- "Η πρώτη και κυριότερη ανάγκη για να αποδεσμευτεί η εργατική τάξη από την καπιταλιστική σκλαβιά είναι η ψήφιση νόμου, με τον οποίο οι 8 ώρες θα είναι το κανονικό ωράριο εργασίας",έγραψαν στο ψήφισμά τους οι αντιπρόσωποι στο Εργατικό Συνέδριο της Βαλτιμόρης το 1886 και ενώ ο αγώνας για το 8ωρο γενικεύεται, με τρόπο που έντρομοι οι καπιταλιστές της εποχής και ο Τύπος τους να μιλάνε για την "τρέλα του 8ωρου".

- Η 1η του Μάη του 1886 βάφεται κόκκινη από το αίμα των εργατών του Σικάγου, που έμελλε να γίνουν οι πρωτοπόροι στη διεκδίκηση και κατάκτηση από την παγκόσμια εργατική τάξη ενός δικαιώματος πάνω στο οποίο στηρίχτηκε ολόκληρο το εργασιακό οικοδόμημα του αιώνα μας και το οποίο σήμερα βάλλεται με τον πλέον βάρβαρο τρόπο.

- "Συνελθόντες σήμερον την 1η Μάη, αποφασίζομεν και ψηφίζομεν:

α.Την Κυριακήν να κλείνονται όλα τα καταστήματα καθ' όλην την ημέραν και οι εργάται να αναπαύονται.

β.Οι εργάται να εργάζονται επί 8 ώρας την ημέραν και να απαγορευθεί η εργασία στους ανηλίκους...".

- Το 1919 ψηφίζεται στην Ουάσιγκτον η Πρώτη Διεθνής Σύμβαση Εργασίας από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας και ορίζει ότι περιορίζονται οι ώρες εργασίας στη βιομηχανία σε 8 ώρες την ημέρα και σε 48 τη βδομάδα.

- Το 1920 κυρώνεται από τη χώρα μας η πιο πάνω ΔΣΕ με τον ν.2269/20, ο οποίος αναφέρει: "Γενικώς το νόμιμο ωράριο των μισθωτών είναι οκτώ (8) ώρες ημερησίας εργασίας και σαράντα οκτώ (48) εβδομαδιαίας εργασίας".

- Το 1932 με το ΠΔ 8 - 13/4/32 ορίζεται το ωράριο εργασίας του υπαλληλικού προσωπικού των Ανωνύμων Εταιριών, των τραπεζών και των γραφείων γενικώς σε 8 ώρες ημερησίως.

- Αμέσως μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο καθιερώνεται η εργασία των 40 ωρών για τους εργαζόμενους στο Δημόσιο.

Από τότε μέχρι σήμερα δόθηκαν μεγάλοι και συνεχείς αγώνες και σημειώθηκαν πάμπολλα πισωγυρίσματα στην εφαρμογή των όσων υποχρεώθηκε να εγγράψει η εργατική νομοθεσία σχετικά με τις ώρες εργασίας κάτω από το βάρος των εκάστοτε συσχετισμών. Ξεχωρίζουν οι αγώνες των εμποροϋπαλλήλων,ακόμα και μέσα στην περίοδο της χούντας, οπότε έγιναν και οι πρώτες απόπειρες για την αποδέσμευση των ωρών λειτουργίας των καταστημάτων από τις ώρες εργασίας του προσωπικού. Οι αγώνες των οικοδόμων και των εργατών της Ζώνης για το 7ωρο. Οι αγώνες των τραπεζοϋπαλλήλων κλπ.

Σήμερα το γενικό συμβατικό ωράριο, δηλαδή το ωράριο που προκύπτει από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, από διαιτητικές αποφάσεις και κανονισμούς εργασίας, είναι 40 ώρες τη βδομάδα. Το νόμιμο ωράριο ορίζεται σε 48 ώρες τη βδομάδα και 42 για ορισμένες κατηγορίες. Οι επιπλέον ώρες από τις 40, έως τις 48 ή τις 42, χαρακτηρίζονται υπερεργασία και αμείβονται με προσαύξηση 25%. Για την υπερεργασία δε χρειάζεται ο εργοδότης να έχει άδεια από το υπουργείο Εργασίας. Από κει και πέρα (από τις 48 ή τις 42 ώρες) αρχίζει η υπερωριακή απασχόληση, για την οποία απαιτείται άδεια από το υπουργείο και η οποία αμείβεται προσαυξημένα και κλιμακωτά ανάλογα με τον αριθμό των υπερωριών.

Με την ψήφιση, ωστόσο, του πολυνόμου 1892/90 της ΝΔ δίνεται το πρώτο χτύπημα στο 8ωρο, με την εμφάνιση της πρώτης... έκδοσης της λεγόμενης "συνολικής διευθέτησης του χρόνου εργασίας".Σύμφωνα με το άρθρο 41 του προαναφερθέντος νόμου ορίζεται ότι: "Με επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις ή συμφωνίες εργοδότη και του συμβουλίου των εργαζομένων, επιτρέπεται να καθορίζεται για διάστημα έως τρεις μήνες αυξημένος αριθμός ωρών εργασίας έως 9 ώρες την ημέρα και έως 48 την εβδομάδα και μειωμένος αριθμός ωρών εργασίας κατά το επόμενο αντίστοιχο διάστημα. Ο μέσος όρος των ωρών εργασίας για το συνολικό διάστημα, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 6 μήνες, θα είναι 40 την εβδομάδα, η δε αμοιβή για όλο το διάστημα δεν αυξομειώνεται, αλλά θα είναι αντίστοιχη αμοιβή για εργασία 8 ωρών την ημέρα και 40 την εβδομάδα".

Το χτύπημα αυτό επιχειρεί τώρα να κάνει ολοκληρωτικό η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, βγάζοντας από τη μέση τους όποιους περιορισμούς και διαλύοντας κυριολεκτικά το οχτάωρο, την πλήρη απασχόληση και μαζί μ' αυτό το σύνολο των εργατικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων που στηρίχτηκαν πάνω στο θεμέλιο λίθο του ΟΧΤΑΩΡΟΥ.

Μ. Ε.

Η ζωή τους ταυτίστηκε με την έννοια "αγώνας". Ενας αδιάκοπος αγώνας δεκαετιών για ελευθερία, δημοκρατία, για μια ζωή με δικαιώματα. Συνταξιούχοι του κλάδου του επισιτισμού μάς μίλησαν για τα χρόνια που δικαιώματα, όπως το ΟΧΤΑΩΡΟ,ήταν κεντρικός στόχος πάλης. Μια πάλη, ταυτόχρονη και αλληλένδετη μ' αυτή για την ελευθερία και τη δημοκρατία στην Ελλάδα.

Οι αγώνες του κλάδου για μια σειρά αιτήματα ξεκινούν από τις αρχές του αιώνα, όμως οι μνήμες του 72χρονου σήμερα Κ. Κυριαζόπουλου - επί χρόνια προέδρου και γραμματέα του Σωματείου Μαγείρων - ξεκινούν από το 1943, όταν 18χρονος εργάτης τότε συμμετείχε για πρώτη φορά σε απεργία του κλάδου. "Το 1943 το 8ωρο εφαρμοζόταν σε ελάχιστους κλάδους, παρότι η Ελλάδα δεσμευόταν από Διεθνή Σύμβαση Εργασίας που είχε ήδη κυρώσει να το εφαρμόσει καθολικά. Οκτάωρο! Ηταν τόσο το πάθος μας γι' αυτό το αίτημα, που αγνοήσαμε ακόμα και τους Γερμανούς και το 1943 όλοι οι εργάτες του επισιτισμού, με την καθοδήγηση του εργατικού ΕΑΜ, κατεβήκαμε σε απεργία. Δουλεύαμε τότε σαν σκυλιά, 11, 12, 15 ώρες",σημειώνει.

Ο συνδικαλιστής συνεχίζει: "Στην απελευθέρωση κανένα θεσμικό μας αίτημα δεν είχε ικανοποιηθεί. Το 1946, το αίτημα για 8ωρο συσπειρώνει τους εργάτες και κατεβαίνουμε σε 9ήμερη απεργία, με συσσίτια".Η απεργία υποχρεώνει την κυβέρνηση να δεχτεί το αίτημα για 8ωρο. Ομως, εργοδότες του κλάδου κλέβουν το κείμενο της απόφασης από το τυπογραφείο, δε δημοσιεύεται στο ΦΕΚ κι έτσι τίποτα δεν υποχρεώνει την κυβέρνηση να το εφαρμόσει!

Ακολουθεί ο εμφύλιος, μετά τη λήξη του, τα σωματεία διαλύονται. Οι ηγέτες τους φυλακίζονται. Ο Κ. Κυριαζόπουλος θυμάται: "Το 1956 αποφασίζουμε να φτιάξουμε νέο Σωματείο Μαγείρων, γιατί στο παλιό, που ελεγχόταν από διορισμένους, δε μας δέχονταν ως μέλη. Πράγματι το φτιάχνουμε και ξαναρχίζουμε τους αγώνες. Τότε τα ταξικά σωματεία ήταν αποκλεισμένα από τη ΓΣΕΕ και τα Εργατικά Κέντρα. Ηταν η περίοδος που 115 απ' αυτά συντονίσαμε τον αγώνα μας, αφού η ΓΣΕΕ αρνούνταν να το κάνει. Οι απεργίες, που είχαν και πολιτικό χαρακτήρα, διαδέχονταν η μία την άλλη, το 8ωρο δέσποζε μαζί με άλλα αιτήματα, αφού εξακολουθούσαμε να δουλεύουμε ήλιο με ήλιο".

Διακόπτεται από τον 76χρονο Γ. Μπακόπουλο,που συμπληρώνει ότι σε μερικές περιπτώσεις "επιβάλλαμε το 8ωρο. Το 1957 εργαζόμουν στου "ΦΛΟΚΑ", 480 εργαζόμενοι δουλεύαμε 15 ώρες τη μέρα, μέχρις ότου έπιασε δουλιά εκεί ο συνάδελφος Μπαϊραχτάρης, αυτός συμφώνησε με το αφεντικό να δουλεύει 8ωρο. Ξεσηκωθήκαμε οι υπόλοιποι και η επιχείρηση αναγκάστηκε να συμφωνήσει να δουλεύουμε 8 ώρες".

"Παράλληλα με τους συνδικαλιστικούς αγώνες - συνεχίζει ο Κ. Κυριαζόπουλος - είχαμε και την αντίσταση, φυλακές, εξορίες, όμως συνεχίζαμε τον αγώνα σε όλα τα μέτωπα". Αυτός ο αγώνας σφραγίστηκε με το αίμα δεκάδων στελεχών του κινήματος του κλάδου, όπως οι Πολύδωρας και Αϊβατζίδης,μεταξύ των 200 που εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του '44.

Φτάνουμε στο 1960 και ο συνδικαλιστής θυμάται: "Το αίτημα για 8 ώρες δουλιάς παραμένει ανικανοποίητο. Αρχίζουμε τότε 24ωρες και 48ωρες επαναλαμβανόμενες απεργίες. Κερδίζουμε το 8ωρο για τους μάγειρες αρχικά και όλο τον κλάδο στη συνέχεια. Ομως στην πράξη δεν εφαρμόζεται. Αρχίζουμε τις μηνύσεις. Εφτασα τότε να μηνύσω στον εισαγγελέα και τον υπουργό Εργασίας και την Επιθεώρηση Εργασίας, που κάλυπτε τις αυθαιρεσίες των εργοδοτών. Προσπάθησαν να με καταδικάσουν για συκοφαντία του υπουργού, όμως αναγκάστηκαν να με αθωώσουν".

Το 1965, μετά από τις συνεχείς απεργιακές κινητοποιήσεις, το επάγγελμα των μαγείρων εντάσσεται στα βαρέα και ανθυγιεινά. Στην περίοδο της δικτατορίας αρχίζουν πάλι τα προβλήματα, όπως τονίζει ο Κ. Κυριαζόπουλος: "Διέλυσαν το Σύνδεσμό μας, στο μεταξύ το σωματείο, που είχε ελεγχθεί στον εμφύλιο από διορισμένους, έχει γίνει σφραγίδα. Η χούντα μετά από δύο χρόνια φτιάχνει νέο σωματείο και του παραχωρεί την περιουσία μας. Αρχίζει ο αγώνας ενάντια στη δικτατορία, ξανά φυλακές, εξορίες, βασανιστήρια, οι εργάτες του κλάδου μας πρωτοστάτησαν".

Η ανασύσταση του σωματείου ήταν το πρώτο μέλημα μετά τη χούντα. Ο συνδικαλιστής σημειώνει: "Κάποιοι τότε πίστευαν ότι έπρεπε να φτιάξουμε άλλο σωματείο. Ομως εγώ επέμενα ότι δεν έπρεπε και ότι ήταν προτιμότερο να γραφτούμε στο σωματείο που είχε φτιάξει η χούντα και να το πάρουμε στα χέρια μας. Πράγματι, γραφτήκαμε στο "χουντικό" σωματείο, είχε 800 μέλη κι εμείς οι ΕΣΑΚίτες τα κάναμε 1.900, στις εκλογές ψήφισαν 1.800, η συντριπτική πλειοψηφία μάς ψήφισε και το 1975 το σωματείο ήταν και πάλι στα χέρια μας".

Στη συνέχεια: "Με τη λαμπρή καθοδήγηση της ΕΣΑΚ συνεχίζουμε τις κινητοποιήσεις και ως το '80 πήραμε το συνεχές ωράριο, τις πολυετίες, τα επιδόματα ανθυγιεινής εργασίας, συζύγου και το εποχιακό, ενώ επιβάλλαμε την εφαρμογή του 8ωρου",τονίζει.

Κλείνει την ιστορική του αναδρομή, αναφερόμενος στην Πρωτομαγιά: "Τότε κάθε μέρα ήταν Πρωτομαγιά. Κάθε μέρα δίναμε αγώνα για όλα όσα έχουν συνδεθεί μ' αυτή τη μέρα. Η Πρωτομαγιά ήταν για μας απολογισμός της δράσης μας και η αφετηρία νέων αγώνων. Οι νέοι σήμερα μην ξεχάσουν ότι ένα δικαίωμα θέλει περισσότερο αγώνα για να διατηρηθεί παρά για να κατακτηθεί.Νιώθουμε πίκρα που βλέπουμε ότι όσα με αίμα κερδίσαμε παίρνονται πίσω, η εργατική τάξη όμως ξέρει τι πρέπει να κάνει και θα το κάνει".

Ο Φ. Ξιαρχογιαννόπουλος θυμάται ότι το 1939 πληρωνόταν με 300 δραχμές το μήνα, όταν ήθελε 5 δραχμές τη μέρα για εισιτήρια, δηλαδή το μισό μισθό κάθε μήνα, "δεν είχαμε κανένα δικαίωμα κι αν σηκώναμε κεφάλι, παίρναμε τα παπούτσια στο χέρι" μας λέει.

Και συνεχίζει: "Σε κάθε διαδήλωση μας χτυπούσαν. Το '42 σε συγκέντρωση στο ΕΚΑ έκανε συλλήψεις η Ασφάλεια. Το '43 στην απεργία μας χτύπησαν οι Γερμανοί. Εμείς όμως συνεχίζαμε. Απεργούσαμε, κάναμε πορείες, σπάζαμε τις αποθήκες των μαυραγοριτών για να πάρουμε τρόφιμα. Ακόμα και δύο μέρες πριν τη χούντα, στις 19 Απρίλη του '67, κάναμε πολιτική συγκέντρωση με αίτημα να μην επεμβαίνουν τα ανάκτορα στην πολιτική ζωή του τόπου. Ετριζε ο τόπος από τη δράση μας".

Θυμάται την Πρωτομαγιά του '39, "οι επιχειρήσεις φέρνανε τους εργάτες με τα πούλμαν, συνταγμένους, με μπλουζάκια της επιχείρησης που δούλευαν, η Πρωτομαγιά απέκτησε ταξικά χαρακτηριστικά με τη δική μας πίεση. Αυτή η μέρα πρέπει να μείνει ταξική και το 8ωρο, που με τόσες θυσίες κατακτήσαμε, να το διαφυλάξουν οι νεότεροι σαν κόρη οφθαλμού, όπως κι όλες τις άλλες κατακτήσεις".

Τη συζήτησή μας κλείνουν δύο συνταξιούχοι, οι 76χρονοι Τ. Καλενδριανός και Π. Κουμαρέλος.Ο δεύτερος μας λέει "μας πίναν το αίμα τότε, δουλεύαμε ήλιο με ήλιο και ζούσαμε με φιλοδωρήματα, αλλά δώσαμε το αίμα μας στο κίνημα, για να υπάρξουν ασφάλιση, 8ωρο, συμβάσεις, όσα σήμερα θέλουν να καταργήσουν".

Ο Τ. Καλενδριανός καταλήγει: "Τα ιδανικά μας δεν τα προδώσαμε ποτέ. Ούτε η εξορία, ούτε τα βασανιστήρια, ούτε η πείνα μπόρεσαν να μας κάμψουν. Ολοι εδώ βασανιστήκαμε σκληρά. Ομως στεκόμαστε ακόμα. Αυτό να κάνουν και οι νέοι, να πάνε στα σωματεία τους, να αγωνιστούν. Αυτή την Πρωτομαγιά ας σκεφτούν οι νεότεροι όλα εκείνα τα δικαιώματα που είναι ποτισμένα με αίμα, ας σκεφτούν ότι δεν έχουν το δικαίωμα να τα παραχωρήσουν, ότι είναι καθήκον τους η υπεράσπισή τους".

Βάσω ΝΙΕΡΗ

Οταν οι κυβερνητικοί καρεκλοκένταυροι, με πρώτο τον πρωθυπουργό, αναφωνούν "τέρμα στα κεκτημένα του 1920" (!), ξέρουν πολύ καλά τι σημαδεύουν πρώτα. Το ΟΧΤΑΩΡΟ,το οποίο θεσμοθετήθηκε στη χώρα μας ακριβώς αυτή τη χρονολογία.

Επιθυμούν την επιστροφή στην προ του 1920 εποχή, για την οποία να τι γράφει, ενδεικτικά, έκθεση του Εργατικού Κέντρου Αθήνας σχετικά με τις ώρες εργασίας: Βιομηχανία - βιοτεχνία μετάλλου: "Επί 11 κατά το κατώτατον όριον έως 14 πολλάκις ώρας εργάζονται οι εργάτες, μολονότι πλείστων εκ τούτων η εργασία είναι καταπονητικότατη". Δέρμα: "Η εργασία εις τα βυρσοδεψία αρχίζει το λυκαυγές και τελειώνει ολίγον μετά την δύσιν του ηλίου". Κλωστήρια - υφαντήρια: "Αι εργάσιμοι ώραι κυμαίνονται από 10 έως 12, αναλόγως της εργασίας και των εποχών".

"Αναλόγως της εργασίας και των εποχών...",ακριβώς αυτή είναι η πεμπτουσία της σχετικής οδηγίας της "Λευκής Βίβλου", η οποία γράφει επί λέξει: "Οσον αφορά την κατανομή του χρόνου εργασίας, έχουν γίνει προτάσεις για τον υπολογισμό της αγοράς της εργασίας σε ετήσια βάση ή για θέματα μείωσης των ωρών εργασίας σε περιόδους ύφεσης...". "Η ανάπτυξη και η ευελιξία πρέπει να αντανακλώνται στις κανονιστικές ρυθμίσεις και στα συστήματα συλλογικής διαπραγμάτευσης των κρατών - μελών...". "Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας μπορεί να αποβεί σε όφελος της ανταγωνιστικότητας, μόνο στα πλαίσιο της αποκεντρωμένης προσέγγισης σε επίπεδο εκάστης επιχείρησης...".

Με οδηγό το πιο πάνω "Ευρωευαγγέλιο" των πολυεθνικών, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει ήδη έτοιμο νομοσχέδιο, το οποίο θα φέρει μέσα στο Μάη για ψήφιση στη Βουλή,το οποίο μεταξύ άλλων διαλύει το 8ωρο διά της "συνολικής διευθέτησης του χρόνου εργασίας".

Θα το καταφέρει; Η ιστορία του εργατικού κινήματος στη χώρα μας και στον κόσμο ολόκληρο λέει ότι ο χρόνος εργασίας ήταν και παραμένει στο επίκεντρο της ταξικής πάλης, έχοντας σημαδέψει τις πιο σκληρές κοινωνικές συγκρούσεις. Οτι ο αγώνας για τη μείωση των ωρών εργασίας και ανθρώπινο ωράριο ήταν ένα από τα πρώτα ζητούμενα - αν όχι το πρώτο - από την εμφάνιση κιόλας του πρώτου εργατικού πυρήνα. Αυτό μένει να αποδείξει ξανά σήμερα το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, δίνοντας την πιο αποφασιστική μάχη για να μη γίνει νόμος του κράτους το κυβερνητικό τερατούργημα. Για να βάλει ακόμα πιο δυναμικά και αποτελεσματικά στην ημερήσια διάταξη των διεκδικήσεων το στόχο της μείωσης των ωρών εργασίας στις 7 την ημέρα, στις 35 σε πενθήμερη βδομάδα εργασίας, με αύξηση των αποδοχών και πλήρη ασφαλιστικά δικαιώματα.

Η Πρωτομαγιά του 1924 είναι η πρώτη ματωμένη Πρωτομαγιά στη χώρα μας. Η συγκέντρωση του Εργατικού Κέντρου Αθήνας στην πλατεία Κοτζιά, που πραγματοποιήθηκε παρά την απαγόρευση της κυβέρνησης Παπαναστασίου, διαλύθηκε βίαια από ίλες ιππικού και λόχους πεζικού. Ο εργάτης τεχνίτης ζαχαροπλάστης, Σωτήρης Παρασκευαϊδης (φωτο) πέφτει νεκρός. Δεκάδες είναι οι τραυματίες και ακόμα περισσότεροι οι συλληφθέντες.

Πρωτομαγιά 1944. Τα ναζιστικά Ες Ες στήνουν στο απόσπασμα στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, 200 παλικάρια της Εθνικής Αντίστασης, 200 κομμουνιστές Ακροναυπλιώτες. Η μέρα της εκτέλεσης δεν επιλέχθηκε τυχαία από τα ναζιστικά θηρία. Οπως δεν επιλέχτηκαν τυχαία τα θύματα και ο τόπος του φριχτού εγκλήματος, η "γειτονιά ηρώισσα". Λεπτό προς λεπτό η ιστορία κατέγραψε απίστευτες στιγμές ηρωισμού, αυτοθυσίας, λεβεντιάς και αυταπάρνησης, σαν αυτή του Ναπολέοντα Σουκατζίδη που δε δέχτηκε να βγει από τον κατάλογο και να εκτελεστεί κάποιος άλλος στη θέση του.