ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Τετάρτη 12 Ιούλη 2006
Σελ. /28
«Θητείες» σύγχυσης αλλά και τέχνης

Ελληνοτουρκικοί «Πέρσες»

Αρκετές ξενόγλωσσες παραστάσεις αρχαίου δράματος γνώρισαν στο παρελθόν τα Επιδαύρια. Φέτος, στο όνομα του «νεοτερικού» εκσυγχρονισμού και της διεθνοποίησής του, περιλήφθηκαν στα Επιδαύρια δύο δίγλωσσες παραστάσεις - συμπαραγωγές ελληνικών θιάσων με ξένους, των οποίων το δίγλωσσο σκηνικό «πείραμα» οδήγησε σε μειονεξία, έως και σε εξοβελισμό (επί ελληνικού εδάφους μάλιστα) της ελληνικής γλώσσας.

Ο σκηνοθέτης - δημιουργός του θιάσου «Αττις», Θόδωρος Τερζόπουλος, παρουσίασε τους αισχυλικούς «Πέρσες», μια τραγωδία - διαχρονικό μήνυμα ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς επεκτατικούς πολέμους, που, εκφρασμένο μέσα από την οδύνη και το θρήνο των ηττημένων Περσών, απευθύνεται προς ηττημένους και νικητές. Ο σκηνοθέτης, αξιοποιώντας την - προωθούμενη από διάφορα έσωθεν και έξωθεν πολιτικο-οικονομικά κέντρα - λεγόμενη «ελληνοτουρκική προσέγγιση», ανέβασε (πρώτα στην Κωνσταντινούπολη και τώρα στα Επιδαύρια), με Τούρκους ηθοποιούς και λίγους του θιάσου του, τους «Πέρσες». Πρόκειται για ένα διασκευαστικό «πείραμα» του Θ. Τερζόπουλου, αφενός ενοποίησης τριών γλωσσών - με σπαράγματα στίχων του αρχαίου πρωτοτύπου, αποσπάσματα της καλής μετάφρασης της τραγωδίας από την Ελένη Βαροπούλου και της τουρκικής μετάφρασης του Γιουνγκόρ Ντιλμέν Καλιονσού και αφετέρου αισθητικής ενοποίησης τριών ανόμοιων πολιτισμών - του αρχαίου ελληνικού και περσικού και του τουρκικο-ισλαμικού, μέσα από το μακρόχρονα και πανομοιότυπα μεταχειρισμένο αισθητικό του φορμαλισμό. Μια τελετουργική φόρμα, με λιτή αλλά πάντα την ίδια «γεωμετρική» κίνηση των ερμηνευτών, με μια μονόρυθμη, μονοτονική, βραχνόφωνη, σχηματικά πάσχουσα «σωματοποίηση» και εκφορά του λόγου. Ο Ελληνας θεατής της παράστασης, που δεν ξέρει καλά την αισχυλική τραγωδία, στερήθηκε τη - χαμένη μέσα στο τρίγλωσσο μπέρδεμα - αισχυλική ποίηση. Είδε κι άκουσε τουρκόφωνο αμανέ αντί θρήνων, έναν περιστρεφόμενο δερβίση, την Αττοσα ως άντρα, ελαχιστοποιημένο το σοφό μονόλογο του Δαρείου για την επηρμένη, καταστροφική εξουσία, ένα μήνυμα περί ελληνοτουρκικής συμφιλίωσης, αλλά όχι μια ουσιαστικά σύγχρονη παράσταση ενάντια στους σημερινούς ιμπεριαλιστικούς πολέμους.


ΘΥΜΕΛΗ

Ολλανδο-ελληνικές «Ικέτιδες»

Αν στην προαναφερόμενη παράσταση («Πέρσες») περιορίστηκε το άκουσμα του ελληνόφωνου τραγικού λόγου, με την παράσταση των ευριπιδικών -υποτίθεται- «Ικέτιδων» από το ολλανδικό θέατρο «Φενφαμπρίκ», σε συμπαραγωγή με το θέατρο «Θησείον», του δικού μας Μιχαήλ Μαρμαρινού, οδηγήθηκε σε πλήρες «ναυάγιο». Ξεβράστηκε στα ρηχά μιας ψευτο«νεοτερικής», ποπ-μουσικής παράστασης, όχι μόνο επειδή επιβλήθηκε ως κυρίαρχη γλώσσα η ολλανδική, με τη διασκευή και «δραματουργική επεξεργασία» (όρος που συχνά κρύβει άγνοια, έπαρση, ψευτομεταφραστικά - ψευτοσυγγραφικά συμφέροντα κλπ), αλλοιώνοντας σε σημαντικό βαθμό τα πρόσωπα, τη ροή του μύθου και τη ρεαλιστική, προδρομικά διαλεκτική αντίληψη του Ευριπίδη, την οποια έκαναν δύο Ολλανδοί, δύο Ελληνες και μια «ερευνητική - μεταφραστική ομάδα», αλλά και γιατί, ο Ολλανδός σκηνοθέτης - συνθέτης Πολ Κουκ, «γουστάροντας» να ακούει τη δική του και τις άλλες ποπ μουσικές που διάλεξε (ηλεκτρικού ήχου και κάποιες στιγμές εκκωφαντικού, βλαπτικού για τη στατικότητα του μνημειακού θεάτρου) και όχι την ελληνική γλώσσα, «έθαψε» και τη λίγη που υπήρχε στη διασκευή. Την ήθελε χαμηλόφωνη, εκφερόμενη συλλαβιστά και μακρόσυρτα από τους καλούς Ελληνες ηθοποιούς, σκεπασμένη με παράλληλα και πιο υψηλόφωνα αποσπάσματα στα ολλανδικά, με μουσικές, τραγούδια, κλαμπίστικη «χορογραφία», δηλαδή εντελώς ασύμβατη με την τραγωδία των Αργείων, που ικετεύουν τον βασιλιά της Αθήνας Θησέα, να τους βοηθήσει να βρουν και να θάψουν τους νεκρούς τους από τον πόλεμο με τη Θήβα, που μένανε άταφοι κατ' εντολήν του Κρέοντα. Ικεσία που, καθώς έγινε δεκτή από τον Θησέα, οδήγησε σε έναν ακόμα πόλεμο. Τι σχέση έχει αυτός ο τραγικός μύθος με τα «κομψεπίκομψα», κακόγουστα, μετα-μοντέρνα κοστούμια, τις περίεργες κομμώσεις, τις ροκάδικες κινήσεις και συμπεριφορές. Τι έμαθε ο Ελληνας θεατής, που δε γνωρίζει την ευριπιδική τραγωδία από αυτό το διασκευαστικό, γλωσσικό, σκηνογραφικό, ενδυματολογικό, ιδεολογικό αλαλούμ του Ολλανδού σκηνοθέτη, ο οποίος, επιπλέον, έβαλε στο στόμα του Ευριπίδη (σε μονόλογο του Θησέα) τη δική του - έως γελοιότητας αντιδιαλεκτική - άποψη ότι στη «Δημοκρατία, όλοι, εξουσιαστές, πλούσιοι και φτωχοί απολαμβάνουν την ίδια ισοτιμία» (!), όπως και τη δική του προτίμηση στην «καλή» μεσοαστική τάξη. Τελικώς, η παράσταση φανέρωνε ότι ο Π. Κουκ, ελαχιστοποίησε και τον Μ. Μαρμαρινό, ως σκηνοθέτη. Μια παράσταση, αποκλειστικά, του Μ. Μαρμαρινού, θα ήταν, σίγουρα, ιδεολογο-αισθητικά πιο ενδιαφέρουσα και αρμόζουσα στην ευριπιδική τραγωδία.


ΘΥΜΕΛΗ

Ουσιαστική «Θητεία στο κάλλος»

Το μικρό αρχαίο θέατρο στην Παλιά (Αρχαία) Επίδαυρο μπορεί να αποβεί σε χώρο πολύ ωφέλιμων - γενικότερα για το ελληνικό θέατρο και ειδικότερα για την εξέλιξη της σύγχρονης ελληνικής ερμηνείας του αρχαίου δράματος - πειραματικών παραστάσεων. Τέτοια, άκρως ωφέλιμη, πραγματικά ελπιδοφόρα ως προς το κρισιμότερο στοιχείο στην ερμηνεία του αρχαίου δράματος, το μουσικό μέλισμα των Χορικών, και ταυτόχρονα μεγάλη, αληθινή απόλαυση της ψυχής, του νου και της ακοής, ήταν η παράσταση «Χορικά '06 - Αιώνια θητεία στο κάλλος», που παρουσίασε ο Σταμάτης Κραουνάκης, με τη «Σπείρα - Σπείρα» και άλλους καλλίφωνους ερμηνευτές, επιλεγμένους από μακρόχρονο σεμινάριο που πραγματοποίησε ο συνθέτης, υλοποιώντας μια έξοχη ιδέα του. Να ασκηθούν συνθέτες και ερμηνευτές με τον αρχαίο δραματουργικό λόγο. Ο Κραουνάκης επέλεξε αποσπάσματα Χορικών από 22 αρχαία δράματα (τραγωδίες και αριστοφανικές κωμωδίες), σε μετάφραση του Κ. Χ. Μύρη και παρότρυνε νέους (πρωτίστως ηλικιακά, όπως και γνωστούς αλλά πρωτοδοκιμαζόμενους στον αρχαίο λόγο) συνθέτες να πειραματιστούν συνθετικά, μελοποιώντας τα 18 από τα 22 αποσπάσματα Χορικών (τα υπόλοιπα τέσσερα τα μελοποίησε ο ίδιος), καθώς και νέους τραγουδιστές (της «Σπείρας» και άλλους) να ασκηθούν με λεπτομερή ερμηνευτική δουλιά (με την αναπνοή, την άρθρωση, το ήθος, το ψυχοδιανοητικό μέγεθος, τη βαθύτατη, διαχρονική ανθρώπινη αλήθεια) πάνω στο μελισμένο ποιητικό λόγο. Η σύλληψη και η υλοποίηση της ιδέας του είχε εξαιρετικά αποτελέσματα. Ο Κραουνάκης, επιτελώντας ένα υποδειγματικής αγάπης για τη μουσική και το μέλλον της, έργο «εμπνευστή» νέων θεραπόντων της μουσικής, ανέδειξε τους εξής νέους ταλαντούχους, πολύτροπους, τολμηρούς υφολογικά, αλλά και με αίσθηση του εκάστοτε μέτρου, συνθέτες: Κώστα Λειβαδά, Χρίστο Θεοδώρου, Ευανθία Ρεμπούτσικα, Νίκο Κολλάρο, Παναγιώτη Καλαντζόπουλο, Στέφανο Κόκκαλη, Γιάννη Χριστοδουλόπουλο, Νίκο Ασλάνη και μια πολυμελή ομάδα καλλίφωνων, εκφραστικότατων τραγουδιστών, υπέροχα διδαγμένων στο τραγούδι από τον Κραουνάκη και υποκριτικά από τον ηθοποιό Χρήστο Στέριογλου (έμπειρο και όσον αφορά στη «θεατρική» ερμηνεία του τραγουδιού).

Ο πανώριος ποιητικός λόγος, οι εύφορες, ευφάνταστες, ευέλικτες υφολογικά συνθέσεις - που έκαναν οικείο για το σημερινό θεατή τον αρχαίο ποιητικό λόγο, χωρίς να τον ακυρώσουν, να τον αλλοιώσουν, να τον προσβάλουν - οι καλοί μουσικοί της ζωντανής ορχήστρας, η λιτότητα του θεάματος, το μεγάλο πειθαρχημένο πάθος των ερμηνευτών και η «θεία» φωνή του κορυφαίου πρωτοψάλτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που ερμήνευσε μια βυζαντινότροπη σύνθεση του Κραουνάκη με τίτλο «Μετά το μέγα μηδέν» (απόσπασμα της παράβασης των αριστοφανικών «Ορνίθων», πρόσφεραν ευδαιμονική ποιητική και μουσική απόλαυση στους θεατές της παράστασης. Και, το κυριότερο, αληθινή υπηρεσία στην υπόθεση του αρχαίου δράματος. Ηταν ένα «πείραμα» σεβαστικής, αλλά και ουσιαστικά σύγχρονης «θητείας» στο κάλλος του αρχαίου δράματος, με το οποίο συνθετικά πολλά μπορεί να ελπίζει η αυριανή μας ερμηνεία στο αρχαίο δράμα και από το οποίο πολλά θα είχαν να διδαχθούν οι αγνοούντες το αρχαίο δράμα, πλην επηρμένοι, δήθεν «νεοτερικοί εκσυγχρονιστές» του.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ