Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του Πανεπιστημίου Αιγαίου είναι αυτό της κτιριακής υποδομής. Στη Μυτιλήνη λειτουργεί η Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου που περιλαμβάνει τα Τμήματα: Κοινωνιολογίας, Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Περιβάλλοντος, Γεωγραφίας και Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας. Επίσης, στο νησί λειτουργεί και το ανεξάρτητο Τμήμα Επιστήμης της Θάλασσας. Συνολικά στο νησί υπολογίζεται ότι βρίσκονται φέτος 1.625 φοιτητές, αριθμός που πρόκειται να υπερδιπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια, καθώς τα περισσότερα τμήματα είναι καινούρια και λειτουργούν σ' αυτά μόνο τα πρώτα έτη. Ομως, το πανεπιστήμιο... δεν έχει κτίρια.

Μαθήματα, εργαστήρια και διοικητικές υπηρεσίες μοιράζονται σε 28(!) διαφορετικούς χώρους, διάσπαρτους σ' όλη την πόλη της Μυτιλήνης, τους περισσότερους από τους οποίους νοικιάζει το Πανεπιστήμιο. Παράλληλα, υπάρχουν και κάποιοι χώροι που έχουν παραχωρηθεί στο πανεπιστήμιο κι άλλοι που του έχουν δοθεί με τη μορφή του χρησιδανείου, δηλαδή για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οι περισσότεροι από αυτούς τους χώρους είναι εντελώς ακατάλληλοι για να γίνονται μαθήματα και μάλιστα πανεπιστημιακού επιπέδου. Πρόκειται για ορόφους πολυκατοικιών, παλιά καταστήματα, ακόμα και αποθήκες. Συμβαίνει, δηλαδή, να κάνουν μάθημα οι φοιτητές σε χώρους που είναι ακριβώς πάνω στο δρόμο, δίπλα να περνάνε αυτοκίνητα και κόσμος να τους «χαζεύει» από τις τζαμαρίες.

Κι αυτές οι συνθήκες είναι... ιδανικές, σε σχέση μ' αυτές που αντιμετωπίζουν για παράδειγμα οι φοιτητές του πρώτου έτους της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, που φιλοξενούνται σε μια αίθουσα τελετών του συγκροτήματος των ΤΕΕ της πόλης. Εκεί, τα περισσότερα μαθήματα γίνονται απόγευμα, καθώς το πρωί γίνονται τα μαθήματα των ΤΕΕ, ενώ «παρέα» στους φοιτητές την ώρα του μαθήματος μπορεί να κάνουν ακόμα και... σκυλιά που περιφέρονται αδέσποτα στο συγκρότημα, όπως μας είπε η Ισμήνη, που φοιτά στο πρώτο έτος της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας.

Η αγανάκτηση των φοιτητών που αντιμετωπίζουν όλη αυτή την κατάσταση είναι έκδηλη: «Νομίζαμε ότι θα μπούμε σε αμφιθέατρα...», μας είπε η Ελευθερία, πρωτοετής φοιτήτρια της Κοινωνιολογίας, που κάνει μάθημα σε μια «αποθήκη». Διαβάζοντας τα καλοστημένα ιλουστρασιόν φυλλάδια του πανεπιστημίου, περίμεναν σίγουρα κάτι καλύτερο, όμως... «Στην αρχή, κάναμε μαθήματα στο Χριστιανικό Κέντρο, ώσπου μια μέρα η γριούλα που ήταν υπεύθυνη ξέχασε να μας ανοίξει την αίθουσα», μας είπε η Λήδα, επίσης πρωτοετής της Κοινωνιολογίας.

Ετσι οι φοιτητές μέσα από τις γενικές τους συνελεύσεις διεκδικούν πρώτα απ' όλα το αυτονόητο: ένα ενιαίο κτίριο για το πανεπιστήμιο, κάτι που έπρεπε ήδη να υπάρχει. Ο Σύλλογος Φοιτητών Κοινωνιολογίας, που έχει επανειλημμένα κινητοποιηθεί για το ζήτημα, ζητάει με την τελευταία του απόφαση την εντατικοποίηση των εργασιών που έχουν ξεκινήσει για το κτιριακό και σε συζήτηση που είχαμε ο πρόεδρος του Συλλόγου Παναγιώτης Γκόλφης χαρακτήρισε το πρόβλημα με τις αίθουσες τεράστιο και την υποδομή ακατάλληλη.

Οι εργασίες που έχουν ξεκινήσει αφορούν την ανέγερση κτιρίων για τα Τμήματα Γεωγραφίας και Επιστήμης της Θάλασσας, καθώς και για τη Διοίκηση και την Πανεπιστημιακή Λέσχη. Για τα υπόλοιπα Τμήματα δεν υπάρχει καν πρόβλεψη για ενιαίο κτίριο, με εξαίρεση το Τμήμα Περιβάλλοντος, που ήδη στεγάζεται ολόκληρο στο πρώην ξενοδοχείο «Ξενία», που αποτελεί χρησιδάνειο του ΕΟΤ για 25 χρόνια και έχει γίνει ειδική ανάπλαση. Να σημειώσουμε εδώ, όμως, ότι ακόμα κι αυτή η ανάπλαση του «Ξενία» έμεινε στη μέση, καθώς για το ένα από τα δυο κτίρια του πρώην ξενοδοχείου χρειάστηκαν περισσότερα κονδύλια από αυτά που είχαν στην αρχή προβλεφτεί. Το κτίριο αυτό παρουσίαζε προβλήματα, καθιζήσεις και ρηγματώσεις που δεν ήταν ορατές από την αρχή κι έτσι η ανάπλασή του διακόπηκε γιατί η Περιφέρεια δεν έδωσε τη συμπληρωματική πίστωση. Ετσι, δίπλα στο Τμήμα Περιβάλλοντος υπάρχει η «πολυτέλεια» να στέκεται εντελώς αναξιοποίητο το κουφάρι ενός κτιρίου που θα μπορούσε να καλύψει ένα μέρος των τεράστιων αναγκών.

Αλλά και στα νέα κτίρια που χτίζονται για τα άλλα δυο τμήματα, τη λέσχη και τη διοίκηση, έχει παρατηρηθεί μεγάλη καθυστέρηση. Ετσι, ενώ τα κτίρια έπρεπε να έχουν ήδη παραδοθεί, θα ξεκινήσουν τελικά τη λειτουργία τους στα τέλη του 2001. Πρόκειται για ένα έργο του οποίου ο προϋπολογισμός ανέρχεται σε 3,95 δισεκατομμύρια και αναμφισβήτητα θα ανακουφίσει σημαντικά την κατάσταση, δε θα τη λύσει όμως, αφού και μετά την ολοκλήρωση του έργου, τρία Τμήματα του Πανεπιστημίου θα παραμένουν «άστεγα».

Ετσι, η κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή, και δυστυχώς φαίνεται ότι θα παραταθεί για καιρό, είναι αλλού να γίνονται μαθήματα, αλλού να είναι η βιβλιοθήκη, αλλού οι Γραμματείες και τα Γραφεία των καθηγητών, αλλού η λέσχη και τα εστιατόρια... Η Μυτιλήνη είναι μια πολύ ωραία πόλη που προσφέρεται για ωραίους περιπάτους, οι φοιτητές όμως έχουν κάνει και κάνουν τόσους πολλούς κάθε μέρα, αντιμέτωποι με την ανοργανωσιά της πολιτείας, που πλέον χάνεται η όποια ευχαρίστηση.

Ιδού η λογική που επικρατεί στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου (και όχι μόνο): ιδρύουμε πρώτα ένα Τμήμα, εισάγουμε φοιτητές και μετά κάτω από το βάρος των αναγκών πιέζουμε για να δοθούν κονδύλια για να έχει αυτό το τμήμα και κτίριο. Ετσι, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου εισέρχεται δυναμικά στην «αρένα» που θέλει τα ανώτατα ιδρύματα να λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και να εμπορεύονται τις υπηρεσίες τους.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το Τμήμα Θαλασσίων Επιστημών ιδρύθηκε το 1997, μετά από δύο χρόνια (το ακαδημαϊκό έτος 1999 - 2000) δέχτηκε 104 πρωτοετείς φοιτητές, ενώ το τρέχον έτος οι εγγεγραμμένοι φοιτητές είναι 116. Μόλις τον Ιούνη του 2000 το τμήμα χρηματοδοτήθηκε με 200 εκατομμύρια και όχι από τον προϋπολογισμό, αλλά από το ΕΠΕΑΕΚ. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στις σελίδες του Τμήματος στο Διαδύκτιο «με το ποσό αυτό καλύφθηκαν λειτουργικές δαπάνες και έγιναν επενδύσεις για την ανάπτυξη του Τμήματος».

Για την παραπέρα βιωσιμότητά του, το Τμήμα... ελπίζει σε χρηματοδότηση από τον τακτικό προϋπολογισμό και τον προϋπολογισμό του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Στις ίδιες σελίδες απροκάλυπτα δηλώνεται επίσης ότι «τα ερευνητικά προγράμματα, τα οποία θα εξασφαλίσει το Τμήμα Επιστήμης της Θάλασσας θα αποτελέσουν πρόσθετη πηγή εσόδων για την κάλυψη εργαστηριακών αναγκών και της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Τέλος, μετά την έγκριση του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών πρόσθετα έσοδα θα προέλθουν από τα δίδακτρα των μεταπτυχιακών φοιτητών». Δηλαδή, οραματίζονται ένα πανεπιστήμιο που θα λειτουργεί ως επιχείρηση, θα εμπορεύεται την έρευνά του και θα καλύπτει τις ανάγκες του από τα δίδακτρα που θα εισπράττει!!

Στο Τμήμα Κοινωνιολογίας τα πράγματα παρουσιάζονται επίσης ειδυλλιακά. «Μια συναρπαστική εμπειρία ακαδημαϊκής συνέχειας» υποσχόταν πέρσι ο Κ. Σοφούλης, πρόεδρος του Τμήματος στους πρωτοετείς που είχαν το προνόμιο να είναι και οι πρώτοι εισακτέοι στο Τμήμα. Η Κοινωνιολογία ιδρύθηκε μαζί με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου το 1984, αλλά ξεκίνησε να λειτουργεί πέρσι, που εισήχθησαν 80 φοιτητές. Φέτος οι πρωτοετείς έφτασαν τους 108, παρά την έλλειψη στοιχειώδους υποδομής και ενιαίο κτίριο δεν προβλέπεται να δουν άμεσα.

Μάλιστα, σχετικό διαφημιστικό φυλλάδιο παρουσιάζοντας τη φοιτητική ζωή στη Μυτιλήνη λέει ότι «οι μικρές αποστάσεις και η συνύπαρξη πολλών τμημάτων στην πόλη, ευνοούν μια ζωή χωρίς περιττές ταλαιπωρίες και άγχη»! Πράγματι, οι αποστάσεις μεταξύ της αποθήκης που κάνουν μάθημα, των νοικιασμένων πολυκατοικιών και μαγαζιών που στιβάζονται τα πολλά τμήματα της πόλης δεν είναι μεγάλες. Αλλά αυτό δεν είναι ικανή προϋπόθεση για μια ζωή χωρίς περιττές ταλαιπωρίες.

Προσωρινά - χωρίς να προσδιορίζεται πόσο θα διαρκέσει αυτό το προσωρινό - μαθήματα γίνονται σε ένα χώρο στην οδό Θεόφραστου και σε ένα στην οδό Ζωοδόχου Πηγής, μαζί με το Τμήμα Θαλασσίων Επιστημών, ενώ οι διοικητικές υπηρεσίες στεγάζονται σε ένα νεοκλασικό στην οδό Λήμνου. Αναρωτιέται κανείς σε ποια οδό θα απλωθεί το Τμήμα, του χρόνου που θα έρθουν οι νέοι πρωτοετείς...

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και για το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας που λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 1988 - '89. Τα ενημερωτικά φυλλάδια του Τμήματος αναφέρουν ότι από τη δημιουργία του μέχρι σήμερα «η ανάπτυξή του σε προσωπικό, φοιτητές και υλικοτεχνική υποδομή είναι εντυπωσιακή». Πράγματι, είναι εντυπωσιακό ότι φιλοξενούνται στο ΤΕΕ και δεν υπάρχει καν μελέτη για να αλλάξει ριζικά αυτή η κατάσταση και αναποκτήσουν δικό τους κτίριο.