Γίνεται συζήτηση και μέσα από τον προσυνεδριακό διάλογο για το πώς θα φτάσουμε στο στρατηγικό στόχο του Κόμματος, την κατάληψη της εξουσίας, την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου, την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Ορισμένα ζητήματα:

1. Η συγκέντρωση δυνάμεων είναι ένα ζήτημα κρίσιμο κατά τη γνώμη μου. Ενα βασικό που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το πού απευθυνόμαστε. Απευθυνόμαστε σε λαϊκό κόσμο που βιώνει, απ' τη μια, τις συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης και, απ' την άλλη, αναζητά μια λύση χωρίς απαραίτητα να θεωρεί ο ίδιος τον εαυτό του μέρος της λύσης. Η Λαϊκή Συμμαχία απαντά σε αυτά τα πιεστικά ερωτήματα: Πώς θα οργανωθεί ο αγώνας απόκρουσης των βάρβαρων ταξικών αντιλαϊκών μέτρων, αγώνας αντεπίθεσης, ποιος είναι ο δρόμος πάλης και ρήξης για την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων.

Οι πλατιές, ανώριμες, λαϊκές μάζες θα προσέρχονται στη Λαϊκή Συμμαχία αναζητώντας απαντήσεις στα πιο πάνω ερωτήματα που τα ακούμε καθημερινά, όχι απαραίτητα συμφωνώντας εξαρχής στο σύνολο του πλαισίου πάλης. Η δράση των κομμουνιστών μέσα σ' αυτή είναι που θα εξασφαλίζει σταθερή πορεία στο ζήτημα της εξουσίας.

Οσοι «ξιφουλκούν» για το ΑΑΔΜ, πιθανά θα περίμεναν να συγκροτηθεί μια ομοιογενής κινηματική και πολιτική δομή που θα παλεύει τους στόχους του Μετώπου. Αρα θα έπρεπε να υιοθετήσει στο κίνημα το Κόμμα μια λογική που να χωράει όσο το δυνατόν περισσότερους, ακόμα και τμήματα του λαού που έχουν επηρεαστεί από τις αντιλήψεις της αστικής τάξης και σ' αυτή τη βάση ο καθένας μπορεί, πλέον, να κάνει ό,τι υποχώρηση νομίζει. Πόσο μάλλον τώρα στον καιρό της κρίσης που οι απαιτήσεις του λαού στο πεδίο της οικονομικής πάλης είναι μειωμένες. Τότε όμως, μαθηματικά, καταλήγουμε στη διαχείριση του καπιταλισμού, στη σταδιοποίηση της επαναστατικής διαδικασίας, όλα αυτά τα βαρίδια που ταλανίζουν το κομμουνιστικό κίνημα εδώ και πολλά χρόνια. Επομένως, η κατάληξη θα ήταν το ΚΚΕ να γίνει «χυλός» και ουσιαστικά να διαλυθεί στα πλαίσια του «μετώπου».

Εδώ μπαίνει και η συζήτηση για την πλειοψηφία, της εργατικής τάξης και των συμμάχων, που πρέπει να κερδηθεί. Το ζήτημα της πλειοψηφίας είναι ζήτημα πολιτικό. Για την κατάληψη της εξουσίας δεν έχει σχέση με το εκλογικό ποσοστό του ΚΚΕ και θα παλέψει γι' αυτή, ή έστω της Λαϊκής Συμμαχίας. Την αριθμητική πλειοψηφία η εργατική τάξη θα την κερδίσει όταν πάρει στα χέρια της την κρατική εξουσία. Οπως άλλωστε κάνουν και οι αστοί σήμερα. Καταφέρνουν να χειραγωγούν τη μεγάλη μάζα του λαού έχοντας στα χέρια τους την εξουσία και δεν αναφέρομαι μόνο στην κυβέρνηση και την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, αλλά κυρίως στους μηχανισμούς καταστολής και τους άλλους μηχανισμούς του κράτους. Πολύ περισσότερο μπερδεύει το ζήτημα της πλειοψηφίας στα εργατικά συνδικάτα σε σχέση με τη συγκρότηση της Λαϊκής Συμμαχίας.

2. Προσπαθώντας να τεκμηριωθεί το ζήτημα ότι η συμμετοχή του ΚΚΕ σε μια κυβέρνηση μπορεί να ωθήσει τα πράγματα μπροστά, χρησιμοποιούνται παλιότερα ντοκουμέντα του ΔΚΚ. Γίνεται, επιπλέον, μια λαθροχειρία: απομονώνουν συγκεκριμένα κομμάτια από τα κείμενα του Λένιν, χωρίς να παίρνεται υπόψη ούτε το πότε γράφτηκαν ούτε τις συγκεκριμένες συνθήκες για να τεκμηριώσουν την ανάγκη ενός ξεχωριστού σταδίου ή τη λογική των συνεργασιών με άλλα πολιτικά κόμματα. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για το 4^ο Συνέδριο της ΚΔ και τον προσδιορισμό των 5 ειδών «εργατικών» κυβερνήσεων που πιθανά θα μπορούσαν να εμφανιστούν χωρίς να είναι δικτατορία του προλεταριάτου. Φυσικά πάνω σε αυτό το ζήτημα αποφεύγουν να το αναφέρουν ολοκληρωμένα και να αναφερθούν στις αποφάσεις του 5^ου και του 6^ου Συνεδρίου της ΚΔ. Μόνο και μόνο γιατί θα εκτεθούν.

Η ιστορία δεν επιβεβαίωσε τη συμβολή τέτοιων κυβερνήσεων στην πρόοδο της επανάστασης. Αντίθετα, έκαναν ζημιά στα ΚΚ που συμμετείχαν. Ενδεικτικότερο παράδειγμα το ΚΚΕ και η συμμετοχή του στην κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» το 1944 που, αν μη τι άλλο, άμβλυνε τις αντιστάσεις απέναντι στο αστικό κράτος. Εκτός αυτού αντανακλάται και η δυσκολία στα πλαίσια της ΚΔ να δημιουργηθεί ενιαία αντίληψη για την επαναστατική διαδικασία αφού από το 3^ο Συνέδριο και μετά συμμετείχαν και ΚΚ από χώρες καθυστερημένες όπως τότε όριζε ο Λένιν. Ανάλογα, σε άλλη βάση βέβαια, αντιμετωπίζουμε τέτοια προβλήματα και σήμερα στην προσπάθεια να δημιουργήσουμε το «συνεπή» πόλο στο ΔΚΚ. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ενιαία αντίληψη για το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε, για ορισμένα άλλα, στρατηγικού χαρακτήρα, ζητήματα ανάμεσα στα ΚΚ με ανομοιομορφία στο βαθμό αφομοίωσης της επαναστατικής στρατηγικής.

3. Δεν μπορείς να απομονώσεις την πάλη για έξοδο από τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς έστω και σαν σύνθημα που θα συσπειρώσει το λαό, γιατί γίνεσαι ένα με τμήμα της αστικής τάξης που θα είχε συμφέρον από μια αναδιάταξη συμμαχιών που, βέβαια, αυτή τη στιγμή δεν επικρατεί. Η ελληνική αστική τάξη επιλέγει τη συνεργασία, την ενεργή συμμετοχή σε ενώσεις και σχηματισμούς, με άλλα ιμπεριαλιστικά κράτη για το μοίρασμα της λείας από τα κέρδη που αποσπούν από τους λαούς, είτε σε περιοχές που αυτό γίνεται ειρηνικά (με επενδύσεις και «ανάπτυξη»), είτε εκεί που γίνεται με ένοπλες συγκρούσεις (π.χ. για τα πετρέλαια).

Στη βάση των σχέσεων της Ελλάδας με τα άλλα αστικά κράτη στο σύστημα του ιμπεριαλισμού γίνεται η συζήτηση για το αν η Ελλάδα είναι εξαρτημένη καπιταλιστική - μη ιμπεριαλιστική χώρα με τις ανάλογες προσαρμογές στη στρατηγική του ΚΚΕ. Εδω θα συμφωνήσω ότι, πραγματικά, η Ελλάδα βρίσκεται σε πλέγμα «ανισότιμων αλληλεξαρτήσεων» με ενεργό ρόλο στη διεκδίκηση του δικού της κομματιού στη λεία από τα κλεμμένα των λαών. Φυσικά τη μερίδα του λέοντος την έχουν τα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη.

4. Χρειάζεται, στη βάση των παραπάνω, κατά τη γνώμη μου προσοχή στο πώς αναδεικνύονται ορισμένες φορές μέσα από στήλες του «Ρ» (π.χ. «Ημεροδρόμος Ρίζος») οι σχέσεις της Ελλάδας και άλλων κρατών, μέσα στο σύστημα του ιμπεριαλισμού. Εμφανίζονται με έναν έντονο βολονταριστικό, μεταφυσικό χαρακτήρα. Εμφανίζονται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε τα μέτρα (ΔΝΤ, τρόικα κλπ.), ή η συμμετοχή μας στην ΕΕ ή στην Ευρωζώνη μας επιβάλλονται απ' έξω και όχι ότι είναι συνειδητή επιλογή της αστικής τάξης της Ελλάδας.

Δουλεύοντας σταθερά, με πυξίδα τη στρατηγική του ΚΚΕ, μπορούμε να αντεπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της ταξικής πάλης, να δράσουμε σε οποιεσδήποτε συνθήκες για την υπόθεση της εργατικής τάξης.

1. Οι Θέσεις της ΚΕ αντανακλούν τη θεωρητική και πολιτική ωρίμανση του ΚΚΕ στα 95 χρόνια του, ενσωματώνουν την πείρα από τη δράση του Κόμματος, τις επεξεργασίες σε ζητήματα στρατηγικής.

Η μελέτη του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε, τα συμπεράσματα για τα αίτια των ανατροπών στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και ο Β' τόμος του Δοκιμίου Ιστορίας του Κόμματος, είναι κείμενα που ξεπερνάνε σε σημασία την αποτίμηση της δράσης του ΚΚΕ και τη χάραξη σωστής στρατηγικής από το Κόμμα.

Είναι επεξεργασίες με μεγάλη αξία για το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, ιδιαίτερα σε συνθήκες υποχώρησης, όπου δεν έχουν ολοκληρωθεί οι συνέπειες της αντεπανάστασης. Είναι ντοκουμέντα που αντικειμενικά βοηθούν άλλα ΚΚ να διαμορφώσουν επαναστατική στρατηγική, να εξοπλιστούν και να αναμετρηθούν καλύτερα με τον οπορτουνισμό, τις δυνάμεις της διαχείρισης και τα αστικά κόμματα στις χώρες τους.

Οι θέσεις ενσωματώνουν τα συμπεράσματα από τα δύο αυτά κείμενα και σε συνδυασμό με τη σωστή ανάλυση για την εποχή μας, εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, εξοπλίζουν το Κόμμα και το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα με σύγχρονες επεξεργασίες για το πώς πρέπει να δρα ένα ΚΚ για να καθοδηγήσει νικηφόρα την πάλη της εργατικής τάξης και των συμμάχων της ως την εξουσία.

Το ΚΚΕ έχει μελετήσει την Ιστορία του και την Ιστορία της πρώτης απόπειρας να οικοδομηθεί ο σοσιαλισμός, βάζοντας στη ζωή τα συμπεράσματα από αυτή τη μελέτη, όπως γίνεται τώρα με το σχέδιο Προγράμματος του Κόμματος.

Είναι και αυτό μια επιπλέον βεβαίωση ότι η στρατηγική του ΚΚΕ έχει γερά ποδάρια, «πατάει» στην ανάλυση της πραγματικότητας με τα εργαλεία του Μαρξισμού - Λενινισμού, ανοίγει δρόμους συνολικά για το παγκόσμιο εργατικό κίνημα, πάει ένα βήμα παραπέρα τις θεωρητικές επεξεργασίες για τις νομοτέλειες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, ώστε να μην επαναληφθούν τα λάθη και οι παρεκκλίσεις του παρελθόντος.

2. Οι Θέσεις της ΚΕ απαντάνε με σαφήνεια στο ερώτημα «επανάσταση ή μεταρρύθμιση», που διαπερνά όλο το κείμενο, από τον απολογισμό δράσης της ΚΕ, μέχρι τα καθήκοντα του Κόμματος ως το 20ό Συνέδριο.

Είμαστε Κόμμα επαναστατικό και αυτό είναι που πρέπει να χαρακτηρίζει τη δράση μας σε κάθε φάση του αγώνα, σε άνοδο του κινήματος και σε ύφεση, στους ελιγμούς που επιχειρεί η αστική τάξη για να ενσωματώσει και να νικήσει το κίνημα, να φρενάρει τη ριζοσπαστικοποίησή του.

Οι Θέσεις λένε, και η ιστορική πείρα το δείχνει, ότι αν ένα ΚΚ δεν έχει λυμένο το ζήτημα της εξουσίας και αν σε κάθε φάση δεν έχει στον προσανατολισμό του να προετοιμάσει την εργατική τάξη και τα σύμμαχα στρώματα να την κατακτήσουν, ακόμα κι όταν η επανάσταση φαντάζει μακρινή υπόθεση, τότε αργά ή γρήγορα, αυτό το κόμμα, είτε θα ενσωματωθεί και θα παρασύρει μαζί του το κίνημα, είτε σε επαναστατικές συνθήκες ο λαός θα εξοκείλει στα βράχια.

Είναι λάθος η αντίληψη που λέει ότι σε μη επαναστατικές συνθήκες, ένα ΚΚ δικαιούται έως επιβάλλεται να βάλει νερό στο κρασί του και όταν με το καλό δημιουργηθεί επαναστατική κατάσταση, να ανακτήσει τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά και ο λαός να κερδίσει την αναμέτρηση.

Ούτε στέκει η άποψη που λέει ότι βάζοντας στοιχεία της διαχείρισης στη στρατηγική ενός ΚΚ σε μη επαναστατικές συνθήκες, βοηθάει να ανέβει η πολιτική συνείδηση και η συσπείρωση της εργατικής τάξης και ότι έτσι εκπληρώνεται καλύτερα ο επαναστατικός ρόλος του Κόμματος. Πολύ περισσότερο, όταν τέτοια επικίνδυνα ιδεολογήματα πλασάρονται με το επιχείρημα ότι έτσι η ταχτική υπηρετεί καλύτερα τη στρατηγική.

Επαναστατική στρατηγική «αλά καρτ» δεν υπάρχει και αυτό είναι ένα από τα ζητήματα που ταλαιπώρησαν για δεκαετίες το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, μπάζοντας άλλοτε από την πόρτα και άλλοτε από το παράθυρο τη λογική των σταδίων, τις «εθνικές ιδιαιτερότητες» στην πάλη για το σοσιαλισμό, τη συνεργασία με τη σοσιαλδημοκρατία και τελικά την απώλεια των επαναστατικών χαρακτηριστικών για την πλειοψηφία των Κομμουνιστικών Κομμάτων.

Κάθε βήμα πίσω από το να απαντάμε κάθε φορά, σε κάθε φάση, στα δύσκολα και στα λιγότερο δύσκολα, «επανάσταση και όχι μεταρρύθμιση», είναι όρος αναγκαίος για να διαμορφώνει το Κόμμα σωστή ταχτική, σύμφωνη με το αντικειμενικό συμφέρον των λαϊκών στρωμάτων, ακόμα κι αν τη δεδομένη στιγμή δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί σαν τέτοια από το λαό και το κίνημα.

3. Οι Θέσεις, σε συνέχεια των επεξεργασιών που ενσωμάτωσαν οι αποφάσεις του 15ου Συνεδρίου, δίνουν σαφέστατη απάντηση στο ερώτημα: «Συμμαχία από τα πάνω, ή συμμαχία από τα κάτω;».

Το Κόμμα μας έχει απαντήσει «συμμαχία από το κάτω», κοινωνική συμμαχία. Πάνω σ' αυτό το θεμελιώδες ζήτημα βαθαίνει τώρα τις επεξεργασίες του, κάτω από το φως των εξελίξεων που μεσολάβησαν από το Πρόγραμμα του 15ου συνεδρίου, στα 17 χρόνια που πέρασαν από τότε.

Η υπεράσπιση της συμμαχίας «από τα πάνω», σαν αναγκαία τάχα συνθήκη για να προχωρήσει η συμμαχία «από τα κάτω», δύο πράγματα μπορεί να σημαίνει:

Είτε είναι υποχώρηση μπροστά στις αντικειμενικές δυσκολίες που έχει η συνειδητοποίηση από την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα ότι έχουν κοινά συμφέροντα απέναντι στα μονοπώλια, άρα και αντικειμενικό συμφέρον να οικοδομήσουν συμμαχία μεταξύ τους.

Είτε συνειδητή προσπάθεια να αλλοιωθεί η επαναστατική στρατηγική του Κόμματος με στοιχεία διαχείρισης, να συρθεί το ΚΚΕ σε συνέργεια με αστικές πολιτικές δυνάμεις ή δυνάμεις που αναμασούν αντικαπιταλιστικά συνθήματα, αλλά δεν έχουν στρατηγική ρήξης με τα μονοπώλια, βλέπουν κυβερνητικές λύσεις στα οξυμένα λαϊκά προβλήματα και στη βασική κοινωνική αντίθεση που μεγαλώνει.

Η συγκρότηση της λαϊκής συμμαχίας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Απαιτεί υπομονή και επιμονή στο κίνημα, σε κάθε καμπή του. Προϋποθέτει στέριωμα και δυνάμωμα του ΚΚΕ σε χώρους δουλειάς και κλάδους στρατηγικής σημασίας. Χρειάζεται πλατιά διαφωτιστική δουλειά στην εργατική τάξη και τα σύμμαχα στρώματα, που θα αποκαλύπτει πειστικά τον κοινό αντίπαλο.

Θα εξηγεί την αναγκαιότητα της αντικαπιταλιστικής αντιμονοπωλιακής συμμαχίας και πάλης σαν αναγκαία συνθήκη όχι μόνο για να λυθεί οριστικά υπέρ των εργαζομένων και του λαού το πολιτικό ζήτημα στην Ελλάδα, αλλά και για να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για αποτελεσματική άμυνα, για την απόσπαση ορισμένων κατακτήσεων στον καπιταλισμό, χωρίς το κίνημα να χάνει το στόχο του.

Τα καθήκοντα που βάζει το Κόμμα με τις Θέσεις και τις Αποφάσεις του 19ου Συνεδρίου που θα ακολουθήσουν, μεγαλώνουν την απαιτητικότητα και για τον «Ριζοσπάστη». Η καλύτερη αφομοίωση της στρατηγικής μας, η ενίσχυση της ενιαίας αντίληψης για το τι παλεύει το Κόμμα και πώς θα δοθεί διέξοδος υπέρ του λαού, η εκλαΐκευση και στήριξη των Αποφάσεων του Κόμματος με ζωντανά παραδείγματα από τη δράση των Οργανώσεων και αρθρογραφία, πρέπει να απασχολήσουν ακόμα πιο δημιουργικά τη δουλειά μας.