Ο εργαζόμενος πρέπει να είναι σβέλτος και να καταφέρνει να βγάλει δουλειά για τρία και για τέσσερα άτομα, καθώς σπάνια βρίσκονται πόστα που είναι πλήρως στελεχωμένα. Και αυτό πρέπει να το κάνει κυριολεκτικά κάθε μέρα. Η πίεση που συσσωρεύεται στη δουλειά, πρέπει να «αποφορτίζεται» μέσα σε λίγες ώρες, πριν ο εργαζόμενος επιστρέψει στο κρεβάτι του σε κατάλυμα που συνήθως μοιράζεται με - πολλούς άλλους - συναδέλφους του, για να ξεκουραστεί και να συνεχίσει την επόμενη μέρα.

Προτέρημα είναι και να μην μιλάει, να μη συμμετέχει στα «πηγαδάκια» των εργαζομένων, όπου η συνήθης κουβέντα είναι το πώς βγαίνει η δουλειά. Πόσο μάλλον να μην συνδικαλίζεται, να μην συναναστρέφεται συναδέλφους και συνδικαλιστές που τον ξεσηκώνουν, που βάζουν φιτιλιές για διεκδικήσεις, δικαιώματα και άλλα τέτοια, που χαλάνε την «ωραία ατμόσφαιρα» της επιχείρησης και θαμπώνουν τη βιτρίνα της χλιδής. Προτέρημα είναι τέλος η αναπαραγωγή τού «εδώ είμαστε καλά», μια φράση η οποία συμπληρώνεται με άλλες του τύπου «εδώ είναι καλά τα μεροκάματα», «εδώ είναι πολλά τα tips», «αλλού δεν πληρώνουν».

Ο «Ριζοσπάστης» συνάντησε τον Σ.Μ.-Δ., που εργάζεται τις τελευταίες τέσσερις σεζόν ως μπάρμαν σε μεγάλα ξενοδοχεία της Ρόδου. Σε κάποια στιγμή της συζήτησης, έχοντας μπερδέψει τα λόγια του, μας απολογήθηκε: «Συγγνώμη, αλλά είμαι από "7 στα 7" (εφτά μέρες της βδομάδας συνεχή δουλειά). Από ένα σημείο και μετά το μυαλό σκαλώνει, καταλαβαίνεις».

Ο Σ.Μ.-Δ. παίρνει μόλις 1 ρεπό τον μήνα. «Εχει τύχει να πάρω και παραπάνω. Μια μέρα ανέβηκα στο λεωφορείο για να πάω στη δουλειά, και στη διάρκεια με πήραν τηλέφωνο και μου ανακοίνωσαν πως έχω ρεπό, γιατί βρέχει και δεν θα έχει δουλειά στο μπαρ του ξενοδοχείου».

Ενα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, είπε, είναι πως τα πόστα έχουν λιγότερους από όσους απαιτούνται, και έτσι μεγαλώνει η εντατικοποίηση.«Είναι συχνό φαινόμενο κόσμος να τα παρατάει στη μέση της σεζόν επειδή δεν αντέχει άλλο. Υπάρχει για παράδειγμα μεγάλη διαρροή στις καμαριέρες κάθε χρόνο. Τα κενά καλύπτονται πολύ συχνά με "πρακτικάριους", φέτος είδα και πρώτη φορά έναν 15χρονο να δουλεύει στο ξενοδοχείο.

Πολλοί "πρακτικάριοι" έρχονται τον Ιούλη, όταν είμαστε ήδη στα γεμάτα στη σεζόν. Χωρίς καμιά οδηγία, τους βουτάνε κατευθείαν στα βαθιά, και ζητάνε από τους υπόλοιπους εργαζόμενους να τους εκπαιδεύσουν, πράγμα πολύ δύσκολο, όταν η δουλειά είναι στα "κόκκινα". Και όταν ζητάμε να φέρουν και άλλο κόσμο, η πιο συχνή απάντηση της εργοδοσίας είναι πως τα ταμεία δεν δικαιολογούν την πρόσληψη και άλλων εργαζομένων. Πιάστε τον στόχο στον τζίρο και θα φέρω άτομο λένε».

«Εγώ προσωπικά τον γιατρό εργασίας φέτος τον είδα πρώτη φορά σήμερα! Γίνονται κάποιες συστάσεις. Για παράδειγμα υπάρχουν κάποιες οδηγίες για την προστασία, όπως για τους μάγειρες, που μπαίνουν στα ψυγεία και μετά βγαίνουν κατευθείαν στην κουζίνα που μπορεί να έχει 50 βαθμούς, αλλά αυτά είναι μόνο στα χαρτιά, μέσα στη φούρια της δουλειάς τίποτα από αυτά δεν εφαρμόζεται. Είναι και κάτι σεμινάρια στο πρόγραμμα, εμένα μου έστειλαν για παράδειγμα ένα mail με ένα link από βίντεο του Youtube, για κάποια μέτρα για το πόστο μου όσον αφορά τον Covid, το οποίο έπρεπε να κάτσω να δω μετά τη βάρδιά μου».

Οσο για τα περίφημα tips (φιλοδωρήματα), που χρησιμοποιούνται ως κράχτης για τους εργαζόμενους, αλλά και ως άλλοθι από την εργοδοσία για να παζαρεύει ακόμα μικρότερους μισθούς, η πραγματικότητα δεν είναι και τόσο «ρόδινη» για τους κωπηλάτες στη γαλέρα του τουρισμού:

«Από τα φιλοδωρήματα προσπαθούν να βγάλουν τα "σπασμένα" τους. Πρόσφατα προσπάθησαν να παρακρατήσουν 20% των tips για να καλυφθούν όσοι λογαριασμοί πελατών ήταν υπό αμφισβήτηση από τους πελάτες. Παραγγέλνουν για παράδειγμα στο μπαρ, το χρεώνουν στο δωμάτιο και όταν κάνουν check - out αρνούνται να το πληρώσουν. Η εργοδοσία τα φορτώνει στους εργαζόμενους. Μάλιστα, όταν αντιδράσαμε, μας είπαν και αχάριστους που δεν θέλουμε να παρακρατηθούν τα tips μας, γιατί είναι μόλις ένα ποσοστό αυτών και τα υπόλοιπα είναι πολλά!».

Πλάι στο μαστίγιο, υπάρχει και το «καρότο»: «Δεν φαντάζεσαι τι λένε οι προϊστάμενοι στους νέους εργαζόμενους. Προχθές έλεγε ο άλλος σε ένα παιδί που έκανε την πρακτική του στο ξενοδοχείο "εδώ δεν είσαι για τα χρήματα, μην μετράς τις ώρες εδώ με το πόσα χρήματα παίρνεις, αλλά το πόση εμπειρία ζωής αποκομίζεις, αυτή είναι που θα σου εξασφαλίσει την επαγγελματική ανέλιξη"» λέει ο Σ.Μ-Δ.

«Φυσικά και "παίζουν" πολύ την ιστορία της ανέλιξης» μας λέει και ο Λ.Σ., ο οποίος δουλεύει χρόνια στον επισιτισμό και τα τελευταία τρία χρόνια είναι σε μπαρ ξενοδοχείων. «Σε όλους τάζουν ότι κάποια στιγμή θα γίνουν υπεύθυνοι. Τώρα αυτό μπορεί να σημαίνει ότι του χρόνου θα γίνεις υπεύθυνος ...ξαπλώστρας, ό,τι και αν σημαίνει αυτό», είπε χαριτολογώντας.

Και συνεχίζει: «Τα πρώτα 3 σκαλιά της σκάλας τα ανεβαίνουν όλοι. Αλλά αυτό δεν σημαίνει και πολλά. Τα λεφτά είναι ουσιαστικά τα ίδια, ενώ αυξάνονται οι ευθύνες. Μπορεί να γίνονται κάποιες αυξήσεις, αλλά μη γελιόμαστε, όλα εξανεμίζονται, όλα ανεβαίνουν, τα νοίκια, η βενζίνη, οι λογαριασμοί, το σούπερ μάρκετ, ουσιαστικά παίρνεις λιγότερα από πέρσι. Και φυσικά δεν φτάνουν για να βγάλεις χειμώνα, πρέπει να βρεις να κάνεις μεροκάματα μόλις τελειώσει η σεζόν. Και μετά το παρουσιάζουν σαν "επιλογή του εργαζόμενου"... Ακόμα κι αν κάποιοι ζητάνε να δουλεύουν "7 στα 7" για μπορέσουν να τη βγάλουν, πως είναι "επιλογή" τους αυτό; Αυτό είναι το χειρότερο... Γιατί αν υπήρχαν οι σωστές προϋποθέσεις δεν θα κατέληγε εκεί, ή να λέει θέλω να γίνομαι ΟΥΚ για να σερβίρω έναν φραπέ».

Στη συζήτηση μπαίνει και ο Μ.Α., μετανάστης, που εργάζεται ως ρεσεψιονίστ σε μεγάλο ξενοδοχείο τις τελευταίες δέκα σεζόν. «Στην ανακαίνιση του ξενοδοχείου πέρσι μας έβαλαν να βοηθήσουμε στις οικοδομικές εργασίες. Ακόμα και οι καμαριέρες κουβαλούσαν βαριά φορτία όπως τα στρώματα για τα δωμάτια», είπε.

«Ποταμός» είναι και ο Μ.Σ., που δούλευε 9 χρόνια στην εστίαση: «Τι να πρωτοαναφέρεις. Πολλές απλήρωτες υπερωρίες, πολλές φορές που ζήτησαν πίσω τα Δώρα, τα επιδόματα, και αν δεν το έκανες τα κρατούσαν από τον μισθό. Περιπτώσεις που η εργοδοσία έχει υπογράψει για τους εργαζόμενους αλλαγές στις συμβάσεις με μειώσεις μισθών.

Εχω συναντήσει περίπτωση μάγειρα που έπεσε ο αεραγωγός πάνω στα χέρια του και δεν μπορούσε να δουλέψει, του υπέγραψαν την οικειοθελή αποχώρηση και τον παράτησαν στη μέση της σεζόν. Μπάρμαν που έστειλαν με μηχανάκι να πάρει πράγματα σε ώρα δουλειάς, έπαθε τροχαίο, και δήλωσαν πως εκείνη την μέρα δεν ήρθε για δουλειά.

Ρεσεψιονίστ που του χρωστούσαν 4 μήνες και δεν έφευγε τον χειμώνα γιατί φοβόταν ότι θα χάσει τα λεφτά του, που τον "έπεισαν" μπράβοι της εργοδοσίας να πάρει χίλια ευρώ και να φύγει από το νησί. Δεν έχουν όρια. Ειδικά απέναντι σε νέους, σε κοπέλες φτάνουν σε σημεία κακοποίησης».

Αλλη μία σημαντική πλευρά των εποχικά εργαζομένων είναι η διαμονή. «Κάθε χρόνο είναι μια λοταρία, δεν ξέρεις τι συνθήκες θα αντιμετωπίσεις. Και κάθε χρόνο είναι και χειρότερα», είπε ο Λ.Σ. Ο ίδιος εξήγησε πως τα νοίκια είναι πολύ υψηλά στο νησί, οπότε οι ξενοδόχοι ψάχνουν πάντα να βρουν τα φθηνότερα καταλύματα για τους εργαζόμενους. «Πέρσι ήταν χαρακτηριστικό ότι εργαζόμενοι του ξενοδοχείου ζούσαν πραγματικά σε ένα γιαπί, στα δωμάτια που είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες, οπότε καταλαβαίνεις πως ήταν βρώμικα και είχε σκόνες από τις εργασίες.

Εμένα προσωπικά μια χρονιά δεν μου παρείχαν διαμονή. Ηρθα για δουλειά και μου το ανακοίνωσαν. Αναγκάστηκα να νοικιάσω σπίτι και επειδή ήταν μακριά αγόρασα και ένα μεταχειρισμένο μηχανάκι για να πηγαίνω στη δουλειά».

Οταν ρωτήσαμε για ποιον λόγο συνέβη αυτό, ο ίδιος είπε: «Ηθελαν να με πιέσουν. Είμαι ακριβός πλέον για αυτούς, έχω εμπειρία στη δουλειά αλλά και μιλάω, απαιτώ. Βλέπω αυτά που γίνονται. Οι εργαζόμενοι δουλεύουν σπαστά που δεν είναι ποτέ 8ωρα στο σύνολο, αλλά παραπάνω, εργαζόμενοι στο room service που δουλεύουν συστηματικά 10ωρα, όπως και καμαριέρες που δεν σχολάνε με το ωράριο, αλλά όταν τελειώσουν τη δουλειά που τους έχουν αναθέσει, η οποία είναι για περισσότερα άτομα. Υπάρχουν εργαζόμενοι στους εργολάβους που έχουν αναλάβει συντήρηση εγκαταστάσεων και άλλα πόστα που τελειώνουν τη δουλειά στις 12 το βράδυ και το πρωί γυρνάνε για δουλειά. Εγώ αποφάσισα να γίνω μέλος του επιχειρησιακού σωματείου».

Από μεγάλη κινητοποίηση στο νησί το 2020

Οπως σημειώνει στον «Ριζοσπάστη» ο Γραμματέας της ΤΕ Ν. Δωδεκανήσου του ΚΚΕ, Κώστας Γιαννόπουλος,«υπάρχει η εμπειρία των σχετικά πρόσφατων χρόνων, όπως το 2010 - '12, όταν ξεσπούσαν αλλεπάλληλες απεργίες σε μεγάλα ξενοδοχεία του νησιού, με βασικό τότε αίτημα να πληρωθούν τα δεδουλευμένα τους, αφού ήταν πολύ οξυμένο το πρόβλημα, με τους μεγαλοξενοδόχους να επικαλούνται έλλειψη ρευστότητας.

Στις απεργίες αυτές, αρκετές από τις οποίες εξελίχθηκαν σε πολυήμερες, οι εργαζόμενοι δείχνοντας πρωτοπόρα χαρακτηριστικά οργάνωσης, αποφασιστικότητας και πρωτοβουλίας, κατάφεραν να ανατρέψουν την αδιαλλαξία της εργοδοσίας και να πληρωθούν άμεσα ό,τι δεν είχαν πληρωθεί όλη τη σεζόν. Βασικό χαρακτηριστικό ήταν ότι οι εργαζόμενοι ζητούσαν να τεθούν επικεφαλής οι κομμουνιστές συνδικαλιστές γιατί δεν εμπιστεύονταν κανέναν άλλο!».

Και προσθέτει: «Πολύ σημαντική είναι η θετική πείρα από την ίδρυση επιχειρησιακών σωματείων σε μεγάλα ξενοδοχεία στη Ρόδο. Η ίδρυση τριών τέτοιων σωματείων, με τους κομμουνιστές μπροστάρηδες, από εργαζόμενους που δεν είχαν έως τότε καμία πείρα από τη συλλογική δράση, ξεκινώντας από την ανάγκη να λυθούν στοιχειώδη προβλήματα και φυσικά πατώντας πάνω στην πολύχρονη δράση και το κύρος των κομμουνιστών μέσα στους χώρους δουλειάς τους, είχε ευρύτερη επίδραση.

Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις εργαζομένων άλλων ξενοδοχείων που ζητούσαν να γίνουν μέλη παρακολουθώντας τη δράση τους. Δράση με σημαντικά αποτελέσματα, αν σκεφτεί κανείς ότι το 2016-2017 η εργοδοσία εμφανιζόταν αδιάλλακτη στην προοπτική να υπογραφεί κλαδική Συλλογική Σύμβαση στα ξενοδοχεία, αλλά κάτω από την πίεση των επιχειρησιακών σωματείων, τελικά η Ενωση Ξενοδόχων υπέγραψε άρον άρον σύμβαση με την ηγεσία του Σωματείου ξενοδοχοϋπαλλήλων στα κρυφά!».

«Αλλά και μέσα στην πανδημία, όταν όλα "τα 'σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά", με την ηγεσία του κλαδικού σωματείου να στέλνει συγχαρητήρια στην κυβέρνηση για τη διαχείρισή της, τη στιγμή που οι εργαζόμενοι στον τουρισμό βρίσκονταν στον αέρα και χωρίς εισόδημα, ήταν πάλι η πρωτοβουλία των κομμουνιστών συνδικαλιστών που τους έβγαλε μπροστά, που ανάγκασε και τις συμβιβασμένες ηγεσίες να συρθούν τελικά σε κινητοποιήσεις, με τα επιχειρησιακά σωματεία να παίζουν κεντρικό ρόλο», συμπληρώνει ο Κ. Γιαννόπουλος και καταλήγει:

«Σήμερα, σε αυτές τις συνθήκες - κόλαση που δουλεύουν οι χιλιάδες εργαζόμενοι στον τουρισμό της περιοχής μας, η οργάνωση με όλους τους τρόπους και μορφές, από επιτροπές αγώνα, επιχειρησιακά σωματεία εκεί που υπάρχουν οι προϋποθέσεις, συντονισμό της δράσης και με σωματεία άλλων κλάδων για να δυναμώσει η φωνή της διεκδίκησης, που είναι η μόνη που μπορεί να φέρει αποτελέσματα, ξεπροβάλλει ως ανάγκη από παντού σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Για αυτό, από τον αγώνα δεν επιτρέπεται να λείψει κανένας τίμιος εργαζόμενος».