Ενας από τους καλύτερους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, κλασικός φιλόλογος, μεταφραστής έργων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, δοκιμιογράφος και πανεπιστημιακός, ο Γιάννης Δάλλας, «έφυγε» χτες από τη ζωή.

Γεννήθηκε το 1924 στη Φιλιππιάδα της Πρέβεζας και σπούδασε Κλασική Φιλολογία στην Αθήνα. Υπηρέτησε στη Μέση και στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Στη μακρά δημιουργική και ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία προσκαλούνταν συχνά για διαλέξεις σε πανεπιστήμια εκτός Ελλάδας.

Από το 1948 έως το 2018 εξέδωσε συνολικά 19 ποιητικές συλλογές, μεταξύ των οποίων οι: «Federico Garcia Lorca», «Απόπειρα Μυθολογίας», «Πόρτες εξόδου», «Εξαγορά», «Το τίμημα», «Ο ζωντανός χρόνος», «Αποθέτης», «Περίακτος» κ.ά. Για την ποίηση του Γιάννη Δάλλα έχουν μιλήσει οι Mario Vitti, Τάσος Λειβαδίτης, Τάκης Σινόπουλος, Γιώργος Μπλάνας κ.ά. Η ποίησή του έχει μεταφραστεί και σε ξένες γλώσσες.

Ακόμα εξέδωσε σειρά μελετημάτων στα οποία ρίχνει νέο «φως» σε μεγάλα δημιουργήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, με τα οποία ο μελετητής έχει βαθείς συναισθηματικούς, ιδεολογικούς και αισθητικούς δεσμούς. Εχει εκδώσει πολλά δοκίμια για θέματα, κείμενα και δημιουργούς της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά: «H δημιουργική δεκαετία στην ποίηση του Βάρναλη», «Κωνσταντίνος Θεοτόκης, κριτική σπουδή μιας πεζογραφικής πορείας», «Καβάφης και ιστορία: αισθητική λειτουργία», «Ο Καβάφης και η δεύτερη σοφιστική», «Εισαγωγή στην ποιητική του Μίλτου Σαχτούρη», «Η ποιητική του Ανδρέα Κάλβου», «Ρώμος Φιλύρας, ο ιδαλγός της ουτοπίας» κ.ά. Συστηματική υπήρξε η φιλολογική και μεταφραστική του ενασχόληση με την ποίηση των αρχαίων Λυρικών.

Το 1987 έλαβε το Α' Βραβείο κριτικής - δοκιμίου για το έργο του «Ο ελληνισμός και η θεολογία του Καβάφη». Το 1999 του απονέμεται το Κρατικό Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του, ενώ έχει βραβευτεί και με το Βραβείο Δοκιμίου Ιδρύματος Π. Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών (2009) για το βιβλίο του «Σολωμός και Κάλβος».

Ο Γιάννης Δάλλας μάς είχε τιμήσει με την παρουσία του και την ομιλία του στο Επιστημονικό Συνέδριο που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ το Δεκέμβρη του 2018, με θέμα «Η συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το εργατικό κίνημα και την κομμουνιστική ιδεολογία από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και τον Μεσοπόλεμο».

Ανακοίνωση για το θάνατο του Γ. Δάλλα εξέδωσε το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ, σημειώνοντας:

«Με βαθιά συγκίνηση και θλίψη αποχαιρετούμε έναν θαυμαστό άνθρωπο, τον αγαπημένο μας Γιάννη Δάλλα.

Ο Γιάννης Δάλλας με το δοκιμιακό και ποιητικό έργο του έγραψε ορισμένα από τα πιο σπουδαία κεφάλαια της ελληνικής λογοτεχνίας. Δυνατός κλασικός φιλόλογος και δάσκαλος, γνώστης ανάμεσα στους λίγους της κλασικής, αλλά και της σύγχρονης γραμματείας, και πνεύμα απαράμιλλα διεισδυτικό, μέσα από τις καίριες μελέτες του, μας άφησε παρακαταθήκη τα πιο χρήσιμα εργαλεία για να κατανοήσουμε τους μεγαλύτερους λογοτέχνες μας, όπως ο Κάλβος, ο Σολωμός, ο Καβάφης, ο Καρυωτάκης, ο Θεοτόκης, ο Βάρναλης, που μαζί με τον Μπρεχτ αποτελούσαν τους πιο αγαπημένους του δημιουργούς.

Ως ένας από τους πιο εκλεκτούς ποιητές της γενιάς του, δεν διαχώρισε ποτέ την τέχνη του από την ασταμάτητη κίνηση της Ιστορίας. Η ποίησή του, βαθύτατα πολιτική, αποτελεί υπόδειγμα για την αυστηρή πειθαρχία της φόρμας στο καυτό περιεχόμενό της, το φτιαγμένο από "συναγερμούς λαών" όταν "στις επάλξεις αιωρούνται κήρυκες / με τα μεταλλικά τους στόματα αναγγέλλοντας / τους τοκετούς άλλης αυγής".

Θα τον θυμόμαστε πάντα να αυτοσυστήνεται αποχαιρετώντας μας, στο τελευταίο Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ για τη νεοελληνική λογοτεχνία, με ένα ποίημά του:

"Εγώ κατηφορίζω με όλα τα ψηλώματα

με λόγια αγριοκάτσικα - κι η μέρα μου

δεν είναι το κοτσάνι του ηλιοτρόπιου

η μέρα μου χαράζει κατακόκκινη

και με υψωμένη τη γροθιά της".

Απευθύνουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στην άξια σύντροφο της ζωής του, Ευαγγελή Ντάτση, στα τρία παιδιά του, στα εγγόνια και σε όλους τους δικούς του».

Στο κατάμεστο θέατρο «Ελεύθερη Εκφραση» (Λέσβου 8 και Απειράνθου 1, στο ύψος της Πατησίων 212) δόθηκε την Κυριακή το απόγευμα η πρώτη από τις τέσσερις παραστάσεις του έργου «Μακρόνησος», σε κείμενο του Μιχάλη Παπαδόπουλου και σκηνοθεσία της Αλεξίας Παπαλαζάρου. Η «Μακρόνησος», παραγωγή του θεάτρου «Αντίλογος», μετά τις πετυχημένες παραστάσεις που δόθηκαν στην Κύπρο ήρθε στην Ελλάδα και η τελευταία παράσταση θα δοθεί σήμερα Τρίτη στις 20.30.

Στην πρεμιέρα παρευρέθηκε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Επίσης, την παράσταση παρακολούθησε ο Γιάννης Μανουσογιαννάκης, μέλος της ΚΕ του Κόμματος. Ο Δ. Κουτσούμπας στο τέλος της παράστασης συνεχάρη θερμά τις ηθοποιούς, τη σκηνοθέτρια της παράστασης και όλους τους συντελεστές. Η Χριστίνα Χριστόφια, ηθοποιός της παράστασης, εξέφρασε εκ μέρους όλων των συντελεστών ένα μεγάλο «ευχαριστώ». Σημείωσε ότι το θέατρο «Αντίλογος» στοχεύει να ανεβάσει και άλλες τέτοιες παραστάσεις, που ακουμπάνε πλευρές της σύγχρονης Ιστορίας της Ελλάδας, της Κύπρου και της Τουρκίας. Η «Μακρόνησος» αποτελεί το πρώτο έργο αυτού του εγχειρήματος.

«Εκεί θα κρύβεται για πάντα το μεγαλείο του αγώνα τους. Στην ανωνυμία, στην άγνωστη ταυτότητά τους, στο γεγονός ότι δε μιλάμε για μία, αλλά για χιλιάδες. Που πάλεψαν, αγωνίστηκαν, δάκρυσαν, λύγισαν, ξανασηκώθηκαν, συνέχισαν ή σταμάτησαν να ζουν, όμως ακόμα μέχρι σήμερα αναπνέουν τα ιδανικά που τις κράτησαν τότε στη ζωή», σημειώνεται στο καλαίσθητο πρόγραμμα της παράστασης. Οι τέσσερις γυναίκες, η Βαλεντίνη, η Μαρία, η Σμάρω και η Ελένη, κάποιες από τις χιλιάδες ανώνυμες πρωταγωνίστριες, για 1,5 ώρα ζωντάνεψαν τις φυλακές Αβέρωφ, τα τμήματα των μεταγωγών, τη Χίο, το Τρίκερι και από εκεί τη φρίκη της Μακρονήσου. Το έργο ξεκινά με την Βαλεντίνη να βρίσκεται στο σπίτι της. Οι παλιές της συντρόφισσες εμφανίζονται μέσα από τα όνειρά της και γεμίζουν το διαμέρισμα. Η καθεμία με τη δική της ιστορία, το δικό της παρελθόν...

Μέσα από τις καθηλωτικές και μεστές ερμηνείες των Γιάννας Λευκάτη, Μαργαρίτας Ζαχαρίου, Χριστίνας Χριστόφια και Ηλιάνας Κάκκουρα ζωντανεύουν πλευρές της ιστορίας τους και της ιστορίας μας. Αφηγούνται τις δικές τους αλήθειες: Την περήφανη στάση τους, την αγωνία τους να αντέξουν, τα βογγητά που ακούγονται ακόμα στη χαράδρα, το κρύο που ποτέ δεν μπόρεσαν να ξεφορτωθούν, τα τραγούδια τους, τα φριχτά βασανιστήρια, το χωρισμό των μανάδων από τα παιδιά τους, τη ζωή τους τελικά, που χωρίζεται πριν και μετά το Μακρονήσι...

Την τελευταία της πνοή άφησε το Σάββατο 22 Φλεβάρη, σε ηλικία 89 ετών, η σπουδαία ποιήτρια Κική Δημουλά, η οποία το τελευταίο διάστημα νοσηλευόταν με αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα σε ιδιωτικό θεραπευτήριο της Αθήνας.

Γεννήθηκε το 1931 στην Αθήνα, όπου και έζησε. Εργάστηκε ως υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδος επί 25 χρόνια. Το 2002 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το 2015 αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτορα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες.

Είχε τιμηθεί με βραβεία και διακρίσεις όπως Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το 1972 για τη συλλογή «Το λίγο του κόσμου» και το 1989 για τη συλλογή της «Χαίρε ποτέ», και το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών το 1995 για τη συλλογή «Η εφηβεία της λήθης». Το 2001 της απονεμήθηκαν το Αριστείο των Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου της, και Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Τιμής, από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Το 2009 τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας, ενώ το 2010 με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας.

Τη βαθιά του θλίψη για το θάνατο της Κικής Δημουλά εξέφρασε με ανακοίνωσή του το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ, σημειώνοντας: «Με βαθιά θλίψη πληροφορηθήκαμε την απώλεια της πολυβραβευμένης ποιήτριας και ακαδημαϊκού Κικής Δημουλά, που με δύναμη και ενέργεια εξέφρασε τις βαθύτερες υπαρξιακές αγωνίες του ανθρώπου. Το ΚΚΕ εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένειά της».