδεμένη από την ανατροπή του καπιταλισμού. Αντίθετα, το προτεινόμενο Πρόγραμμα συνδέει την όλη διαδικασία, από τη συγκέντρωση δυνάμεων και τους στόχους πάλης της Λαϊκής Συμμαχίας, μέχρι την αποδέσμευση από την ΕΕ, με την επαναστατική ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων, τη σοσιαλιστική επανάσταση δηλαδή, μέσα από μια κυριολεκτικά λενινιστική ανάλυση της σημερινής κατάστασης και όλου του προτσές ως την επίτευξή της, αλλά και μετά απ' αυτήν.

Μέσα από το πρίσμα αυτής της σύνδεσης πρέπει να εξετάζεται και το ζήτημα της φύσης και της μορφής των συμμαχιών. Ετσι, κατά την προεπαναστατική εποχή, κατά το διάστημα δηλαδή της δράσης μας μέσα στους κόλπους του καπιταλιστικού συστήματος με στόχο την ανατροπή του, δεν χωράει καμία πολιτική συμμαχία, αφού τα πολιτικά κόμματα μπορούν να χωριστούν σε δύο μόνο κατηγορίες, με βάση την ταξική τους τοποθέτηση: σ' αυτά που επιδιώκουν τη διαιώνιση του καπιταλισμού (νεοφιλελεύθερα, σοσιαλδημοκρατικά, οπορτουνιστικά κ.λπ.) και σ' αυτά που επιδιώκουν την ανατροπή του. Από δω απορρέει η απόλυτη αδυναμία πολιτικών συμμαχιών του Κομμουνιστικού Κόμματος καθ' όλο το διάστημα προετοιμασίας της επαναστατικής ανατροπής, αφού μόνο αυτό την έχει σαν στόχο. Ηταν, λοιπόν, λαθεμένη η επιδίωξη του ισχύοντος Προγράμματος για συμμαχία με πολιτικές δυνάμεις και λαθεμένη η επισήμανση της εισήγησης της ΚΕ στο 15ο Συνέδριο, στο σημείο Δ΄ του κεφαλαίου «Ορισμένα ζητήματα που τέθηκαν στην προσυνεδριακή συζήτηση», όπου ανέφερε ότι «οι σύντροφοι που εξέφρασαν επιφυλάξεις για την πολιτική συμμαχία έβλεπαν μονόπλευρα προς την κοινωνική συμμαχία, περιορίζοντας τη σημασία των ανακατατάξεων και των διεργασιών που θα ασκούσαν επίδραση και στο πολιτικό επίπεδο». Η ζωή απέδειξε ότι οι σύντροφοι αυτοί είχαν δίκιο και το σχέδιο Προγράμματος σωστά το αποδέχεται, επαναπροσδιορίζοντας τη φύση της συμμαχίας σε κοινωνική.

Το σχέδιο Προγράμματος κάνει μια πράγματι λενινιστική ανάλυση των προϋποθέσεων για την έναρξη της επαναστατικής διαδικασίας, κύρια στη θέση 76 για την επαναστατική κατάσταση, η οποία, όπως σημειώνει ο Λένιν, αποτελεί τον βασικό νόμο της επανάστασης. Εδώ νομίζω πως πρέπει να λάβουμε υπ' όψη μας τα εξής: στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, ήδη οι πάνω εν μέρει δεν μπορούν, πράγμα που προκύπτει, μεταξύ άλλων και από τα παρακάτω: Σε πλείστους τομείς η δημόσια διοίκηση δυσλειτουργεί όλο και περισσότερο. Ο εισπρακτικός μηχανισμός βρίσκεται σε κατάσταση παράλυσης, οι υπέρογκες αυξήσεις σε φόρους (π.χ. πετρέλαιο, ΦΠΑ εστίασης, ΕΕΤΗΔΕ κ.λπ.), σε συνδυασμό με τη σημαντική μείωση της κατανάλωσης και τον εκμηδενισμό της φοροδοτικής ικανότητας των λαϊκών μαζών, οδηγούν σε δραματική μείωση των κρατικών εσόδων, κομβικές δυνάμεις του κρατικού μηχανισμού αντιστέκονται, έστω συντεχνιακά (π.χ. δικαστές, αστυνομία κ.λπ.), η σημαντική μείωση των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων με αντίστοιχη αύξηση του εργασιακού ωραρίου τους και του εργασιακού τους βίου, τους οδηγούν σε σημαντικά μειωμένη παραγωγικότητα, υποβαθμίζοντας έτσι την αποδοτικότητα του κρατικού μηχανισμού, ο οποίος, με τα λαμβανόμενα σχετικά μέτρα, μειώνεται συνεχώς σημαντικά από αριθμητική άποψη, κ.λπ. Επίσης, ήδη οι κάτω εν μέρει δεν θέλουν, παρά το γεγονός ότι δεν μπορούν ακόμα να διακρίνουν τη διέξοδο ή τη βλέπουν σε λαθεμένη κατεύθυνση. Αυτή η συνοπτικά περιγραφείσα κατάσταση, την οποία εξ άλλου όλοι τη διαπιστώνουμε καθημερινά, σε συνδυασμό με την ωρίμανση των αντικειμενικών συνθηκών, νομίζω πως μπορεί να χαρακτηρισθεί ως προεπαναστατική, αφού η συνεχής όξυνσή της θα οδηγήσει νομοτελειακά σε επαναστατική κατάσταση.

Δεδομένου ότι δεν μπορεί κανείς εκ των προτέρων να προσδιορίσει τη χρονική στιγμή, κατά την οποία «χτες θα ήταν νωρίς, ενώ αύριο θα είναι αργά», το κύριο καθήκον που πρέπει να μπει μπροστά σε ολόκληρο το Κόμμα, είναι η καθημερινή, εντατική και μεθοδευμένη προετοιμασία του υποκειμενικού παράγοντα, ώστε να καταστεί ικανός να διεξαγάγει την επαναστατική ανατροπή, όταν αυτή η χρονική στιγμή θα ταυτισθεί με το παρόν. Να δουλεύουμε δηλαδή με ρυθμούς τέτοιους, σαν να πρόκειται η επανάσταση να ξεκινήσει αύριο το πρωί.

Αν δεχτούμε ότι δύο είναι οι αναγκαίες υποκειμενικές συνθήκες για την επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού, η ύπαρξη δηλαδή επαναστατικής θεωρίας και η ύπαρξη επαναστατικού κόμματος νέου τύπου που να καθοδηγείται απ' αυτήν και να δρα με βάση αυτήν, πρέπει επίσης να δεχθούμε ότι τη μεν πρώτη, η οποία έτσι κι αλλιώς υπάρχει εδώ και πάνω από 150 χρόνια και την οποία οι Θέσεις της ΚΕ για το 19ο Συνέδριο δείχνουν ότι σήμερα πλέον, μετά από πολλές δεκαετίες, την προσαρμόζουμε δημιουργικά στην ελληνική πραγματικότητα, όσον αφορά όμως τη δεύτερη, έχουμε μπροστά μας την αναγκαιότητα εφαρμογής συγκεκριμένου σχεδίου μετατροπής των εν πολλοίς χαλαρών κομματικών οργανώσεων σε επαναστατικά κύτταρα συσπείρωσης και επαναστατικοποίησης της εργατικής τάξης. Στην κατεύθυνση αυτή, ένα πρώτο βήμα είναι το προτεινόμενο Καταστατικό. Επειδή, όμως, δεν αρκούν οι γραφές, νομίζω πως το Συνέδριο πρέπει να αποφασίσει άμεση σύγκληση Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης για τη λειτουργία και τη δράση του Κόμματος σε συνδυασμό με την κομματική οικοδόμηση, η οποία θα εκπονήσει συγκεκριμένο πλάνο επαναστατικής ανασυγκρότησης των κομματικών οργανώσεων, στην κατεύθυνση της μετατροπής τους σε επαναστατικά στρατηγεία στο χώρο τους, ικανά να συσπειρώσουν γύρω τους την εργατική τάξη, δημιουργώντας τον επαναστατικό στρατό της σοσιαλιστικής επανάστασης, μέσα από τη δράση τους για τη συγκρότηση της κοινωνικής Λαϊκής Συμμαχίας.